Бидон ки шарифтар аҳвол ва азизтар авқот ки аз ҳақи таъолӣ ба банда расад самоъаст , ва ҳеҷ дараҷа аз дараҷаи рӯҳонии олитар аз самоъ нест . Азон ки мардуми дарин олам ғариб анд
Ҳар вақт бояд ки аз пиўндгони аслӣ башшошат ояд ки одамии заъиф улҳоласт , бе всилтии он насиби наёбад ва он всилт дар самоъаст , ва ҳеҷ всилтии азимтар аз самоъ нест .
Ва онкӣ дар он муқаддамот гуфта шуд ҳосил нагардад магар ба самоъ ки ҷамъият ба зоҳиру ботин ғолиб гардад .
Ва ҳар чаҳ аз манзумоту мансурот ба вай расад , ваҳми пок ӯ ба мадади ҳиммати татаббуъи он бикунад аз шунида , пас он таҳсили роўҷдгўинд .
Агар аз он ваҷдӣ ки дар ботин ҳосил шавад шама « эй » ба зоҳири расонади колбуд дар лиззати идроки насими рӯҳонӣ ҳаракатӣ кунад онро ҳол хонанд .
Аҳли тариқатро самоъ лобудаст , аз онкии мадади рӯҳу таровати вақту ҷамъияти хотиру фароғати дил дар самоъ тавон ёфту бурҳони камоли ҳаёту нишони иқболи вақти идроки лиззат самоъаст . Вҳри кас ки аз вай баҳра надорад ҳавоси ботин ӯ мухталаст , ва ҳар киро халал ба ҳавос роҳ ёфт миён ӯ ва бҳоем фарқ намонад .
Исмоили ибни ълиҳгФти бошоФъи‑рҳмаҳи аллоҳ ълиҳ‑мӣ рафтем . Касе чизе мегуфт . ӯ гуфт биё то онҷо рафтему бншидим . Ва маро гуфт туро хуш омад ? гуфтам на . Гуфт туро ҳис нест .
Дараҷоти хилоиқ дар самоъ мутафовитаст . Баъзеро воҷибаст шунидан , ва баъзеро лозимаст ношунидан .
Абӯалии дқоқ‑рҳмаҳи аллоҳ ълиҳ‑гФтаҳаст самоъи авомро ҳаромаст ,у хавосро ҳалол ,у хавоси хавосро ки муҳаққиқонанд воҷиб .
Аммо касеро ки одат шаваду асири сӯрат буд вайро аз самоъи баҳраи ширк буд .
Ва касеро ки ба иродати шунӯду қадамгоҳ муҳаббат дорад ҳосили вай аз самоъи тавҳид ва маърифат бошад .
Ва касе ки ба ҳақиқати шунӯду қадамгоҳ муҳаббат дорад ҳосили вай аз самоъи тавҳид ва маърифат бошад .
Ва ҳар киро бар ҳақиқати самоъ вуқуф афтод вқтзўқ ӯ мавқуфи одат ва иборат набошад , бал ки ҳамеша мустағриқ ҳақиқат бошад .
Ва касе ки ӯро бар румузу ишорату асрор вуқуф набошад вайро эҳтирози аўлитр ки бузургон гуфтаанд зоҳири самоъ фитнааст ,у ботини ваии ибрат .
Ҳар ки шносндаҳи ишорату донанда рамз бошад ба сари ибрат ӯ расад . Ва ҳар ки асир ҳўӣ бошад ба фитна ӯ боз монад .
Ҷнид‑рҳмаҳи аллоҳ ълиҳ‑гФтаҳаст самоъро ба се чиз ҳоҷатаст : ба замон ,у макон ,у ихвон .
Ва мақсӯди азин ҳар се такаллуфи зоҳиру караи мардуму хилвати макон набӯдааст , балки мақсӯд ӯ фароғати вақту хилвати дилу ҷамъияти ҳавоси зоҳиру ҳифзи хатарот ботин бӯдааст ки чун касеро ин асбоб ҳосил шуд бархӯрдор гардад брончаҳи шунӯд .
Ва агар ин қоида мухтал бошад ҳар ҳиялату такаллуф ки созад албата завқи наёбад , аз онкии самоъ ба ботин таъаллуқ дорад ва аз ваии ҷузи асарӣ ба зоҳир нарасад .
Бузургони тариқат чунин гуфтаанд : самоъ воридӣаст ки аз ҳақи таъолӣ ба дилӣ расад ва аз аҳволи ғибтбо ӯ бигӯед ,у аҳди азал бо ӯ тоза кунад . АмопзирФтни дилҳо аз он ворид бар ду навъаст :
Баъзе бошанд ки қӯти ҳиммату сиҳҳати азимат бар қабули ҳаёти эшон ғолиб бошад , ҳар чаҳ бадишон расад пинҳон ва мутаворӣ доранд . Ботншондри қӯти истимоъ мот мешаваду зоҳирашони сокин .
Ва баъзе бошанд ки фазаъи муҳаббату ҷазаъи ҷунун бар дили эшон муставле бошад . Чун лмъаҳи барқи самоъ дар равзани дил эшон битобад қӯти ҷазаъ бар сукӯни ҳурмат тарҷеҳ гирад . Ба таъсири он барқ мутаҳаррик шавад . Инфеъол дар табъ ӯ пайдо ояд , ба зоҳир нақл мекунад . Чшмро гирён кунад ба мадади он барқи ғолиб . Вақт бошад ки муставле тар шавад , забонро дару лӯлаи орад . Вқтбошд ки комилтар шаваду ғалабаи ҳайрати зоҳир дар таҳайюри ботин мунъақид шавад .
Чун муҳаббати рояти ҳиммат зёдтӣ гирад брхостнў дар гаштану ҷома даридану ҳаракати зёдтӣ кардани асар он бошад ва ин ҳамаи аҳволи айн самоъаст ва ҳеҷ дили азин аҳвол бемадад самоъ нест .
Пас маълум шуд ки ваҷди ду навъаст : сокину мутаҳаррик . Ва ҳар ду маҳз ҳақаст .
Ва дар ҳақиқати самоъу тафовути ваҷди сухан бисёраст , ин китоби эҳтимол он накунад хавз накардаем дар баёни ҳақоиқ ки ғарази тасҳеҳи аҳволи мутасаввифа буд ба далели шаръӣ , ҳар калимаи аиро ба длилёзи суннат муаккад кардем , ва аз шаръи ҳақоиқу нашри маъонӣ тҳрз намӯда .
Ва дар самоъ чанд ашколаст ки ҳали он ба ахбори аўлитр ки ба бурҳони ақлӣ . Аввали абоҳт самоъаст ва дар равои доштану шунидани ашъору иҷозати ҳаракат . Дар ваии ахбор омадааст :
Ъоишҳ‑рҳмаҳи аллоҳ ълиҳ‑рўоит кунад ки рӯзи ъидрсўли ‑ншстаҳ буд , канизакӣ ҳабашӣ даромаду пишрсўли ‑қўлӣ оғоз кард . намегуфт ва даф мезад . Амиролмؤмнинъмр‑рзии аллоҳи ънҳ‑оз дар ҳуҷра ба ҳдтӣ тамом даромад гуфт ҳҷрҳрсўлўи овози мзомир ! хўосткаҳи вайро заҷр кунад расӯли ‑гФт ё умр бигзор ки ҳар қавмиро идӣаст ,у иди мо инаст .
Дигари рӯзи фатҳ , расӯл меомад . Ҷамоатии пеш ӯ боз омаданд ва даф мезаданду шеър май хонданд ки : « тлъи албдри ълино » .
Ва низ пишрсўли шеърҳо хондаанд , инкор накардааст .
Ансгўид‑рзии аллоҳи ънҳ‑каҳ чун ансор хандақ меканданд ин абёт мегуфтанд ки шеър :
Нҳни алзии боиъўои мҳмдо
Алии алҷҳоди молқино абадан
Расӯли эшонро ҷавоб дод ва гуфт :
Лоҳми алои айши алохраҳ
Фокрми алонсори волмҳоҷраҳ
Лоҳми ало « алъиш » айши алохраҳ
Фокрми алонсори волмҳоҷраҳ
Ин лФзрсўли шърнисти лекин ба шеър наздикаст .
Пеши расӯли шърҳохўондндӣ , ва ӯ ёронро аз он боз надоштӣ .
Ва ривоятаст ки аз саҳобаи шеъри дархостӣ то бхўондндӣ .
Ва низмъоз‑рзии аллоҳи ънҳ‑гўид ки расӯлро гуфтам ки агар донстмӣ ки ту самоъ мекунӣ овози хешро бёростмӣ .
Ва ин ҳадис далеласт бар ҷавози самоъи самоъ .
Ва аммо ашколии дигар рақсаст ва он мусалламаст . Дар ахбор омадааст ки вқтидоўд‑‑збўр мехонд ҳолатӣ бар вай ғолиб шуд . Барпоӣ хосту гирди баргашт .
Ва низ дар тӯрят омадааст ки « шўқнокми Флми тштоқўоу змрмнокми Флми трқсўо . »
Съидобни алмсибўқтӣ дар кӯчае аз кӯчаи ҳоимкҳмии гзштъоси бен вобл алсҳмиқўлӣ мехонд , даравӣ асар кард . Соъатии боистоду борӣ чанд пой барме гирифту брзмин май ниҳод .
Яке аз бузургон дайн гуяд ки лиззати комил дар ҳеҷ ҳолат натавон ёфт ало дар ҳолати самоъ .
Ҳар гуҳи кҳдоўд‑‑збўр хондан гирифтӣ парӣу одамӣу вуҳушу туюр ба самоъи овози фурӯ шуда буданд кҳрсўли гФтобўмўсии алошъриро , ‑рзии аллоҳ ънҳ‑оўозӣ додаанд ҳамчуи оўоздоўд .
Аммо наъра задан дар вақти онкии чизеи хуши шунӯд ки вақт ӯ бидон хуш шавад ҳеҷ айбӣ нест ки расӯл вақте аиноит мехонд : « ФкиФи азои ҷӣнои ман кули ИМАи бшҳид » , наърае бузад ва ба гиристани истод ва ба тарк хондан бигуфт . Пснъраҳ задан дар вақти онкии чизе хуш ояд айбӣ нест .
Ъоишҳ‑рзии аллоҳ ънҳ‑рўоит кунад ки яке аз хуишон ба яке аз ансор медоданд , расӯл даромад ва гуфт он занро ба хона ӯ фиристодӣ ?
Гуфт фиристодам ё расӯли аллоҳ !
Гуфт ҳеҷ кас бо вай фиристодӣ ки онҷои чизе бар гуяд аз самоъ ?
Гуфт нФрстодм ё рсўлоллаҳ .
Расӯл гуфт агар касеро бФрстодӣ ки гуфтӣ « отинокми Фҳёноу ҳёкм » беҳтар будӣ .
Ҷнид‑рҳмаҳи аллоҳи ълиҳ‑гўиди нздиксрии сқти‑рҳмаҳи аллоҳи ълиҳ‑шдм .
Гуфт вақте мардиро дидам афтода аз ҳуш бишуда .
Гуфтам ӯро чаҳ бӯдааст ?
Гуфтанд оятӣ аз қуръони бхўонднд аз ҳуш бишуд .
Гуфтам бигӯ то дигар бора бархонанд . Бхўонднд . Мард боҳуш омад . Маро гуфт ту чаҳ донистӣ ? гуфтам чшмиъқўб‑‑баҳи сабаб пироҳниўсФ‑‑торик шуд , ва ҳам ба сабаби пероҳан ӯ равшани гашт . Вўиро некӯ омад аз ман ва бипасандед .
Аммо ҷомаи пора кардан маънӣ надорад балки кроҳитаст .
Дар хабараст ки вқтидоўд‑‑омд ва чизе мегуфт . Яке бархесту ҷома пора кард . Ҷбрӣил‑‑омд ва гуфт ёдоўдҳқ таъолӣ мегуяд ки онро бигӯӣ ки дилро дар дӯстии мо пора кунӣ беҳтар аз онкии ҷомаи броўоздоўд .
Ва аҳволи самоъро далоил бисёраст аз китобу суннат . Ин ҷои бад-ӣни қадар ақтсор кунем то ончӣ лобудаст бад-ӣни ҷумла ҳосил ояду китобро ба ин қадар хатм кунем .
Фатрати рӯзгор узрхоҳаст халалу тақсириро ки дар сухан омадааст ки ҳамаи чизҳо дарин вақти фосиди мизоҷ шудааст . Агар тафовути маънӣ ё табдили калима Эй бошад таъаллуқ ба инқилоб аҳвол дорад ва агар бар маънӣ ризо уфтад таъӣди илоҳяту мадад иззат бошад .