Бар ваии воҷиб буд ки илми рухсати сафари биомузад ки агар чаҳ азм дорад ки кор ба рухсат накунад , бошад ки ба зарурат бидон муҳтоҷ буду илми қиблау вақти намоз бибояд омухт .

Ва сафарро дар таҳорати ду рухсатаст : яке масҳи музейу дигари таяммум . Ва дар намози ду : қасру ҷамеъ , ва дар суннат буд : бар сутур гузордан ва дар рафтан гузордан ва дар рӯзаи яке ва он Фитраст ва ин ҳафт рухсатаст :

Рухсати аввал

Масҳи музей : ҳарки бар таҳоратии тамоми музеии пӯшед , онгоҳ ҳдс кард , вайро шояд ки бар музей масҳ кашад то онгоҳ ки аз вақти ҳдси се шабона рӯз бугзарад . Ва агар муқӣм бошад як шбонрўз , ба панҷ шарт .

Яке он ки таҳорат тамом кунад онгоҳи музеии пӯшад . Агар як пой бишӯяд ва дар музей кунад пеш аз он ки дигар пой бишӯяд , наздики шофиӣ ин нишоед , пас чун дигар пой бишӯяд ва дар музей кунад , бояд ки аввали пой аз музей берун кунаду бози дарушад .

Дувуми он ки музеии чунон буд ки бар ваии одат буд андакӣ рафтан , агар чарм надорад раво набӯд .

Сеюм он ки то каъби музеии дуруст буд , агар дар муқобилаи маҳали фарзи чизе пайдо шавад ё сӯрох дорад , нишоед наздики шофиӣу наздики молик онаст ки агарчӣ дарида буд , чун бар вай битавон рафтани раво буд . Ва ин қавлӣ қадимаст шофииро ,у наздики мо ин аўлитраст ки музей дар роҳ бисёр бадарад ва духтан он ба ҳар вақте мумкин набошад .

Чаҳоруми он ки музей аз пой берун накунад агар масҳ кард ва агар берун кунад , аўлитри он буд ки таҳорат аз сар гирад ва агар ба пой шустан ақтсор кунад , зоҳир онаст ки раво бошад .

Панҷуми он ки масҳ бар соқ накунад , балки дар муқобила қадам кунад бар пушти пой ва агар ба як ангушт масҳ кунад кифоят буд ва ба се ангушти аўлитр буд ва як бор беш масҳ накунад ва чун пеш аз он ки берун шавад масҳ кашад бар як шабонаи рӯз ақтсор кунад . Ва суннат онаст ки ҳаркии музей дар пой хоҳад кард , нахуст нгўсор кунад , як рӯзи расӯл ( с ) музей дар пой кард . Калоғии он дигари музей дар рабӯд аз вай ва биафшонад . Марӣ аз даруни музей берун афтод , расӯл ( с ) гуфт , « ҳарки ба худои таъолӣ ва ба қиёмат имон дорад , гӯи музей дар пой макун то онгоҳ ки биафшонад » .

Рухсати дувум

Таяммумасту тафсили ин дар таҳорат гуфтаем .

Рухсати сим

Онаст ки ҳар фаризае ки чаҳор ракаатаст ду ракаат кунад , лекин ба чаҳор шарт .

Яке он ки дар вақти гузорад . Агар қазо шавад , дуруст онаст ки қаср нишоед .

Дувуми он ки ният қаср кунад ва агар ният тамом кунад ё дар шак уфтад ки ният тамом кард ё на , лозим ояд ки тамом кунад .

Сими он ки ба касе иқтидо накунад ки вай тамом мекунад . Агар бикунади вайро низ лозим ояд ки тамом кунад , балки агар гумони барад ки эмом муқӣмаст ва тамом хоҳад кард ва ӯ дар шак буд вайро тамом кардан лозимаст ки мусофирро боз тавон донист , аммо чун донист ки мусофираст , агар дар шак буд ки эмом қаср хоҳад кард , вайро раво буд ки қаср кунад , агар чаҳ эмом қаср накунад ки нияти пӯшида буд ва донистан он шарт натавон кард .

Чаҳоруми он ки сафари дароз буду мубоҳу сафар касе ки ба роҳ задан равад ё ба талаби идрор ҳаром шавад , ё бе дастурии модар ва падар шавад , ҳаром буду рухсат дар вай раво набӯд . Ва ҳамчунин касе ки аз вом хоҳ бигурезад ва дорад ки бидиҳад . Ва дар ҷумлаи сафар барои ғаразӣ буд , чун он ғараз ки боис вайаст ҳаром буд .

Ва сафари дароз он бошад ки шонздаҳи фарсанг буд ва дар кам аз ин қаср нишоед ва ҳар фарсангии дувоздаҳ ҳазор гом буду аввали сафари он буд ки аз иморати шаҳр берун шавад , агарчӣ аз харобаҳо ва бустонҳо берун нашуда бошаду охири сафари он буд ки ба иморат ватан расад ё дар шаҳри дигари азм иқомат кунад се рӯз ё зиёдати берун аз рӯзи дршдну берун омадан . Ва агар азм накунад , валикин дар банд гузордан корҳо буд ва надонад ки кӣ гзордаҳ шавад ва ҳар рӯзӣ чашм медорад то гзордаҳ шаваду зиёдат аз се рӯз тохир равад , бар як қавл ки ба қиёс наздиктараст , раво буд ки қаср мекунад ки ӯ ҳамчун мусофираст ки ба дил қарор нагирифтаасту азм қарор надорад .

Рухсати чаҳорум

Ҷамъасту раво буд дар сафари дарози мубоҳ ки намози пешин тохир кунад то бо намози дигар ба ҳам кунаду намози дигар тақдим кунад ва ё пешин ба ҳам бгзорду намози шом ва хуфтан ҳамчунин . Ва чун намози дигар бо пешин ба ҳам кунад , бояд ки аввали намоз пешин кунад , онгоҳи намози дигар . Ва аўлитри он буд ки суннатҳо ба ҷои орад то фазилати он фӯт нашавад ки фоида сафар бидон брнёид . Валикин агар хоҳад , суннатҳо бар пушт сутур мекунад ё дар миён рафтан . Ва тартиби он буд ки аввали чаҳор ракаат ки суннати намоз пешинаст бикунаду онгоҳи он чаҳор ракаат ки суннатаст пеш аз асри бгзорд , онгоҳи бонги намоз ва қомат кунаду фаризаи пешини бгзорд , онгоҳ қомат кунад ва агар таяммум мекунад аъодт мекунаду фаризаи намози дигари бикунаду миёни ҳардуи намози пеш аз таяммуму қомати рӯзгори набард . Онгоҳи он ду ракаати суннат ки пас аз намоз пешинаст пас аз намози дигари бикунад . Ва чун зуҳр тохир кунад то аср , ҳамчунин кунад ва агар бикраду пеш аз фурӯ шудани офтоб ба шаҳр расед аср боз накунад . Ва ҳукми намози шом ва хуфтан ҳамчунинаст ва бар як қавли ҷамъ дар сафари кӯтоҳ низ раво буд .

Рухсати панҷум

Он ки суннат бар пушти сутури раво буд ва воҷиб набӯд ки рӯй ба қибла дорад , балки роҳ ба дил қиблааст , агар ба қасди он роҳ бигардонад дар миёни намоз ва на ба сӯй қибла гирданд – намоз ботил шавад . Ва агар ба саҳв буд ё сутур ҳрўнӣ кунад , зиён надоранду рукӯъу суҷуд ба ишорат мекунаду пушт хам мекунад ва дар суҷуди хам зиёдат диҳад ва чандон шарт нест ки дар хатар бошад ки биафтад . Ва агар дар марқад буд , рукӯъу суҷуди тамоми бикунад .

Рухсати шашум

Он ки мераваду намоз суннат мекунад ва дар ибтидои такбир рӯй ба қибла кунад ки бар ваии осон буд ва бар касе ки рокиб буд душвор буду рукӯъу суҷуд ба ишорат мекунад ва дар вақт ташаҳҳуд меравад ва алтҳёт мехонд ва нигоҳ дорад то пой бар наҷосат наниҳад , ва бар вай воҷиб нест наҷосот ки дар роҳ буд аз роҳи бигардад ва бар хештани роҳ душвор кунад . Ва ҳарки аз душман бигурезад ё дар сафи қаттол буд ё аз гург май гурезад , вайро раво буд ки фариза кунад дар рафтан ё бар пушти сутур , ҳамчунин ки дар суннати гуфтему қазо воҷиб наёяд .

Рухсати ҳафтум

Рӯза кушоданаст . Ва мусофир ки ният рӯза карда бошад , агар бигушоед раво буд ва агар пас аз субҳ аз шаҳр берун ояд раво набошад ки бигушоед ва агар бигушоед пас ба шаҳр расад , раво бошад ки дар шаҳр баравад нон хӯрд , ва агар накушода буд ки ба шаҳр расад , раво набӯд ки бигушоед ,у қаср кардан фозилтар аз тамом кардан то аз шабаҳати хилоф берун ояд ки наздики Абӯҳанифаи итмом раво набӯд , аммо рӯзаи доштани фозилтар аз ифтор то дар хатар қазо науфтад , магар ки бар хештани тарсад ва тоқат надорад , онгоҳи кушодани фозилтар .

Ва аз ин ҳафт рухсат , се дар сафари дарози раво буд : қасру Фитру масҳ ва се дар сафари кӯтоҳ низ раво буд : суннат кардан бар пушти сутур дар рафтану ҷумъа нокардану таяммум кардан бе қазои намоз , аммо дар ҷамъи миёни ду намоз хилофасту зоҳир онаст ки дар сафар кӯтоҳ нишоед . Ин илмҳо лобуд буд мусофирро омухтани пеш аз сафар , чун дар сафар касе нахоҳад буд ки аз ваии биомузад ба вақти ҳоҷату илму далоили қиблау далели вақти намозҳо низ бибояд омухт чун дар роҳи дия ҳо набошад ки миҳроб пӯшида намонад . Ва ин миқдор бояд бидонад ки ба вақти намози пешини офтоб ба куҷо бошад ва чун рӯй ба қибла кунӣ ва ба вақти фурӯ шудану баромадан чигуна бошаду қалбу қутб чигуна уфтад ва чун дар роҳ кӯҳӣ бошад бидонад ки бар дасти рости қибла буд ё бар дасти чб . Аз ин миқдор чора набӯд ки бидонад .