Қавла : «у аллазӣнаи ҳоҷрўои фии сиблати аллоҳ » алоиаҳ . Ҳиҷрат дуаст ҳиҷрати зоҳиру ҳиҷрати ботин , ҳиҷрат зоҳир онаст ки хонау шаҳри хешро видоъ кунад , ҳиҷрат ботин онаст ки кунин ва оламинро видоъ кунад , ҳиҷрати зоҳир муваққатасту ҳиҷрати ботини мустадом , дар ҳиҷрати зоҳири зоди таом ва шаробаст , дар ҳиҷрати ботини зоди лутфи раб алорбобаст , дар ҳиҷрати зоҳир манзил ғораст , дар ҳиҷрати ботини манзил тарк ихтиёраст , ҳиҷрати зоҳир аз Макка то Мадина , ҳиҷрати ботин аз изтироби нафаси шӯри ангез то сакинаи сина .

Қол алнабӣ алмҳоҷри ман ҳиҷр мо наҳй аллоҳи анҳу .

Садри набуввату рисолат дар садафи шарафи Сайиди аввалин ва охирину расӯли раби Алъоламин салавоти аллоҳ алайҳ мегуяд : муҳоҷир ӯст ки аз кӯии ҷафо ҳиҷрат кунад роҳи сафоу вафо пеш гирад , аз бадӣ ва бидон бабради бникӣу некони пайвандад , наҳй шариъат бар кор гирад ва аз мавозиъ тӯҳмат бипарҳезад , дар дили пайвастаи ҳузн ва надомат дорад , аз дидаи ашки ҳасрати борад , ин чунин касро халъат чаҳ диҳанд назул чаҳ созанд . « лирзқнҳми аллоҳи рзқои ҳусно » ризқии некӯи нзлии сохтаи пардохтаи яке имрӯзи яке фардо , имрӯзи ҳаловати маърифат . Фардои лиззати мшоҳдт , имрӯз дар роҳи дӯсти хтўтӣ , фардо бо дӯсти хилватӣ , имрӯзи меҳри дилу зикри забон , фардои муъоинаи миёни ҷисму ҷон , инаст ки гуфт ҷли ҷалола : « лидхлнҳми мдхлои ирзўнаҳ » эй адхолои фавқи мо итмнўнаҳу абқоءи алии алвасфи алзии иҳўўнаҳ . Эшонро дар дарун парда овардау орзӯии деринаи эшон бар овардау халъати ризои пӯшонидау хитоби каромати бнъти рأФту раҳмати шнўонидаҳ ки : иъинии мо таҳаммули алмтҳмлўни ман аҷалӣ . Он ранҷҳо ки аз баҳри ман бтмомӣ расед ман медидам , гомҳо ки дар роҳ ман бардоштед мешимурдам , қатраҳои ашки ҳасрат ки аз дида борон кардед медидам он гуҳи Довӯдро фармон ояд ки : Қум ё Довӯди Фмҷднии бзлки алсўти арраҳим , бархез эй Довӯду дӯстони моро дар бӯстони лутфи боўози хуши хеш мизбонӣ кун , субҳони аллоҳи он моидаи чунон ва он даъвати чунону зиёфати рҳмн , мурӣди бмроди расидаи мурғи сӯии ошёни шитофта , дӯсти азалии пардаи баргирифта , алрбу алъбду алъбду алрб . « злк ва ман оқиби бмсли мо ъўқб ба » мафҳуми ояти ҳам изҳор адласт бнъти сиёсат дар қаҳри аъдоء , ҳам изҳори изҳори фазли бнъти рأФт дар нусрати авлиёъ .

« злки бأни аллоҳи иўлҷи аллили фии алнҳор » алоиаҳ . Баён қудратаст бнъти иззат дар офариниши рӯзу шабу нуру зулмат . « злки бأни аллоҳи ҳў алҳақ » исбот ваҳдониятаст бсФоти илоҳяту ибтоли шуракоу ширкат . « أи ламтар أни аллоҳи أнзли ман алсмоءи моء » мазмуни ин ояту ончӣ бар ақаб ин ояд аз оёти тзкир неъматасту изҳори ҳикмат дар офариниши манофеи хлиқт , ҳар чаҳ офариди бсзои худ чунон ки боист офарид , ва ҳар чаҳ ниҳод бар ҷои худ ниҳод ва ҳар чаҳ дод боҳилл худ дод , қодираст ки ҳар чаҳ хоҳад кунад , ҳакимаст на ҳар чаҳ тавонад бикунад , дарин олами пои мӯрӣу пари пашша Эй наёфарид магари бтқозоءи қудрат , бар қзити ҳикмат , бар вифқи машйат , ҳикмату қудрати даст дарҳам дода то кори илоҳят бар низом меравад , агар ҳикмат бо қудрат набӯдӣ олами зер ва зибр шудӣ , худоиро ҷли ҷалола сифотӣаст ки он сифоти хасми вуҷӯд ва афъол халқанд , он сифат иззатасту азимату ҷабаруту кибриёу астғноءи лами изл , боз ӯро сифатӣаст ки шафиъи вуҷӯд ва афъол халқанд чун ҳикмату раҳмату лутфу рأФти вуҷӯду карам , ва ин сифоти раҳмату ҳикмати Аннани он сифоти иззату Ганаи фурӯи гирифта то ин муштии бечорагон дар сояи лутфу раҳмати бмқтзои ҳикмати умри басари оранд ,у ренеи ин шафиъон будандӣ аз аршу курсии даргир то бпои мӯрӣу парешае ҳама нест гаштӣ ва бо адам шудӣ , як калима буд аз Ганау астғноءи лами изл ки рӯй дод бойени олам то кофарону бегонагонро рӯзи ҳиҷрон пеш омад , бегонаи вори сари бФкри хеш дар ниҳоданд қадар аллоҳ нашнохтанду бсзои вай роҳ набурданд , бутии оҷизи ҷамодӣ бесифотро бо вай анбоз карданд ва онро парастиданад ва бадваст гирифтанд то раби алъзаҳ аз эшон боз гуфт ки : « заъфи алтолбу алмтлўб » . Заъифасту бечораи ҳам прстгор ва ҳам парастида .

« мо қдрўои аллоҳи ҳақи қадара » қоли алўостӣ : лои иърФи ҳақи қадараи алхлқи ало алҳақ .

Қадар ӯ кас надонад магар ӯ , бсзои маърифат ӯ кас надонад магар ӯ , ақлҳо мадҳуш гардаду фаҳмои ҳайрон дар мабодии ишроқи ҷалол ӯ , анбёءу русули бқдми аҷзи бози гаштанд аз даргоҳи ҳақиқати маърифат ӯ , эй ҷавонмарди фардо ки бандагони бъзи висол ӯ расанду шавоҳиди қурби бенанди дидори худ ки ато диҳад бақадр тоқат ту диҳад на бақадр азимату ҷалоли худ , аз ӣнҷо гуфтаанд : кулами Мӯсои ман ҳайси Мӯсо ,у луи кулами Мӯсои бъзмтаҳи лзоби Мӯсо .

« ё أиҳои аллазӣнаи омнўои аркъўоу асҷдўо » пери тариқат аз рӯй фаҳм бар забон ишорат гуфт : мؤмнонрои рукӯъ ва суҷуд фармуд он гуҳ гуфт : «у аъбдўои рбкм » эй аҳтмлўои алблоёи боладину алднёи баъди ани ҷълкми аллоҳи ман аҳли хизмата ,у рзқкми ҳлоўаҳи мазоқи сФўтаҳ , мегуяд агар блоءи рӯзгору меҳнати дунёи шарбатии созанд ва бар дасти аҷз ту ниҳанд то рӯй турш накунӣ ва он бори балои бҷон ва дил бикашӣу шарбат меҳнат банушӣ бшкри он ки турои хизмат худ фармуд ва бар ҳазрати намозу мақоми рози бдошт ,у нигар то бойени тоъату ибодати худ миннатӣ бар нанаҳйу бҳқиқти доне ки ҷумлаи тоъоту ибодоту аъмолу ақволи авлоди одам аз абтдоءи вуҷӯд то охири аҳд дар муқобилаи камолу ҷамоли илоҳӣ ҷуз ҷираст дӯки пер занон нест ,у ренеи он будӣ ки ӯ ҷли ҷалолаи бикраму фазли хеши ин муштии хокро бадаргоҳи қадами худ даъват карду бисоти инбисот дар сарои ҳидояти блтФи худ баст карду алои ин сияҳи гилӣми вуҷӯдро ва ин зарраи хоки нопокро кӣ Зуҳраи он будӣ ки қадам бар ҳошияи бисот мулӯк наҳодӣ , пас сазоӣ хок онаст ки бнъти инкисори бзбони аҷз ва аФтқор гуяд :

«у ҷоҳдўои фии аллоҳи ҳақи ҷиҳода » , ҷиҳод бар се қисмаст : яке бнФси яке бадал яке бимол . Ҷиҳод бнФс онаст ки аз хизмат ва риёзат наёсоеу гирди рхс ва таъвилот нагардӣу амр ва наҳйро бтъзими пеш рӯй ,у ҷиҳод бадал онаст ки хавотири радиро бахуд роҳ надиҳӣ ва бар мухолифати азми мусаммами надорӣ ва аз тафаккур дар олоء ва нъмоء наёсое .

Ва ҷиҳод бимол ббзласту сахои вуҷӯду эсор . Сахо онаст ки баъзе базл кунад ва баъзе худро бигузорад , ҷӯад онаст ки бештарин базл кунаду андакии худро бигузорад , эсор онаст ки ҳама бидиҳад ва бар фақру Фоқт зиндагонӣ кунад , ва ин ҳоли садиқ Акбараст ки Мустафои вайро гуфт : мо зои абқити лои ҳлк .

Қоли аллоҳу расӯла . Ва қили ҳақи алҷҳоди ани лои туфтар ани муҷоҳидаи алнФси лаҳзаи қоли қоӣлҳм :

« ҳўи аҷтбокм » ҳўи смокми мўликми ҳўи аҷтбокм , баргузеди шуморо ва чун мегузид айб медид ва бо айб меписандид . « ҳўи смокм » на осмон буд ва на замин на арш на курсӣ на , одам на ҳавво ки ту дар илм ӯ мусулмон будӣ ,у турои мусулмони ном май ниҳод ва бар ту рақам хусусият мекашид , ки : « сабқати ?лаами мнои алҳснӣ » ҳўи аҷтбокми болҳдоиаҳ , ҳўи смокми босами алўлоиаҳ , ҳўи мўликми бозҳори алъноиаҳ , ҳўи аҷтбокми лоФзли алоъмол , ҳўи смокми босами алإбдол , ҳўи мўликми фии ҷамеъи алаҳвол , ҳўи аҷтбокми Фмни излкм , ҳўи смикми Фмни идлкм , ҳўи мўликми Фмни ихзлкм . Баргузеди шуморо бҳдоити номи мусулмонии ниҳоди бъноит , ин бон кард ки ӯ мавлоӣ шумост бҳқиқт , длгшоӣ шумост брҳмт , сари ?ераӣ шумоаст бмҳбт . « Фнъми алмўлӣ » истри алъиўбу икшФи алкрўбу иғФри алзнўб , буқати гуноҳи туро ҷоҳил хонд гуфт : « иъмлўни алсўءи бҷҳолаҳ » то узрати бипазирад , буқати шаҳодати туро олам хонд гуфт : « إлои ман шаҳди болҳқ ва ҳам иълмўн » то гувоҳяти бипазирад , буқати тақсири туро заъиф хонд гуфт : «у халқи алإнсони зъиФо » то тақсират маҳв кунад . « Фнъми алмўлӣ » мўлоки ани даъватаи лбоку ани веляти анҳу нодок , Фнъми алмўлии бдоки болмҳбаҳ қабл ани аҳббтаҳ ,у ародк қабл ани ардтаҳ , неки худовандӣ , меҳри пайвандии маъюби писандӣ , бурдборӣ , фарогузорӣ , фаро гузорад то фурӯ гузорад , ё мегузорад то дар гузорад , агар фурӯ гузорад бе ниёзаст , вар дар гузорад банда навозаст , азими алмну қадими алоҳсон ,у ҷаҳонёнро навбат созаст , аз нек худовандӣ ӯст ки ътоءи худ бхтоءи банда боз нагираду неъмати бҷФўт қатъ накунад . Зўи алнўн мисрӣ гуфт : вақте бар шати нили ҷома май шастам ногоҳ ақрабӣ дидам азим ки меояд Фостъзти биллоҳи ман шарҳо ФкФонии аллоҳи шарҳо , гуфт аз пай вай мерафтам то бкнораҳ об расед зФдъӣ аз об бар омаду пушти хеш фаро дошт то он ақраб бар пушт вай нишаст аз нил бигузашт зўи алнўн бтъҷб гуфт : ани лиҳозои шأно . Азорӣ бар миёни басту бони ҷониб ибра кард зФдъро дид ки ақраб биниҳоду бмўзъи хеши бозгашт , ақраб мерафт то расед бдрхтии азим , зў алнўн гуфт нигоҳ кардам ғуломиро дидам тозаи ҷавонӣ , масту хароби афтодау хобаш барда гуфтам анои ллаҳ , ҳамин соъати он ҷавонро ҳалок кунад , дарин андеша будам ки Марии азим аз он гӯша бар омад бқсди он ғулом то ӯро ҳалок кунад , он ақрабро дидам ки бар пушти он мори ҷусту димоғ ӯ бузад ва ӯро бикушт ва аз онҷо бо канор об омад то зФдъ боз омад ва бар пушти вай ибра кард . Гуфт ман аз онҷои бозгаштам ва он ҷавон ҳануз дар хоби ғифлат буд овоз бар оварадам гуфтам :

Он ҷавони бедори гашт ва он ҳол дид , зў алнўн гуфт : анзри илои мо сарфи аллоҳи ънки бмозои сарфи аллоҳи ънки он гуҳи қисса бо вай бигуфт ҷавон чун он сухан бишунид аз даруни дили ваии дардӣу андӯҳии сари барзад ва хуш бинолед рӯй сӯй осмон кард ва дар аллоҳ таъолӣ зоред гуфт : ё Сайидӣу мавлоеи ҳозои Фълки бмни ъсоки алборҳаҳи Фўи ъзтки лои аъсик ҳатто алқок , Фхлъи сёби битолатау лбси сёби алхиру алршд .