Андарин фатрати баромади роят солор занад
Мамлакатро кард мстхлси пас аз пайкор чанд
Буд султонии Кариму шаҳриёрии ҳӯшманд
Давҳаи некии нишонду решаи зиштии бикунад
Пойгоҳи маликро биниҳод бар чархи баланд
Хусравонро шояд аз рафтор ӯ гиранд панд
Бас ки бади роду фурӯтан , шаҳи нхўондии хеш ро
Худ вакили зердастон ном ронадӣ хеш ро
Кишвари андари аҳд ӯ осоиш ва ором ёфт
Зердастонро ба некӣ ком дод ва ком ёфт
Чун ҳасани шоҳи қаҷари Мозандаронро ром ёфт
Хон занад аз ӯ шикастии сахт бдФрҷом ёфт
Ҳила ҳо ангехт чун худро ба банд ва дом ёфт
То ки кори душман аз тадбир ӯ анҷом ёфт
Худ сари қоҷори сари бибрида буд зон дору гир
Низ фарзанду касонаш зон миёни гаштанди асир
Алғрз бо зердастони гашти чандон созгор
Кон нетанд меҳрбони модар ба Тифли ширхор
Шаб шудӣ бар бому афкандии назар бар ҳар канор
Гар нишони айши ҷустӣ шукр кардӣ бишмор
Вари нишони бонгу ромиш кам шунидӣ шаҳриёр
Носазо гуфтӣ басӣ бар посбонони диёр
То чаҳ крдстид бо мардуми зи зиштӣу бадӣ
Комшб аз онон наёяд бонги айшу бихўдӣ
Худ шабии базмӣ бпо кард аз занони моҳрӯ
Дид як тан зон миёни афкандаи чин андар бирав
Гуфт ин аз чист ? гуфт эй шаҳриёри комҷу
Карда бо ман чанд гуҳи сабзии фурӯшии дили накӯ
Низ ман имшаби қарори васли додстми бадв
Чун ҳадис ӯ ба поён рафт , шоҳи никхў
Гуфт кони занро ҳамон дам бо майу асбоби нӯш
Чокарони бурданди андари хонаи сабзии фуруш
Бо чунин ободии малику хушӣу кару фар
Бо хўдороӣӣ ва ороиш набӯд ӯро назар
Ҷомае аз пунба будаш ҳар ду равияи остар
Вони ҳам оринҷаш ҳамеша пинаи дору нима дар
Лек гоҳи ҷӯад ва бахшиш дошт дар пеши назар
Сангро ҳамтои гавҳари хоки ҳамсанги зар
Ҳам азин эҳсону ҷӯад онгаҳ ки рух бар хоки суд
Дар даруни махзанаши ҷузи ҳафт бадара зар набӯд
Бории андари малики дорӣ дар адл ва дод сифт
Ҳам ба номи нек , тахту тоҷро бадрӯд гуфт
Ҷонишинон варо шуд ҷаҳлу истибдоди ҷуфт
Толеъи бедорашон аз ҷаҳл ва истибдод хуфт
Сарсари бидўлтии шани хирман омол рафт
Пас гули қоҷорёни азглшни иззати шкФт
Лек ном занадро бинмуд дргитии баланд
Паҳлавони ширдили лутфалии хон мейр занад
Бар дар Широз бо халқии гарони мейри далер
Тохт бар лшкргаҳи оқои Муҳамади хон чу шер
Меҳтари қоҷор мардӣ карду бози устоди дайр
Зини сабот ва прдлӣ шуд бар амир занад чир
Ҷанг ҳо карданд то шуд рӯзгор аз ҷанги сайр
Паҳлавон занад омад оқибати зини ҷанги зер
Гашти сяти давлати оқои Муҳамади хони баланд
Кард гетии давлати пешинёнро решханд
ӯст андари подшоҳии мағзу ӣнони ҷумлаи пӯст
Як тани азоинон агар шоён таҳсин аст ӯст
Бе дўрнгии бад , ба душмани душман ва бо дӯсти ди вест
Офарин бар шаҳриёрӣ кинаш табъ ва инаш хуаст
Гоҳи кӯшиш рост гуфтӣ сохта аз санг рӯаст
Гоҳи тадбир ончӣ гуфтӣ халқ гуфтандӣ накӯаст
Аз пас марг хдиў занад аз Ширози тохт
Шуд сӯии Мозандарону навбат шоҳӣ навохт
Фирқаи қоҷор аз ҷони банда дарга шуданд
Мардуми кӯҳи птшхўорши зи ҷон ҳамраҳ шуданд
Алғрзи нимӣ зи Эрони бандагон шаҳ шуданд
Душманони хонагӣ чун зини хабар огаҳ шуданд
Ҷангҷӯеро ҳамаи тани сӯй мидонгаҳ шуданд
Лек дар майдони он шери жён рӯбаҳ шуданд
Бар хавонин ва риҷол занад як як чира шуд
Рӯзи бадхоҳони зи нури рои покаш тира шуд
Борӣ ӯро буд дар шоҳии ду хуии нописанд
Хаст бисёр ва бе инсофии болоблнд
Нимаи мардони Кирмонро ба хорӣ чашм кунад
Духтаронишонро ба зли бардагӣ андар фиканд
Пас бикунадаши чашм ва оварадаш ба раии баста ба банд
Ронад ҳукмии зишт бар лутфалии хон . Шоҳ занад
Дар раии он шҳзодаҳи озодаро бар доркрд
Хешро назд ҷавонмардони гетӣ хор кард !
Мирзои шҳрх ки буд андари хуросони ҳукмрон
Пӯри нодири шаҳи бад ва будаш ҷавоҳирҳо ниҳон
Буд нобӣно ва шуд таслими хоқони ҷаҳон
Вази шиканҷаи марди мискин , инат хасмӣ бе амон
Шуд ба разми рӯсёни зони пас сӯии Тифлис , хон
Ганҷау Тифлис бастад шуд сӯии шӯшии равон
Вази хуросони ганҷҳои нодираш омад ба даст
Низ аз тороҷи Гурҷистони фаровони тарафи баст
Андари урдӯгоҳи перомуни шӯшии нимшб
Кард аз ду ходими деринаи хрбўзаҳи талаб
Баҳраш овараданд ва шаҳ бинмуд бар онони ғазаб
Кафати азин хрбўзаҳи хўрдстид бе шарти адаб
Бомдодони чашмҳоатон бркнм то зон сабаб
Ибрат афзойед зеро ибрат афзоед тъб
Ваон давоаш аз бим ҷон киштанд наздики саҳар
Хаст ва бе раҳмии ореи ин чунин бахшад самар !
Шуд сипас фатҳъалии шаҳи андари Эрони подшо
Буд султонии раҳиму шаҳриёрӣ бо ҳаё
Лутф ҳо фармуд бар фатҳъалии хони сабо
Шеър ва санъат ёфт аз ташвиқ ӯ қадару баҳо
Ҳам дар он айёми ҷанги рӯс ва Эрон шуд бпо
Англисони ваъда ҳо карданд бе шарти вафо
Чанд мансаби дор дар аФўоҷ Эрон доштанд
Ҷанг чун пеш омад он ашхосро бардоштанд
Басти ноплиўн бо фатҳъалии аҳди вдод
Зон бритонӣ ба бим афтоду баргашт аз ъинод
Баст бо қайсар , алии рағми Бонапарти иттиҳод
Кард андари бораи Қафқози вгрҷстони фасод
Низ бо фатҳъалии шаҳ дам зад аз сулҳу сдод
Зон миёни фатҳъалӣ шаҳ кард бар ваии эътимод
Шуд дар он ҳангоми ноплиўни аввал аз миён
Гашти Эрон зон сипас ҷўлонгаҳи бегонагон
Рӯс бо мо ҷанг кард ва дар гулистони аҳди баст
Лек ногуҳи аҳдҳои бастаро дар ҳам шикаст
Ҳамла бар табриз кард ва дод ҷангии тозаи даст
Оқибат дар таркмони чойии зи нав паймон бибаст
Вони қарори ҷобирона ҳамчунон барҷоӣ ҳаст
Чанд шаҳр аз мо гирифту номи моро кард паст
Лек шуд қайсари змин каз баъди марги подшоҳ
Хусравии аббосу олашро буд бе иштибоҳ
Шоҳи аббос аз пас он аҳду паймон хор шуд
Нойиби шаҳ буд лекини ронда дарбор шуд
Муттаҳам шуд дар шикасти рӯс ва бемиқдор шуд
Дар хуросон рафту онҷои зондҳон бемор шуд
Хоки Тӯс аз он қади боланда бархӯрдор шуд
Шоҳи ҳам дар Исфаҳон аз зиндагӣ безор шуд
Аз пас фатҳъалии шаҳ , шаҳи Муҳамади шоҳи гашт
Мари алии шаҳро зи шоҳии дасту дили кӯтоҳи гашт
Ҷонишини бади шаҳи Муҳамади зодаи аббоси шоҳ
Зонка аҳди рӯсу Эрони бад бар ин маънии гувоҳ
Лек фарзандон шаҳ буданд андари иштибоҳ
Ҳарякии худро шаҳии хонданд бо хайлу сипоҳ
Зилл султон шуд алии шоҳ ва ба раии буришад ба гоҳ
Ҷонишини берун аз Озарбойҷон шуд кӣнаи хоҳ
Ҳамраҳи қоим мақом омад сӯии рай бо шитоб
Кишти таслими бродрзодаҳ , шоҳи ним хоб
Зодагони шоҳи мозӣ ҳар яке шоҳӣ баданд
Ҳар яке дар малик чун шер джокоҳӣ баданд
Лек бо таҳдиди қайсари ҷумла рӯбоҳӣ баданд
Мари Муҳамади шоҳро худоам ҳамроҳӣ баданд
Тобеъи астораҳи кушта арча худ моҳӣ баданд
Дар бар қоими мақомаши абд даргоҳӣ баданд
Фахри Эрону Фароҳони хоҷаи бўолқосми вазир
Онкии калакаши ваҳшён рором кардӣ бо сафир
Хоҷаи бўолқосм ба кори рӯсу Эрон даст дошт
Дар муназзам кардани Эрони басӣ ҳиммат гумошт
Дар фани иншои зи нави тухмӣ ба боғ фазл кошт
Шеърро некӯи сурӯду номаро некӯи нигошт
Дар умӯри малики ройоти аввалии аламрии фаррошат
Зон сабаби афкори дарбори шаҳ аз вай рӯй кошт
Дар нгорстон ба ноҳақ кушта шуд қоими мақом
Ҳоҷии мирзои оқосии он ҷоҳу мақомро ёфт
Мирзои оқосии андари фатҳи иқлӣми Ҳирот
Ҷанб ва ҷӯшӣ кард лекин пеш омад мушкилот
Сохт баҳри худ зёъи вофир аз малику қанот
Даст ва пое кард то шаҳро падед омад вафот
Носириддини шаҳи барӣ рух кард чун шуд шоҳи мот
Буд ҳамроҳаши вазирии доҳӣу олии сифот
Мейри номовар тақии хони он вазир бе назир
Каш атобак шуд лақаб зон пас ки бади миркбир
Чун ки ноплиўн ба сӯрӣ « сини Ҳелен » шуд раҳсипор
Баста шуд андари аврупои аҳдҳои устувор
Ёфт луии ҳаждаҳум бар маснади шоҳии қарор
Ихтилофоти аврупо хатм шуд як рӯзгор
Ваз дигар сӯи ҷунбиши илмӣ ба олам ёфт бор
Лек Эрон буд ғарқи хоби ҷаҳлу изтирор
Даркинориии аўФтодаҳи сусту ғофили зини умӯр
Англису рӯс бар ваии чира аз наздику давр
Мардуми ҳушёри дунё дар хаёли сарварӣ
Рӯзу шаби мустағриқи тадбиру ҳиялати густарӣ
Гарми нашри санъату илму раияти парварӣ
Баҳри колои ватан дар ҷустуҷӯии муштарӣ
Дар ниҳон стўор карда пояи ҷанг оварӣ
Лек Эрони зиндагониро шимурдаи срсрӣ
Гуҳи фиреби рӯси хӯрдаи гуҳи фиреби ангриз
Тогзшти он фурсати олӣ ба каҷдору марез
Носириддини шаҳи ҷавонӣ буд нодонистаи кор
Маҳди улёи модараши даркорҳо доири мадор
Мардуми дарбор ҳар як нокасе мардуми шикор
Буд танҳо садри аъзам дар паии ислоҳи кор
Фкртши он буд то бо рӯсён ояд канор
Ваз ҳарӣ орад ба каф то ғзнӣ ва то Қандаҳор
Рӯсу Эрони муттаҳид дар Асия ҷавлон кунанд
Англисони робрўн аз хок ҳндстон кунанд
Андарин фикрати вазири шаҳи миёнро танги баст
Реша бедод кунаду гардани ришвати шикаст
Дузду ҷосусу сухани чини зи эҳтисобаши гашти паст
Ҷамъу харҷи маликро танзим дод он ҳақи параст
Сахт бигирифт иқтидороти пароканда ба даст
Лек ғофил буд ковро дар пайаст он пели маст
Пели ҳндстони балӣ дунбол кард он шер ро
То ба Кошон сурх кард аз хӯн ӯ шамшер ро
Модари шаҳ бо дигар дарборёни шӯрбахт
Ҳамраҳи бегонагони гаштанд ва кӯшиданд сахт
Шоҳро доданд бим аз интиқоли тоҷу тахт
Чоҳ чрбк хӯрд ва биниҳод арра бар пои дарахт
Хоҷа шдхлўт гузин ,у охир ба Кошони баради рахт
Шуд дили донишварони андари фироқаши лухти лухт
Пас ба амри шоҳи дижхимии паии аҳлок ӯ
Рафт ва дар гармобаи Фӣни рехти хӯни пок ӯ
Аз пас маргаш дар Эрони фикри ному нанги мард
Хӯн ӯ гуфтӣ ки нақши иззат аз Эрони стрд
Монад Эрон дар шимури ҳамбози кишварҳои хирад
Англису рӯс аз он соъат дар Эрони дасти барад
Қудрати ҳамсоягони яксони гулӯии мо фишурд
Гашти барпои фитнаи элоти тарку лур ва кард
Марказият рафт ва ҳар сӯи волӣу шҳзодаҳ Эй
Бардаи иқтоъӣу мардумро ба ғорат дода Эй
Моу ҷопони ҳамсафар будем андари Асия
ӯ сӯй мақсад шуд ва дар нима раҳ монадем мо
Малики Олмонро муназзами сохт бизморк аз вафо
Хӯрд ноплиўни сеюм зу шикасти андари вғо
Паҳна омрик шуд майдон ҳар зўрозмо
Ҳаркасӣ кард аз барои худ ба навъе дасту по
Кори илму ихтироъи андари ҷаҳон боло гирифт
Ғайри Эронӣ ки дар кунҷи қаноат ҷо гирифт
Ҷунбиш миллӣ бамурд андари дили эрониён
Фикри басту иртиқо аскарӣ рафт аз миён
Буд Эрони амну давлати хуфтаи андари парниён
Чун касе ков хусбад андари бешаи шери жён
Илми таъриху адабро гашти бозории аён
Ҳам усӯлу ҳикмату фиқҳу маъонӣу баён
Фиқҳро баси шофиӣ ва бўҳниФаҳ шуд падед
Вази адаби баси ҷоҳзу баси анварӣ гардан кашид
ХўдкрФтми шофиӣу бўҳниФаҳи зиндаи гашт
ё сухан чун рӯзгори анварии арзандаи гашт
Чист ҳосил гарна бехи фақру зиллати кандаи гашт
Бахт кишвар шуд сияҳ чун рахти лашкари жандаи гашт
Шаҳ ки дар маънӣ бар шоҳони олами бандаи гашт
Маънавият нест дар маликаш вагар пояндаи гашт
Худ таносуб шарт бошад дар ҷаҳоти ҳамсарӣ
Воин таносуб аз миён гум шуд ба аҳди носирӣ
Гар таносубро бигирем аз мулӯки ғазнавӣ
Носириддини шаҳ ба машриқ бӯда султонии қавӣ
Соҳиби тадбиру азму ройу табъи мстўӣ
Ҷамъ дар ваии ҷумлаи одобу сифоти хусравӣ
Кишвараши зи амну рифоҳу илму санъати муҳтавӣ
Дар қазоё карда аз фикри умумии пайравӣ
Вари қиёс аз аҳди бизморк ва глодстўн кунем
Аз сари инсоф бояд мадҳро ворун кунем
Ин шунидам каз пас сӣ сол шоҳӣ гуфт шоҳ
К-эй дариғо аз чаҳ рӯ кардам атобакро табоҳ
Бод бар захмаши пас аз сӣ соли хуи рад ва кард оҳ
Вази ҳадис бе вазири як гашти хстў бар гуноҳ
Ёфт каз бизморк , зии пориси баради Олмони сипоҳ
Ва Англия аз вазирон , зад ба марзи ҳинди роҳ
Лек дар Эрони вазирони қасди ҷон ҳам кунанд
Ҳар ба рӯзӣ чанд сури маликро мотам кунанд
Шуд Фароҳонии табоҳу гашти атобаки нопадид
Бар сипаҳсолори ҳам аз муфсидон офат расед
Дайр шуд ҳангоми ислоҳот ва шуд мӯяши сипед
Гашт аз дарборёни сифла яксар ноумед
Дар сиёсати чорае ҷузи рӯзи тай кардан надид
Даст аз Марву Ҳироту Хива ва атрк кашид
Меҳнати нодонӣ дарборён кардаш забун
Сохт баҳри рафъи ҳоҷати ҷомеъи дорулфунӯн
Дар мсили масканати бғнўд ва чанде бргзшт
Сари зи ҷои бардошти он соъат ки об аз саргузашт
Қисматӣ аз рӯзаши андари ҳоҷати кишвари гузашт
Боқии авқот ӯ дар зин ва дар бистари гузашт
Вази паии гардиши яке сӯии аврупои бргзшт
Монадаш аз панҷоҳ солаи хусравии ин саргузашт
То ба шаҳ Абдулаземаш ронад дижхими қазо
Вази қазои гашти андари онҷои куштаи тири ризо
Маргаши оғози ғамони давра қоҷор шуд
Вози қазои таърихи маргаши ҳам « ғам бисёр » шуд
Шаҳи Музаффари андакӣ аз малик бархӯрдор шуд
Зонка ӯ ҳам зи аввали шоҳаншаҳӣ бемор шуд
Инқилоби фикрии андари аҳд ӯ бркор шуд
Ҷаласаҳо эҷоди гашт ва фикрҳо бедор шуд
Ахтари саъди демокрасии зи мағриби ?бардамӣад
Партави он ахтар аз мағриби сӯй машриқ расед
Аз фаранг омад ба Эрони турфаҳои ранги ранг
Шоҳро маҷзӯб кард овозаи шаҳри фаранг
Зии Фрнгстони се Крети шоҳ Эрон ронад хинг
Хост то Эрони шӯи д ҳамчун Фрнгстони қашанг
Зон сабаб кард аз аҷониби қарзҳоӣ бидрнг
Шуд харидорӣ аз он зари андакии тӯбу туфанг
Мобақии сарфи ҳавасҳои шаҳ ва дарбор шуд
Вонҳмаҳи воми гарон бар дӯши Эрон бор шуд
Тилигрофи андари замон Носириддин шуд дуруст
Пас Музаффари шоҳи гумрукро намӯд ислоҳу паст
Мардум аз Белгия оварад ва ба кори андохти чуст
Бо атобак дод ӯ кори садоратро нахуст
Пас амини аддавларо овараду з ӯ ислоҳи ҷуст
Лек бо дарбори фосид кӣ шавад кории дуруст
Боз атобак омад ва рафт ва бтар шуд корҳо
Чун ки айн аддавла омад баста шуд бозорҳо
Кар ва фарӣ кард айни аддавлаи андари кори малик
Лек аз он печида тар шуд уқдаи душвори малик
Кӣ ба зӯри ҳоиҳўи равнақи пазиради кори малик
Кӣ шавад идбори малики ислоҳ аз дарбори малик
Шоҳи худ бемору монда бе давои бемори малик
Ришвату тазвиру дуздии роиҷи бозори малик
Ин чунин мулкии парешони мондаи давр аз қофила
Кӣ шавад ислоҳ бо савму салоаи нофила
Рафта рафта шуд зи айни аддавлаи дилҳо пургазанд
Дар маҷолис гуфтугӯҳо шуд барзидаши баланд
Кард айни аддавлаи ҷамъиро зи доноён ба банд
Чанд танро дар калоту Ардабӣл андар фиканд
Тоҷирони ҳам ранҷа аз лат хӯрдани туҷҷори қанд
Зини сабаб бозорҳо шуд бастаи зини озор чанд
Масҷиди ҷомеъи пар аз ғавғоу пар ҳангома шуд
Бар дар масҷиди сипаҳ бар қасди ҷон омма шуд
Сайидӣ шуд куштаи вази ғўғоиён фарёд хост
Марду зан аз боргоҳи шаҳи Музаффари додхост
Лек айни аддавлаи андаркори худ устоди рост
Гуфт бояд коқтдори пашшаро аз боди кост
Подшаҳ гуфташ ки дарбор шҳншаҳ дод ҷост
Марҷаъ халқаст агар ҳафтод агар ҳаштод пост
Гуфт айни аддавла бо султон ки алмалики ақим
Оқибати рафтанди мардуми сӯии шаҳи Абдулазем
Сайиди озодаи ъбдолаҳ ки буд аз беҳбаҳон
Ҳамчунин Сайиди Муҳамади олами бсёрдон
Бо дигар донишварону фозилону олимон
Ҷумлагии гаштанди сӯии масҷиди ҷомеъи равон
Гашт дар раии инқилобии ошкори андари замон
Ҳарҷ ва мараҷ афтод дар бозору барзани ногаҳон
Кард нсролслтнаҳ бо мардуми бозори ҷанг
Бар дар масҷид ба мардум кард шиллеки туфанг
Ҳайати рӯҳонӣони рафтанд аз раии сӯии Қум
То ки аз ин малик фармойанд ҳиҷрати каллаам
Садр аъзам кард бо мардуми з ҳар сӯи аштлм
Лек гуфташ ҷунбиши миллӣ ки , ҳон эй хоҷаи Қум !
Табл озодӣ кашид овоз чун рўиинаҳи хам
Халқ боз омад зи шаҳи Абдулазему шаҳри Қум
Гашти содири дастхати шаҳ дар ислоҳи умӯр
Аз қазо « адли Музаффар » гашти таърихи судӯр
Гашти айни аддавла аз кори садорати барканор
Аз пас ӯ шуд Мушӣруддавларо оғози кор
Дод бар машрӯтаи фармони хусрави волотбор
Мунтахаб шуд маҷлиси шурӣ дар аввали рӯзгор
Ёфт қонӯни асосӣ дар вилояти интишор
Анҷуманҳо гашти барпо дар ҳамаи шаҳру диёр
Андари он ҳангом фармон ёфт шоҳи додгар
Тоҷу тахти маликро бгзошт аз баҳри писар
ӣнҳамаи осори шоҳони хсрўо , афсона нест
Шоҳро шоҳо , гзир аз сират шоҳона нест
Хусравии андари хур ҳар маст ва ҳар девона нест
Маҷлиси афрӯзии з шамъаст оре аз парвона нест
Инак инак кадхудоеи ҷузи ту дар ин хона нест
Хонае чун хонаи ту хсрўо вайрона нест
Хез ва аз доду диҳиш обод кун ин хона ро
Вондки андак давр кун аз хонаи ?ути бегона ро