Бидон ки муҳаббати ҳақи таъолии мари бандаро иродати хайр буду раҳмат кардан бар вайу муҳаббат исмӣаст аз асомии иродат чун ризоу схту рأФт , ва он чаҳ бад-ӣн монад . Ҳамли ин асомии ҷуз ба иродати ҳақ таъолӣ нишоед кард ва он як сифатаст ӯро қадим ки бидон хоҳонаст мари афъоли худро . Пас андари ҳукми маболиғату изҳори феъл аз ин баъзе ахас баъзеаст .
Ва фии алҷмлаҳи муҳаббати худованди таъолии мари бандаро онаст ки : бо ваии неъмат бисёр кунаду вайро андари дунёу уқбо савоб диҳад ва аз маҳали уқубат эмин гирданду вайро аз маъсият маъсӯм дораду аҳволи рафеъу мақомоти суннии вайро каромат кунаду сарашро аз илтифот ба ағёр бугсаланду анояти азалиро бадв пайванданд ; то аз кул муҷаррад шаваду мари талаби ризои вайро муфрад гардад ва чун ҳақи таъолии бандаеро бад-ӣни маъонӣ махсӯс гирданд он тахсӣси иродати вайро муҳаббат ном кунанд ва ин мазҳаби ҳориси муҳосибӣу ҷунайду ҷамоатӣ аз машойихаст ,у фуқаҳоии Фриқину мутакаллимони суннати бештари ҳам бар инанд . Ризвони аллоҳи алайҳими аҷмъин .
Ва он ки гуяд : « муҳаббати ҳақи таъолӣ ба маънои саноӣ ҷамиласт бар банда » , санои ваии каломи вай буду каломаш номахлуқаст ва он ки гуяд : « ба маънӣ эҳсонаст » , эҳсони ваии феъли вай буд ба ҳукми маънӣ мутақорибаст ин ақоўилу ҳукми ҷумлаи мавҷӯд .
Аммо муҳаббати бандаи мари худовандро сифатӣаст ки андари дили муъмини мутӣъ падедор ояд , ба маънии таъзиму такбир ; то ризои маҳбӯбро талаб кунаду андари талаби руяти вай бесабр гардад вондри орзӯии қурбати вай беқарор гардад ва бидӯни вай бо каси қарори наёбаду ху бо зикр вай кунад ва аз дуни зикри вай тбро кунаду ором бар вай ҳаром шавад . Қарор аз вай нФўр гардад вози ҷумлаи мأлўФоту мстأнсот мунқатиъ гардад ва аз ҳавоҳо эъроз кунад . Ба султони дӯстӣ иқбол кунаду мари ҳукм ӯро гардан наад ва ба нъўти камоли мари ҳақро таъолӣ ва тақаддус бишносад .
Ва раво набошад ки муҳаббати ҳақи мари бандаро аз ҷинси муҳаббат халқ бошад як дигарро ; ки он майл бошад ба аҳотту идроки маҳбӯб ва ин ҳукми сифати аҷсом буд . Пас муҳибони ҳақи таъолии мустаҳлакони қурб вайанд на толибони кайфияти вай ; ки толиб ба худ қоим буд андари дӯстӣу мустаҳлак ба маҳбӯби қоим буду дурусттарин касон дар маъракаи гоҳи муҳаббат мустаҳлаконанду мақҳурон ; аз он чаҳ муҳаддисро ба қадими ҷуз ба қаҳри қадим тавассул набошаду ҳаркии таҳқиқи муҳаббатро маълум кунад ибҳом бархезад ва шабаҳат намонад .
Ва муҳаббат бар ду гӯна бошад : яке муҳаббати ҷинс ба ҷинс ва он майлу тўтин нафас бошаду талаби зоти маҳбӯб аз роҳи мумосату млозқту дигари муҳаббати ҷинс на бо ҷинс ва ин талаб қарор кунад бо сифатӣ аз авсофи маҳбӯб ки бо он бёромд ва инс гирад чун шунидани калом ва ё дидор .
Ва гиравидагони андари муҳаббат бар ду қисматанд : яке он ки إнъоми ҳақ бо худ бенанду руяти анъому эҳсон , муҳаббати манъаму Муҳсин тақозо кунад вдигри он ки кули анъомро аз ғалабаи дӯстии андари маҳал ҳиҷоб ниҳанду роҳашон аз руяти нъм ба манъам буд ва ин олӣ тараст . Валлоҳи аълам .