Қавлаи таъолӣ : ё أиҳои аллазӣнаи омнўои лои тдхлўои буют алнабӣ إлои أни иؤзни лакам . . .

Алоиаҳи амрҳми бҳФзи алодби фии алостизону мурооти алўқту эҷоби алоҳтром . Ин хитоби босаҳоба расӯласт , мегуяд : эй шумо ки муъминонед , ансори набуввату рисолату аъиммаи аҳли саодати шмооид , арқони хилоиқу бурҳони ҳақоиқи шмооид , унвони ризои ҳақу мулӯки мақъади сидқи шмооид , ашрофи давлати ислому ахёри ҳазрати Мустафои шмооид , чун бқсди зиёрати он меҳтари олами беруни оӣиду орзӯии мшоҳдт дар дил доред , нигар ки бе дастурии қадам дар ҳарами ъз вай нанаед ва чун дар раведи адаби ҳазраташ биҷой оред , намедонед ки адаби ниҳоят қоласту бдоити ҳол , адаби антбоаҳи мридонсту ъкозаҳи толибон , дарахти имони об ки хӯрду қавоиди ислом ки банно ниҳоданд , бар нур адаб ниҳоданд , ва ҳар ки парварда одоб набошад ӯро роҳ рост нест ва дар олами лои илоҳи алои аллоҳ ӯро қадар ва миқдор нест . Ҳақи ҷли ҷалолаи Мустафоро аввал бодоб биёрост , пас бхлқ фиристод , чунон ки Мустафо ( с ) гуфт : « адбнии рабии Фоҳсни тأдибӣ » .

Ва бидон ки адабро се дараҷааст . Дараҷаи ому дараҷаи хосу дараҷаи хоси алхос . Дараҷаи ом иштиҳораст : дараҷаи хос иститораст , дараҷаи хоси алхос инкисораст .

Аввали пайдо , миёнаи нопидо , охири истеҳлок . Омро ҳар узвӣ аз аъзои зоҳири адабӣ бояд ,у ало ҳолконанд , хосро ҳар узвӣ аз аъзои ботини адабӣ бояд ,гар аз соликонанд , хоси алхосро зарраҳои авқоти адаб бояд .Гар на мутаҳаввиронанд .

Ва إзои сأлтмўҳни мтоъои Фсӣлўҳни ман вроءи ҳиҷоби злкми أтҳри лқлўбкму қлўбҳни нқлҳми ани мأлўФи улода илои маърӯфи алшриъаҳу мафрузи алъбодаҳу байни ани албшри башару ани кони ман алсҳобаҳу лои инбғии лоҳди ани иأмн нафса Флҳзои Аштади аламри фии алшриъаҳи бони лои ихлўи раҷули бомрأаҳи лӣси бинҳмои мҳрмиаҳ .

Қол алнабӣ ( с ) : « лои ихлўни раҷули бомрأаҳи ?фони солсҳмои алшитон » .

إни тбдўои шиӣои أўи тхФўаҳи Фإни аллоҳи кони бакули шайъи ءи ълимо чун майдонӣ ки ҳақи таъолӣ бар аъмолу аҳволи ту матлаъасту ниҳону ошкороӣ ту медонад ва мебинад , бории пайваста бар даргоҳ ӯ бош , афъоли худро муҳаззаб дошта ботбоъи илму ғизои ҳалолу давоми вирд ,у ақволи худро риёзат дода бқроءти қуръону мудовимати узру насиҳати халқ ,у ахлоқи худ поки доштан аз ҳар чаҳ ғубори роҳ дайнасту сади мнҳҷи тариқат чун бухлу риёу ҳақаду шарау ҳирсу тамаъ . Бузургиро пурседанд ки шарт бандагӣ чист ? гуфт : покӣу ростӣ , покӣ аз ҳар чаҳ олоиш ,у ростӣ дар ҳар чаҳ ороиш , олоиши бухлу риё ва тамаъасту ороиши сахоу таваккулу қаноат ,у калимаи лои илоҳи алои аллоҳ бар ҳар ду мақолат муштамиласт , лои илоҳи нафй олоишасту алои аллоҳи исботи ороиш , чун банда гуяд лои илоҳ ҳар чаҳ олоишасту ҳиҷоби роҳ аз бехи бикунад , он гуҳи ҷамоли калимаи алои аллоҳ рӯй намояду бандаро бсФот ороиш биорояд ва ӯро оростау перостаи фаро Мустафо баранд то вайро боматтӣ қабул кунад , ва агар асари лои илоҳ бар вай зоҳир набӯду ҷамоли халъати ало аллоҳ биравӣ набинад ӯро боматтӣ фаро напазирад ва гуяд : сҳқои сҳқо .

إни аллоҳу млоӣктаҳи ислўни алӣ алнабӣ . . . Алоиаҳи зиҳии каромату манзалат , зиҳии манқибату мартабат ки Мустафо ёфт аз даргоҳи аҳадят , бдоити дуруду сноء бар ваии бхлқ боз нагузошт то нахуст худ гуфт ва худ мбдء кард . Дуруд бар ваии баробари шаҳодат тавҳид биниҳод чунонк дар тавҳиди нахусти худ мбдء кард гуфт : « шаҳди аллоҳи أнаҳи лои إлаҳи إлои ҳў » , он гуҳи шаҳодати Фриштгону муқаррабони ҳазрати ҷабарут дар шаҳодати худ пайваст ки : «у алмлоӣкаҳ » пас бдрҷаҳи сиўми шаҳодати муъминону аҳли дониш ёд кард ки . «у أўлўои алълм » . Ҳамчунин дар саноу дуруди Мустафо ( с ) нахусти худ ибтидо кард он гуҳ хабар дод аз дуруди Фриштгони онкии бсўмини ртбти муъминонро гуфт : « слўои алайҳу слмўои тслимо » , то бидонед ва дар ёбед қадару ҷоҳи Мустафои бнздики худованди аъло , ва азин аҷабтар ки ҳақи ҷли ҷалолаи хитоб бо бандагон дар зикри худ ин кард ки : Фозкрўнии أзкркми маро ёд кунед то шуморо ёд кунам , нагуфт то шуморо даҳ бор ёд кунам , чун навбати бзкру дуруд Мустафо расед хитоби ин буд ки : « лои ислии алейк аҳади ман амтки алои слити алайҳи ъшро » .

Дар хабараст ки : « мо ҷлси қавми мҷлсои ФтФрқўои ани ғайри алслоаҳи алии алои тФрқўои антни ман алҷиФаҳ » маънӣ онаст ки ҳеҷ қавм набошанд дар ҳеҷ маҷлис ки он маҷлис аз дуруди мо холӣ ки на азишон гандӣ бар ояд нохўштр аз ганди мурдор . Мафҳуми хитоби ин хабар онаст ки агар дар он маҷлиси зикру дуруд Мустафо равад он маҷлиси муаттар ва мънбр гардаду хуш буи шавад , маҷлисӣ ки дар он зикр вай меравад муаттару хуш буи мешавад , пас чгўиии дилӣ ки дарави меҳру муҳаббати вай буд , сиррӣ ки дар ваии хумори шароби ишқ ӯ буд , ҷонӣ ки дарави орзӯии дидори ҷамолу камол ӯ буд , забонӣ ки дарави зикру саноӣ ӯ буд , давлату каромати вайро чаҳ поён буд ва навохту атоӣ ӯ худ чанд буд ! إни аллазӣнаи иؤзўни аллоҳу расӯла . . . Маънии ояти бқўли баъзе муфассирон онаст ки : иؤзўни авлиёъи аллоҳ , чунонк ҷой дигар фармуд : Флмои осФўно антқмно манеҳам яъне осФўои аўлёءно . Ва фии алхбр : « маразати Флми иъднии абдӣ » , бар ин таъвил маънӣ онаст ки эшон ки дӯстони худоиро рнҷоннду расӯл ӯро ранҷи намоянд , аллоҳ бар эшон лаънат кард ҳам дарин ҷаҳон ва ҳам дар ани ҷаҳон , ва бар вифқи ин хабар Мустафоаст ҳикоят аз кирдигори қадими ҷли ҷалола ки фармуд : « ман озии лии влёи Фқди боРазании болмҳорбаҳ » ҳар ки дӯстиро аз дӯстони ман бёзорд , он озорндаҳи ҷанги марои сохта ва аз озори он дӯсти ҷафои ман хоста ва аз баҳри ъиноди дайни ман бархеста , ва ҳар ки ҷанг маро созаду пардаи ҳаё аз пеши дидаи барандозад , ман вайро блшкри интиқом мақҳур кунам ва ӯро бхўории андари ҷаҳон машҳур кунам , ҳар ки дар ранҷи муъминии гомӣ наад ё дӯстиро аз дӯстони ман ббиҳўдаҳи бёзорд , ман дар ду ҷаҳони хасм вай бошам , дар дунёи пӯсти вайро зиндон вай кунам , забонӣаи офот бар ваии гуморам , муваккили шаҳват ва наҳиммат бо вай қарин кунам то събони ҳирс дар синаи ваии сар бар орад , шодкомии умри вайро фурӯи барад то дар дасти ғорати васвоси залил ва ҳақир гардад ва рӯй ваии бмзмт вау маломати халқ сиёҳ шавад , бози бъоқбти алии азли алўҷўаҳ аз сарои дунёи бзндони лаҳад барам ва аз зиндони лаҳади бдркот ҷаҳаннам фиристам , инаст ки раб Алъоламин фармуд : ?лаами фӣ алднё хазӣу ?лаами фии алохраҳи азоби азим чун маълум шуд ки он кас ки дӯсти вайро ранҷоанд уқубати вай чунинаст : андарин лафз ки :у бздҳои ттбини алошёء , бидон ки ҳар ки дӯсти вайро навозад ва азиз дорад савоби вай чун буд , чунонк аз ҷиҳати дӯстони мари душманони эшонро хасмаст , мари дӯстони эшонро навозандааст , ҳар ки захмӣ зад дӯстӣ аз дӯстони вай аз интиқоми ваии блоӣӣ ва азобӣ бинад , ҳар ки дӯстиро аз дӯстон вай бинавозад ва азиз дорад ночор ки аз икрому анъоми вай хлътӣ ёбад .

Рӯй ани ибни умри назари иўмои илои алкъбаҳи Фқол : мо аъзмку аъзами ҳрмтку алмؤмни аъзам ҳарама ъанд аллоҳи мнк !у аўҳии аллоҳи илои Мӯсои алайҳи ассалом : ё Мӯсои луи иълми алхлқи икромии алФқроءи фии маҳали қудсӣу дори кароматии ллҳсўои ақдомҳму сорўои тробои имшўни алайҳими Фўи иззатӣу маҷдӣу алавии фии иртифоъи маконеи лосФрни ?лаами ани ваҷҳеи алкриму аътзри илайҳами бнФсӣу аҷъли фии шФоътҳми ман барҳами фӣ ӯ оўоҳми фӣу луи кони ъшоро ,у иззатӣу лои аъзи манӣу ҷалолӣу лои аҷали манӣ ании лои талаби сорҳми ммни ноўоҳм ӯ ъодоҳм ҳатто аҳлкаҳи фии алҳолкин ё أиҳои аллазӣнаи омнўои атқўои аллоҳу қўлўои қўлои сдидои қавли Садиди калима тавҳидасту тавҳиди моя дайнасту исломро рукн маинаст , сари ҳамаи улӯм тавҳидаст , мояи ҳамаи маориф тавҳидаст , ҳоҷзи миёни душману дӯст тавҳидаст , саботи ҳафт осмон ва ҳафт замин бтўҳидаст , нури кунин ва оламин аз нур тавҳидаст , аввали борон аз абри аноят тавҳидаст , аввали нафас аз субҳи каромат тавҳидаст , аввали ҷавҳар аз садафи маърифат тавҳидаст , аввали нишон аз вуҷӯди ҳақиқат тавҳидаст . Чун тавҳид дуруст кардӣ ?назарети ҳамаи сӯрат ибрат гардад , забони хазина ҳикмат шавад , самъи садаф дар амонат гардад , дили нуқтаи гоҳ мшоҳдт шавад , сари мҳти раҳл ишқ гардад . Мустафо ( с ) фармуд : « алтўҳиди самани алҷнаҳу кафии болтўҳиди ибода » тавҳиди баҳои ҷинатаст ва аз ҳамаи ибодатҳо тавҳид кифоятаст . Тавҳид на онаст ки ӯро яктои гӯйӣ , тавҳид ҳақиқӣ онаст ки ӯро яктои шӯй , ӯ ҷли ҷалола фардасту ягона , бандаро фард хоҳаду ягона ,

إнои ързнои алأмонаҳи алии алсмоўоту алأрзу алҷбол . . . Алоиаҳи одами сафии он солики аввал , он чашмаи лутфи азал , он сандӯқи ӯъҷубаҳои қудрат , он ҳуққаи лутфи ҳақиқати он ниҳоли бӯстони каромат , рӯзгорӣ ӯро дар миёни Маккау тоӣФ дар маҳди аҳди маорифи бдоштнд . Он шӯри бахти шӯри чашми Иблиси буи бар гузашт , бадасти ҳасади ниҳод ӯро бҷнбонид , аҷўФ ёфт гуфт : ҳозои халқи лои итмолк , миён тиҳӣаст ва аз миёни тиҳӣ чизе наёяд . Иқболи азалӣ дар ҳақи одам ӯро ҷавоб дод ки бош то рӯзӣ чанд ки бози роз ӯ дар паридан ояд , аввали сайдӣ ки кунад ту бошӣ . Он маҳҷӯри лъини Иблис аз одам гул дид дил надид , сӯрат дид сифат надид , зоҳир дид ботин надид , ҳаргиз бар оташ меҳр натавон ниҳод , меҳр бар хоки тавон ниҳод ки хоки меҳр гираст на оташ , мо одамро ки аз хоку гул дар вуҷӯд оварадем ҳикмат дар он буд ки то меҳри амонат бар гули дил ӯ наҳем ки إнои ързнои алأмонаҳ . . . Алоиаҳи муштии хоку гул дар вуҷӯд овараду ботш муҳаббат бсухт , пас ӯро бар бисоти инбисот ҷой дод , он гуҳи амонат бар олами сӯрат арз дод осмонҳо ва заминҳоу кӯҳҳо сари возднд , одам мардона даромаду даст пеш кард , гуфтанд : эй одам бар ту арза намекунанд ту чаро дар мегирӣ ? гуфт : зеро ки сӯхтаи манаму сӯхтаро ҷуз дар гирифтан рӯй нест , он рӯз ки оташ дар санг вадиат мениҳоданд аҳд ва рӯ гирифтанд ки то сӯхтае на бинад сар фурӯ наёрад ту пиндорӣ ки он оташи бқўти бозуии ту бсҳро меояд ? неи не , ин гумон мабар ки он бшФоъти сӯхтае бадар ояд .

إнои ързнои алأмонаҳ . . . эй ҷавонмард ! ҷаҳд он кун ки аҳди аввали ҳам бар меҳри аввали нигоҳи дорӣ то Фариштагон бар ту сано кунанд ки ттнзли алайҳими алмлоӣкаҳи أлои тхоФўоу лои тҳзнўои одат халқ онаст ки чун амонатии азизи бнздик касе ниҳанд Меҳрӣ бирав ниҳанд ва он рӯз ки боз хоҳанд меҳрро мтолът кунанд агар меҳр бар ҷой буд ӯро саноҳо гӯйанд . Амонатии бнздик ту ниҳоданд аз аҳди рубубияти أи лсти брбкму меҳр балӣ бирав ниҳоданд , чун умр бохр расаду турои бмнзл хок баранд он фириштаи даройад ва гуяд : ман рбк ?

Он мтолътаст ки мекунад ки то меҳри рӯзи аввал бар ҷой ҳаст ё на . эй мискин ! аз фарқ то қадами ту меҳр бар ниҳодаанду меҳр аз меҳр буд , меҳр бар онҷо ниҳанд ки меҳр дар онҷо доранд эй ризвони биҳишти туро , эй молики дӯзахи туро , эй Каррӯбӣони арши шуморо , эй дили сӯхта ки бар ту меҳр меҳраст , ту маро ва ман туро .

إнои ързнои алأмонаҳ . . . Ин бори амонат на кӯҳи тоқат он дошт на замин на арш на курсӣ , набинӣ ки раби Алъоламин аз бе тоқатии кӯҳ хабар дод ки : луи أнзлнои ҳозои алқуръони алии ҷабали лрأитаҳи хошъои мтсдъои ман хшиаҳи аллоҳи мулкиро бинӣ ки агар ҷиноҳиро баст кунад хоФқинро дар зери ҷиноҳи худ орад , аммо тоқати ҳамли ин маънӣ надорад , ва он бечораи одамии зодиро бинии пӯстӣ дар устихонӣ кашида бе боки вори шарбати бало дар қадаҳ ва ло кашида ва дар ваии ҳеҷ тағайюри ноомада , он чарост ? зеро ки соҳиб диласт ,у алқлби иҳмли молои иҳмли албдн .

Одами сафӣ ки бадеъи фитрат буду нсиҷи иродат , чун дид ки осмону замини бор амонат барнадоштанд мардона дар омаду бори амонати бардошт , гуфт : эшон бъзимии бори нгрстнд аз он сар во заданд , ва мо бкримӣ ниҳанда амонати нгрстиму бори амонати карямони баҳамати кашанд на бқўт , лои ҷурм чун одами бори бардошт хитоб омад ки :у ҳмлноҳми фии албру албҳри ҳилли ҷзоءи алإҳсони إлои алإҳсон ? , ва инро дар зоҳир мисолӣ ҳаст : дарахтоне ки асли эшон муҳкам тарасту шохи эшон бештари бори эшон хирадтару сабктар .

Бози дарахтоне ки заъиф таранду сусттар , бори эшон шигарф тараст ва бузургтар чун харбузау каду ва монанди он . Локини ӣнҷои латифи ист : он дарахтӣ ки бор ӯ шигарфтар ва бузургтараст ва тоқат кашӣдан он надорад , ӯро гуфтанд : бори гарон аз гардани хеш бар фарқи замин на то оламён бидонанд ки ҳар куҷо заъифӣаст мураббӣ ӯ лутфи ҳазрат иззатаст , инаст сару ҳмлноҳми фии албру албҳр .