Ва луи أни أҳли алкитоби омнўо яъне бмҳмд ( с ) ,у атқўои алиҳўдиаҳу алнсрониаҳ , мегуяд : агар ҷуҳудону тарсоёни имони оўрдндӣ ,у рисолати вайро тасдиқ кардандӣ , ва аз ҷуҳудӣу тарсоеи бпрҳизидндӣ , мо он ҷуҳудӣу тарсоеи бстрдимӣ ,у босаломи бпўшидимӣ , чунон ки гӯйии худ ҳаргизи ҷуҳуду тарсо набӯдаанд . Ва маънии такфир ҳаминаст яъне сиӣот бҳснот бапушанд ва чунон ингоранд ки худ сиӣот накарданд . Аз ӣнҷо гуфт Мустафо ( с ) : « алтоӣби ман алзнби кмни лои занби ?ла , » .

Он гуҳ гуфт :у лأдхлноҳми ҷиноти алнъими бони такфир қаноат накунем ки вайро бҷноти алнъими дрорим . Ҷиноти алнъими як биҳиштаст аз биҳиштҳои ҳафтгона , ки раби алъзаҳ барои муъминони офарӣда .

Ривоят кунанд аз ибни аббос ки гуфт : « халқи аллоҳи алҷанони явми халқҳо фазлии баъзҳо алии баъз ,у ҳаии сабъи ҷинон : дори алҷлолу дори ассалому ҷинаи адан ,у ҳаии қасабаи алҷнаҳу ҳаии мушаррафаи алии алҷанони кулҳо ,у ҷинаи алмأўӣу ҷинаи алхлду ҷинаи алФрдўсу ҷиноти алнъим . Аммо дори алҷлоли халқҳо аллоҳи ман алнўри кулҳо мадоинҳо ва қусӯрҳо ва буютҳо ва абвобҳоу ҷамеъи аснофи мо фӣҳо ман алсмори алмтдлиаҳу алонҳори алмтрдаҳу алошҷори алнозраҳу алрёҳини алъбқаҳу алонвори алзоҳраҳу алозўоҷи алмтҳраҳ . Ва халқи дори ассаломи ман алёқўти алоҳмри кулҳо азўоҷҳо ва хадамҳоу онитҳоу ашрбтҳо ва қусӯрҳо ва хайёмҳоу ҷамеъи мо фӣҳо . Ва халқи ҷинаи адани ман забарҷади кулҳо алии ҳзаҳи алсФаҳ . Ва халқи ҷинаи алмأўии ман алзҳби алоҳмри бҷмиъи мо фӣҳо алии ҳзаҳи алсФаҳ . Ва халқи ҷинаи алхлди ман алФзаҳи албизоءи бҷмиъи мо фӣҳо . Ва халқи ҷинаи алФрдўси ман аллؤлؤи бҷмиъи мо фӣҳо . Ва халқи ҷиноти алнъими ман алзмрди бҷмиъи мо фӣҳо . Ва алҷанони кулҳо моӣаҳи дараҷа , мо байни алдрҷтини масираи хумси моӣаҳи ом » .

Раби алъзаҳи ҷли ҷалолаи ин биҳиштҳоро аз баҳри муъминони офарӣдау сохтау пардохта , ва дар баъзе ахбор овардаанд ки бдўоздаҳи моҳи бёФрид , ва агар хостии бики турфаи алъайни бёФридӣ ,у брўоитии рӯзи панҷшанбеи офарид ,у брўоитии рӯзи одина . Ва дуруст онаст ки ин биҳиштҳо болои ҳафт осмонанд , онҷо ки арш Маҷидаст дар ҳавои охират ,у расӯли худои шаби миъроҷ дар он шуда ва баъзе ғурфаҳо ва қасрҳо дида ва нишон дода .

Ва луи أнҳми أқомўои алтўроаҳу алإнҷили ин ояти ҷавоби он танагӣ рӯзӣаст бар эшон ,у ҷавоби он ҳол ки эшонро дар он қаҳт будӣ . Мегуяд : агар аҳли тавроти тавротро ,у аҳли Инҷили Инҷилро ,у аҳли қуръони қуръонро бпоӣ дорандӣу баҳақи кирдори он брсидндӣ , лأклўои ман Фўқҳм яъне ман баракоти алсмоءу ҳўи алмтр , ва ман таҳти أрҷлҳми втӣўаҳи ман амри алднё эй мо аҷҷали ?лаам . Раби Алъоламин ҷли ҷалола дар ин ояти имону тақвоу тоъати аллоҳ бар вифқи китобу суннати сабаби фарохии рӯзӣ ва тавонгарӣ кард ,у назираи қавла :у луи أни أҳли алқрии омнўоу атқўои лФтҳнои алайҳими баракоти ман алсмоءу алأрз ,у қавла : астғФрўои рбкми إнаҳи кони ғФоро . Ирсли алсмоءи алайкуми мдророи алоиаҳ . Сами астснии тоӣФаҳ , Фқол : манеҳам яъне ман аҳли алкитоб , أмаҳи муқтасидае ҷимоъаи муъминаи одилаи фии алқўлу алъамал . Ва алоқтсоди ҳўи алоътдоли фии алқўлу алъамали ман ғайри ғулуву лои тақсир ,у аслаи алқсд .

Ва касӣр манеҳам соءи мо иъмлўн эй бӣси мо иъмлўни ммни лами ислм .

Гуфтаанд ки : ин уммати муқтасидаи чиҳил ва ҳашт кас бӯдаанд : наҷҷошӣу асҳоби вай , бҳироءи роҳибу асҳоби вай , салмони форсӣу асҳоби вай , абди аллоҳи салому асҳоби вайу рҳтӣ аз шом . Эшонанд ки раби Алъоламин бар эшон навохт худ ниҳодау сутӯда ,у бъдлу ростӣ сифат карда . Ва он қавми дигар ки мусулмони набуданд ,у ббди кирдории эшонро ёд кард ва гуфт : соءи мо иъмлўни каъби ашраф буду каъби асиду молики бен азиФу абӯи ёсиру ҳеи бен ахтбу аҳли рӯм .

ё أиҳо алрасул блғи мо أнзли إлики ман рбк муфассирон гуфтанд ки расӯли худо аз ғоилаи мушрикону ҷуҳудон эмин набӯд , ва аз кард баду макр эшон меандешеду бойени сабаби айби дайни эшону сб батону таън кардан дар эшон мҷоҳраҳи нмикрд , ва низ ояти омада буд :у лои тсбўои аллазӣнаи идъўни ман дуни аллоҳи Фисбўои аллоҳи ъдўои бғири илм , ва ин пеши фатҳи Маккау басти ислом буд , пас чун фатҳи Маккаи баромад ,у исломи қавии гашт ,у мусулмонони анбӯҳи гаштанд , раби Алъоламин ҷл ҷалола бифармуд то изҳори таблиғ рисолат кунад ,у маъоӣиб батон ҳеҷ бознгирд , ва аз кофарон натарсад , гуфт : ё أиҳо алрасул блғи мо أнзли إлики ман рбк эй азҳари таблиға , лқўлаҳи таъолӣ : Фосдъи бмои тؤмр .

Пас расӯл ( с ) гуфт : « ё раби Киеви аснъу أнои воҳид , ахоФи ани иҷтмъўои алӣ » ! Фأнзли аллоҳи таъолӣ :у إни лами тФъли Фмои блғти рисолатау аллоҳи иъсмки ман аннос .

Дар ин сухан навъе таҳдидаст , мегуяд : муроқибат эшон бикун , ва аз ончии бтў фурӯ фиристодем ҳеҷ чизи бозмгири норасонида , ки агар баъзе нарасонӣ ҳамчунонаст ки ҳеҷ нарасонидӣ , шайхи Табарсӣ дар тафсири маҷмаъи албёни зайли ҳамин оя гуяд : баннои брўоёти машҳурӣ ки аз абии ҷаъфару абии абди аллоҳи ъалиҳумо ассаломи нақл шудааст худованди бҳзрти Муҳамад ( с ) амр кард ки ҳазрати алӣ ( ъ )ро бўлоит насб кунад ва бамурдам эъломи намояд , вале расӯл худо метарсид ки мардум ӯро бҷонби дорӣ аз писари амӯии худ муттаҳам кунанд ва бтънаҳ бархезанд , пас худованди оя ё أиҳо алрасул блғ . . . Ро буи ваҳй кард ва ӯро боъломи вилоят тшҷиъ намӯд ,у ҳазрати рӯзи ғадири хами дасти алӣ ( ъ )ро гирифт ва гуфт : « ман канти мавлоаи Фҳзои алии мавлоаи аллоҳами воли ман волоау оди ман ъодоаҳ » .

Кқўлаҳи таъолӣ : нؤмни ббъз ва накуфр ббъз . Ахбри ани куфри ҳам болбъзи мҳбти ллоимони болбъз . Дар ин ояти ибтоли мазҳаб гуруҳеаст ки гуфтанд : расӯли худо дар баъзе ваҳй китмон кард аз ҷиҳати тақӣат , ва Оиша гуфт : ман ҳдски ани мҳмдо ( с ) ктми шиӣои ман алўҳии Фқди кизб ,у аллоҳи ъзу ҷли иқўл : ё أиҳо алрасул блғи мо أнзли إлики ман рбку إни лами тФъли Фмои блғти рисолатаи азоли ъзу ҷли алтўҳми ан алнабӣ ( с ) ктми шиӣои ман алўҳии ллтқиаҳ .

Қавмӣ гуфтанд : ин оят дар маънии ҷиҳоду қаттол мушрикон омад ки расӯли худо дар баъзе авқоти ҳс бар ҷиҳод камтар мекард , бсбби онкии гуруҳеи мунофиқон дар он кроҳит менамуданд , ва Касалоне мекарданд , раби алъзаҳ дар қисса эшон гуфт : Фإзои أнзлти сӯраи маҳкамау зикри фӣҳо алқтоли алоиаҳ . Пас чун расӯли аллоҳ дар ҳси ҷиҳод сустӣ намӯд худои таъолӣ оят фиристод ки : блғи мо أнзли إлики ман рбк яъне фии амри алҷҳод ,у إни лами тФъли Фмои блғти рисолата . Қавмӣ гуфтанд ин дар қиссаи тхиири занони Мустафо фурӯ омад ки чун оят тхиир омад расӯли худо бар занони арзаи нмикрд аз бими онкии эшон дунё ихтиёр кунанд ва ндонанд . Пас раби Алъоламин оят фиристод ки : блғи мо أнзли إлики ман рбки фии тхиирҳн ,у қил : нзлти фии амри зайнаби бинти ҷҳш ва никоҳҳо ,у қил : нзлти фии қиссаи алиҳўд , эй : блғи мо أнзли إлики ман рбки ман алрҷму алқсос ,у қил : нзлти фии алии бен абии толиб эй : блғи мо أнзли إлики ман рбки фии фазли алии бен абии толиб .

Чун ин оят фурӯ омад броء ъозб мегуяд ки аз ҳаҷаи алўдоъ боз гашта будем . Расӯли худоу ёрон дар музиъӣ фурӯ омаданд ки онро ғадир хам мегуфтанд . Онҷои бзири дарахт фурӯ омаданд , ва расӯл бифармуд то Нидо карданд ки : алслоаҳи ҷомеъа ,у расӯли худои дасти алӣ ( ъ ) гирифт , ва гуфт : « аи лсти аввалии болмؤмнини ман анФсҳм ? » Фқолўо : балӣ ё расӯли аллоҳ .

Қол : « аласти аввалии бакули муъмини ман нафса ? » қолўо : балӣ . Қол : « ҳозои мавлои ман анои мавлоа .

Аллоҳами воли ман волоа ,у оди ман ъодоаҳ » . Қол : Флқиаҳи умри Фқоли ҳниӣои лак ё ибни абии толиби асбҳту амсити мавлои кули муъмину муъмина .

Нофеъу ибни омиру ъосми брўоити абӯи бикр « рисолота » блФз ҷамъ хонанд . Боқии қро « рисолата » хонанд блФзи воҳид .

Ва аллоҳи иъсмки ман анноси инс молик гуфт : расӯли худоро рӯзгорӣ посбонӣ мекарданд , гуфто ва аз ъоӣшаҳ шунидам ки : шабӣ бо расӯл будам ,у расӯлро хоб намегирифт , гуфтам ё расӯли аллоҳи мо шأнк ? чаҳ расед туро ки намехусбӣ ? гуфт : « алои раҷули солеҳи иҳрснии аллилаҳ » ?

Мардӣ солеҳ набошад ки имшаби маро посбонӣ кунад ?

Гуфто дар он сухан будем ки овоз силаҳ шунидем . Расӯл гуфт : « ман ҳозо » ?

Кистанд ӣнон ки силаҳ доранд ? ҷавоб доданд ки мооими саъди бен абии вқосу ҳзиФаҳ , омадаем то туро посбонӣ кунем . Пас расӯл худо бихуфт чунон ки ғтит вай мешунидем , гуфто : ва дар он ҳоли ин оят фурӯ омад :у аллоҳи иъсмки ман аннос . Расӯли худо дар он хайма буд аз адими сохта , сари бадар фаро кард , ва гуфт : « ансрФўои аиҳо аннос ! Фқди ъсмнии аллоҳ , Флои аболии ман нсрнӣ ва ман хзлнӣ » .

Ва ривоят кунанд аз абӯи ҳрираҳ ки гуфт : расӯли худои ббъзии ғзоҳои бмнзлӣ фурӯ омад дар сояи дарахтӣ ,у шамшер ки дошт аз шохи он дарахти бёўихт . Аъробеи ҷилф фаро расед . Расӯлро холӣ дид ,у шамшер аз дарахти овехта . Шамшери бардошту қасди расӯл худо кард ,у расӯли хуфта . Чун фарои наздик вай шуд расӯл аз хоб даромад . Аъробӣ гуфт : ман имнъки манӣ ? он кист ки ин соъати туро ҳимоят кунаду маро аз ту боз дорад ?

Расӯл гуфт : худои маро аз ту нигаҳ дорад . Дасти аъробӣ ногоҳ билраза афтод ,у шамшер аз дасти ваии биФтод ,у сари хеш бар он дарахт ҳаме зад то димоғи ваии ҳама берун афтод ,у ҳалоки гашт . Раби Алъоламин бар вифқи он оят фиристод ки :у аллоҳи иъсмки ман аннос .

Агар касе гуяд ки кофарони расӯли худоро май рнҷониднди пайваста , ки дандони рубоӣаи вай май шикастанд ,у пешонии вай маҷрӯҳ мекарданд , ва ин мунофӣ исматаст .

Ҷавоб онаст ки ин ҳамаи пеш аз он бӯда ки ин оят омад . Раби алъзаҳи хост ки бдоити кори Мустафо бо ранҷу балоу азии душман буд , чунон ки дигари пайғомбаронро бӯда ,у Мустафо дар он сабр кунад , чунон ки эшон кардаанд , пас аз онкии ин оят омад :у аллоҳи иъсмки ман анноси аллоҳ ӯро маъсӯм дошт аз душманон ,у каромату шарафи вай пайдо кард ,у касро аз эшон бар вай даст набӯд , ва ҳеҷ азӣ аз эшон буи нарасед . إни аллоҳи лои иҳдии алқўми алкоФрин эй лои иҳдиҳми алршд ва ҳам коФрўн ,у қили лои иҷълҳми мҳтдину қади кутуби алайҳими анҳми коФрўн .

Қул ё أҳли алкитоби лстми алии шайъи ء ҳатто тқимўои алтўроаҳ ва алإнҷил гуфтаанд ки : дар қуръони ҳеҷ оят нест саъбтар аз инки мегуяд : шумо бар ҳеҷ чиз нестед аз кори дайн , ва ҳеҷ бадаст надоред , то он гуҳ ки амал кунед дар ончӣ дар тавротаст шумо ки аҳли тавроти яд , ва амал кунед дар ончӣ дар Инҷиласт шумо ки аҳл Инҷилед , ва амал кунед дар ончӣ дар қуръонаст шумо ки аҳл қуръонед . Ва лизидн ксиро манеҳам яъне куффори ҳам , мо أнзли إлики ман рбки тғёноу кФро , иқўл : азои лами иؤмнўои зодаами кФрҳми бмои анзли алики ман рбки тғёнои илои тғёнҳм ,у кФрои илои кФрҳм . Флои тأси алии алқўми алкоФрини ин на наҳйаст аз ҳузн , ки ин дар қудрати одамӣ худ наёяд , лекини таслияти Мустафо ва наҳй аз таъаррузи ҳузн .

إни аллазӣнаи омнўоу аллазӣнаи ҳодўоу алсобӣўну алнсории сабақи тафсира .

Ман омни биллоҳу алиўми алохру амали солҳои омни алиҳўди ман яҳӯдията ,у алнсронии ман нсронитаҳу алсобии ман собӣитаҳ ,у алмноФқ ман нафоқа , Фомнўои болбъси ман баъди аламут , Флои хавфи алайҳими ҳайни ихоФи аҳли алнор ,у лои ҳам иҳзнўни ҳайни иҳзни аҳли алнор .

Агар касе гуяд : чаҳ фарқаст миёни феълу амал ? ҷавоб онаст ки ин феъли эҳдос чизеаст ва дар вуҷӯд овардан пас аз онкӣ набӯд , ва амал онаст ки дар он чизи ҳодисӣ фаро дид орад ки бон мутағаййир гардад . Агар касе гуяд : Флои хавфи алайҳиму лои ҳам иҳзнўн чун мутасаввир буду аҳўоли растохези ночор боишон гузар кунад ? ҷавоб онаст ки ҳар чанд ҳавли қиёмат боишон гузарад аммо ориз буд на поянда , ки оқибати он наҷоту Наими абад буд ,у азинҷост ки гуфт : « лои иҳзнҳми алФзъи алأкбр » фазаъи Акбари азоб қтиътаст ?

Ҳузни доим , ва эшонро он набӯд .

Лақади أхзнои мисоқ банӣ إсроӣили кули набии баъсаи аллоҳи илои қавми Фомнўои Фзлки ахзи мисоқҳм ,у أрслнои إлиҳми рсло яъне илои алиҳўд , клмои ҷоءҳми расӯли бмои лои тҳўии аҳўоءҳми алтии ҳам алайҳои Фриқои кзбўо мисли исоу Муҳамади ъалиҳумо ассалом ,у Фриқои иқтлўн мисли закариёу яҳё : такзиб , ҷуҳудону тарсоён ҳар ду карданд ,у қатли ҷузи феъл ҷуҳудон набӯд . Ибн кисон гуфт : пайғомбарони мурсали ду гуруҳ буданд : гуруҳеи асҳоби кутубу шароеъ , чун Нӯҳу иброҳӣму Довӯду сулаймону исоу Муҳамад , ҳаргизи ҳеҷ бегонаро бар қатлу أсри эшон даст набӯд ,у гуруҳи дигар на асҳоби кутуб ва шароеъ буданд , балки амри маърӯф ва наҳй мункир карданд . Душманонро бар қатли эшон даст буд ҳамчун яҳёу закариёу амсоли эшон , ки дар аҳди эшон бики рӯзи ҳафтод пайғомбар кушта шуданд бадасти ҷуҳудон , ва дар хабараст ки « сами иқўми сӯқи бқлҳми ман охири алнҳор » .

Ва ҳсбўои أлои ткўни фитнаи қрأи аҳли албсраҳу Ҳамзау алксоӣӣ : « алои ткўн » бзми алнўн , алии маънии анаи лои ткўни фитна . АлФтнаҳи алобтлоءу алохтбор , иқўл : знўои ани лои ибтлўоу лои иъзбҳми аллоҳ . Ҷуҳудони пас марги Мӯсо ( ъ ) дар замонии мттоўл ки пайғомбарӣ дигар наёмада буд чунон донистанд ва пиндоштанд ки эшонро фурӯ гузоштанд , ва ба пайғомбарии дигари эшонро бнхўоҳнд озмуд то устувор гиранд ё на . Пас аллоҳи таъолии исоро боишон фиристод . Қавмии бъисии боз кофар шуданд ,у кӯру кари гаштанд , яъне бончаҳ шуниданд амал накарданд то ҳам чунон буд ки нашуниданд ва надиданд чун кӯрону карон . Пас чун исоро босмони бурданд , тоби аллоҳи алайҳим эй арсли илайҳами мҳмдо ( с ) иълмҳми ани аллоҳи қади тоби алайҳими ани омнўоу сдқўо . Мустафоро пас аз он боишон фиристоданд , ва эшонро хабар дод ки агар имон оред ва тасдиқ кунед аллоҳи шуморо тўбт доду бози пазируфт . Эшон ҳам тасдиқ накарданд ,у фаровонӣ аз эшон кофар шуданд ,у бози кӯр ва кар шуданд , ъмўоу смўои ази кФрўои бъисӣ , сами ъмўоу смўои ази кФрўои бмҳмд ( с ) ,у аллоҳи басири бмои иъмлўни фии тъомиҳму тсоммҳм .