Бисмии аллоҳи арраҳмони арраҳим
Алҳамдулиллоҳи алзии шрФнои болълми алросху ърФнои боладин алносху ълмнои ҳақоиқи алоҳкому ҳмлнои дқоӣқи алҳлол ваулҳаром , мезино ман алонъому хснои бмзоёи алонъом , алзии аншоءи фии алҳўоءи ман алсҳби амўоҷоу абдъи фии алсмоءи ман алшҳби аФўоҷоу анзли ман алмъсроти моءи сҷоҷои дорати алоФлоки бтдўираҳ васорат аломлоки бтқдираҳ ;
?лаи алФзлу алоФзолу алқдрау алкмол , лои илоҳи алои ҳў алкбиролмтъол нашаҳд ба лои ани артёбу нؤмн ба лои ани ахтлоб ва натаваккул алайҳи фӣаи ҷиӣаҳу зҳоб , имони ман аътрФи бзнўбаҳу аиқони ман ағтрФи бъиўбаҳ ва нашаҳд ани мҳмдои хайри ибодау Сайиди албшри фии билодаи соҳиби алқзиту алснони алхзибу рокиби алброқи илои алмъроҷи алсбоқ ;
Алзии анқзнои ман тӣаи алҳираҳи бмсобиҳи ҷабинау фатҳи лнои абвоби алмноҷҳи бмФотиҳи яминау ълмнои дақоиқи шаръау дайна , слии аллоҳи алайҳу алии алзоҳбини фии сиблати аллоҳу алмҳоҷрину алонсору силами ксиро .
Сипоси худовандиро ки биёрост арвоҳи моро ба вуҷӯди аслу бпирости ашбоҳи моро ба суҷуди васл ва дар мо пӯшеди ҳалаи зиндагӣ ва бар мо кашид рақами бандагӣ , кисвати ҷон бар ниҳоди мо ниҳод безнтӣу халъати имон дар сари мо афканд беминнатӣ ;
Саводи дили моро бо шамъи нури маърифат ошноӣ дод ва дар атбоқи аҳдоқи мо ба камоли қудрати равшанои ниҳод , хотами анбёءу Сайиди асФёءро далели роҳу шафиъи гуноҳ мо кард то шаръи шариъат мо намӯду занги залолат аз ойинаи табиати мо бздўд ,у дуруду тҳити номаҳдӯд бар вайу асҳоби ваии боду ризвону мағфират бар аҳбоби вай , бмнаҳу ҷўдаҳ .
Фасли таркиби ин усӯлро иллатии зоҳир буду тартиби ин фусӯлро бурҳонӣ боҳару ҷилваи ин арӯсро шӯҳратӣ дар поёну тҷръи ин кӣўсро неъматӣ дар миён , хандаи ин барқ бетарабӣ ва фараҳӣ набӯду хурӯши ин раъд бетъбӣ ва трҳӣ набӯд .
Мард бояд ки боби мақсади хеш
Май кушояд ба ақл ва май бандад
Рафтан бемурод , наситояд
Гуфтан бар газоф напасандад
Абр бошад ки ёФаҳ ме гиред
Барқ бошад ки хира ме хандад
Сухан аз ъбри канъонӣу ҳукми луқмонӣ бояд то бар ҳошияи авроқи рӯзгори бпоиду арвоҳи мутафаккир азу биёсоеду ашбоҳи мутаҳайир бадв биорояд .
Дар сухани андалеб бояд буд
Дар фасоҳати хатиб бояд буд
Ба суханҳои дилрабои ғариб
Дар замонаи ғариб бояд буд
Ба нассобӣ ки аз ҳунар бошад
Олимиро насиб бояд буд
Баҳри длхстгони гӯшаи хок
Ҳамчуи исои табиб бояд буд
Тҳиҷу тмўҷи ин баҳри зохр дар авохири ҷамодии охир буд ба вақте ки ҷурми офтоби рӯзи афзӯн аз чарми бузғола гардун метофту сӯрати моҳи тобон бар чархи гардон аз гӯшаи қабзаи камол назора мекарду саҳоби санҷоби гавани ақди марворид бар бисот замин мебориду гоми чаман дар ишқи висол саман мехоред .
Вазиши насими анбари без дар боғи сипеди гилӣм асарӣ надошту андалеби хўшгўӣ аз гули хушбӯӣ хабарӣ надошт , ҳавзҳо чун срҳи ммрду ҷавшани мзрд буду бисоти навбати баҳман чун давлати баҳмани ммҳд ;
Дар чунин вақте ин иттифоқ афтод ки ойинаи табъи бекор аз татовули рӯзгор зангор дошту чархи мунқалибу даҳри мтғлби сари ҷангу пайкор , шаби обистан ҳануз бар фарроши ҳабл буду нафас бо ҳаводис дар масофи ҳамл , нафасро дар ноМуродии дамӣ ба лаб мерасед ва дар мутолиаи кутуби рӯзӣ ба шаб мекашид ва аз кутуби нафиси ҷлиси ваҳшату аниси ваҳдат сохта мешуд ва бо фалаки шатранҷи муҳобо ва нарад мудоро бохта меомад .
То вақте ба ҳасани иттифоқ дар нашру таии он авроқ , ба мақомоти бадеъи ҳамадонӣу Абулқосими ҳаририи расидам ва он ду дарҷи ғрр ва дрр бидидам , бо худ гуфтам : сад ҳазор раҳмат бар нафасии бод ки аз анфос ӯ чунин нафоис ёдгор бимонаду чандини ъроис дар канор рӯзгор монад .
Фқлти сқии аллоҳи арўоҳҳм
Конии илои шхсҳми нозир
Фмои моти ман хираи восил
Ва моғоби ман зикраи ҳозир
Дар аснои ин аҷтноء ва ақтноء бифармуд марои онкии амтсоли амр ӯ бар ҷони фарзи айн буду инқиёди ҳукм ӯ қарзи дайн буд , ки ин ҳар ду мақолаи собиқу лоҳқ ки ба иборати тозӣу луғати ҳиҷозии сохтау пардохта шудааст агарчӣ бар ҳар ду мазид нест , аммо авоми аҷамро муфид нест .
Агар машку авд ин бихӯр мънбр шудӣ димоғи ақл аз ибни мусаллас муаттар шудӣ ва агар ин коси мусаннои се гонаи гаштӣ , ақд ӯ носихи гавҳар конӣ шудӣ , чаҳ агар ҳар як дар фасоҳат конӣаст ва дар малоҳати ҷонӣ , умано ҳар дуро таркибу тартиб аз ҳуруф тозӣасту абоу ҳалво дар зурӯф ҳиҷозӣаст аҳли аҷам аз он нукоти ғариб бе насибанду порсиён аз он луғоти аҷиб бенассоб , фасонаи Балхён ба луғати крхён хуш наёяду смри розён ба иборат тозён дилкаш нанамояд .
Бо ёри нав аз ғами куҳан бояд гуфт
Лобуди бзбон ӯ сухан бояд гуфт
Ло нафеъл ва аФъл накунад чандини суд
Чун бо аҷамӣ кун ва макун бояд гуфт
Пас ба зарурати ин ақтроҳи сӯрати ин алвоҳ пеш боист ниҳод ва ин қуфли Ақилро бад-ӣни мифтоҳи ббоисти кушоду мъўл аз ин талфиқи рӯҳонӣ бар тавфиқ яздонеасту ъдту олат дар тартиби ин мақолат бар мадади осмонӣ умед медорад ки сурати тисри носихи сурат тъср ояду ҳукми тақдир бар вифқи андеша ва тадбир зояд ани шоءи аллоҳи таъолӣ .
Ба ҳалу ақди сухани ҳам ба кадхудоеи ақл
Ҳар ончии калаки такаллуф бадв расад бикунам
Ба Авни эзаду таъӣди бахту мояи фазл
Ҳар ончии дасти тасарруф бадв расад бикунам
Ки дунёи хонаи айб ҷӯёнасту ошиёнаи ғайби гӯйон , айб нобӯда биҷӯянду ғайб ношнўдаҳ бигӯянд , ҳамаи олами ноқиди ахФшу сарроф аъамашанд ки ончӣ дар шаҳри худ гум кардаанд дар барзани дигарон май ҷӯянду ҷӯ худ ноёфта арзан дигарон металабанд . Ба шаби торик , хаси борӣк дар дидаи ёрони дида ва ба рӯзи равшан , кӯҳи маъоӣиби худ нодида .
Дар шаб чаҳ рӯй дар раҳи борӣктар аз мӯӣ
Чун рӯзи ҳаме бар дар худ роҳ набинӣ ?
Чун бар дар худ чашми ту бар кӯҳ науфтад
Дар чашми касон чаҳ буд агар коҳ бибинӣ ?
Ва низ шарти аўФқу рукни аўсқ онаст ки дар майдони ин тсўиди асб худ тозам ва бар бисоти ин тамҳид нарад худ бозам ва дар ҷумлаи ин тасниф бо сармояи худ созам , алои мисроъӣ чанд бар сиблати шаҳодат , на бар ваҷҳи аФодт ва дар ҷумла .
Он абёт ки рафиқ раҳ бошад ба адад кам аз даҳ бошад , ки арӯсро ба перояи ҳамсоя , як шаб беш натавон перост ва аз ороиши ду рӯза ба савол дарюза натавон орост :
Бо моя худ бисоз ва чун бе ҳунарон
Сармоя ба орият махоҳ аз дгарон
Ва дар ин асли фасли тозӣ бо порсии бёмихтму ғрри арабӣу дрри дарӣ аз гӯшвори сухани дроўихтм , то хонандагон бидонанд дар олат қусӯрӣ нест ва дар ҳолати Фтўрӣ на , ва ман аллоҳи алъўну атўФиқи фии ҳозои алҷмъу алтФриқи анаи ҳсбноу нъми алрФиқ .