Бидон ки эзади таъолиро сиррӣаст дар дили одамӣ ки он дар вай ҳамчунон пӯшидааст ки оташ дар оҳан . Ва чунон ки ба захми санг бар оҳани он сари оташ ошкоро гардад ва ба саҳро уфтад , ҳамчунин самоъи овози хушу мавзуни он гавҳари одамиро биҷунбанд ва дар ваии чизеи падеди орад бе он ки одамиро дар он ихтиёрӣ бошаду сабаби он муносибатӣаст ки гавҳари дили одамиро бо олами алавӣ ки олам арвоҳ гӯйанд ҳаст .

Ва олами алавии олами ҳасан ва ҷамоласту асли ҳасану ҷамол таносубаст ва ҳарчӣ мутаносибаст нмўдгорӣаст аз ҷамоли он олам , ҳарчӣ ҷамолу ҳасану таносуб ки дар ин олам маҳсусаст , ҳамаи самараи ҷамолу ҳасани он оламаст , пас овози хуши мавзуни мутаносиби ҳам шбҳтӣ дорад аз аҷоиби он олам , бидон сабаби огоҳӣ дар дил пайдо ояду ҳаракату шавқӣ падед ояд ки бошад ки одамӣ худ надонад ки он чист .

Ва ин дар дилӣ буд ки сода буд ва аз ишқӣу шавқӣ ки бидон роҳи барад холӣ бошад , аммо чун холӣ набошад ва ба чизеи машғӯл буд , он дар ҳаракат ояд ва чун оташӣ ки дам дар вай диҳанд афрӯхта тар гардад . Ва ҳаркиро дӯстии худои таъолӣ бар дил ғолиб бошад самоъи вайро муҳим буд ки он оташ тезтар гардаду ҳаркиро дар дили дӯстии ботил буд , самоъи заҳри қотили вай буд ва бар ваии ҳаром буд .

Ва уламоро хилофаст дар самоъ ки ҳалоласт ё ҳаром . Ва ҳарки ҳаром кардааст аз аҳл зоҳир бӯдааст ки вайро худ сӯрат набастааст ки дӯстии ҳақи таъолӣ ба ҳақиқат дар дилӣ фурӯд ояд , чаҳ вай чунин гуяд ки одамии ҷинси худро дӯст тавонад дошт аммо онро ки на ҷинси вай буд ва на ҳеҷ монанди вай буд вайро дӯст чун тавонад дошт ? пас наздики вай дар дили ҷузи ишқи махлуқ сӯрат набандад ва агар ишқи холиқи сӯрати бандад , бинобари хаёли ташбеҳӣ ботил бошад , бад-ӣн сабаб гуяд ки самоъ ё бозӣ буд ё аз ишқи махлуқӣ буд , ва ин рдў дар дайн мазмумаст .

Ва чун вайро пурсанад ки маънии дӯстии худои таъолӣ ки бар халқ воҷиб аст чист ? гуяд , « фармонбардорӣу тоъати доштан . » ва ин хатое бузургаст ки ин қавмро афтодааст , ва мо дар китоби муҳаббат аз рукни мунҷӣоти ин пайдо кунем .

Аммо ӣнҷо мегӯйем ки ҳукми само аз дил бояд гирифт ки самоъи ҳеҷ чиз дар дил наёрад ки набошад , бали онро ки дар дил бошад биҷунбанд . Ҳаркиро дар дил чизеаст ки он дар шаръ маҳбӯбасту қӯти он матлӯбаст , чун самоъи онро зиёдат кунад , вайро савоб бошаду ҳаркиро дар дил ботилӣаст ки дар шариъати он мазмумаст , вайро дар самоъи уқоб буд . Ва ҳаркиро дил аз ҳарду холӣаст , лекин бар сиблати бозии шунӯд ва ба ҳукм табъ бидон лиззат ёбад , самоъи вайро мубоҳаст . Пас самоъ бар се қисмаст :

Қисми аввал

Он ки ба ғифлат ва бар тариқи бозии ин кори аҳли ғифлат буду дунёи ҳамаи лаҳв ва бозӣаст ва ин низ аз он буд ва раво набошад ки самоъ ҳаром бошад бидон сабаб ки хушаст ки хушӣҳо ҳаром несту ончӣ аз хушӣҳо ҳаромаст на аз он ҳаромаст ки хушаст , балки аз он ҳаромаст ки дар вай зарарӣасту фасодӣ , чаҳ овози мурғон хушаст ва ҳаром нест , балки сабзау оби равону назора дар шукуфау гул хушаст ва ҳаром нест . Пас овози хуш дар ҳақи гӯш , ҳамчун сабзау об равонаст дар ҳақи чашм ва ҳамчун буии машк дар ҳақи бинӣ ва ҳамчун таоми хуш дар ҳақи завқ ва ҳамчун ҳикматҳои некӯ дар ҳақи ақл . Ва ҳарякӣ аз ин ҳавосро навъе лиззатаст чаро бояд ки ҳаром бошад ?у далел бар он ки таййибату бозӣу назора дар он ҳаром нест онаст ки Оишаи разии аллоҳи анҳу ривоят мекунад ки рӯзи ид дар масҷиди зангён бозӣ мекарданд . Расӯл ( с ) маро гуфт , « хоҳӣ ки бинӣ ? » гуфтам , « хоҳам . » бар дар боистоду дасти пеши бдошт то занхдон бар дасти ваии ниҳодам ва чандон назора кардам ки чанд бор бигуфт ки бас набошад ? гуфтам не ! ва ин дар сҳоҳаст , ва аз ин хабари панҷ рухсат маълум шуд .

Яке он ки бозӣу лаҳву назора дар вай чун гоҳ гоҳ бошад ҳаром нест ва дар бозии зангёни рақсу сурӯд буд .

Дувуми он ки дар масҷид мекарданд .

Сеюм он ки дар хабараст ки расӯл ( с ) дар он вақт ки Оишаро онҷо барад гуфт , « ба бозӣ машғӯл шавед . » ва ин фармон бошад , пас бар ончӣ ҳаром бошад чун фармоед ?

Чаҳоруми он ки ибтидо карду Оишаро разии аллоҳ анҳо гуфт , « хоҳӣ ки бинӣ ? » ва ин тақозо бошад , на чунон бошад ки агар вай назора кардӣу ваии хомӯш будӣ , раво будӣ ки касе гуфтӣ ки нахост ки иро биринҷанд ки он аз бдхўиӣ бошад .

Панҷуми он ки худ бо Оишаи боистоди соъатии дароз . Бо он ки назораи бозии кор вай набошаду бад-ӣн маълум шавад ки барои мувофиқати занону кӯдакон то дили эшон хуш шавад , чунин корҳо кардан аз халқи некӯ буд ва ин фозилтар буд аз хештани фароҳам гирифтану порсоеу қроиӣ кардан .

Ва ҳам дар сҳоҳаст ки Оиша ривоят мекунад ки ман кӯдак будам лаъибати бёростмии чунон ки одат духтаронаст . Чанд кӯдаки дигар ба наздик ман омадандӣ . Чун расӯл ( с ) даромадии кӯдакони бози пас грихтндӣ . Расӯл ( с ) эшонро ба наздик ман фиристодӣ . Як рӯзи кӯдакиро гуфт ки чист ин лъбтҳо ? гуфт , « ин духтаракон мананд . » гуфт , « ин чист бар ин асб ? » гуфт , « пар ва боласт . » расӯл ( с ) гуфт , « асбро бол аз куҷо буд ? » гуфт , « нашунидае ки сулаймонро асб буд бо пару бол ? » расӯл ( с ) табассум кард то ҳамаи дандонҳои вай пайдо шуд . Ва ин аз баҳри он ривоят мекунам то маълум шавад ки қроиӣ кардан ва рӯй турши доштану хештан аз чунин корҳо фароҳам гирифтан аз дайн нест , хосса бо кӯдак ва бо касе ки корӣ кунад ки аҳл он бошад ва аз вай зишт набӯд . Ва ин хабари далел он нест ки сӯрат кардани раво буд ки лаъибати кӯдакон аз чӯбу хирқа буд ки сӯрат тамом надорад ки дар хабараст ки боли асб аз хирқа буд .

Ва ҳам Оиша ривоят мекунад ки ду канизаки ман даф мезаданд ва сурӯд мегуфтанд . Расӯл ( с ) дар хона омад ва бихуфт ва рӯй аз дигар ҷониб кард . Абубакр даромад ва эшонро заҷр кард ва гуфт , « хонаи расӯлу мзмори шайтон ? » расӯл гуфт , « ё абобкри даст аз эшон бидор ки рӯз идаст . » пас даф задану сурӯди гуфтан аз ин хабар маълум шуд ки мубоҳаст ва шак нест ки ба гӯши расӯл мерасидааст ону манъи ваии мари абобкрро аз инкори он далелӣ сариҳаст бар он ки мубоҳаст .

Қисми дувум

Он ки дар дили сифатии мазмум буд , чунон ки касеро дар дили дӯстии занӣ буд ё кӯдакӣ буд , самоъ кунад дар ҳузури вай то лиззат зиёдат шавад ё дар ғайбати вай бар умеди висол то шавқ зиёдат шавад ё сурӯдии шунӯд ки дар ваии ҳадиси зулфу хол ва ҷамол бошад ва дар андешаи хеш бар вай фурӯ оварад . Ин ҳаромасту бештари ҷавонон аз ин ҷумла бошанд . Барои он ки ин оташи ишқи ботилро гарм тар кунад ва он оташро Фрўкштн воҷибаст , бар фурӯхтани он чун раво бошад ? аммо агар ин ишқи вай бо зани хеш буд ё канизаки хеш буд , аз ҷумлаи таматтуъи дунё буду мубоҳ буд то онгоҳ ки талоқ диҳад ё бифурӯшад , онгоҳ ҳаром шавад .

Қисми сим

Он ки дар дили сифатӣ Маҳмӯд бошад ки самоъи онро қӯт диҳад ва ин аз чаҳор навъ буд .

Навъи аввали сурӯду ашъори ҳоҷён буд дар сифати каъбау бодия ки оташи шавқи хонаи худоиро дар дил биҷунбанд ва аз ин самоъи музд буд касеро ки раво буд ки ба ҳаҷ шавад , аммо касеро ки модару падари дастурии надиҳад ё сабабии дигар ки вайро ҳаҷ нишоед , раво набӯд ки ин самоъ кунад ва ин орзӯ дар дили хеш қавӣ гирданд , магар ки донад ки агарчӣ шавқи ғолиб ва қавӣ хоҳад шуд , ваии қодир буд бар он ки нараваду бад-ӣни наздик буд сурӯди ғозёну самоъи эшон ки халқро ба ғзоу ҷанг кардан бо душманони худои таъолӣу ҷон бар каф ниҳодан бар дӯстии вай орзӯманд кунад ва инро низ музд бошад . Ва ҳамчунин ашъорӣ ки одатаст ки дар масоф бигӯянд то мард доир шавад ва ҷанг кунаду диловариро зиёдат кунад ва дар вай , музд буд чун ҷанг бо кофарон буд , аммо агар бо аҳли ҳақ буд ин ҳаром буд .

Навъи дувуми сурӯди навҳагар буд ки ба гиристани ораду андӯҳ зиёдат кунаду андари ин низ музд буд , чун навҳагарӣ бар тақсир худ кунад дар мусулмонӣ ва бар гуноҳон ки бар ваии рафта буд ва бар ончии вайро фӯт шудааст аз дараҷоти бузург аз хушнӯдии ҳақи таъолӣ . Чунон ки навҳаи Довӯд ( ъ ) буд ки ваии чандон навҳа кардӣ ки ҷинозаҳо аз пеши ваии бргрФтндӣу вай дар он алҳон будӣу овозии хуш будӣ . Агар андӯҳӣ ҳаром бошад дар дил , навҳа ҳаром бошад , чунон ки вайро касе мурда бошад , ки худоӣ таъолӣ мегуяд , « лкилои тосўи алии мо Фоткм бар гузашта андӯҳ махӯред » , чун касе қазои худои таъолиро кора бошад ва бидон андӯҳгин буд то он андӯҳ зиёдат шавад , ин ҳаром буд . Ва ба сабаб инаст ки музди навҳагар ҳаромасту ваии осӣ буду ҳарки он башнавад осӣ буд .

Навъи сеюм он ки дар дил шодӣ бошад ва хоҳад ки он зиёдат кунад ба самоъ . Ва ин низ мубоҳ буд чун шодӣ ба чизе бошад ки раво бошад ки бар он шод шавад , чунон ки дар арӯсӣу валимау ақиқау вақт омадани фарзанду вақти хутана кардану боз расӣдан аз сафар . Чунон ки расӯл ( с ) ба Мадина расед . Пишбоз шуданд ва даф мезаданд ва шодӣ мекарданд ва шеър мегуфтанд ки :

Ва ҳамчунин ба айёми иди шодӣ кардани раво буду самоъи бад-ӣни раво буд . Ва ҳамчунин чун дӯстон ба ҳам нишинанд ба мувофиқатӣ ва хоҳанд ки таом хуранд ва хоҳанд ки вақташон бо якдигар хуш шавад , самоъ кардану шодии намӯдан ба мувофиқати якдигар раво бошад .

Навъи чаҳоруму асли он ки касеро ки дӯстии ҳақи таъолӣ бар дили ғолиб шуда бошад ва ба ҳади ишқи расида , самоъи вайро муҳим буд . Ва бошад ки асари он аз бисёре хайроти расмӣ беш буд . Ва ҳарчӣ дӯстии ҳақ таъолӣ бидон зиёд шавад музди он беш буд . Ва самоъи суфиён дар асл ки бӯдааст бад-ӣн сабаб бӯдааст , агарчӣ акнӯн ба расми омехта шудааст , ба сабаби гуруҳе ки ба сӯрат эшонанд дар зоҳир ва муфлисанд аз маъонии эшон дар ботин . Ва самоъ дар афрӯхтан ин оташи асарӣ азим дорад ва кас бошад аз эшон ки дар миёни самоъи вайро мукошифот падед ояд ва бо вай лутфҳо равад ки берун самоъ набӯд .

Ва он аҳволи латиф ки аз олами ғайб ба эшон пайвастан гирад ба сабаби самоъ , онро ваҷд гӯйанд ва бошад ки дили эшон дар самоъи чунон пок ва софӣ шавад ки нуқраро чун дар оташ наҳй ва он самоъи оташ дар дили афканду ҳамаи кудуратҳо аз дили бабрад . Ва бошад ки ба бисёре риёзати он ҳосил наёяд ки ба самоъ ҳосил ояд . Ва самоъи он сари муносибатро ки рӯҳи одамиро ҳаст бо олам арвоҳ биҷунбанд то буд ки ӯро ба куллияти ин олам бастанд то аз ҳарчӣ дар ин олам равад бехабар шавад ва бошад ки қӯти аъзои вай низ соқит шавад ва биафтад ва аз ҳуш баравад . Ва ончӣ аз ин аҳвол дуруст бошад вайро асл буд , дараҷаи он бузург буд . Ва он касеро ки бидон имон буду ҳозир буд , аз баракоти он низ маҳрӯм набӯд . Валикини ғалати андари ин низ бисёр бошад ва пиндорҳои хато бисёр уфтаду нишонеи ҳақу ботили он перони пухтау роҳ рафта донанду мурӣдро мусаллам набошад ки аз сари хеш самоъ кунад бидон ки тақозои он дар дили вай падед ояд .

Ва алии ҳаллоҷи яке буд аз мурӣдони шайхи Абулқосими гургонеи дастурии хост дар самоъ , гуфт ҳеҷ махӯр . Пас аз он таом хуш бисоз . Агар самоъ ихтиёр кунӣ бар таом , онгоҳи ин тақозои самоъ ба ҳақ бошад ва туро мусаллам буд . Аммо мурӣдӣ ки вайро ҳануз аҳволи дил пайдо наёмада бошаду роҳи ҳақ ба мъомлт надонад ё пайдо омада бошад валикини шаҳват ҳануз аз ваии тамоми шикаста нашуда бошад , воҷиб буд ба пер ки вайро самоъ манъ кунад , ки зиёни вай аз суд беш буд .

Ва бидон ки ҳаркии самоъроу ваҷду аҳволи суфиёнро инкор кунад , аз мухтасарии хеш инкор кунаду маъзӯр буд дар он инкор ки чизе ки вайро набошад , бидон имони душвори тавон овардан . Ва ин ҳамчун мхнс буд ки вайро бовар набӯд ки дар суҳбат лиззат ҳаст , чаҳ лиззат ба қӯти шаҳват дар тавон ёфт . Чун вайро шаҳват наёфаридаанд чигуна донад ? ва агар нобӣнои лиззати назора дар сабзау оби равон инкор кунад чаҳ аҷаб ки вайро чашм надодаанд . Ва он лиззат бидон дар тавон ёфт . Ва агар кӯдаки лиззати раёсату салтанату фармон додану мамлакати доштан инкор кунад чаҳ аҷаб ки ваии роҳ бозӣ донад . Дар мамлакати доштан чаҳ роҳи барад ?

Ва бидон ки халқ дар инкори аҳволи суфиён , он ки донишмандаст ва он ки омӣаст , ҳама кӯдаконанд ки чизеро ки бидон ҳануз нарасида анд мункиранд ва он касе ки андаки моя зиракӣ дорад , иқрор диҳад ва гуяд ки марои ин ҳол нест , валикин медонам ки эшонро ҳаст . Борӣ бидон имон дорад ва раво дорад . Аммо он ки ҳар чаҳ ӯро набӯд худ маҳол донад ки дигаронро буд , бғоит ҳамоқат бошад ва аз он қавм бошад ки ҳақ таъолӣ мегуяд , «у азлми иҳтдо ба Фсиқўлўни ҳозои аФки қадим » .