Бидон ки самоъро андари табоиъи ҳукмҳои мухталифаст , ҳамчунон ки иродати андари дилҳо мухталифаст , ва ситам бошад ки касе мари онро бар як ҳукм қатъ кунад .

Ва ҷумлаи мустамеъон бар ду гӯнаанд : яке он ки маънӣ шунаванду дигари он ки савту андари ин ҳар ду асли фавойид бисёрасту офот бисёр ; аз он чаҳ шунидани асвоти хуши ғалаён маънӣӣ бошад ки андари мардуми мураккаб буд агар ҳақ буд ҳақ ва агар ботил буд ботил касеро ки моя ба табъи фасод буд он чаҳ шунӯди ҳама фасод бошад .

Ва ҷумлагии ин андари ҳикояти доўдълиаҳ ассалом бияёд ки чун ҳақи таъолии вайро хлиФт гардонид вайро савтӣ хуш доду ҳалқ ӯро мзомир гардониду кӯҳҳоро рсоил вай кард ; то ҳаддӣ ки вуҳушу туюр аз кӯҳу дашт ба самоъ омадандӣу оби боситодӣу мурғон аз ҳавои дарафтодӣ . Ва андари осор омадааст ки як моҳи он халқи андари он саҳрои ҳеҷ нхўрдндӣу атфоли нгристндӣ ва ҳеҷ шери нхўрдндӣу ҳаргоҳ ки халқ аз он ҷои бозгштндӣ бисёр мардум аз лиззати калому савту лаҳни вай мурда будандӣ ; то ҳаддӣ ки гӯйанд як бори ҳафтсад канизаки узро ба шумори баромад .

Ва онгоҳ чун ҳақи таъолии хост ки мустамеъи савту мтобъи табъро ҷудо кунад аз аҳли ҳақу мустамеъи ҳақиқат , Иблисро ба дархости вайу ҳилау макр вай бимонад то ноӣу танбури бсохту андари баробари маҷлиси Довӯди алайҳи ассаломи маҷлисӣ фаро густаред то онон ки май савт Довӯд шуниданд ба ду гуруҳ шуданд : яке он ки аҳл шақоват буданду дигари он ки аҳли саодат . Он гуруҳ ба мзомири Иблис машғӯл шуданд ва ин гуруҳ ба асвот Довӯд бимонаданд ;у бози он ки аҳл маънӣ буданд савти Довӯду ғайри ваии андари пеши дил эшон набӯд ; аз он чаҳ ҳамаи ҳақ май диданд , агар мзомир дев шунидандӣ андари он фитнаи ҳақи дидандӣ ва агар савти Довӯди андари он ҳидояти ҳақ , аз кул бозмонданад ва аз мутаъаллиқот эъроз карданд ва ҳар дуро чунон ки буд бидиданд савобро ба савобу хаторо ба хато . Ва онро ки самоъи бад-ӣни навъ буд ҳарчӣ башнавад ҳама ҳалол бошадаш .

Ва гуруҳе гӯйанд аз муддаӣон ки : « моро самоъ бар хилоф ин меуфтад ки ҳаст . » ва ин маҳол бошад ; аз он чаҳ камоли вилояти он буд ки ҳар чизеи чунон бинӣ ки ҳаст то дида дуруст бошад ва агар бар хилофи бинӣ дуруст наёяд надидӣ ки пайғамбари алайҳи ассалом чаҳ гуфт ; қавла , алайҳи ассалом : « аллоҳами أрнои алأшёءи кмоҳӣ . Бор худоё бинмоӣ моро ҳар чизеи чунон ки онаст . » ва чун дидани дурусти мари чизҳоро он буд ки бибинӣ бар он сифат ки ҳаст , пас самоъи дуруст низ он буд ки бишинавӣ ҳар чизеро чунон ки ҳаст он чизи андари наъту ҳукм .

Ва онон ки андари мзомир мафтӯн шаванд ва ба ҳўӣу лаҳв мақрун шаванд , аз онаст ки май ба хилоф он бишинаванд ки ҳаст . Агар бар мувофиқати ҳукми он самоъ кунандӣ аз ҳамаи офоти он брҳндӣ . Надидӣ ки аҳли залолати каломи худоӣ таъолӣ бишуниданду залолаташон бар залолат зиёдат шуд ? чунон ки нзри бен алҳорс гуфт : « ҳозои أсотири алأўлин »у Абдуллоҳи бен саъди бен абии срҳ ки котиби ваҳй буд гуфт : « Фтборки аллоҳи أҳсни алхолқин ( ۱۴/олмؤмнўн ) » ,у гуруҳеи дигар « сами астўии алии алърш ( ۵۴/олأъроФ ) »ро исботи макону ҷиҳату гуруҳе « вҷоءи рбки волмлки сафои сафо ( ۲۲/олФҷр ) »ро далели мҷиء ! чун дилашони маҳали залолат буд шунидани каломи раби алъзаҳи эшонро ҳеҷ суд надошт .

Ва бози муваҳҳидон дар шеъри шоир назар карданд офаринандаи табъи варои диданду здоиндаҳи хотирашроу андари он эътибори феълро бар фоил далел карданд ; то он гуруҳи андари ҳақ гумроҳ шуданд ва ин гуруҳи андари ботил , роҳ ёфтанду инкори ин мкобраҳ эй аён бошад .