Қавла : «у аллазӣнаи ҳоҷрўои фии сиблати аллоҳ » эй Форқўои аўтонҳму ъшоӣрҳми фии тоъаҳи аллоҳу талаби ризоаи муҳоҷирини илои алмдинаҳ , яъне алмҳоҷраҳи алаввалӣ , рأсҳми Ҳамзаи бен абди алмтлбу мсъби бен ъмиру абди аллоҳи бен ҷҳш . « сами қтлўо » бтшдиди алтоءи қроءти ибни омир эй аксари Фиҳми алқтл ,у алтФъили лксраҳи алФълу ксри аизои лкўнҳми ҷмиъо ,у қрأи албоқўни қтлўои бтхФиФи алтоء ,у алтхФиФи ислҳи ллқлилу алксир ,у ҳўи ҳоҳнои ллксраҳи ?ераади қатлии аҳади қтлўои сам мисли баҳаму бақари Ҳамза , « أўи мотўо » ҳнФи анФҳм , « лирзқнҳми аллоҳи рзқои ҳусно » яъне алҷнаҳ ва Наимҳо ,у қили алшҳодаҳи сами алҷнаҳ ,у қили алълму алҳкмаҳи фии алднё ,у қили алрзқи алҳсни алзии иأтии ман ғайри савол ва ман ғайри шараи алнФси илайҳ ,у фии злки мо рӯй абди аллоҳи алсъдии қол : қидмати алии умри бен улхитоби Форсли илои болФи динори Фрддтҳои Фқол : рддтҳо ? Фқлти анои анҳо ғанӣу стҷди ман ҳўи аҳўҷи илоҳо манӣ , Фқоли лии хзҳои ?фони расӯли аллоҳи аътонии ътоءи Фқлт ё расӯли аллоҳи анои анҳу ғанӣу стҷднии ман ҳавои аҳўҷи илайҳи манӣ Фқоли лии хзаҳи ҳозои ризқи аллоҳи азои соқи алики рзқои лами тсӣлаҳу лами ташараи илайҳи нФски Фҳўи ризқи аллоҳи соқаи алики Фхзаҳ , «у إни аллоҳи лаҳви хайри алрозқин » лони кули мъти иФнии ътоؤаҳи алои аллоҳу лони алмхлўқи азои ғазаби ҳарами ризқау ани аллоҳи таъолии лои иҳрм .

« лидхлнҳми мдхло » эй адхоло , « ирзўнаҳ » ӯ мконои ирзўнаҳи лони ?лаами фӣаи мо тштҳии алои нафасу тлзи алоъину ҳўи алҷнаҳ , алии ани алмдхли масдари адхл ӯ мафъӯли ?ла ,у қрأи нофеъи мдхлои бФтҳи алмим , эй дхўло ӯ мўзъои идхли комаи ани алмхрҷи кзлки ?фони ҳмлтаҳи алии алмсдри азмрти ?ла феълан дили алайҳу интисобаи икўни бзлки алФъл ,у тақдираи лидхлнҳми Фидхлўни дхўло ,у ани ҳмлтаҳи алии алмкони лами тҳтҷи илои алозмору тақдираи лидхлнҳми мконои мрзё ,у қили маъноаи линзлнҳми мнзлои ирзўнаҳи ъўзои ани анФсҳми алтии бзлўҳои фии аллоҳ . «у إн аллоҳ лаълем » боҳўолҳму нётҳм , « ҳалим » лои иъоҷлҳми болъқўбаҳ , « злк » мавсули бмои қибла яъне злки ҳукми аллоҳу қили аламр , злки алзии қсснои алайкум , « ва ман оқиби бмсли мо ъўқб ба » алъқўбаҳи алаввалии муҷозу алъқўбаҳи ассонӣаи ҳқиқаҳ , харҷати алаввалии алии лафзаи мо қобилҳо лоздўоҷи алклому ҳаии фии алҳқиқаҳи ҷзоءи кқўлаҳи ъзу ҷл : « ҷзоءи сиӣаҳи сиӣаҳи мислҳо » , алаввалии ҳқиқаҳу ассонӣаи муҷоз ва ман ҳозои албоби қавла : «у إни оқибатами Фъоқбўо »у анмои саммии ъқўбаҳи лони соҳибҳо қосоҳои бъқби ҷиноятау қоли аллоҳи ъзу ҷли ллҷнаҳ : « тлки уқбои аллазӣнаи атқўо » , лони алмؤмни инолҳои бъқби тоъата . Сабаби нузули ин ояти он буд ки қавмии мушрикон дар моҳи муҳаррами қасди қаттол мусулмонон карданду мусулмононро кроҳит омад он қаттол аз баҳри онкии моҳи муҳаррам буд гуфтанд ки : моҳ ҳаромаст мо қаттол накунем ва раво надорем , шумо низ қаттол макунед дарин моҳ ва раво мадоред , кофарон нашуниданд ва ҷанг карданд пас мусулмононро рухсат омад бқтоли бойени оят : « ва ман оқиби бмсли мо ъўқб ба » эй қотили алмшркини комаи қотлўаҳ .

« сами бағии алайҳ » эй зулм бо хароҷаи ман манзала , маънӣ онаст ки ҳар ки бо мушрикон қаттол кунад чунон ки мушрикон бо вай карданд врчаҳи моҳи ҳаром буду онкӣ бар ваии зулму бағии рафта ки ӯро аз хону мону аўтони худ берун карданд , « линсрнаҳи аллоҳ » баростӣ ки аллоҳи таъолӣ ӯро нусрат кунад , « إни аллоҳи лъФў » эй зўи сФҳи лмни антсри ман золима , « ғафур » ?ла , « злки бأни аллоҳи иўлҷи аллили фии алнҳор » гуфтаанд ки ин « злк » муттасиласт боити пеш « алмалики иўмӣзи ллаҳ » . Ва маънӣ онаст ки подшоҳии фардои ҳам ӯ рост ки имрӯзи шаб май дар рӯзи ораду рӯз дар шаб , ва гуфтаанд « злк » кноитаст аз нусрати мазлӯм , эй злки алнср бона алқодри алии мо ишоءи Фмни қудратаи анаи иўлҷи аллили фии алнҳору иўлҷи алнҳори фии аллил .

Язиди фии аҳдҳмоу инқси ман ои алохр эй лои ихФии алайҳи шайъи ءи Фиҳмоу лои иъҷзи ани шайъи ءи ирода , «у أни аллоҳи самиъ » лмои иқоли ллмзлўм , « басир » бмои иъомл ба қодири алии насра ,у қили самиъи исмъи мо иҷрии байни алзолму алмнтср , басири ибсри мо иҷрии байни албоғӣу алмбғии алайҳ , Фиҷзиҳми бмои истҳқўнаҳ .

« злки бأни аллоҳи ҳў алҳақ » эй злки алФъли ман аллоҳи ман аҷали ани аллоҳи ҳў алҳақ , эй зў алҳақ фии қавлау фаълаи иъдли байни халқа ,у қили ҳў алҳақ эй ҳўи алмстҳқи ллъбодаҳ ,у қили ҳўи алсобти алмўҷўди лои аввали лўҷўдаҳу лои охир , «у أни мо идъўни ман дуна » қрأи аҳли албсраҳу Ҳамзау алксоӣӣу ҳФси ани ъосм « идъўн » болёء ,у қрأи алохрўн « тдъўн » болтоء ,у алўҷаҳи ллёии ани алмроди алохбори ани алмшркин ва ҳам ғайбати лони улхитоби маъа алнабӣ ( с ) :у алўҷаҳи ллтоءи анаи алии хитоби алмшркини конаи қол : ани мо тдъўни аиҳо алмшркўн « ҳўи алботл » , ӯ алии маънии алқўли конаи қол : қул ?лаам ё Муҳамад « أни мо идъўн »у алмънии ани алқдраи алии злки ?лаи лои лғираҳ бона алои ?ла алҳақ ва мо сўоаҳи алботл . «у أни аллоҳи ҳўи алълӣ » алъолии алии кули шайъи ء , « алкбир » алзии кули шайъи ءи дунаи иғлби лои иғлбу иқзӣу лои иқзии алайҳ « أи ламтар أни аллоҳи أнзли ман алсмоءи моء » эй мтро , « Фтсбҳи алأрзи мхзраҳ » Фтсбҳи рафъи лон зоҳиран алоиаҳи истифҳом ва маъноҳо алхбр , муҷозҳо аълам ё Муҳамади ани аллоҳи инзли ман алсмоءи моءи Фтсбҳи аларзи мхзраҳи болнбот . « إни аллоҳи латиф » бораззоқи ибодау истихроҷи алнботи ман аларз , « хабир » бмои фии қулӯби алъбоди азои тأхри алмтри анҳуам .

« ?лаи мо фии алсмоўот ва мо фии алأрз » ъбидо ӯ малико , «у إни аллоҳи лаҳви алғнӣ » ани ибодаи лои иҳтоҷи илои шайъи ءу кули алхлқи муҳтоҷи илайҳ , « алҳмид » фии афъола ,у қили алҳмиди ҳоҳнои фии мавзеи алҷўоди лони алҷўди Маҳмӯди алии кули лисону фии кули млаҳ . Ва қоли алмФсрўни алҳмид алмҳмўд ъанд халқаи каллаам .

« أи ламтар أни аллоҳи схри лакам » эй ?илами тааллуми ани аллоҳи злки лакам , « мо фии алأрз » яъне алдўобу алмъодну ғайри злк , тркбўни алдўобу тстхрҷўни алманофеъи ман алмъодн , «у алФлки тҷрии фии албҳр » эйу схри алФлки алҷориаҳи алии зуҳри алмоء , « бأмраҳ » «у имски алсмоءи أни тқъ » яъне иҳФзҳои ман ани тқъ ,у қили лӣлои тқъ , « алии алأрз »у қили кроҳаҳи ани тқъи алии аларз , « إлои бإзнаҳ » эй бомраҳ ,у ?ераад ба явми тнФтру тншқ . Маънӣ онаст ки осмонии сақил , ҷисмии касиф нигаҳ медорад бар ҳавои латифи истода беалоқа ва беимодӣ ки менахоҳад ки бар замин уфтад ва он рӯз ки хоҳад яъне рӯз қиёмат бишкофад ва биафтад , « إни аллоҳи болноси лрؤФи раҳим » лрأФтаҳи баҳаму раҳматаи амскҳои ани алвуқуъ .

«у ҳўи алзии أҳёкм » фии алорҳом , « сами имиткм » ъанд анқзоءи оҷолкму Фноءи аъмолкм , « сами иҳиикм » явми албъсу алншўри ллсўобу алъқоб , « إни алإнсони лкФўр » қили ҳўи ому алмрод ба куфрони алнъмаҳ ,у қили ?ераад ба алкФори аллазӣнаи иҷҳдўни алоёти алдолаҳи алии вҳдониаҳи аллоҳи ъзу ҷл .

« лкли أмаҳ » эй лкли аҳли аддӣн , « ҷълнои мнско » бксри алсини қроءти Ҳамзау алксоӣӣ ,у албоқўни мнскои бФтҳи алсини ФболФтҳи алмсдру болксри исми алмкон эй ҷълнои лкли ИМАи шриъаҳи ҳам ъомлўни баҳо , қолаи ибни аббос ва рӯй анҳу аизо , мнско эй ъидои итъбдўни фӣа ,у алмнски фии каломи алъараби алмўзъи алмътоди лъмли хайр ӯ шар ва манеҳ маносики алҳҷи лтрдди анноси илои амокини аъмоли алҳҷ . « Флои инозънки фии алأмр » эй фии амри алзбоӣҳ . Ин дар шаъни бадӣли бен врқоу башари бен Сафёну язиди бен хнис фурӯ омад ки бо саҳоба расӯл гуфтанд бар сиблати таъни мо лаками тأклўни ммои тқтлўни боидикму лои тأклўни ммои қатлаи аллоҳ . Чунаст ки куштаи даст худ мехуреду кушта худоӣ намехуред ? раб алъзаҳ гуфт нарасад эшонро ки бо ту мнозът кунанд дар кори збоиҳ , маънӣ онаст ки Флои тнозъҳми ани нозъўк , агар эшон бо ту пайкор кунанд ту бо эшон пайкор макун . Мнозъти бноءи мФоълтсти миёни ду кас равад чун гӯйанд мабодо ки фалон бо ту мнозът кунад яъне ту макун бо вай то ӯ накунад бо ту , ҳозои лони алмнозъаҳи лои ттми алои боснини Фозои тарки аҳади ҳумои Флои мунозиъаи ҳоҳно ,у қил « Флои инозънки фии алأмр » эй фии амри алшриъаҳ ,у злки ани алиҳўди конўои инкрўни алнсх . «у адъи إлии рбк » эй илои дайни рбку алоямон , « إнки лаълии ҳудои мустақӣм » эй дайни мустақӣм . «у إни ҷодлўк » бботлҳми мроءу тънтои ФодФъҳми бқўлк : « аллоҳи أълми бмои тъмлўн » ман алткзибу алкФр , ?фони қили Киеви ваҷҳи алҷмъи байни ҳзаҳи алоиаҳу байни қавла : «у ҷодлҳми болатии ҳаии أҳсн » ?

Қлнои анҳми конўои иҷодлўни муҷодалаи шуъабу тънт ,у кони злки изрии болнбии Фибини бҳзаҳи алоиаҳи анаи лои иҷўзи муҷодалаи алмтънти алмтъсФ ,у байни бтлки алоиаҳи ҷавози муҷодалаи алмстршди алмстмъ .

« аллоҳи иҳкми бинкми явми алқёмаҳ » яъне байни алФриқини Фитбини алмҳқи ман алмбтли аўъдҳми бҳкмаҳи Фиҳм ,у иҷўзи ани икўни злки астиноФо эй иқзии аллоҳи байни алхлқи явми алқёмаҳи Фимои ҳам фӣаи мхтлФўну итбини ?лаам алҳақу алботл ҳатто иърФўҳмои азтророи комаи ърФўҳмои фии алднёи астдлоло .

« أи лами тааллуми أни аллоҳи иълми мо фии алсмоءу алأрз » иълми аъмолкми Фиҷозикми алии злк , « إни злки фии китоб » эй ани мо фии алсмоءу аларзи мактуби фии аллўҳи алмҳФўз , « إни злки алии аллоҳи исир » икўнаҳ бқўлаҳ кун , бойени қавл маънӣ онаст ки ҳар чаҳ дар осмон ва заминаст аллоҳ таъолӣ медонаду ҳама дар лавҳи маҳфӯзи набишта ва дар илми аллоҳи таъолии ҳосил , ва офаридани ҳама бар аллоҳи таъолии осон ки гуяд онро ки хоҳад то буд , кун Фикўн ,у қили ани злки алохтлоФи алзии фӣаи алхлқи фии илми аллоҳу фии лавҳа . « إни злки алии аллоҳи исир » эй ани илмаи бҷмиъи злки алии аллоҳи исир . Саҳл мегуяд ин ихтилоф ки дар миён халқаст дар илми худои таъолӣ ҳосиласт ва дар лавҳи мусбат , дар азали донистау илми ваии баҳамаи расида ва бар аллоҳ таъолӣ осонаст дониши ону огоҳ бӯдан аз он ,у қил « إни злки алии аллоҳи исир » эй ани алҳкми бинкми исири алии аллоҳ . Ваҷҳи иттисоли ин ояти боёт пеш онаст ки раби алъзаҳ боз намӯд ва баён кард ки он худованд ки ҳар чаҳ дар осмон ва замин чизаст ҳама медонаду илми вай баҳама мерасад салоҳу фасоди бандагон ҳам донад , чун фармоед бслоҳ бандагон фармоед , чун наҳй кунад аз он кунад ки фасоди бандагон дар он буд , пас раво набошад ва насазад ки бандагон бо расӯли вай мнозът кунанд дар кори дайну шариъат ва дар кори амр ва наҳй .

«у иъбдўни ман дуни аллоҳ » раби алъзаҳи ҷли ҷалолаи длоӣли қудрати хеш ва нишонҳои ваҳдонияти хеш дар офариниши осмонҳоу замин ва бару баҳру аҳёءу аФноءи бандагон ва расӣдани илми ваии бҳмгону изҳори неъмату рأФту раҳмати худ бар эшон ин ҳама дар ин оёт ки рафт ёд кард , он гуҳи ҷаҳли мушрикон бар ибодати асном дар пай он дошт гуфт : «у иъбдўни ман дуни аллоҳи мо лами инзл ба слтоно » эй ҳаҷа ва брҳоно мегуяд ин мушрикону ногрўидгон аз парастиши он худованд ки ин ҳамаи ҳуҷҷатҳои равшану длоӣли қудрату ваҳдоният вай пайдост бар мегирданд ва чизе мепарастанд ки эшонро дар парастиши он ҳеҷ ҳуҷҷат нест , « мо лами инзл ба слтоно » эй ҳаҷау брҳонои алии ибодатау анмои саммии алҳҷаҳи слтонои лонҳои ттслти алии алботли Фтмҳқаҳу тзҳқаҳу ҳўи назири қавла : « бали нқзФи болҳқи алии алботли Фидмғаҳи Фإзои ҳўи зоҳқ » ,у саммии алслтони слтонои лтслтаҳи алии раията ,у қили мо лами инсби алайҳи даллолаи ман ҷҳаҳи алъқлу лои ман ҷҳаҳи алсмъ , « ва мо лӣси ?лаам ба илм » эй иъбдўнаҳи тқлидоу ҷҳлои лои ани ақлу самъ , « ва мо ллзолмин » эй алмшркин « ман насир » ман вале ялии амрҳму лои ҳофизи иҳФзҳму лои монеъи имнъҳми ман азоби аллоҳ .

«у إзои ттлии алайҳим » эй алии аҳли Макка , « оётнои байнот » болФроӣзу алоҳкому алҳлол ваулҳаром яъне алқуръон , « търФи фии вуҷӯҳи аллазӣнаи кФрўои алмнкр » эй алкроҳиаҳу алъбўсу алонкори алии толиаҳ , « икодўни истўни болзини итлўни алайҳими оётно » иқрбўни ман алўсўби алайҳими болқтлу алзрб , иқоли стобаҳу алайҳи истўи стўоу стўаҳи азои ҳамли алайҳу бтш ба ,у қили алстўаҳи изҳори улҳоли алҳоӣлаҳи ллохоФаҳ , ва манеҳ иқоли фии алдъоء , аллоҳами ании аъўзи бки ман стўотк яъне ман алаҳволи алҳоӣлаҳ . « қул أи Фأнбӣкм » « башари ман злкм » эй башари алайкуму акраҳи аликми ман ҳозои алқуръони алзии тсмъўн . эй ани соءкми самоъи каломи аллоҳу фӣаи ибтоли динкму ҳсбтмўаҳи шрои лаками Фонои отикм « башари ман злкм » , сами Фсри Фқол : « алнор » эй ҳўи алнор , « въдҳои аллоҳи аллазӣнаи кФрўоу бӣси алмсир » алнор .

« ё أиҳои аннос » ё аҳли Макка . « зарб мисли » маънии зарби ҷаъл , кқўлҳми зарби алслтони албъси алии анносу зарби алҷзиаҳи алии аҳли алзмаҳ ва манеҳ қавлаи таъолӣ : « зарбати алайҳими алзлаҳу алмскнаҳ » эй ҷаъли злки алайҳим , қоли алохФш : лӣси ҳоҳно мислиу алмънии ҷаъли лӣ мисли эй мислиу шабаҳ , эй ҷаъли алмшркўни алосноми шуракои Фъбдўҳо . « Фостмъўо » ҳолҳо ва сифатҳо , иқоли астмъаҳу самъау самъи ?лау астмъи ?ла , сами байни злки Фқол : « إни аллазӣнаи тдъўни ман дуни аллоҳ » яъне алосном . Қрأи ёқӯб « идъўн » болёӣ ,у албоқўни болтоء . « лни ихлқўои збобо » воҳдои фии сғраҳу қиллатаи лонҳои лои тқдри алайҳ ,у қили ҳў мисли ман ҳайси алмънии лонаи зарб мисли ман иъбди алосноми бмни иъбди молои ихлқи збобо , алзбоби воҳиду ҷумъаи алқлили азбаҳу алксири збон , мисли ғробу ағрбаҳу ғарбон ,у саммии збобои лонаи изби астқзороу аҳтқоро , «у луи аҷтмъўои ?ла » яъне аҷтмъи алоўсон ,у қили алшётину қили алрؤсои лхлқи алзбоб , «у إни ислбҳми алзбоби шиӣои ло истнқзўаҳ манеҳ » , алостнқозу алонқози воҳид , қоли ибни аббос : конўои итлўни алосноми болзъФрони Фозои ҷеффи ҷоءи алзбоб Фостлб манеҳ ,у қоли Ассадӣ : конўои изъўни алтъоми байни ядии алосноми Фтқъи алзбони алайҳ Фтأкл манеҳ ,у қоли ибни зайд : конўои иҳлўни алосноми болиўоқиту аллӣолӣу анвоъи алҷўоҳру итибўнҳои болўони алтиби Фрбмои тсқти минҳои воҳидаи Фиأхзҳои тоӣр ӯ збоби Флои иқдри алолҳаҳи алии истирдодҳо , Фзлки қавла : «у إни ислбҳми алзбоби шиӣо » ,у қили ани ислбҳми алзбоби шиӣои ммои ҷълўаҳи босами алосноми ман алҳрсу алонъом , « ло истнқзўаҳ манеҳ » эй лои истхлсўаҳ ,у қили ҳўи алолми алзии имси алонсони фии ъзи алзбоб ӯ қурса , лами итҳиأи ?лаам тхлисаҳ манеҳ ,у алмънии Киеви ислҳи ллолҳиаҳи мо лои иқдри алии дафъи азиаҳи збоби заъифи ан нафса « заъфи алтолбу алмтлўб » алтолби обиди алснм итлб манеҳ алшФоъаҳ ,у алмтлўби алснми алъоҷзи аҷзи ани ихлқи азъФи алхлқу ҳўи алзбоб ,у қили алтолби алснми итлби мо салба ,у алмтлўби алзбоб итлб манеҳ мо салб ,у қили алии алъкси алтолби алзбоби итлби мо ислби ман алтиби ани алснм ,у алмтлўби алснм итлб манеҳ алзбоби алслб .

« мо қдрўои аллоҳи ҳақи қадара » эй мо ъзмўаҳи ҳақи азиматаи лмои ҷълўои алснми шрикои ?ла ,у қили мо ърФўаҳи ҳақи маърифатау луи ърФўаҳи лмои сўўои байнау байни алснм . « إни аллоҳи лқўӣ » алии халқи мо ирид , « азиз » лои иғлб . Ва алснми лои имтнъи ман збобу ло интср манеҳ .

« аллоҳи истФӣ » эй ихтор , « ман алмлоӣкаҳи рсло » ва ҳам Ҷабраилу Микоилу исрофилу ъзроӣил ва ғайриҳам , « ва ман аннос » эй ихтори ман анноси рсло мисли иброҳӣму Мӯсоу исоу Муҳамад ва ғайриҳам ман алонбёءи салавоти аллоҳи алайҳим . Фолмлоӣкаҳи сФроءи аллоҳи илои алонбёء ,у алонбёءи сФроؤаҳи илои алхлқ , нзлти ҳзаҳи алоиаҳи ҳайни қоли алмшркўни أи أнзли алайҳи аззикри ман бинно ? Фохбри аллоҳи ани алохтёри илайҳи ихтори ман ишоءи ман халқа , « إни аллоҳи самиъ » лқўлҳм , « басир » бмни ихтораҳи лрсолтаҳ .

« иълми мо байни أидиҳм ва мо хлФҳм » қоли ибни аббос : яъне мо қдмўо ва мо хлФўо ,у қоли алҳсн : мо байни аидиҳми мо ъмлўо ва мо хлФҳми мо ҳам ъомлўни ман баъд ,у қили иълми мо байнедӣ млоӣктаҳу русула қабл ани хлқҳм . « ва мо хлФҳм » иълми мо ҳўи коӣни баъди Фноӣҳм .

Ва қили иълми мо байни аидиҳми ман амри алднё ва мо хлФҳми ман амри алохраҳ , «у إлии аллоҳи трҷъи алأмўр » эй марҷаъи ҷамеъи аломўри илайҳ . « ё أиҳои аллазӣнаи омнўои аркъўоу асҷдўо » эй слўо ,у хси алркўъу алсҷўди болзкри лонҳмои муаззами алслоаҳу лои ткўни алслоаҳи алои болркўъу алсҷўд , «у аъбдўои рбкм » эй ахлсўои ъбодткми ллаҳи вҳдаҳ , яъне лои тқсдўои бркўъкму суҷуд кам алои ллаҳ , «у аФълўои алхир » яъне лои тқтсрўои алии ҳозои алқдри бали аФълўои алхири ман салаи алрҳму кафи алзолму ағосаҳи алмлҳўФу аъонаи алзъиФ , « лълкми тФлҳўн » яъне раҷои ани тФлҳўо ,у қил кӣ тФлҳўоу тФўзўоу тбқўои фии алҷнаҳ .

Қоли алӣ ( ъ ) : маъноаи азои Фълтми злки зФртми болмрод .

Хилофаст миёни уламои дайн дар суҷуди таловати бойени оят , мазҳаби шофиӣу Аҳмаду исҳоқу ибни алмборк онаст ки ӣнҷои суҷуд таловат кунанду ҳўи қавли умру алӣ ( ъ )у ибни умру ибни масъӯду ибни аббос ,у ҳуҷҷати эшон хабари Мустафо ( с )аст ривоят кунанд аз ақабаи бен омир ки гуфт : ё расӯли ллаҳи сӯраи алҳҷ фазилатӣ дорад ки дар ваии ду саҷдааст , расӯл худоӣ гуфт : нъм ва . Ман лами исҷдҳмои Флои иқрأҳо .

Ва қоли умри бен улхитоб : фазлати сӯраи алҳҷи бони фӣҳо сҷдтин , аммо мазҳаби Сафёни саврӣу асҳоб раъй онаст ки дар ин ояти суҷуд таловат нест , ва дар ҷумла бидон ки адади суҷуди қуръон чаҳордаҳаст бқўли бештарини аҳли илм , ва эшон ки дар сӯраи алҳҷи як саҷда гӯйанд саҷда « с » саҷда таловат ниҳанд то ҳамон чаҳордаҳ бошад ,у бмзҳби шофиӣ « с » саҷда шукраст на саҷдаи таловат ,у бмзҳби Аҳмаду исҳоқу ибни алмборки ҷумлаи сҷдоти қуръон понздаҳанд ки эшон дар сӯраи алҳҷ ду шимуранд , ва дар сӯра « с » яке ,у аҳтҷўои бмо рӯй ани Амри бен алъоси ан алнабӣ ақрأаҳи хумси ъушраи саҷда , фии алқуръон , минҳои слосои фии алмФслу фии сӯраи алҳҷи сҷдтин . Ва бидон ки суҷуди таловати бмзҳби Сафёну исҳоқу асҳоб раъй воҷибаст бар хонанда ва шунаванда то он ҳад ки шунаванда агар бар взўء набошад чун вузӯ кунад қазои бози орад . Аммо бмзҳби шофиӣу Аҳмад воҷиб нест балки суннатӣ мؤкдаст , ва хабар дурустаст ки зайди бен собити сӯрау алнҷм бар Мустафо хонд ва суҷуд накард . Ва расӯли худо ӯро нафармуд ва агар воҷиб будӣ расӯл ӯро фармудӣ , ва умр гуфт : ани аллоҳи лами иктбҳои ълинои алои ани ншоءу кайфияти ин суҷуд онаст ки чун ояти саҷда бар хонд ё шунӯд ҳар ду даст бар дорад бо ният ва бо такбири пас дигари бора такбир кунаду даст бар надорад , ва дар суҷуд шавад ва як суҷуд кунад ва дар суҷуд гуяд сҷди ваҷҳеи ллзии халқау шқи самъау Басрау бҳўлаҳу қӯта , ва агар хоҳад гуяд аллоҳами актби лии баҳои ъндки иҷрои вазъи ании баҳои вузароу аҷълҳои лии ъндки зхро ва тақаллубҳо манӣ комаи тақаллубҳо ман ъбдки Довӯд , ривоятаст аз ибни аббос ки гуфт : шунидам аз расӯли худо ки ин дуо мехонд дар суҷуди таловат . Ва ривоят Оиша онаст ки : сҷди ваҷҳеи ллзии халқа , хондӣ . Он гуҳ чун сар аз суҷуд бардорад салом боз диҳаду атлтҳои вазъи алҷбҳаҳи алии аларзи балои шурӯи фии алтшҳду лои салом .

«у ҷоҳдўои фии аллоҳ » эй ҷоҳдўои фии сиблати аллоҳи аъдоءи аллоҳ , « ҳақи ҷиҳода » ҳўи истифроғи алтоқаҳи фӣаи қолаи ибни аббос : ва анҳу аизои анаи қол : лои тхоФўои фии аллоҳи лўмаҳи лоӣми Фҳўи ҳақи алҷҳоди комаи қол : « иҷоҳдўни фии сиблати аллоҳу лои ихоФўни лўмаҳи лоӣм » ,у қили ҳақи алҷҳоди ани икўни бунияи содиқаи холисаи ллаҳи ъзу ҷл ,у қоли ибни алмборк : ҳўи муҷоҳидаи алнФсу алҳўӣу ҳўи алҷҳоди алокбр ,у ҳўи ҳақи алҷҳод ,у қад рӯй ани расӯли аллоҳи лмои рҷъи ман ғазваи табуки қол : « рҷънои ман алҷҳоди алосғри илои алҷҳоди алокбр » ,у қили ҷоҳдўои фии аллоҳи ҳақи ҷиҳодае ҷоҳдўои фии дайни аллоҳи комаи иҷби ани иҷоҳди фии дайнаи Фтдхли фӣаи ҷамеъи алтоъоту ҳўи назири қавла : « атқўои аллоҳи ҳақи тқотаҳ » .

Ва қоли мақотили бен сулаймон : насхҳо қавла : « Фотқўои аллоҳи мо асттътм » . « ҳўи аҷтбокм » эй ахторкми лдинаҳу лҷҳоди адуау насраи набӣау ахторкми ман соири аломм , « ва мо ҷаъли алайкуми фии аддӣни ман ҳараҷ » эй зиқи маъноаи ани алмؤмни лои ибтлии бшии ءи ман алзнўби алои ҷаъли аллоҳ ?ла манеҳ мхрҷои баъзҳо болтўбаҳ ва баъзҳо баради алмзолму алқсос , ва баъзҳо бонўоъи алкФорот , Флиси фии дайни алисломи мо лои иҷди алъбди сбилои илои алхлоси ман алъқоби фӣа , Флои узри лоҳди фии тарки алостъдоди ллқёмаҳ ,у қоли мақотил : яъне бзлк алрхс ъанд алзрўроти кқсри алслоаҳи фии алсФру алтимму акл алмитаҳ ъанд алзрўраҳ ,у алоФтори фии алсФру болмрз ,у алслоаҳ қоъдо ъанд алъҷзи ани алқём . Ва қоли ибни аббос : алҳрҷи мо кони алӣ банӣ Исроили ман алосори алтии канти алайҳими вазъҳо аллоҳи ани ҳзаҳи аломаҳ . « млаҳи أбикм » насби бнзъи ҳарфи алсФаҳ эй кмлаҳи абикму алмънии вусъи алайкуми комаи вусъи алайҳ ,у қили насби алии алоғроء эй атбъўои млаҳи абикм « إброҳим » ,у анмои амри ботбоъи млаҳи абрҳими лонҳои дохилаи фии млаҳи Муҳамад .

Агар касе гуяд ки чунаст ки гуфт : млаҳи أбикм ва на ҳамаи мусулмонони насаб бо иброҳӣм баранд ? ҷавоб онаст ки ин хитоб бо арабаст ва эшон аз насли Исмоили бен иброҳӣманд ва раво бошад ки хитоб бо умуми мусулмонон буд бар маънии вуҷуби эҳтиром ӯ яъне ки ҳурмат дошту шинохт ӯ бар ҳама мусулмонон чунонаст ки ҳурмати падарон , ин ҳамчунонаст ки занони расӯли худоиро ИМАот алмؤмнин гӯйанд . Қоли аллоҳи таъолӣ : «у أзўоҷаҳи أмҳотҳм » , яъне ки ҳақу ҳурмати эшон бнздик шумо воҷибаст чунон ки ҳақу ҳурмати модарони шумоу қол алнабӣ , « анмои анои лакам мисли алўолди лўлдаҳ » .

« ҳўи смокми алмуслимӣн » эй аллоҳи субҳонау таъолии смокми алмуслимӣн , « ман қабл » яъне явми алқсмаҳу алқзоء ,у қили ман қабл нузули алқуръони фии алмтқдмаҳ . «у фии ҳозо » эйу фии ҳозои алқуръон ,у қили фии ҳозо алзмон ,у қоли алҳсн : ҳўи смокм эй иброҳӣми смокми алмуслимӣн , яъне фии қавла : « ва ман зритнои أмаҳи мусалламаи лак »у алии ҳозои алтأўили яҳтамили ани икўни тақдири қавла : «у фии ҳозо » эйу фии алқуръони баёни тасмияи аёкми мусалламину ҳўи қавла : « ва ман зритнои أмаҳи мусалламаи лак » « ликўн алрасул шҳидои алайкум » ,у злки анаи ишҳди лмни садақау алии ман кизба ,у қили шҳидои алайкуми изкикм , «у ткўнўои шуҳадоъи алии аннос » тшҳдўни алайҳими ани рслҳми қади блғтҳм ,у ҳўи назири қавла : « ҷълнокми أмаҳи встои лткўнўои шуҳадоъи алии анносу икўн алрасул алайкуми шҳидо » . « Фأқимўои алслоаҳ » бшроӣтҳо , «у отўои алзкоаҳ » бФроӣзҳо , «у аътсмўои биллоҳ » тмскўои бад-ӣнау амтнъўои бтоътаҳи ани маъсиятау аҷълўаҳи ъсмаҳи лаками ммои тҳзрўн ,у қили тмскўои бқўли лои илоҳи алои аллоҳ ,у қили алоътсоми биллоҳи ҳўи алтмски болктобу алснаҳ . « ҳўи мўлокм » холқкму ҳоФзкму носркму мутаваллии амўркм , « Фнъми алмўлӣ » лъбдаҳи азои тамассуки бтоътаҳ , «у нъми алнсир » алносри ?лаи азои астнсраҳи блзўми ибодата , ирўии ани аллоҳи ъзу ҷли аътии ҳзаҳи аломаҳи салосаи ашёъи лами иътҳои алои алонбёء , ҷаълати шаҳидаи алии соири аломму алшҳодаҳи лкли набии алии ИМАу анаи иқоли ллнбии азҳби Флои ҳараҷи алейку қоли лҳзаҳи аломаҳи мо ҷаъли алайкуми фии аддӣни ман ҳараҷу анаи қол : лкли набии сили тът ,у қоли лҳзаҳи аломаҳ :у қоли рбкми адъўнии أстҷби лакам .