Сбҳонки лооҳсии сноءи алейк анати комаи аснити нФск , зоти воҷиби айн камоласту васфи имкони нақси вабол , мояи нақси худ чаҳ донад ки аз олами камол сухан ронад , бандаи нафасро нзибдаҳ бар ҳазрати қудс сано хонд . Маъонӣ чанд ки дар тай лафз оянд ва аз табъ ба лҳзи гроинд , ғояти хаёл инсонӣаст на болиғи санои раббонӣ . Табъи ноқис чаҳ зояд ки наъти камолаш тавон хонд на ваҳму хаёли нутқи қотир чаҳ гуяд ки ҳамду санояш тавон гуфт на ваҳму қиёс . Пои дониши куҷоу пояи ситоиши натоиҷи хаёли куҷо ?у мъорҷи камоли ақли башари маҳҷӯб ва маҳбӯсасту зоти худои маъқӯл ва маҳсус нест . Агар аз маҷлиси табъ ба хилвати ғайби роҳ будӣ ё дидаи ҳис бар манзари қудс назар гушӯдӣ , шоистии роҳи ирфон рафтану наъти яздони гуфтан . Вале акнӯн ҷои шарм ва инсофаст ки бо ин қувваи ақлу фикри дафтари ҳамду шукри гушӯда , нутқи абкм дар миёни орему калаки абтар дар бенон . Ҳамди аҳад ба фикр ва хирад гӯйему шукри нъми бнўки қалам .

Ҳайҳот ! ҳайҳот ! на дар олами нақсу айби олами сари ғайб тавон шуд , на нодидау ношинохтро наът тавон гуфт . Нахусти тамҳиди маърифат бояд , он гоҳи тақдими Муҳамадат шояд , зот бе чунро ба фикру дониш сутудан ё ба нодонии даъвии маърифат намӯдан бидон монад ки мзкўму зрир аз бадари муниру машку абиру меҳри равшану атри гулшан суханӣ ронанд . Зиндонии обу хокро бо олами пок чаҳ корасту аъамӣу мзкўмро бо маръӣу мшмўм чаҳ бозор ? таъолии шонаи ъмои иқўлўон , аҷз аз ҳамди айн Муҳамадатасту иқрор ба ҷаҳли айни маърифат . Ҳазратиро ситоиш сазаду парастиш бояд ки дар наъти вуҷӯду шарҳи шуҳудаш аз аҷзу қусӯр гзирӣ нест ва дар қудси ҷамолу ъзи ҷалолаши шабиҳу назирӣ на .

Вуҷӯд бе чун ва чанд , мубарро аз мисли вмоннд , барӣ аз шабаҳи вонбоз , бар аз анҷому оғоз , на кас донанда ӯст на чизе монандаи ӯ . ВлоиФорқаҳи алхиру лои иқоси болғири лӣси кмслаҳи шийъу ҳўолсмиъи албсир .

Айни вуҷӯдаши нафас вуҷуб шуду анҳои адам аз ӯ мслўб ; то ҳақиқат басита омад . Таъолии шонаи ани злки бали аҳоти уламоу қдроу ҳувияти муҳӣта . Нақси имкон бо камоли вуҷуб муқобил афтод то салб нақоис карду сабти хасоис .

Лами илдўлми иўлдўлми икни ?лаи кФўои аҳад , чун Ҷамилаи сифоти хуб аз нашъати вуҷуб буд худ бзотаҳи айн сифот шуду ҷомеъи ҷамеъи камолот , Фҳўи алълми каллаи волқдраҳи кулҳо .

Илмаши тақозоӣ маълӯмот намӯд , олами сифот падед оварад , яъне қудрат буруз кард , пас аз таҷаллии зоти ашаъаи сифоти савти асмоءи ҷилва гар гардид . Ҳўолоўли волохру алботну аззоҳир .

Зотши айн вуҷӯдаст , айнаши айни шуҳуди ҷилваи камоли ваҳдат аз ишваи шуҳуд касратасту қавоми нафаси касрати бдўоми зоти ваҳдат , арши рҳмн бар қувоем арбъ қарор гирифт , нури яздон аз ҳёкли имкон зуҳӯр ёфт . Арраҳмони алии алърши астўӣу ҳўи болоФқи алоълӣ , аз итлоқ бтқлид омад , аз иҳота бтҷдид расед , насими файз аз ҷҳаҳи фазл дар ҷунбиш омад шуъоъи вуҷӯд бар биқоъи шуҳуд тобиш гирифт , аволими имрӯзи халқ пайдо шуд , ҳақоиқи ҷузву кули ҳувайдои гашт . Алолаҳи алхлқу аламри Фтборки аллоҳи аҳсани алхолқин , гавҳари ақл аз олами амр падед оварад , мояи нафас аз сояи ақл шуҳуд ёфт , табъи зилл нафас шуду ҷисм аз табъ ҳосил омад . Табоиъи аҷсоми бҳкми зарурат аз ҳаюлои сӯрат таркиб ёфту аволими аиҷодбдини вазъу услуби назму тартиби пазируфту аҷроми мунтаҷи маволеди се гона шуду мӯҷиби интизоми замона . Пас аз ҷумлаи маволеди слоси ҷинси ҳайвони акмал аҷнос шуд ки қувва эҳсос дошту навъи инсони ашрафи анвоъи гашт ки иллати ибдоъ буд .

Болҷмлаҳ чун иродаи азалӣ бар ин буд ки нахли имкон бабор ояду боғ кайҳон биорояд , ҳақиқати инсонӣ мавҷӯд шуду канзи махфии машҳӯди гашт ва аз худ вуҷӯдӣ қобил омад мадраки куллиёт , ҷомеъи мутақобилот ки махзани асрори ғайб ва шуҳуд шуду матлаъи анвори қудс ва инс гардид . Олами кабӣр дар ҷурм сағир ниҳоданду нақши қазоу тилисм тақдир карданд , оинаи сифот камол гардиду ганҷинаи ҷамолу ҷалоли ишваи ҷамолаши брҳбрӣ впишўоӣӣ шуд , ҷилваи ҷалолаши сарварӣу подшоҳии раҳбарони поки бъолми хок ташриф доданд . Сарварони малики бърсаҳи даҳр қадам ниҳоданд , пешвоёни ҳодии роҳи дайни гаштанд , подшоҳони ҳомии халқи замин . Баҳри сӯи ғулғул ҳидоят андохта шуд ва ҳар ҷои рояти ҳимояти афрохта , дар ҳар аҳду асри ҳам чунон пешвои халқи хоси пайғамбарӣ буду поси дории малик бо хдиўӣу сарварӣ ; то навбати набуввати бхўоҷаҳи коиноту ашраф мавҷӯдот раседу иллати кайҳону маънии ганҷи пинҳон ошкор гардид , даври олам ки дар аҳди одами бимасобаи ниҳолии тоза буд умрӣ дар мнҳл нашав , қомати рушди биФрохту пояи бехи дайни қавии сохт то шохи шиква дар кохи шуҳуди бгстрду ғсни намо бар авҷи само бар кашид ва чун вақт он расед ки шеваи зеб ва фар диҳад , равнақи брк ва бар , афзоед аҳди ҷаноби хотам буду фасли баҳори олам . Раҳбарони пеш ки роҳи ойину кеши бхлқ ҷаҳон намуданд ба манзала пешкорӣ буданд ки тамҳиди қудум султон кунаду тнтиФи бисот айвон диҳад , пас чун сафаи пешгоҳ пероста шуду маснади тоҷу гоҳи оростаи гашт , хусрави малики срӣу партави нури ҳудоу хоҷаи арзу самоу сарвар ҳар ду сарои Муҳамади Маҳмӯди Мустафои алайҳи олоФи алтҳиаҳу алсно ки муҳимтар пешвоёнасту раҳбари раҳи намоёну султони анбиёии русулу солори ҳодӣони сблу мабъус бар ҷину инсу ҷузву кул , пои футувват бгоҳ набуввати ниҳоду маснади рисолати бмқдм ҷалолат биёрост . Даври ҷаҳон дар аҳди Саидаши ҳад камол дошту ҷумлаи зарроти кун , аъам аз неку бади чунон дар аҳди худ такмили саодату ттмим шақоват карда буданд ки тақдими ислоҳу тартиб , ҷузи бавуҷудии атуми вокмлу шуҳудии аҷалу аҷмл , сӯрати нмибст . Лоҷарами ҳикмати хдоӣӣу раҳмати кбрёӣӣ муқтазӣ шуд ки хоҷаи гетии худ бмлки хеш гузар кард ва бар ҳоли раияти назар . Ҳазраташи ҳуҷҷати қотеъа буду ҳақиқати ҷомеъау раҳмати оммау калимаи тома ; подшоҳии зоҳир бо бинўоӣии ботин ҷамъ дошту раёсати набавӣ бо асбоби хусравӣ қарин фармуд . Расми дўӣӣу ҷдоӣӣ ки аз дербози боиини ҷанбаи ҷалолӣу ҷамолӣ буд барандохт . Қаҳраши айн раҳмат шуду меҳраши маҳзи ҳикмат . Лутфу хашмашро маънии яке буд ва басӯрат фарқи андакӣ . БнФси тоҳиру ранги зоҳир , салтанат адл кардӣ ва ба ҳукми ботини тарбият ақл намӯдӣ ва дар ҳар ҳол аз таълими ҳукму аҳкому таҳзиби уқулу аФҳом зоҳл набӯдӣ ; то қонӯни маошу маъоди асрори ибдоъу эҷодро бошорти амр ва наҳй , далоили танзилу ваҳии таълими халқ ҷаҳон кард ва чандон ки шоисти боълони рози ниҳони мавҷҳо аз баҳри ҳақоиқ авҷ гирифт , сайлҳо аз мавҷи маориф бпо хост ки ҳар кас дар хури бахти хеши баҳрӣ аз он бараду наҳрӣ равон кард . Кофарони палиду муъминони Саидро ки дар пояи сидқу нифоқи ғояти истеъдоду истеҳқоқ буд чунон арзаи тартиби сохт ки ин молики дараҷот олия шуд ва он ҳолки даракоти ҳоўиаҳ . Фриқи фии алҷнаҳу Фриқи фии алсъир , қавмии подоши сарвар аз ҳиҷоб ҳузур гирифтанду қавмӣ бе воситаи ғайр бар рутбаи хайри расиданд ва чун ҳақи тарбият адо шуду зарфи ҷамеъи хилоиқ аз моءи муайяни ҳақоиқи дархури вусъи ммтлии сохт , ваъдаи рӯз васл раседу навбати руҷӯъ босл омад ва аз он бсбб чанде ки хусрави боргоҳи вилоят , кишвари салтанату ҳидоят дар зер нигин дошту миннати раҳбарии вҳмоит бар халқи замин ; бози салтанати зоҳиру ботини маҷмӯ буду ҳиҷоби фарқи мобайни ҷамолу ҷалоли мрФўъ , валикин дар соири авқоти ҳамон модаи ҷангу ҷидол ки боқтзои зоти мобайни ин ду васф буд авд намӯда , санги тафриқа дар миён афтоду раҳмати ҷамолӣ аз стўти ҷалолӣ бар карон шуд , чаҳ то мавкиби шарифи набувват аз соҳати дунёи бҷнт улё хиромед , асҳоби шиқоқи асбоби нифоқ фароҳам карда ҳақи хилофат ғасб карданду рояти хилофи ҳақи насб . Баъд аз он ин шева шаваму одати мазмуми чунон сорӣу соири гашт ки аъиммаи тоҳирин саломи аллоҳи алайҳими аҷмъин бо он ки шоФъи рӯз ҷазо буданду шақаи рояти ғроу қуллоби қадари вқҳори қазоу итрати Мустафои су ашболи Муртазо ъ боз ҳар як дар ҳар аҳд ки гоҳи имомати бком каромат супурданд бмўҷби иқтизои замона аз тахту малики каронаи гузидаи бмлкти аботн иктифо карданд ва аз салтанати зоҳири ихтифо .

Нахусти ҳазрати Муҷтабои зайли тоҳир бар малики зоҳири афшонда , ҳазраташи ҳодӣ мутлақ шуду зодаи ҳинди Халифаи ноҳақ . Пас маснади хилофат аз оли абии толиб ъ бадаст ғосиб афтод ва як чанд сиёсати малику раёсати боси боли Умияу аббос буд , соҳиби аҳду аср низ боқтзои ҳикмат , илтизом ғайбат фармуд , Имороти имону ислом ки мироси хоҷаи аном буд блғаҳи тарк ва тозӣ шуду номи номӯси подшоҳӣ дар варта табоҳӣ афтод , гоҳе шӯриши араб буду гоҳи фатрати аҷаму гоҳи фитнаи тарку Дайлам ; на аз шарму адаби ном ва нишон монад на аз расми каёни исмӣ дар миён . Малики аҷами роҳ адам гирифт , хайли араби ҳифз адаб накард , лашкари тарки фитна сутург баровард , ҳар куҷои саркашӣ буд даъвӣ сарварӣ кард , баҳраи худсарии барад . Ҳар куҷои кеҳтарӣ буд пояи меҳтарии хосту рутбаи бартарии ҷуст . Мардум беадабро ҳирсу тамаъ бҷоӣӣ расед ки банда чанд ғосиби малики худовандии гашту чокарӣ чанд соҳиби тахт сарварӣ шуд . Нокасони чашми палид аз кӯҳл ҳаё бишустанд ва бар мустанад хоҷагон нишастанд , киштии малик дар гирдоб Фтн афтоду хотами ҷам дар дасти аҳриман . Зоғу заған дар боғи чаман роҳ ёфт , даври змн бо ранҷу мҳн ху гирифт , кори гетӣ дар изтироб омад , малику миллат дар ихтилол афтод . Дидаи рӯзгор дар роҳи интизор буду шавқу велъи биФзўд ки бози гавҳарии ҷомеъу хилқатии комил аз олами ғайби зуҳӯри намояд ки бҳкми ҷомеъияти вкмол , низои ҷалоли ҷамол рафъ кунаду шаҳриёрии ботин бо тоҷи дории зоҳири ҷамъи хусрави малики сӯрат ва маънӣ бошаду молики рқи дунёу уқбоу вориси ҳақи малику миллату нозими дайну давлату соҳиби тахти втоҷ каён шаваду нойиби соҳиби асру замони умрҳо ; савдои ин хаёли нақши замири замона буд то тири мурод бар нишона омаду ҳикмати илоҳиро иқтизо кард ки бори дигари абри файзу эҳсон аз баҳри фазл бе чун моя вар шаваду борони раҳмати ом бар мазореъи арвоҳу аҷсоми борад , пас тинатии шариф ки дар аҳди азал бар ваҷҳи аҷал аз моءи муайяни раҳмат бо даст ва бенон қудрат тахмир ёфта буду анвори ҷамолаш бар арши барин тофта , аз сқъи хилвати қудси бсдри маҳфили инс дар оварда , мшкўаҳи партав дониш карданду мроти сифоти шоҳиди қудс ки аз дидаи ғайр дар пардаи ғайб буд , ишва хўднмоӣӣ карду қомати длрбоӣии биФрохт . Раҳмати ҳақ ки аз ҷумлаи ҷаҳони чеҳра ниҳон дошт , сояи шуҳуд бар соҳати вуҷӯди биндохт , гулшани таври гулбуни нури бпрўрд , водии эмини нахла равшан баровард , шамъи эҳсон дар ҷамъи инсони биФрўхт , оби ҳайвон дар ҷӯй имкон биёмад , нури яздон аз арш раҳмон битобед , ҷинати мавъӯди шоҳид ва машҳӯд шуд . Раҳмати маъҳуди зоҳиру маълуми гашт , шаҳриёри замону замин , марзбони дунёу дайн , партави зоти ҳақ , сӯрати ҷамоли мутлақ , ояти қудси вуҷӯд , ғояти қавси Сауд , султони анфусу офоқ , унвони мусҳафи ахлоқ , сояи лутфи худо , мояи ҷӯади вандӣ , ояи фатҳу ълоءи фатҳъалии шоҳи қоҷор ки адл мусаввирасту ақли мунаввар ва нафас мӯеду рӯҳи муҷаррад , мақдами поки бъолми хоки ниҳода , бахти тоҷу тахти биФрохту садри ҷоҳ ва қадар биёрост .

Ҷаҳону халқи ҷаҳонро коми дил ҳосил шуд , замину даври замонро айшу тараби шомили гашт , қадари маркази хок аз авҷи торами афлок дар гузашти олами ҳису таквин бар олами қудс ва таҷред бинозед , мизоҷи замона тағйир кард , ҷаҳони хароб таъмир ёфт , чархи фартутро аҳди ҷавонӣ тоза шуд , золи гетии чеҳраи сабоҳат ғоза кард ; гулбуни даҳри гулҳои амл бабор оварад , гулшани рӯзгорро мавсим навбаҳор омад , шохи шавкат ки барги рез буд атри бези гашт , боғи давлат ки арзаи барад буд арса вирд гардид . Малику миллат аз даст ғайр даромад , ғавғои зоғ аз саҳни боғи биФтод , боғи гули хос булбул шуду шохи сарви ҷои тзрўу ахтаронро чандон партави рўшноӣӣ буд ки меҳри рахшон фурӯғ диҳад ; хусравонро чандон даъвии подшоҳӣ буд ки шоҳи гетӣ зуҳӯр кунад , акнӯн зевари тоҷу гоҳ , бҷлўаҳи Фрўҷоаҳ хдиўӣаст ки шоҳи ҳама оламасту моҳ банӣ одам , меҳтар некӯонасту хусрави хусравону хоҷаи тоҷи дорону хотами шаҳриёрон . Даври фалак банда ӯст , ҷони ҷаҳони зиндаи бовест , матлаъи қадарро бадар тамомаст , соҳиби асрро нойиби ом ; ниёбат айём кунад ҳаросат айём фармоед , хинги гардунро ром созад , тавсани даҳрро лагоми орад . вассалом