Монад ин ҷои хилофӣ ки ҳаст миёни моу миёни гуруҳе ки гӯйанд : « изҳори ҷамъи нафй тафриқа бошад ; аз он чаҳ ҳар ду мутазоданд ки чун султони ҳидоят муставле шуд вилояти касбу муҷоҳидат соқит шавад . »

Ва ин таътил маҳз бошад ; аз он чаҳ то имкони мъомлту тавонои касб буду муҷоҳидат буд , ҳаргизи он аз банда соқит нашавад ; аз он чаҳ ҷамъ аз тафриқа ҷудо нест , чун нур аз офтобу арз аз ҷавҳару сифат аз мавсуф . Пас муҷоҳидат аз ҳидояту шариъат аз ҳақиқат ва ёфт аз талаб ҷудо набошад ; аммо бошад ки муҷоҳидати мақдам буд ва бошад ки мؤхр . Онро ки муҷоҳидати мақдам буд бар ваии машаққати зиёдат буд ; аз он чаҳ дар ғайбат буд ва онро ки муҷоҳидати мؤхр буд бар ваии ранҷ ва кулуфт набӯд ; аз он чаҳ дар ҳазрат буд ва онро ки нафии машраби аъмоли нафии айни амали намояд бар ғалатӣ азим бошад .

Ва раво бошад ки банда ба дрҷтӣ расад ки кули авсофи Маҳмӯди худро ба чашм айб нигарад ва ноқис бинад . Чун авсофи Маҳмӯди худро маъюб ва маълул бинад бояд ки то авсофи мазмуми маъюб тар бошад ва ин бидон оварадам ки қавмиро аз ҷҳоли андари ин маънии ғалатӣ афтодааст ки он мақрун бегонагӣ бошад ; бидонча гӯйанд : « аз ёфт ҳеҷ чизи андари ҷаҳд мо набастаасту афъолу тоъати мо маъюбасту муҷоҳидоти мо ноқис . Нокардаи аввалитар аз карда . »

Гӯйем бо эшон ки : кирдори моро мефеъл наед ва наҳем ботФоқ ,у афъолро маҳали иллату манбаи офат , ломҳолаҳи нокардаро ҳам феъл бояд ниҳод . Чун ҳар ду феъл омаду феъли маҳали иллат , пас чаро нокарда аз карда аввалӣ тар донанд ? ва ин хусронеи зоҳиру ғабнӣ фоҳишаст . Пас ин фарқӣ омад некӯи миёни кФрўи имон ; аз он чаҳ муъмину кофар муттафиқанд ки афъоли эшон маҳал иллатаст , пас муъмин ба ҳукми фармон , кард аз нокард аввалӣ тар донаду кофар ба ҳукми нофармонӣ , нокард аз кард аввалӣ тар донад .

Пас ҷамъи он буд ки андари руяти офати тафриқа , ҳукми тафриқаи азуӣ соқит нагардаду тафриқаи он ки андари ҳиҷоби ҷамъи тафриқаро ҷамъ донад . Ва андари ин маънии музайян кабӣр гуяд раҳмаи аллоҳи алайҳ : « алҷмъи алхсўсиаҳу алтФрқаҳи алъбўдиаҳ , мавсули أҳдҳмои болохри ғайри мФсўли анҳу . »

Хусусияти ҳақи таъолии бандаро ҷамъ бошаду убудийяти бандаи вайро тафриқа , ва ин аз он ҷудо нест ; аз он чаҳ нишони хусусияти ҳифз убудийятаст . Чун муддаии андари муомилот ба муомилот қоим набошад андари даъвии худ козиб буд . Пас раво буд ки сиқли муҷоҳидату ранҷи кулуфти андари гузоради ҳақи муҷоҳидату таклиф аз банда бархезад ва раво набошад ки айни муҷоҳидат ва таклиф бархезад андари айни ҷамъ , ҷуз ба узрии возеҳ ки он андари ҳукми шариъат ом бошад ва ман инро баён кунам то туро беҳтар маълум гардад .

Бидон ки ҷамъ бар ду гӯна бошад : яке ҷамъ саломат гӯйанд ,у дигарро ҷамъи тксир .

Ҷамъи саломати он буд ки ҳақи таъолии андари ғалабаи ҳолу қӯти ваҷду қалақи шавқ ки падедор ояд ҳақи таъолии ҳофиз банда бошаду амр бар зоҳир вай меронаду вайро бар гузордан он нигоҳ медораду вайро ба муҷоҳидат меороед ; чунон ки саҳли бен Абдуллоҳу абўҳФси ҳаддоду абўолъбоси сайёрии соҳиби мазҳабу боязиди бастомӣу Абубакри шблӣу Абулҳасани ҳасрӣу ҷамоатии дигари ризвони аллоҳи алайҳими аҷмъини пайваста мағлуб будандӣ то вақти намоз андар омадӣ , онгоҳ ба ҳоли худ боз омадандӣ ва чун намози бкрдндии бози мағлуби гаштандӣ ; аз он чаҳ то дар маҳал тафриқа бошӣ ту ту бошӣ амр май гузорӣ ва чун ваии туро ҷазб кунад , вай ба амри худ аввалитар ки бар ту нигоҳ медорад мари ду маъниро : яке то нишони бандагии ту брнхизду дигар то ба ҳукми ваъда қиём кунад ки : « ман ҳаргизи шариъати Муҳамадро мансӯх нахоҳам кард . »

Ва ҷамъи тксири он буд ки бандаи андари ҳукми вола ва мадҳуш шаваду ҳукмаш чун ҳукм мҷонин бошад .

Пас яке аз ин маъзӯр буд ва яке мшкўр ва он ки мшкўр буд , рӯзгораши азим бо нур буду қавитар аз он бошад ки маъзӯр буд .

Ва фии алҷмлаҳ , бидон ки ҷамъро мақомӣ махсӯс несту ҳолеи муфрад на ; ки ҷамъи ҷамъ ҳимматаст андари маънии матлӯби худу гуруҳеро кашфи ин андар мақомот бошаду гуруҳеро андари аҳвол ,у андар ҳар ду вақти муроди соҳиби ҷамъ ба бақои он ба нафии мурод маҳсӯл бошад ; « лأни алтФрқаҳи фасли волҷмъи васл . » ва ин андари ҷумлаи чизҳо дуруст ояд , чунон ки ҷамъи ҳиммати ёқӯб ба Юсуфи ъалиҳумо ассалом ки ҷузи ҳиммат ӯ вайро ҳиммат намонда буд ,у ҷамъи ҳиммати маҷнӯни андари Лайлӣ ки чун вайро менадид , ҷумлаи оламу кули мавҷӯдоти андари ҳақи ваии сӯрати Лайлӣ буд ва монанди ин ; чунон ки Абуязиди рӯзӣ дар савмиъа буд . Яке биёмад ва гуфт : « أбўизиди фии албит ? » Фқоли Абуязид : « ҳилли фии албити алои аллоҳ ? » яъне : « бўизиди андар хона ҳаст ? » вай гуфт , разии аллоҳи анҳу : « андари ин хона ба ҷузи ҳақи чизе дигар ҳаст ? »

Ва яке аз машойих гуяд , раҳмаи аллоҳи алайҳ : дарвешӣ ба Макка андар омаду андари мшоҳдти хонаи як сол бинишаст ки на таом хӯрд ва на шароб ва на бихуфт ва на ба таҳорат шуд ; аз иҷтимои ҳимматаш ба руяти хона , ки худованди онро ба худ азоФт кардааст , ғизои тану машраб ҷонаш гашта буд .

Ва асли ин ҷумла онаст ки худованди таъолии моӣити муҳаббати худро ки он як ҷавҳар буд , мтҷзӣ ва мақсум гардонид ва ҳар якеро аз дӯстон , ба миқдори гирифторӣ вай бидон ҷузв аз аҷзои он кул махсӯс кард . Онгоҳи ҷавшани инсонияту либоси табиату ғошияи мизоҷу ҳиҷоб рӯҳ бидон фурӯ гузошт то вай ба қӯти худ мари аҷзоеро ки бадви мавсул буд ба сифат худ мегардонид ; то кули муҳиби ҷумла маҳбӯб шуду ҳамаи ҳаракоту лҳзотши шароит он гирифт ва аз он буд ки арбоби маъонӣу асҳоби аллсони мари онро ҷамъ ном карданду андари ин маънии ҳусайни бен Мансур гуяд , раҳмаи аллоҳи алайҳ :

Пас он ки дар авсофи худ мустаъор буд , исбот ҳастӣ бар ваии мари вайро ор буду алтФотш ба кунин зуннор буду кули мавҷӯдоти андари ҳимматаши хор буд .

Вбози гуруҳе аз арбоби аллсони мари диққати калому таъаҷҷуби иборатро гӯйанд ки : ҷамъи алҷмъ . Ва ин иборат аз тариқ иборат некӯаст , аммо ба маънии беҳтар он бошад ки ҷамъро ҷамъ нагӯйӣ ; аз он чаҳ тафриқае бояд то ҷамъ бар ваии раво буд ва чун ҷамъ ҷамъ шавад тафриқа бӯда бошад ки ҷамъ аз ҳоли худ бнгрдд ва ин иборати маҳал тӯҳматаст ; аз он чаҳ муҷтамаъро ба фавқу таҳти беруни азхўд дидор набошад надидӣ ки кунин ва оламин дар шаби миъроҷи мари пайғамбарро алайҳ ассалом бинмуданд вай ба ҳеҷ чиз илтифот накард ? аз он чаҳ вай ба ҷамъи ҷамъ буду муҷтамаъро тафриқа шоҳид нагардад ; то худованд таъолӣ фармуд : « мо зоғи албсру мотғӣ ( ۱۷/олнҷм ) . »

Ва ман андари ин маънӣ дар ҳоли бдоити китобӣ сохтааму мари онро албёни лأҳли алъёни номи ниҳодау андари наҳви улқулуб дар боби ҷамъи фусӯлӣ мшбъ бигуфта акнӯн мар хуфтро бад-ӣни миқдор басанда кардам .

Инаст тарафи мазҳаби сайёрёни азмтсўФаҳи бпрдохтн аз фарқи мутасаввифа , онон ки мақбул муҳиқанд . Кунун бозгардам ба қавли он гуруҳ ки худро бадишон барбастаанд аз млоҳдаҳи лънҳми аллоҳ ва ин ибороти эшон олати изҳори илҳоди худ сохтаанду зли худро андари ъзи эшон ниҳон карда , то ғалатгоҳҳои эшон зоҳир гардаду мурӣдон аз макру даъвиҳои эшон бипарҳезанду хештанро риоят кунанд . Валлоҳи аълам .