Аввалитар мсмўъоти мари дилро ба фавойиду сарро ба зўоиду гӯшро ба лаззоти каломи эзад ъзосмаҳаст , ва маъмуранд ҳамаи муъминону мукаллафи ҳамаи кофарон аз одамӣу парӣ ба шунидани каломи бории таъолӣ . Ва аз мӯъҷизоти қуръони яке онаст ки табъ аз шунидану хондани он нФўр нагардад ; аз он чаҳ андари он риққатӣ азимаст ; то ҳаддӣ ки куффори Қурайш ба шабҳо бёмдндии андари ниҳон ,у пайғамбари алайҳи ассаломи андари намоз будӣ эшон мешунидандӣ он чаҳ вай мехондӣ ва таъаҷҷуб менамудандӣ ; чун нзри бен алҳорс ки аФсҳи эшон буду Утбаи бен рабеъа ки ба балоғат месаҳар намӯду бўҷҳли Њишом ки ба хтб май бароҳин назм дод ва монанди эшон ; то ҳаддӣ ки пайғомбари слии аллоҳи алайҳу силами шабӣ сўртӣ мехонд Утба аз ҳуш бишуд бо бўҷҳл гуфт : « марои маълуми гашт ки ин на сухан махлуқонаст . »

Ва худованди таъолии париёнро бФрстод то фавҷ фавҷ биёмаданду сухани худои таъолӣ аз пайғомбари алайҳ ассалом мешуниданд ; лқўлаҳи таъолӣ : « Фқолўои анои смънои қроно аҷабо ( ۱/олҷн ) . » онгоҳи моро хабар дод аз қавли париён ки ин қуръон роҳнамоӣаст мари дили беморро ба тариқи савоб , ъзи ман қоил : « иҳдии إлии алршди Фомно ба влн наширк брбнои أҳдо ( ۲/олҷн ) . »

Пас панди он некӯтараст аз ҳамаи пандҳоу лафзаши мӯҷазтар аз ҳамаи лафзҳоу амраши латифтар аз ҳамаи амрҳо ва наяш зоҷртр аз ҳама наҳйҳоу въдши дилрабоитар аз ҳамаи въдҳоўўъидши ҷонгдозтр аз ҳамаи ваъидҳоу қиссаҳоаш мшбътар аз ҳамаи қиссаҳоу амсолаши фасеҳтар аз ҳамаи мислҳо . Ҳазор дилро самоъи он сайд кардааст ва ҳазор ҷонро латоифи он ба ғорат дода , азизони дунёро залил кунаду залилони дунё азиз кунад .

Умри бен улхитоби разии аллоҳ анҳу бишунид ки хоҳару домодаш мусулмон шуданд . Қасд эшон кард бо шамшери охта ,у мари қатли эшонро сохтау дил аз меҳр эшон бипардохта ; то ҳақи таъолии лашкарӣ аз лутфи андари завоёии сӯраи тоҳо ба камӣни нишонд ; то ба дар сарой омад ва хоҳараш мехонд : « тоҳо , мо أнзлнои алейк алқрони лтшқии алои тазкираи лмни ихшӣ ( 1 , 2 , ۳/таҳ ) . » ҷонаши сайди дақоиқ он шуду дилаши бастаи лутфи он гашт . Тариқи сулҳи ҷусту ҷома ҷанг баркашид ва аз мухолифат ба мувофиқат омад .

Ва маърӯфаст ки : чун пеши расӯли алайҳи ассаломи брхўонднд : « إни лдинои أнколои вҷҳимоу тъомои зои ғуссау ъзобои алимо ( 12у ۱۳/и алмзмл ) » , ваии биҳуши биФтод .

Ва гӯйанд : мардии пеш умр бархонад , разии аллоҳи анҳу : « إни азоби рбки лўоқъ ( ۷/олтўр ) » , ваии наърае бузаду биҳуши биФтод . Бардоштанд вайро ва ба хонаи бурданд то як моҳи пайвастаи бемор буд , аз вҷлу тарси худованд , ъзу ҷл .

Ва гӯйанд : мардии пеши Абдуллоҳи бен ҳанзала бархонад : « ?лаами ман ҷаҳаннами мҳод ва ман Фўқҳми ғўош ( ۴۱/олأъроФ ) . » гиристан бар вай афтод то ҷое ки гӯйанд пиндоштанд ки ҷон аз вай ҷудо шуд . Онгоҳ бар пой хост гуфтанд : « биншин , эй устод . » гуфт : « ҳайбати ин оят аз нишастани маро мебоз дорад . »

Ва гӯйанд : пеши ҷунайди разии аллоҳи анҳу брхўонднд : « лами тқўлўни молотФълўн ( ۲/олсФ ) . » вай гуфт : « борхдоё , إни қлнои қлнои бку ани Фълнои Фълнои бтўФиқки Фأини алқўлу алФъл ? »

Ва аз шблии разии аллоҳ анҳу меояд ки : пеши ваии брхўонднд : «у азкри рбки إзои нсит ( ۲۴/олкҳФ ) . » вай гуфт : « шарти зикр нисёнасту ҳамаи олами андари зикри монда . » наърае бузаду ҳуш аз вай бишуд . Чун ба ҳуш омад гуфт : « аҷаб аз он дилӣ ки калом вай башнавад ва барҷоӣ бимонаду аҷаб аз он ҷонӣ ки калом вай башнаваду брнёид . »

Яке гуяд аз машойих ки : вақте каломи худоӣ таъолӣ мехондам ки : « вотқўои иўмои трҷъўни фӣаи إлии аллоҳ ( ۲۸/олбқраҳ ) . » ҳотифӣ овоз дод ки : « нарм тар хон ; ки чаҳор тан аз париён аз ҳайбати ин оят бамурдаанд . »

Ва дарвешӣ гуфт : « ман даҳ соласт то қуръон ба ҷузи андари намоз ба қадари ҷавоз нахондаам ва нашунида . » гуфтанд : « чаро ? » гуфт : « тарси онро ки бар ман ҳуҷҷат шавад . »

Рӯзии ман пеши шайхи абўолъбоси шқонии разии аллоҳи анҳу андари омадам . Вайро ёфтам ки мехонд : « зарби аллоҳи Маслан ъбдои ммлўкои лоиқдри алии шийъ ( ۷۵/олнҳл ) » , ва мегирист ва наъра мезад ; то пиндоштам ки аз дунё бирафт . Гуфтам : « аиҳо ашшайх , ин чаҳ ҳолатаст ? » гуфт : « ёздаҳ соласт то вирдами ин ҷо расидааст аз ӣнҷоӣ менатавонам гузашт . »

Ва аз абўолъбоси атои разии аллоҳ анҳу пурседанд ки : « шайх ҳар рӯз чанд қуръон хонд ? » гуфт : « пеш аз ин дар шбонрўзӣ дӯхтам кардамӣ , аммо акнӯн чаҳор соласт то ҳануз имрӯз ба сӯраи анфол расидаам . »

Гӯйанд ки : абўолъбоси қассоби қориро гуфт : « бархон : лотсриби алайкуми алиўми иғФри аллоҳи лакаму ҳўи أрҳми алроҳмин ( ۹۲/иўсФ ) » , ва бозгуфт : « бархон : ё аиҳо алъзизи мсноу аҳлнои алзру ҷӣнои ббзоъаҳи мзҷоаҳ ( ۸۸/иўсФ ) » , ва боз гуфт : « бархон : қолўои إни исрқи Фқди срқи ахи ?лаи ман қабл ( ۷۷/иўсФ ) . » онгоҳ гуфт : « борхдоё , ман ба ҷафо беш аз бародарони Юсуфам ва ту ба карам беш аз Юсуфӣ . Бо ман он кунӣ ки ӯ бо бародарон ҷоФӣ кард . »

Ва бо ин ҳама ҷумла маъмуранд ҳамаи аҳли ислом аз мутӣъу осӣ ба истимоъи қуръон ; лқўлаҳи таъолӣ : « вإзои қрии алқрони Фостмъўои ?лаи вأнстўо ( ۲۰۴/олأъроФ ) . » истимоъ ва сукут фармуд халқро андари он ҳол ки касе қуръон бархонад .

Ва низ гуфт : « Фбшри ибоди аллазӣнаи истмъўни алқўли Фитбъўни أҳснаҳ ( 17 , ۱۸/олзмр ) » , бишорат дод онро ки андари ҳоли истимоъи мтобъи аҳсан он бошад ; яъне ба овомири он қиём кунад ва ба таъзими шунӯд .

Ва низ гуфт : « аллазӣнаи إзои зикри аллоҳи вҷлти қлўбҳм ( ۲/олأнФол ) » ; яъне дилҳои мустамеъони каломи ҳақи пар вҷл бошад .

Ва қавла , таъолӣ : « аллазӣнаи амнўоу ттмӣни қлўбҳми бзкри аллоҳи أлои бзкри аллоҳи ттмӣни улқулуб ( ۲۸/олръд ) . Оромишу тмأнинти дилҳо андари зикр худовандаст , таъолии втқдс . »

Ва монанди ин бисёраст аз оёт бар ҳукми таъкӣди ин .

Ва боз бар акси он бнкўҳиди мари он гуруҳеро ки каломи ҳақи таъолиро ба ҳақи ншнўднд ва аз гӯш ба дил роҳ надоданд :

Қавла , таъолӣ : « хатми аллоҳи алии қлўбҳму алии смъҳму алии أбсорҳми ғшоўаҳ ( ۷/олбқраҳ ) » , мавозиъи самъашон махтумаст .

Ва қавла , таъолӣ : « лу кно насамъ أў наақл мокнои фии أсҳоби алсъир ( ۱۰/олмлк ) , агар баҳақи бшнидимӣ ва ё ба таҳқиқи бдонстимӣ ба дӯзахи гирифтори нгштимӣ . »

Ва қавла , таъолӣ : « вмнҳми ман истмъи إлики вҷълнои алии қлўбҳми أкнаҳи أни иФқҳўаҳу фии азонҳми вқро ( ۲۵/и алأнъом ) ,у гуруҳе ки аз ту бишинаванд бар дилашон ҳиҷоб бошад ё бар гӯшашони карӣ , то чунон бошад ки нашунида бошанд » , лқўлаҳ , таъолӣ : « влоткўнўои колзини қолўои смъно ва ҳам лоисмъўн ( ۲۱/олأнФол ) » , бар ваҷҳ шикоят гуфт : чунон мабошед ки он гуруҳе гуфтанд : шунидем ва нашуниданд ; яъне на ба дил шуниданд .

Ва монанди ин оёт бисёраст андари китоби худоӣ , таъолӣ .

Ва рӯй ани расӯли аллоҳ , слии аллоҳи алайҳ : « أнаҳи қоли лобни масъӯд : إқрأ . Фқол : أнои أқрأ ва алейк أнзл . Қоли расӯли аллоҳ , слии аллоҳи алайҳу силам : أнои أҳби أни أсмъи ман ғайриӣ . »

Ва ин далелӣ возеҳаст бар он ки мустамеъи комили ҳолтар аз қорӣ буд , ки гуфт : « ман он дӯсттар дорам ки бишинавам аз ғайри худ » ; аз он чаҳ қорӣ ё аз ҳол гуяд ё аз ғайри ҳолу мустамеъи ҷуз ба ҳол нашунӯд ; ки андари нутқ навъе аз такаббур буду андари истимоъ навъе аз тавозуъ .

Ва низ гуфт , пайғамбар , алайҳи ассалом : « шибтнии сӯраи ҳуд . Шунидани сӯраи ҳуди маро пер гардонид . » ва гӯйанд ин аз он буд ки андрони сӯра ҳосиласт « Фостқми комаи амрат ( ۱۱۲/ҳўд ) . »у одамӣ оҷизаст аз истиқомат ба умӯри ҳақ ; аз он чаҳ банда бе тавфиқи ҳақи ҳеҷ чиз натавонад кард чун гуфт : « Фостқми комаи амрат » мутаҳайир шуд , ки гуфт : ин чигуна хоҳад буд ки ман ба ҳукми ин амри қиём тавонам кард ? аз ранҷи дили қӯт азуӣ бишуд ранҷ бар ранҷ зиёдат шуд рӯзии андари хона худ бархесту дастҳо бар замини ниҳод ва қӯт кард ; то Абубакри разии аллоҳ анҳу гуфт : « ин чаҳ ҳолатаст , ё расӯли аллоҳ , ва ту ҷавон ва тундараст ? » гуфт : « сӯраи ҳуди маро пер кард ; яъне самоъи ин амр бар дилами чандон қӯт кард ки қӯтам соқит шуд . »

Рӯй Абӯсаиди алхдрӣ , разии аллоҳи анҳу ; канти фии ъсобаҳи фӣҳо зъФоءи алмҳоҷрин ,у إни бъзҳми истр баъзан ман алърӣ ,у қории иқрأи ълино . Ва нҳни нстмъи лқроءтаҳ . Фқол : Фҷоءи расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу силам ҳатто қоми ълино , Флмои роҳи алқории скт . Қол : Фслму қол : « мозои кантами тснъўн ? » қлно : « ё расӯли аллоҳ , кони қории иқрأи ълиноу нҳни нстмъи лқроءтаҳ . » Фқол алнабӣ , алайҳи ассалом : « алҳмди ллаҳи алзии ҷаъли фии أмтии ман أмрти أни أсбри нафасии мъҳм . » қол : сами ҷлси встнои лиъдл нафса Фино , сами қоли беда ҳоказо Фтҳлқи алқўми Флми иърФи расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳ ва силам манеҳам أҳд . Қол :у конўои зъФоءи алмҳоҷрин . Фқол алнабӣ , алайҳи ассалом : « أбшрўои съолики алмҳоҷрини болФўзи алтоми явми алқёмаҳи идхлўни алҷнаҳ қабл أғнёءкми бнсФи явми кони миқдораи хмсмоӣаҳи ом . »

: ман бо гуруҳе будам аз фуқарои муҳоҷирин ки эшон баъзе аз андоми худ бпўшидаҳ буданд ба баъзи дигарон аз бараҳнагӣу қорӣ бар мо мехонд ва мо самоъ мекардем яъне истимоъи қироати вайро . То пайғомбари алайҳ ассалом биёмад ва бар сари мо битсод чун қории вайро бидид хомӯш шуд . Пайғомбари алайҳи ассалом бар мо салом гуфт ва гуфт : « андар чаҳ кор будед ? » гуфтем : « ё расӯли аллоҳ , қорӣ мехонд ва мо самоъ мекардем хондан ӯро . » онгоҳ пайғомбар гуфт , алайҳи ассалом : « алҳмдллаҳ ки андари уммати ман гуруҳеи офарид ки маро бифармуд то андари суҳбати эшон сабр кунам . » онгоҳи андари миён мо бинишаст чун яке аз мо то худро баробар мо кард . Пас ҳалқа карданд он гуруҳ ,у каси андари миёни мо пайғамбарро алайҳи ассалом аз эшон боз наме шинохт . Онгоҳи мари эшонро гуфт : « бишорати мари шуморо , эй даравишони муҳоҷирён , ба фирӯзии тамоми андари рӯзи қиёмат ки андар ойед ба биҳишти пеш аз тавонгарон ба ним рӯз ва он панҷсад солаи умр буд . »

Ва ин хабарро ба чанд ривояти мухталифи биоранд , аммо ихтилофи андар иборатаст . Маънии ҳама дурустаст .