Қавла :у зллнои алайкуми алғмоми садӣу ҷамоат муфассирон гуфтанд пас аз онки раби Алъоламин он қавмро бпоёни тавр зинда гардонид ,у тавбаи эшон ки гӯсола парастиданад қабул кард , эшонро фармуд ки базмин муқаддасаи равед . Ва злки фии қавлаи таъолии адхлўои алأрзи алмуқаддасаи алтии кутуби аллоҳи лакам . Ва замини қудсу Фаластину ариҳост .

Гӯйанд ариҳо вилоятӣаст ки дар он ҳазор пора дияаст , ва дар ҳар диҳии ҳазор пистон , эшон бФрмон ҳақ омаданд то бнҳри алордни наздики ариҳо . Мӯсои дувоздаҳ мард азишон баргузед аз ҳар сибтии мардӣ , ва эшонро бориҳо фиристод то аз онҷои миваи оранду истеъломи аҳвол ҷабборон кунанд . Ва ҷабборони бқоёءи қавм од буданд сокинони замини қудс , он дувоздаҳ мард омаданд ,у ъўҷ аз ҷабборони ъмолқаҳ буд боишон фароз раседу ҳамаро зер каш барграфт бо ҳар чаҳ доштанд ,у бнздики подшоҳи эшон барад гуфт эй малик аҷаб нест ин ки чунин қавмӣ заъифон баҷанг мо омаданд ! фармой то эшонро ҳамаро дар зери пои орм ва хирад кунам ! малик бифармуд ки ҳамчунин кун . Аммо зан вай гуфт куштани эшонро раво нест , боз фирист эшонро ба қавми хеш , то эшонро аз мо хабар диҳанд ва боз гӯйанд ончӣ май бенанд ки эшон худ аз мо бҳроснд ва бо мо нкоўнд . Пас эшонро раҳо карданд то бо қавм хеш омаданду ончии диданд боз гуфтанд . Пас қавм Мӯсо гуфтанд ё Мӯсои إнои лни ндхлҳои أбдои мо домўои фӣҳо Фозҳби أнту рбки Фқотлои إнои ҳоҳнои қоъдўн ё Мӯсои модари он замин наравем ҳаргиз то он ҷабборон дар он заминанд , ту рӯ бо худованди хештан ва куштан кунед ки мо ӣнҷои ншстгоним .

Дар хабараст ки қавмӣ аз ёрони расӯли слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам гуфтанд : ё расӯли аллоҳ ло нақавл комаи қолати бнўи Исроили Фозҳби أнту рбки Фқотлои إнои ҳоҳнои қоъдўну локини азҳби анату рбки Фқотлои анои мъкми мқотлўни Фштони мо ҳумо . Пас Мӯсо бар эшон хашм гирифт ва зҷр шуд аз сари зҷрт баришон дъоء бад кард . Раби Алъоламин ани замин баришон ҳароми сохт ва гуфт ҳаром кардам бар он замин ки эшонро берун гузорад то чиҳил сол ,у злки фии қавлаи таъолии Фإнҳои муҳаррамаи алайҳими أрбъини санаи итиҳўни фии алأрз муфассирон гуфтанд он замини миёни Фаластин ва элааст , дувоздаҳ фарсанги тӯли он ва шаш фарсанги арзи он , раби Алъоламин эшонро дар он тӣаи ман ва селоӣ фиристод вази абри сояи сохт . Инаст ки мегуяд ъзи ҷалола :у зллнои алайкуми алғмом ва чун офтоб бар омадӣ бурузи тобистон , аллоҳи таъолӣ меғ фиристодӣ бар сари эшон бсоиаҳу анӣ , меғии нами дори хунак то он гуҳ ки офтоб фурӯ шудӣ .

Мигўинди ҳамон меғ буд ки рӯзи бадари Фариштагон аз он бзир омаданд нусрати Мустафороу тақвияти лашкари исломро . Пас чун эшонро дар он офтоби гарми соя ҳосил шуд гуфтанд : ё Мӯсои ҳозои алзли қади ҳсли Фоини алтъом ? соя некӯасту ҷои хунак аммо таом аз куҷои ореми дарин биёбон ? Фонзли аллоҳи алайҳими алмн , худои ъзу ҷл баришон ман фурӯ фиристод аз меғ . Муҷоҳид гуфт ин ман монанди самғ буд ки бар дарахтон афтодӣ , ранги ранги самғ буду таъми таъми шаҳд . Садӣ гуфт асал буд ки буқати саҳар бар дарахтон афтодӣ шуъабӣ гуфт ин асал ки май бинии ҷзўист аз ҳафтод ҷузв аз он ман . Ва заҳҳок гуфт таранҷибинаст . Қтодаҳ гуфт аз вақти субҳ то бар омадани офтоби он ман эшонро биФтодӣ монанди барф . Вҳб гуфт нон ҳўорӣаст . Зҷоҷ гуфт алии алҷмлаҳи таомӣ буд эшонро беранҷ ва бекод . Ман бидон хонд ки аллоҳ баришон миннат ниҳод бидон . Ва ани абии ҳрираҳи аввалаи алъҷўаҳи ман алҷнаҳ ва фӣҳо шФоءи ман алсму алкмأаҳу қол алнабӣ « алкмأаҳи ман алмну моءҳои шФоءи ллъин , яъне сиблатҳо сиблати алмни алзии кони исқти алӣ банӣ Исроили лонаи лами икни алии аҳади мؤнаҳи фии сқӣу лои бадар »

Гӯйанд ҳар шахсеро ҳар шаби як соъ май буд . Пас гуфтанд : ё Мӯсои қтлнои ҳозои бҳлоўтаҳ , Фотъмнои аллҳми Фонзли аллоҳи алайҳими алслўӣ гӯшт хостанд аллоҳи таъолии эшонро крҷФў фиристод . Мақотил гуфт абрӣ бар омадӣ ва аз он абри мурғҳои сурх боридан гирифтӣ чндонки эшонро кифоят будӣ , қтодаҳ гуфт бод ҷануб оварадӣ он мурғи селоӣ ,у рӯзи одинаи ду рӯзаро мебарграфтанд ки рӯз шанбе наомадӣ ки эшонро рӯзи шанбеи ибодат буд .

Клўои ман таййиботи мо рзқнокм эй қлнои ?лаами клўо , мо эшонро гуфтем мехуред аз покҳо ва хушҳо ки шуморо рӯзӣ кардем беранҷ ва бе ҷустан дар дунё ва бетабаъот дар уқбо , ва аз он ҳеҷ адхор макунеду фардоро ҳеҷ чиз бар мегиред , эшон фармон набурданду фардоро бар гирифтанд , то он бар гирифтаи эшон табоҳ шуду хӯранда дар он афтод . Мустафо ( ъ ) гуфт луи лои бнўи Исроили лами ихнзи алтъому лами ихбси аллҳм ,у луи лои ҳўоءи лами тхни ансии завҷҳо » .

Ва мо злмўно эй нҳни аъзи ман ан назулм ,у аъдли ман ан назулм . Мо аз он ъзизтрим ки бар мо ситам кунанд ва аз он ъодлтрим ки худ ситам кунем . Ва локини конўои أнФсҳми излмўн на бар мо ситам карданд бонк фармон набурданд ва адхор карданд бал ки бар худ ситам карданд ки аз он рӯзӣ бе ранҷи ваҳнӣ бозмонданад .

Ва إзи қлнои адхлўои ҳзаҳи алқриаҳу гуфтеми эшонро дар раведи дарин шаҳр яъне байти алмуқаддас . Бқўли муҷоҳиду қтодаҳу рабиъу садӣ , аммо ҷамоатӣ дигар гуфтанд аз муфассирон ки ариҳо буд . Фклўои минҳои ҳайси шӣтми рғдоу фарохи михўриду босонӣ ҳар ҷо ки хоҳед айш хуш мекунед ки шуморо дар он ҳисоб ва табаъот нест . Ва ин он гуҳ буд ки аз тӣа берун омаданд фармуд эшонро то дар шаҳри раванди пушт хам дода , чунонк гуфт : адхлўои албоби сҷдо яъне ркъо ва ки дар раведи пушт хам дода дар раведу гўӣиди ҳтаҳи ибн аббос гуфт : ҳўи аҳади абвоби байти алмуқаддаси идъии боби алҳтаҳ ,у кони ?лаи сабъаи абвоб » эшонро гуфтанд аз боби ҳтаҳ дар равед . Ва қўлўои ҳтаҳ яъне ҳти ънои знўбнои фурӯ на аз мо гуноҳони мо , раби Алъоламин эшонро истиғфор фармуду тавба аз гуноҳон талқин кард , гуфт аз гуноҳон тавба кунед ва аз мо омурзиш хоҳед нғФри лакам .

Нофеъ « иғФри лакам » бёء мзмўмаҳ хонд ,у ибни омир « тғФр » бтоء мзмўмаҳ хонд . Боқӣ бнўн хонанд . Мегуяд шумо омурзиш хоҳед то мо гуноҳон шумо биёмурзему ноФрмониҳо дар гузорем . Ва қоли бъзҳми фии қавлаи таъолӣу қўлўои ҳтаҳ эй нҳни нузули таҳти амрку қзоӣк , мунҳатин ломрк , хозеъин ғайри мутакаббирин .

Ва снзиди алмҳснин ва ҳар ки дар некӯкории биафзояди вайро дар некуии биФзоӣим , ва ҳар ки дар сидқи нияту таъзими фармони биафзояди виро дар некуии подош ва дар бузургӣ навохт биФзоӣим .

Фбдли аллазӣнаи злмўои табдилу тағйир мутақорибанд аммо тағйир ҷое истеъмол кунанд бар ғолиби аҳвол ки сифоти чизеи бигардаду асли он чиз бар ҷой буд , чунон ки оби сарди ҳам бар ҷой гарм шавад . Ва табдили бештари онҷо истеъмол кунанд ки чизе аз ҷое баргиранд ва онро бадал ниҳанд ,у зоҳидиро ки абдол гӯйанд аз онаст ки қавмӣ мераванд аз дунё ва дигарон биҷой эшон менишинанд . Ва гуфтаанд аз онаст ки аҳволи бҳимии боҳўоли мулкӣ бадал мекунанд . Фбдли аллазӣнаи злмўои қўлои ғайри алзии қил ?лаам мегуяд он ситамкорон бар хештани он сухан ки эшонро фармудем бадал карданд на он гуфтанд ки фармудем биҷои ҳтаҳ ҳнтаҳ гуфтанд қтибӣ гуфт ҳто смқосо гуфтанд бар тариқи астҳзоء , ва ин калима бар луғати эшон ҳнтаҳ ҳмроء бошад .

Ва ривоятаст аз Мустафо ъ дар тафсири ин оят ки

Адхлўои албоби алзии амрўои ани идхлўои фӣаи сҷдои алии астоҳҳму қолўои ҳнтаҳи фии шъираҳ .

Қоли аллоҳи ъзу ҷл : Фأнзлнои алии аллазӣнаи злмўои рҷзои ман алсмоء чун ин калимаи бгрдониднд ва нофармонӣ карданд азобӣ аз осмон биёмад ва даришон афтод , ва ҳафтод ҳазор азишон ҳалок шуданд . Ва гуфтаанд ки тоъӯн бигирифт эшонро , яъне марги соъатӣ то дар як соъати ҳафтод ҳазор бамурданд . Рҷзои ман алсмоء аз баҳр он гуфт ки азоб бар ду қисмаст яке онк бар даст одамӣ равад ё аз ҷиҳати махлуқӣ буд чун ҳдму ғарқ ва , ҳрқу амсоли он , дафъи ин азоби бўҷҳӣ аз вуҷӯҳи сӯрат май бандад ва мумкин мешавад .

Ва қисмии дигари азобӣ буд осмонӣ чун тоъӯну соъиқау марги мФоҷоту амсоли он , ва ин як қисм онаст ки дафъи он мумкин нашавад бқўти одамӣ . Раб алъзаҳ гуфт азоби эшон аз осмон фиристодем ки одамиро бдФъи он ҳеҷ дастрас нест , он гуҳ гуфт бмои конўои иФсқўни ин азоб баришон бон фиристодем ки аз фармони мо берун шуданд .

Ва إзи астсқии Мӯсои лқўмаҳи ибн аббос гуфту қтодаҳ , ки уммати Мӯсои он гуҳ ки дар зиндон тӣа бимонаданд ва ташна шуданд , гуфтанд ё Мӯсои ман ин алшроби ҳоҳноу қади ътшно ? ё Мӯсои биёбон беобаст ва мо ташна тадбир чист ? Фоўҳии аллоҳи илои Мӯсои азрби бъсоки алҳҷри бмўсӣ ваҳй фиристод ки Асо бар санги зан . Гуфтанд : Асои Мӯсои шохӣ буд аз мавриди биҳишт ки одам бо худ оварда буд , ва пас аз одами пайғомбарони бмирос май бурданд то ба Шуайб пайғомбар раседу Шуайб бмўсӣ дод . Ва болои он даҳ газ буду сари он ду шох буд , бшби торик ҳар ду шох меафрӯхтӣ чунонк ду қандил , ва корҳои Мӯсои басӣ дар он баста буд ва мӯъҷизҳо бар он зоҳир шуд . Ибн аббос гуфт Мӯсоро биҷои чаҳор пой буд он Асо ки зоду мутаҳҳарау қумошӣ ки доштӣ бар он наҳодӣ , чун шаб дар омадӣ Мӯсоро посбонӣ кардӣ ,у ҳашароти замин чун мору каждуму ғайри он аз вай боз доштӣ , агар гург дар гила афтодӣ чун сегӣ гаштии пеши гург боз шудӣ , агар Мӯсоро душман падед омадӣ чун марди ҷангӣ бо он душман ҷанг кардӣ , чун Мӯсои басари об чоҳ раседӣ бо ваии далв ва расан набӯдӣ он Асои вайро чун далв ва расан шудӣ то об бидон берун кардӣ , агар Мӯсоро орзӯии миваи хостии Асои базмин фурӯи барадии он мива ки орзӯии вай будӣ аз он падед омадӣ , азин аҷабтар ки Мӯсоро чун рафиқи мӯнис будӣ андӯҳу шодии худ бо вай бигуфтӣ , субҳони алмқдри Киеви ишоءи субҳона .

Фқлнои азрби бъсоки алҳҷри Мӯсоро гуфтеми ъсоءи хеш бар санги зан то чашмаҳои об аз он равон шавад . Вҳби бен мнбаҳ гуфт сангӣ махсӯс набӯд ки Асо бар ҳар санг ки задӣ об аз он равон шудӣ , банӣ Исроил гуфтанд агар Мӯсои Асо гум кунад мо аз тишнагӣ бимирем фармон омад ки лои тқри ани алҳҷораҳу локини клмҳои ттъки лълҳми иътбрўн низ Асо бар санг мазан , ё Мӯсои сангро фармони даҳ то об берун диҳад .

Мӯсо чунин мекард . Эшон гуфтанд Киеви баннои луи аФзинои илои алрмлу аларзи алтии листи фӣҳо ҳаҷҷора агар бар якастоне фурӯди оӣим ки санг набӯд мо об аз куҷои орем ? фармон омад ки ё Мӯсо акнӯн ки чунин мигўинди сангӣ бо худ майдор то онҷо ки фурӯди оӣиди шуморо об диҳад . Ибн аббос гуфт сангӣ буд махсӯсу муайян ки Мӯсо аз таври баргирифта буд ва бо худ оварда чандон ки сари одаме ё сари гўспндӣ аз рухом , дар он гӯшаи ҷуволии афканда , ҳар гуҳ ки эшон об хостандӣ берун оварадӣ . Ва он санги чаҳор сӯй буд чун Асо бар он задӣ аз ҳар сӯеи се ҷӯии равони гаштӣ , ҳар сибтиро ҷудогонаи ҷӯӣ то бо якдигар аз баҳри об дрнаҳ шӯранд ва бар ҳам нёўизнд , инаст ки раб Алъоламин гуфт : ФонФҷрт манеҳ аснтои ъушра айнан қади илми кули أноси мшрбҳм ҳар сибтӣ майдонаст ки ҷӯй эшон кадомаст , ҳар рӯзии шашсад ҳазор нафар аз он санги оби хўрдндӣ . Пас аз онки об хӯрда будандӣ Мӯсои дигари бораи Асо бар санг задӣ то хушк шудӣу об дар ваии пинҳони гаштӣ .

Клўоу ашрбўои эшонро гуфтанд ману селои михўриду об хуш меошомед ,у шукри ин неъмати ҳнӣу рӯзӣ беранҷро мекунеду андари замин тбоҳкорӣ макунеду газоф кор мабошед . Занодақа гуфтанд бар сиблати таън ки чаҳ сӯрати бандаду кадом ақл дарёбад ки сангӣ бидон кӯчакӣ ва вазнаш бидон мухтасарии бозъоФу зани он об берун диҳад ва чанд ҷӯйҳо аз он равон шавад ? ҷавоб эшон онаст ки сиблати ин сиблат мӯъҷизотасту мӯъҷизоти хрқи ъодотст , ва аз қудрати офаридагор чаҳ аҷабаст ки асл санг мебиёфрианад агар дар он санги азъоФи вазни он об биёфрианад ки на дар қудрат ӯ аҷзаст на дар илм ӯ нуқсон ва ҳам азин бобаст ки Мустафои бғзоиӣ буд ва эшонро об нарасед ва аз сари ангуштони расӯли худои ҷӯйҳои оби равони гашт , чндонки ҳазор ва чаҳор сад кас аз он сероби гаштанд . Ва дар хабараст брўоити ҷобири бен абди аллоҳи луи кнои хумсин алФои лкФоно .

Ва إзи қиллатам ё Мӯсо лн насабр алии таоми воҳиди ҳасан басарӣ гуфт қавмӣ брзигрон буданд аз аҳли гндноу пиёзу ҳубуб , эшонро бмну селоӣ фурӯ гирифтанд , нони ҳўорӣу мурғи барӣонеу таранҷибин . Басӣ барнаёмад ки он тбоъи эшон эшонро бар он дошт то орзӯии он ғизоҳои радӣ карданд . Бӯи бикри наққош дар тафсир овардааст ки эшонро дар он рӯзӣ ки ба эшон мерасед ҳама яксон буданд , наботи замин талаб карданд то эшонро зироату иморат бояд кард , литхзи бъзҳм баъзан схрё то ҳама яксон набошанду зердастонро кори созанду қавмиро бчокрӣ ва бандагӣ гиранд .

Лн насабр алии таом воҳид гуфтанд ё Мӯсо бар як таом шикебе натавонем кард . Агар касе гуяд ману селои ду чизаст чаро алии таом воҳид гуфт ? ҷавобаш онаст ки нону нонхўрш буд , ва бар урфи нону нонхўрши бик таом шимуранд .

Фодъи лнои рбки ихрҷи лнои ммои тунбати алأрз эй сили лأҷлнои рбк ва қул ?лаи ахрҷ . Лнои ммои тунбати аларзи ман бқлҳоу қсоӣҳо ва фумҳо ва адасҳоу бслҳои худованди худро бихон ва бигӯӣ азин тарҳои замини хиёру сайру гандуму пиёзу адас аз баҳри мо беруни ор аз замин . Фум дар луғати араби ҳам гандумаст ва ҳам сайр ,у фии алхбри алайкуми болъдси ?фонаи мубораки муқаддас ,у анаи ирққи алқлбу иксри алдмъаҳ .

Пас Мӯсо ъ барояшон хашм гирифт ва гуфт أи тстбдлўни алзии ҳўи أднии болзии ҳўи хайри أднии ҳам аз дноӣтаст ва ҳам аз днўи иқўли أи тأхзўни алзии ҳўи ахси бдлои ман алзии ҳўи аҷалу ашраф , ӯ тأхзўни алзии ҳўи ақрби тноўлои лқлаҳи қиматаи бдлои ман алзии ҳўи арФъи қимата . Аҳбтўои мсро яъне баладаи ман алблдон , ?фони алзии сأлтми лои икўни алои фии алблдону аломсор дар шаҳрии фурӯди оӣид ки ончӣ мехоҳед дар шаҳр ёбед . Гуфтанд кадоми шаҳр ё Мӯсо ? гуфт аларзи алмуқаддасаи алтии кутуби аллоҳи лакам .

Ҷамоатӣ муфассирон гуфтанд эшонро ба Миср фиръавн фиристоданд . Ва злки фии қавлаи таъолии кзлку аўрсноҳо банӣ Исроили қолўои Флми икўнўои лирсўҳои сами лои интФъўои баҳо .

Ва зарбати алайҳими алзлаҳу алмскнаҳи хорӣу фурӯмоиагӣ баришон заданд . Гуфтаанд ин хорӣ онаст ки чун азишон ҷузят ситонанд эшонро бар пой бидоранду гиребон фароз гиранд ва силӣ зананд .

Ва боؤи бғзби ман аллоҳи бхшмӣ аз аллоҳи бози гаштанд , ӣнҷои як хашм гуфту ҷои дигари ду хашми Фбоؤи бғзби алии ғазаб . Аҳли таъвили ғазаби худоиро бар интиқом ва уқубат мениҳанд . Ва таъвил дар сифат таъризаст , мазҳаби аҳл ҳақ онаст ки худоиро ъзу ҷл ғазабаст ва дар он ғазаб аз зҷр покаст на чун ғазаби махлуқон ки бо зҷраст .

Шофиӣ гуфт лои иқоси болнос на ӯро бо халқ дар қиёс мениҳанд то ғазаб ӯ бо зҷр донанд чунонк ғазаб эшонаст , аллоҳро ғазаб сифатасту хушнӯдӣ сифатаст ва дар ҳар ду қиўмасту бад-ӣни сифати ҷузи вай худованд несту халқро дарин бо вай монндгӣ нест .

Злки бأнҳми конўои икФрўни боёти аллоҳи алтии анзлти алии Муҳамаду Мӯсоу исо , лонаами кФрўои болҷмиъ , хашму лаънати худованд баришон бонст ки пайғомбаронро устувори нмигрФтнду ҳуҷҷати тавҳиду ъломоти набувват ки бар забони Мӯсоу исо ва Муҳамад фиристоданд қабули нмикрднд .

Ва иқтлўни алнабӣин бғир алҳақу пайғомбарони худро баннои ҳақи микштнд чунонк шъёу закариёу яҳёро киштанд . Ирўии ани алиҳўди қтлўо сабъин набиё фии аввали алнҳору қомати сӯқи бқлҳми ман охири алнҳор ва ривоят кардаанд ки ҷуҳудони ҳафтод пайғамбар дар аввал рӯз бикуштанду чандини зоҳидии бархестанд то амр маърӯф кунанд ва эшонро аз он қатл боз доранд ва дар охири рӯзи эшонро низ бикуштанд .

Злки бмои ъсўоу конўои иътдўн эй злки алкФру алқтли бшؤми мъосиҳм , он куфр ки меовараданд ва он қатл ки мекарданд аз шавамӣ нофармонӣу тбоҳкории эшон буд ва аз андоза дар гузаштани эшон .