Ва он муштамиласт бар ҳашт фасл

Тбркои бқўлаҳи таъолӣ « смониаҳи азўоҷ »

Фасли аввал

Дар баёни сулӯки мулӯк ва аз боби фармон

Қоли аллоҳи таъолӣ « ё Довӯди анои ҷълноки Халифаи фии аларзи Фоҳкм . . . » олойау қол алнабӣ слии аллоҳи алайҳи вслм « алслтони зилли аллоҳи фии аларзи иأўии илайҳи кули мазлӯм » .

Бдонки салтанати хилофату ниёбати ҳақ таъолӣаст дар замину хоҷаи алайҳи ассаломи султонро соя худо хонд ва ин ҳам бмънӣ хилофатаст зирок дар олами сӯрат чун шахсе бар бом бошаду соя ӯ бар замин уфтад он соя ӯ хлиФти зот ӯ бошад дар замин ва он сояро бидон шахс боз хонанд гӯйанд соя фалонаст .

Ва чун ҳақи таъолӣ дар ҳамон ки мурғӣаст сиррӣ аз асрори лутфи хеши вадиат ниҳод бингар чаҳ асар зоҳир шуд ва чаҳ хосият падед омад то агар соя эй бар сар шахсе меуфтад он шахси иззати салтанату давлат мамлакат меёбад . Чун худованди таъолӣ аз камоли ъотФти бандаеро баргузинаду бъноити зилли аллоҳӣ махсӯс гирданду бсъодти пазирои акси зоти васфоти худовандӣ мстсъд кунад бибин то чаҳ иқболу давлату ъзу каромат дарон зоти мушаррафу гавҳари макрам таъбия созад . Комитеи хосиятӣ дарон зоти шарифу гавҳари латиф он бошад ки ҳар аҳлу ноаҳлро ки баназари аноят млҳўз гирданд мқбли вмқбўли ҳама ҷаҳон гардаду баҳри онки баназар қаҳр нигарад мудаббиру мардӯди ҷумла ҷаҳон гардад .

Яке азмлўки мутақаддимро миоўрнд ки гуфт « нҳн алзмон ман рФънои артФғ ва ман взъноаҳи атзъ » ин сухан маънавӣаст аммо назар комил набӯд то худро беҳтар бишнохтӣ онк гуфт « нҳн алзмон » гуфтӣ « нҳни хлФоءи арраҳмон » .

Аммо мулӯки ду тайифаанд : мулӯки дунёу мулӯки дайн .

Онҳо ки мулӯк дунёандишон сӯрати сифоти лутфу қаҳр худовандӣанд валикин дар сӯрат хеш банданд аз шинохти сифот хеш маҳрӯманд сифоти лутфу қаҳри худовандии бадишон ашкоро мешавад аммо баришон ошкорои нмишўд . Ҳамчун моҳрӯе ки аз ҷамоли хеши бихбр буду бархӯрдорӣ аз ҷамол ӯ дигарон буд .

Ва онҳо ки мулӯк дайнандишон мазҳару мазҳари сифоти лутфу қаҳр худовандӣанд тилисми аъзами сӯратро аз калиди шариъати бадаст тариқат багушӯдаанду хзоину дФоини аҳволу сифотро ки мхзўну макнуни бунёди ниҳоди эшон буд бичишам ҳақиқат мутолиа кардаанду басари ганҷ « ман урф нафса Фқди урфи раба » расида ва бар тахти мамлакати абадӣу сарири салтанати сармадӣ «у азои раъйати сами раъйати нъимоу маликои кбиро » бмолкит нишаста ки « ани ллаҳи млўкои таҳти атмор » . Шодравони ҳиммати эшон аз сафар « ғдўҳои шаҳри врўоҳҳои шаҳр » нанг дорад ки дар як нафаси гирди мамолики ду олами брмёид .

Валикини саодати азмӣу давлати кубро даронаст ки соҳиби ҳимматиро салтанати мамлакати дайну дунё каромат кунанд ки бхлоФт «у ани лнои ллохраҳу алаввалӣ » мутасарриф ҳар ду мамлакат гардад чунонк Довӯдро алайҳи исломи ин мартаба арзонӣ доштанд ки ё Довӯди анои ҷълноки Халифаи фии аларз » ило . . . « ани сиблати аллоҳ » . Ҳазрати ҷлти дарин як ояти даҳ ҳукм собит кардаасту мулӯкро танбеҳ карда дар русуми ҷҳондорӣу ҳукӯмати гузорӣу одоби салтанату ойини муъаддилат .

Аввал фармуд « анои ҷълноки Халифа » мо туро хлиФт гардонидем . Ишоратаст бдончи подшоҳ бояд ки подшоҳии хеши атои ҳақи шиносаду мамлакати бахшида ӯ донад ки « тӯтии алмалики ман тшоء » .

Дувуми онки антбоҳӣ буд подшоҳро азин ишорат ки мо малики бтўи додем . Донад ки аз касе дигари бастад ки бадв дод азу ҳам бастанд рӯзӣ ва бадӣгарӣ диҳад ки «у тнзъи алмалики ммни тшоء » . Дарон кӯшад ки бавоситаи ин малики ориятии фонии малики ҳақиқии боқӣ бадаст оварад ва худро аз зикри ҷамилу савоби ҷазил маҳрӯм нигараданд .

Сими онки бидонад ки подшоҳӣ хилофат худост .

Чаҳорум фармуд « Фоҳкми байни анноси болҳқ » ишоратаст бдончи подшоҳ бояд ки ҳукӯмати гузории миёни раоёи бнФс худ кунад ва то тавонад аҳкоми раияти бадӣгарони бознгзорд ки наввоби ҳазрату умарои давлатро он шафқати роФту раҳмат бар раоё ки подшоҳро бодаш натавон буд . Зеро ки он раҳмату шафқат ки панҷ касро бар панҷ қавм бошад ғайри эшонро набошад . Чунонк : раҳмати худо бар бандау рأФти набӣ бар уммату шафқати подшоҳ бар раияту меҳри модару падар бар фарзанду ғайрати шайх бар мурӣд .

Панҷум фармуд ки ҳукӯмат баҳақ кунад яъне баростӣ ва адл кунад майл ва ҷавр накунад .

Шашуми онк чун баҳақ кунад бФрмон ҳақ кунад агар чаҳ адл кунад бтбъ накунад бшръ кунад ва барои ҳақ кунад на барои халқ .

Ҳафтум фармуд ки « влои татаббуъи алҳўӣ » мтобъти ҳўомкн ки ҳар кас ки мтобът ҳаво кунад натавонад ки кори бФрмон худо кунад дар мамолики хешу натавонад ки онч кунад барои худоӣ кунад зирок чун ҳаво бар шахс ғолиб шавад мутасаррифу омиру ноҳӣ ӯ ҳаво гардаду ҳавои ҳамаи хилоф худоӣ фармоед ва ҳеҷ чизи бздити он ҳазрати падед натавонад омад . Ва даъвӣ худоӣ накард алои ҳаво чунонк фармуд « аФрأити ман атхзи илоҳаи ҳавоа » агар фиръавни даъвӣ худоӣ кард бҳўо кард ва агар банӣ Исроили гӯсола парастиданади бҳўо парастиданади вогари ҷамъӣ батонро худо гирифтанд бҳўо гирифтанд . Хоҷаи алайҳи ассаломи миФрмоид « мо абди илоҳи абғзи алии аллоҳи ман алҳўӣ » ва бҳқиқт ҳавост ки худоӣ ангезаст чунонк гуфт

Ҳаштум боз намӯд ки мтобъти ҳаво кардан аз роҳи худоӣ афтоданаст ки « Физлки ани сиблати аллоҳ »у мухолифати ҳаво кардани роҳи худоӣ рафтанаст ки « ва наҳй алнФси ани алҳўии Фأни алҷнаҳи ҳаии алмأўӣ » .

Нуҳум фармуд « ани аллазӣнаи излўни ани сиблати аллоҳи ?лаами азоби шадиди бмои нсўои явми алҳсоб » ишорат бидон маънӣаст ки ҳар ки аз роҳи худои биФтоди бтсрФи ҳаво ва барон исрор намӯд мўдӣаст бкФру азоби шадид . Зироки куфри иборат аз фаромӯшӣ охиратасту фаромӯшии худоӣу фаромӯшии ғояти шиддат азобаст ки « нсўоллаҳи Фнсиҳм » .

Даҳуми ҳақи таъолӣ боз намӯд ки подшоҳии халқ бо мақому мартаба набувват метавон кард чунонк ҳам риояти ҳуқуқи ҷҳондорӣу ҷаҳонгирӣу адли густарӣу раият парварӣ кунад ва ҳам ҳақи сулӯки роҳи дайну ҳифзи муомилоти шаръи биҷои ораду бмросми вилояту шароити набуввати қиёми намояд то асҳоби ҳукму арбоби фармонро ҳеҷ узр ва баҳона намонад ки гӯйанд бо сӯрати мамлакати дунёу иштиғоли бмсолҳи халқ аз манофеи динӣу фавойиди сулӯки бозмондими бал ки мамлакати тамомтарин олатӣаст тааббуди ҳақроу салтанати бузургтарин всилтӣаст тақарруби ҳазратро .

Ва сулаймони алайҳи ассаломи азин назари малики хосту илм набувват нахост гуфт « раби ағФрлӣу ҳби лии маликои лои инбғии лои ҳади ман баъдии анки анати алўҳоб » ва дарин чанд ҳикмат буд :

Аввал онк донист ки чун мамлакат тамом шуд набуввату илм дарон дохил бошад чунонк одамро буд алайҳи ассалом . Чун ӯро малики хилофат тамом дод набуввату илм дарон дохил буд фармуд « ании ҷоъили фии аларзи Халифа » гуфт ман дар замин хлиФтӣ меорм ва дар мамлакати ҷаҳони нойибии мигморми нафармуди пайғамбарӣ ё олимӣ ё обидии миоФринм ва ҳамчунин бо Довӯди алайҳ ассалом фармуд « анои ҷълноки Халифаи фии аларз » нафармуд набиё ё рсўло ё ъолмо . Зирок дар хилофати ин ҷумла дохил бошад .

Дувуми онки набуввату илмро чун қӯти салтанату шавкати мамлакати ёр буд тасарруфу таъсии он яке ҳазор буду иззати дайни бтиғ ошкоро гардад . Хоҷаи алайҳи ассалом азинҷо фармуд « аллоҳами аъзолосломи бъмр ӯ бобии ҷаҳл »у набувватро бтиғи нисбат дуруст мекард ки « анои набии алсиФ » .

Сими онк чун подшоҳ дар ҷҳондорӣ бо раияти бъдли густарӣу инсофи парварӣ зиндагонӣ кунаду золимонро аз зулму фосиқонро аз фисқ манъ фармоеду зуъафоро тақвияту ақўёро тарбият диҳаду уламоро муваққар дорад то бар тааллуми илми шариъат ҳарис карданду бслҳои табаррук ва тимн ҷӯяд то дар салоҳу тоъати роғиб тар шаванду иқомати амри маърӯфи внҳӣ аз мункир фармоед то дар кули мамолики раоёи бшръи брзӣу дайни парварӣ машғӯл тавонанд буд ва бар содиру вориди роҳҳо эмин гирданд то ҳар хайру тоъату тааллуму тааббуду осоишу рифоҳят ки аҳли мамлакат ӯ кунанд ва ёбанд ҳақи таъолии ҷумла дар девони муомилаи салоҳ ӯ нависад ва аз ҳар зулму фисқу фуҷуру муноҳӣу млоҳӣ ки манъ фармоеду бсёст ӯ азон мунзаҷир шаванд ҷумлаи васоили тақарруб ӯ шавад бҳзрти илоҳии бал ки ҳар як қадамӣ гардад ӯро то агар дайгарии бики қадами хеши бҳзрти иззат солик бошад сулӯки подшоҳи бчндини ҳазор қадам бошад . Ва ин саодати баҳр кас ндиҳанд « злки фазли аллоҳи иўтиаҳи ман ишоء » .

Чаҳоруми онки мамлакату салтанати олатӣ тамомтаринаст таҳсили муродоти нафасу астиФоءи лаззоту шаҳавот ӯро . Онро ки макунат ҳавои нафас рондан набошад ҳавоӣ нафас наронад ва тоъат кунад агарчӣ савоб бошад валикин на чун онкасро ки асбоби ҳаво рондани бонўоъ муяссар бошад қадам бар сари ҷумла нааду холсои мхлсо барои тақарруби баҳақи тарки шаҳвату лиззату ҳавоӣ нафас кунад . ӯро баъдад ҳар олатӣу қӯтӣ ки дар ҳаво рондан бошад чун таранд ва бидон тақарруб ҷӯяд қрбтӣу дрҷтӣу мартабатӣ дар ҳазрат ҳосил шавад .

Дар ҳадис саҳеҳаст ки даравишони саҳобаи бхдмти хоҷаи алайҳ ассалом омаданд ва гуфтанд : « ё расӯли аллоҳи зҳби аҳли алдсўру алоҳўоли болФўзи алтому алнъими фии алднёи волохраҳ » . Яъне ин тавонгарон растгорӣу савобу Наими ду ҷаҳонӣ буданд . Гуфт чигуна ? гуфтанд мо намоз мекунем ва эшон мекунанд ва мо рӯза медорем ва эшон медоранд валикини эшон зкўаҳ ва садақа медиҳанд ва мо наметавонем доду ҳаҷу ғзоу банда озод мекунанд ва мо наметавонем кард . Хоҷаи алайҳи ассаломи Фрмўдшморо чизеи биомузам ки чун он бикунеди шморо беҳтар бошад аз анки ҷумлаи дунё аз ан шумо бошад ва дар роҳи худоӣ сарф кунеду тоъати ҳечкас бтоът шумо нарасад магари тоъати онкас ки ҳамин кунад . Гуфтанд балӣ ё расӯли аллоҳ . Фармуд ки баъд аз ҳар намози фаризаи сӣ ва се бор бигӯед субҳони аллоҳи сӣ ва се бори Алҳамдулиллоҳ ва сӣ ва се бори аллоҳи Акбару тамомӣ садбор бигӯед лоолаҳи алои аллоҳ . Баъд аз он яке саҳобӣ аз ансор бихоб дид ки ӯро гуфтанд агар бист ва панҷ бор бигӯед субҳони аллоҳ ва бист ва панҷ бори алҳмдллаҳ ва бист ва панҷ бори лоолаҳи алои аллоҳ ва бист ва панҷ бори аллоҳи Акбар беҳтар бошад . Ансорӣ биёмад ва бо хоҷаи алайҳи ассалом боз гуфт . Хоҷа фармуд : « аФълўи кмоқоли алонсорӣ » . Баъд азон даравишони ин зикрҳо мегуфтанд баъд аз ҳар намози фаризаи тавонгарон саҳобаи ин хабар бишуниданд эшон низ ҳамчунин мегуфтанд даравишони дигар . Бори ббхдмт хоҷа омаданд гуфтанд : ё расӯли аллоҳи тавонгарон онч мо мегӯйем аз тасбеҳоти эшон низ мигўинду онч эшон мекунанд аз хайроти мо нмитўоним кард хоҷаи алайҳ ассалом фармуд « злки фазли аллоҳи иўтиаҳи ман ишоء » . Яъне ин фазлӣаст ки худои таъолӣ бо эшон кардааст ки ҳам бнФс убудийят мекунанд ва ҳам бимол .

Пас сулаймони алайҳи ассаломи хост ки бнФсу молу малику раият аз ҷини вонсу вуҳушу туюру сўому ҳавоаму дигари олоти мамлакату асбоби салтанати убудийяти ҳазрат иззат кунаду бад-ӣни ҳамаи тақарруб ва тавассул ҷӯяд то чндонки асбоби тақарруби зиёдат буд қурбату дарҷати зиёдат буд .

Панҷуми онки мамлакату салтанати парвариши сифоти змимаҳу ҳамидаро комилтарин олатӣасту азимтарин ъдтӣ . То нафасро агар бад-ӣни ?илот парвариш диҳанд дар сифоти змимаҳ бмқомӣ расад ки даъвӣ худоӣ кунад ва ин ниҳояти сифот змимаҳаст . Ва бад-ӣн дар ки ҷузи бад-ӣн олот натавон расед . Зеро ки ҳеҷ дарвеши оҷизи даъвӣ худоӣ накард зеро ки нафас ӯ олати парвариши сифати такаббуру тҷбр ва анонит надошт . Фиръавни рочўни ин олати бкмол буд парвариши нафас дар сифати такаббуру анонити бкмолии расонид ки ин самара падед оварад « Фҳшри Фнодии Фқоли анои рбкми алоълӣ »у тамассуки бммлкт ва салтанат кард ки « алиси лии малики Мисру ҳзаҳи алонҳори тҷрии ман таҳтӣ » .

Ҳамчунин нафасро агар бад-ӣни олот дар сифоти ҳамида парвариш диҳанд бмқомӣ расад ки мтхлқи бохаллоқ ҳақ шавад вмтсФи бсФот ва рубубият гардад воин ниҳояти сифоти ҳамидау камол дайнаст . Чунонк хоҷаи алайҳ ассалом фармуд « беъсати лأтмми макорими алохлоқ » ва ба камоли ин ахлоқи ҷузи болти мамлакат ва салтанат натавон расед . То агар касе хоҳад ки сифати ҷӯаду карамро парвариш диҳад ки аз сифот ҳақаст ва бидон мтхлқ шавад бохаллоқи ҳақ бар муқтазои хитоб « тхлқўои бохаллоқи аллоҳ » ки амреаст аз ҳамаи амрҳо воҷибтар балки сари беъсати анбиёи алайҳими алслўаҳу ҷумлагии шароеъи адёни мухталифу танзили кутуби ин маънӣ буд ҷӯаду карамро бимолу ҷоҳи фаровон ки базл мекунанд парвариш тавон дод .

Ва агар сифати ҳаламро хоҳад ки парвариш диҳад бояд ки қӯту шавкат ва салтанат бошад онгаҳ таҳаммули азӣу ранҷ халқ кунад то ҳалам ғолиб шавад . Ки агар қӯт ва қудрат набошад ва таҳаммул кунад изтирорӣ буд на ихтиёрӣ . Онгаҳ он ҳалам набошад аҷз бошад вҳлми сифат ҳақасту аҷзи сифати халқ .

Ва чун хоҳад ки сифати афвро парвариш диҳад ки сифат ҳақаст бояд ки қӯту қудрати тамом буд бар мукофоти аҳли ҷароим . То чун азишон дрмигзорд ва афв мекунад бсФти ҳақ мавсуф мешаваду маҳбӯб ҳақ мегардад ки « ани аллоҳи афви иҳби алъФў » . Ин ҷумла аз сифоти лутф ҳақаст .

Ва агар хоҳад ки бсФоти қаҳри ҳақ муттасиф шавад олати мамлакату салтанати тамом бояд то бқмъу қаҳри куффору аҳли нифоқу бидъату тъзиби эшон бкмоли қиёми тўонднмўд ки он сифот ҳақаст . Чунонк фармуд « ё аиҳолнбии ҷоҳдолкФору алмноФқину аълзи ълимҳм » ва гуфт « лиъдби алмноФқини волмноФқоти волмшркини волмшркот » .

Ва ин маънӣ дар ғазавот кардан ва дар фатҳи диёри куфри кўшидну лашкар ботроФ кашӣдану аҳли зулму фисқу фасодро молидаа доштану инсофи мазлӯми заъиф аз золими қавии стдну дуздону қитоъи алтриқро дафъ кардан ва бар аҳли ҷиноёти ҳудӯди худоӣ рондан ва бар аҳли қисоси бФрмони худои қисоси воҷиб шумурдан ва дар мамолики сиёсатҳои бемуҳобо рондану амсоли ин даст диҳад .

Ва агар хоҳад ки бсФти раҳмату рأФту ъотФт муттасиф шавад мамлакатии фаровон бояд то раоёӣ бисёр бошанд ва бар ҳар тайифае бақадр истеҳқоқи эшон раҳмату рأФту ъотФти миФрмоид то дарин сифоти бкмол худ расед .

Ва ончи беҳтарин олатӣаст бандаро дар убудийяти ҳақ ва ёфт дараҷоту таҳсили қурботу сулӯки мақомоти ҳиммат инсонӣаст . Ки агар бавоситаи он сифоти дигари бҳзрти сайр тавон кард бавоситаи ҳиммати тайрон тавон кард . « алмраҳи итирбҳмтаҳи колтоири бҷноҳиаҳ » .

Ва ҳимматро бкмоли парвариш дар салтанат тавон дод ки молу неъмату сирвату зафар бар муродоту анвоъи тнъмоти ҷумла ӯро ҳосил бошад бад-ӣни ҳеҷ илтифот накунад ва аз ҳеҷ таматтуъи башарӣу ҳайвонӣу бҳимӣ ва сабъӣ нагирад ва дар ҳеҷ бмқтзои табъу ҳаво тасарруф накунад ва рӯй аз ҷумла бигардонаду ҷумларо дар роҳи ҳақ сарф кунад бар фармони шаръу қонӯни мтобъту ҳимматро аз илтифот ва хуш омад ин ҷумла мубарро гирданд . То иброҳӣми вор аз офати ширки ин ҷумла халос ёбад ки « ании барии ммои тшркўн » ва бичишам адоват баҳама нигарад ки « Фонҳми удӯлии алои раби Алъоламин »у ҳиммат олӣ гирданду дили дарин ҳама набандад ва дар офаридагори ин ҳамаи бандад ки « ании ваҷҳати ваҷҳеи ллзии Фитри алсмўоти волорз . . . » алоиаҳ

Чун баҳамати парвариш бкмол ёфт Ганаии ҳақ рӯй намояд ки шарифтарин мақомӣаст арбоби сулӯкро . Ва то хоҷаи алайҳи ассалом дар улувва ҳиммати бсФт « мозоғи албсру мотғӣ » мавсуф нагашт истеҳқоқи мартабаи Ганаӣ «у вҷдки ъоӣлои Фоғнӣ » наёфт . Сулаймони алайҳи ассаломи ҳам бад-ӣни ҷиҳати тоҳмтро парвариш диҳад бо он ҳамаи салтанату мамлакат ва макунат внъмти бадасти муборак занбил мебофт ва аз баҳоии он луқмае бетакаллуф ҳосил мекарду дарвешии шикастаро бадасти мёўрд ва бо ӯ он луқма бакор мебарад ва мегуфт « мискини ҷолси мскино » .

Агар касе суол кунад ки чун малику салтанатро чандин фавойидаст вмўҷби тақаррубу қурбат чаро хўҷаҳро алайҳи ассаломи мамлакат дунё бидон камол надоданд ки сулаймонро алайҳи ассалом ё зиёдати азон то бидон тақарруби ҷустӣу сифоту ахлоқи прўрдии ҷавоб аз ду ваҷҳаст :

Аввали онки хавоси ҳақи ду тайифаанд : нозанинону ниёзмандон . Нозанини ронохўостаҳи мақсӯд даркинори ниҳоданду кулуфти асбоби таҳсил он бирав наниҳоданду ниёзмандро ба ҳоҷатии хост боз доданду кулуфти асбоби таҳсил он бирав ниҳоданд . Мисоли ин чунон бошад ки шахсеи тиру камони талабад чун бёФт бшкор равад чандини тир бар мурғон андозад то мурғӣ сайд кунад . Шахсеи дигарро беасбобу ранҷу машаққат касе мурғӣ бахшад .

Пас хоҷаи алайҳи ассаломи нозанини ҳазрат буд ҳазрати иззати савгандгарони бҷону сар ӯ мехӯрд ки « лъмрк » . Ончи мақсӯд буд аз мамлакату салтанати днёўӣ бе миннати дархосту заҳмати бози хост дар канор ӯ ниҳоданд «у кони фазли аллоҳи алейк ъзимо » он мақсӯд чаҳ буд ки фазл азимаш мехонд ? тхлқи бохаллоқи ҳақу хоҷаро алайҳи ассаломи ин маънӣ бкмол дода буданду бсди нозаши минўохтнд ки «у анки лаълии халқи азим » . Мурғи висолро ки Мӯсои алайҳи ассаломи хост то бтиру камон « арнии анзри алик » сайд кунад натавонист ки аз тъззи авҷи кибриё « лнтароне » гирифтаи бўдФи бсдҳзори лутф ва эъзоз бишуст хоҷаи алайҳи ассаломи мидодндкаҳ « ?илами тролии рбк » . Онч ҳақиқатаст хоҷаи ҳам сайд буд ва ҳам сайёду баҳақяти мурғӣ буд аз ошён « анои ман аллоҳ » бархеста дар сӯрати сайёдии гирди коинот парвоз мекард на чунонк пар боз мекард . Зеро ки пару бол ӯ дар коинот куҷо гунҷидӣ ҳамӯи мурғ буду ҳамӯи донаи ҳам ӯ шамъ буд ва ҳам ӯ парвона . Шайхи Аҳмад Ғаззолӣ фармоед қудси аллоҳи рӯҳа

Сулаймонро дар аввал бо садҳазори миннати дархости рати ҳби лии малико » зимоми нофаи мамлакати бадасти ниёзмандӣ ӯ доданду дармеонаи бзҳмти бозхост «у алқинои алии курсӣаи ҷудо » гирифтор карданду бохри боФт « ании аҳббти ҳуби алхири ани зикри рабӣ ҳатто тўорти болҳҷоб » мубтало гардониданд . Ин чаҳ ишоратаст ? оре ӯ ниёзманд буд чун аз дархосташ дароварданд бар чандини ақабаи бозхосташ гузар боист кард . Хоҷаи алайҳи ассалом чун нозанин « асрии бъбдаҳ » буд дар мақоми сидраи мамлакат ҳар ду ҷаҳони бкмол брўързаҳ карданд ӯ бгўшаҳи чашми ҳиммат аз сари нозу киришмаи бҳич боз нанагирист . Ки « мозоғи албсру мотғӣ » лоҷарам бедархосту бозхости мақсӯди ду ҷаҳонӣ дар канораш ниҳоданд ки « лақади рои ман оёти рабаи алкбрӣ » .

Ҷавоби дувуми онки хоҷаи алайҳи ассаломи грмрў « нҳни алохрўни алсобқўн » буд . Бмқомотӣ ки ҷумлаи анбиёи алайҳими ассалом дар муддати умрҳои дарози хеш ибра карда буданду маъаи ҳозо ҳар як дар мақомӣ бимонада чунонк одам дар сФўту Нӯҳ дар даъвату иброҳӣм дар хулату Мӯсои дрмколмту исо дар клмту Довӯд дар хилофату сулаймон дар мамлакати хоҷаро алайҳи ассалом бар ҷумла убӯр доданд бмдтии андак ки « аўлӣки аллазӣнаи ҳудои аллоҳи Фбҳдиҳми ақтд » вози ҳама дар гузарониданд ки « нҳни алохрўни алсобқўн »у бмқомотии расониданд ки кас нарасида буду фазилат ҳоӣ доданд ки касро надода буданд чунонк фармуд « фазлати алии алонбёءи баст » . Ва бҳқиқти ин байт дар ҳақ ӯ дуруст меояд .

Чунонк дар грмрўии хоҷаи алайҳи ассалом дар ҳеҷ мақоми банди нмишд ва дар ҳол убӯр мекард мақоми малики ҳам бадв доданд ки « хайрати байни ан акўн набиё маликоу байни ан акуон набиё Фқирои Фохтрти ан акўн набиё Фқирои аҷўъи явмови ашбъи иўмо » .

Ҳадисӣ машҳураст ки хоҷаи алайҳ ассалом фармуд ки « аўтити бмФотиҳи хзоӣни аларз » ҷумлаи хзоинро калиди бнздик ман овараданд ва гуфтанд агар хоҳӣ чунон кунем ки кӯҳҳои Маккаи ҳам зар шавад ва ҳар куҷои хоҳӣ бо ту равон гардад . Ва амсол ин бисёраст дар ҳадис ва фармуд « анои Сайиду валади одаму лоФхр » мамлакати азин ъзимтӣ чигуна бошад валикини мақсӯд аз мамлакати он буд ки мамлакат муяссар гардад онгаҳ аз сари он дар тавонад гузашту ҷумла дар роҳи худои базли тўондкрди ончи мағзу хулоса он аст бардораду ончи пӯст он аст биндозад . Ва хоҷаи алайҳи ассалом ҳамчунин кард . Дигар ҷавобҳо бисёраст бад-ӣни қадар ақтсор меуфтад то ботаноби нинҷомд .

Пас муҳаққиқи гашт ки подшоҳӣу мамлакати всилтӣ бузургаст дар тақарруби бҳзрти иззату салтанати хилофат ҳақаст ва аз инҷост ки султони зилл аллоҳ бошад зеро ки соя ҳар чизи хлиқаҳи он чиз бошад . Фомои ин соягӣу хилофат вақте дуруст шавад ки аз сифоти мстхлФи намӯдорӣ дар Халифа ёфта шавад . Азин маънӣ дар тафсири зилл аллоҳ фармуд « иأўии илайҳи кули мазлӯм » яъне паноҳгоҳи ҷумла мазлӯмон бошад ки то баришон зулмӣ ва ҳайфӣ наравад аз ҳеҷ золимӣ . Валикин ҳар вақт ки ин ҳайфу зулм аз султон равад зилли аллоҳӣ чигуна тасаввури тавон крдФу хилофати куҷо муяссар шавад ?

Мақсӯди онк чун подшоҳи бФрмони ҳақи қиёми намояди вози мтобъти ҳаво иҷтиноб кунаду раоёро дар паноҳи давлату ҳасани ҳаросату кнФи сиёсати салтанат хеш оварад ва ва дод бандагӣ дар подшоҳӣ бидиҳад шойистагии хилофат ҳақ гираду хулосаи офариниши грддкаҳи мақсӯд аз офариниши сари хилофат буд ки « ании ҷоъили фии аларзи Халифа » ва агар бзлму ҷавру мтобъти ҳавоу мухолифати худоӣ машғӯл шавад сӯрати қаҳру ғазаб худоӣ бошаду Иблиси вақти хеш буд мустуҷиби лаънат абадӣ гардад ки « алои лаънаи аллоҳи алии алзолмин »у слии аллоҳи алии Муҳамаду ?ала .