Шайх бўсъид гуфт қудси аллоҳи рӯҳаи алъзиз кӣ моро бихоб диданди мурда ва занах барбаста ва сухан мегӯйем . Касе гуядӣ фарои мардумон кӣ сухан магӯӣед ва агар гуед чунин гуед кӣ шайх гуфт онгоҳ ки бамурдӣ ӯ бимонаду баси моти алъбди вҳўи лами изл .
Мақаре дар пеши шайхи ин оят бархонад кӣ ани алзии фарзи алейк алқрони лродки илои маъод шайх гуфт муфассирони дарин оят чунин гуфтаанд кӣ : ародбаҳи фатҳи Макка , мо чунин мегӯйем ки вай барои фатҳи Маккаи қисм ёд накунад , ?ераад ба лқоءи алохўон .
Ҳикоёту Фўоӣд
Ин фавойиди брзФони мубораки шайхи Абӯсаид рафтааст пароканда :
Шайх мо гуфт кӣ умр хитоб пурсед мркъби алоҳборро кӣ кадом оят ёфтӣ дар тӯрӣаи мухтасартар , каъб гуфт андари тӯрӣа айдун ёфтам кӣ ҳақи субҳона ва таъолӣ мегуяд алои ман тлбнии вҷднии вмни талаб ғайриӣ лами иҷднии ҳаркии мроҷст маро ёфту ҳаркии ҷузи марои ҷусти ҳаргиз маро наёфт ва дар баробари ин набишта буд : қдтоли шавқи алоброри илои лқоӣии вонои илои лқоӣҳм
Шайх гуфт боязид бастомӣ гуфт кӣ ҳақи субҳона ва таъолӣ фардаст ӯро бтФрид бояд ҷусти ту ӯро ба мидоду коғази ҷӯӣ , кӣ ёбӣ ?
Шайх гуфт баъзе ҳукамо гуфтаанд кӣ : валадати бокиёи волноси изҳкўни Фоҷтҳди бони тмўти зоҳкои волноси ибкўн :
Ҷое кӣ ҳадис ту кунанд хандонам
Хандони хандон блб барояд ҷонам
Шайх гуфт ҳар кро итилоъ доданд бар зарра аз илми тавҳид аз ҳамли пашша оҷиз ояд аз гаронии онч брўнҳодаҳ бошанд .
Шайх мо гуфт :
То ишқи турои бабри даровардами танг
Аз беша бурун кард марои рӯбаҳи ланг
Шайх мо гуфт : ашрафи калимаи фии алтўҳиди қавл алнабӣ слии аллоҳи алайҳи вслми субҳони ман лами иҷъли лхлқаҳи сбилои илои маърифатаи алои болъҷзи ани маърифата .
Шайх гуфт Юсуфи бен алҳусайн гуфт ҳарки дар баҳр тавҳид афтод ҳар рӯзи ташна тар бошаду ҳаргиз сероб нагардад ва он тишнагии ҷузи баҳақ сокин нагардад .
Ҷунайд гуфт он тавҳид ки сўФёнрост аз хусӯси ҷудо кардан ҳадисаст аз қадиму берун шудани азўтнҳоу бдидни меҳнатҳоу бгзоштн ҳарки донад ванданд ,у биҷои ин ҳама ҳақ бошад .
Шайх гуфт мардӣ ба наздики зўолнўн мисрӣ омад ва гуфт марои дуоеи гӯй зўолнўн гуфт агар туро дар илми ғайби собқтсти бълми тавҳиди ҳамаи дуоҳо туро собиқаст ва агар на ғарқаро бонгу наъраи назорагӣ кӣ раҳанд .
Гар ман ин дӯстии ту бабрам то лаби гӯр
Бизанам наърау локини зтўи байнами ҳнро
Шайх гуфт пурседанд хоҷаи бўолҳсни бўшнҷиро рҳмҳоллаҳи алайҳ кӣ имон чист ва таваккул чист ? гуфт онкӣ аз пеши хурӣу луқмаро хиради бхоиии бороми дил ,у бадоне кӣ онч турост аз ту фӯт нашавад .
Шайх гуфт бўъбдоллаҳ алрозӣ гуфт марои сармо ва гуруснагӣ дарёфт , пас бғнўдм , оўозҳотФии шунӯдам кӣ гуфт : чаҳ пиндорӣ ки ибодати намоз ва рӯзааст , хештани фурӯ гирифтан дар аҳкоми худованди таъолии фозилтар аз намоз ва рӯзааст .
Шайхро пурседанд ки : тасаввуф чист ? гуфт ин тасаввуф ҳама ширкаст . Гуфтанд аиҳо ашшайх чаро ? гуфт аз баҳри онкии тасаввуфи дил аз ғайру ҷузв нигоҳ доштанасту ғайр ва ҷузв нест .
Шайх гуфт рӯзӣ ҷунайд нишаста буд боҷамоати фуқаро ва суханаш мерафт дар фазлҳоу нъмтҳоءи ҳақи ҷли ҷалола . Дарвешӣ гуфт алҳмдллаҳ . Ҷунайд гуфт ҳамди тамоми гӯй чунонк худоӣ таъолӣ гуфтааст ки алҳмдллаҳи раби Алъоламин дарвеш гуфт ва ин оламин кӣ бошад кӣ эшонро боўёд бояд кард ? ҷунайд гуфту гӯ тамом бигӯӣ ки чун ҳадис ба қадим мақрун кунӣ муҳаддис муталошӣ гардад дар ҷанби он ва қадим бимонад .
Шайх гуфт шблӣ бисёр гуфтӣ аллоҳи аллоҳи аллоҳ . Пурседанд кӣ чаҳ сабабаст кӣ гӯйии аллоҳи аллоҳ ва нагӯйӣ лоолаҳи алооллаҳ ? ҷавоб дод кӣ ҳишмат дорам кӣ ӯро брзФони инкор ёд кунаму тарсам кӣ дрлоолаҳи марги даройад болооллаҳ нарасм .
Шайх гуфт лои илоҳи тариқ ин ҳадисасту алооллаҳи ниҳояти ин ҳадис то ин каси солҳо дрлоолаҳ дуруст нагардад болооллаҳ нарасад .
Шайх гуфт Муъовияи бен абӣ Сафён гуфт ҷое кӣ тозӣонаи кифоят буд шамшерро кори нФрмоиим кӣ агар миёни ману ҳамаи халқи мӯе буд он мӯии ҳаргиз гусаста нагардад бдонкаҳ чун эшон бикашанд ман фурӯи гузорам ва чун эшон бигузоранд ман бикашам .
Шайх гуфт дар Калила ва Димна гӯйанд кӣ бо султони қавии кас тоб надорад ва мисли ин чун ҳашиш тар бошад ки ҳаргоҳ ки бод ғалаба кард хештан Фробод диҳад то дар замини ҳамеи грдондшу охир наҷот ёбад ва дарахтҳои қавӣ кӣ гардан ндиҳанд аз бех берун кунад . Ва чун шерро бинӣ ва азу битарсӣ дар замини ғалат ва тавозуъ кун то барраӣ кӣ шери азим буд аммо Карим буд . Ва бъдўи заъиф фирефта машав кӣ сутури қавӣ аз хошки заъиф нФўр шавад бал кӣ ҳалок гардад . Вотш чунон насузад фатиларо ки адовати сӯзади қабӣларо . Ва итоби беҳтар аз ҳақади андаруну захми насиҳаткунанда беҳтар аз саломи душмани бдомўз .
Шайх гуфт мисли адаб кардани аҳмақро чун обаст дар зери ҳанзал , ҳарчанд об беш хӯрд тлх тар гардад .
Шайх гуфт хирадманд онаст ки чун кораш падед ояд ҳамаи ройҳоро ҷамъ кунад ва ба басират дар он нигарад то онч савобаст азу берун кунаду дигарро яла кунад ҳамчунонк касеро динорӣ гум шавад андари миёни хок агар зирак бошад ҳамаи хокро ки дар он ҳаволӣ буд ҷамъ кунад ва ба ғарболӣ фурӯ гузорад то динор падед ояд .
Шайх гуфт аъробиро писарӣ буду брҳмти худои пайваст , ӯ ҷазаъ ҳаме кард , гуфтанд сабр кун ки ҳақи субҳонау таъолӣ ваъда кардааст собронрои савобҳо , гуфт чун манӣ кӣ буд ки бар қудрати худованди субҳонау таъолӣ сабр кунад валлоҳ кӣ ҷазаъ кардан аз кор ӯ дўстри бадв аз сабр кардан кӣ ин сабри дилро сиёҳ гирданд .
Шблӣ гуфт вақте ду дӯст буданд бо якдигар дар ҳзру сафар суҳбат медоштанд , пас иттифоқ чунон афтод кӣ эшонро ба дарёи гузар ҳаме боист кард , чун киштӣ ба миён дарё расед яке аз эшон бикрони киштӣ фароз шуд , қазоро дар об афтод , он дигари дӯсти хешро аз пас ӯ дар об афганд . Пас киштиро лангар андохтанду ғаввосон дар об шуданд ва эшонро бароварданд бсломт . , он дӯсти нахустин Фродигр гуфт : гирам кӣ ман дар оби афтодами турои борӣ чаҳ афтод ? гуфт ман бтў аз хештан ғоиб будам , чунон донистам ки ман туам .
Шайх гуфт Халифаро духтари ъмӣ буд кӣ дили аўбдўи овехта буд . Пас рӯзӣ ҳар ду бартараф чоҳӣ нишаста буданд , ангуштарии Халифа дар чоҳ афтод , он духтари ангуштарии худ берун кард ва дар чоҳи андохт . Халифаи духтарро пурсед кӣ чунин чаро кардӣ ? духтар гуфт фироқи озмудаи доштам чун миёни момҳли инс буд нахостам ки ангуштарии турои ваҳшати ҷудоӣ буд , ангуштарии худро мӯнис вай кардам .
Шайх гуфт :
эй рӯй ту чу рӯзи далели муваҳҳидон
Ваии мӯии ту чунон чу шаби мулҳид аз лаҳад
эй ман мақдам аз ҳамаи ушшоқ чун тӯй
Мрҳснро мақдам чун аз каломи қад
?маккей ба каъба фахр кунад Мисрёни бнил
Тарсо бо сақфу алавии боФтхори ҷад
Фахр раҳе бидон дўсиаҳи чашмакони тест
Комади падеди зери ниқоб аз бараду хад
Шайх гуфт кӯдакӣ дар ҳалқаи шблии боистод ва гуфт ё абобкри маро аз ман ғоиби гардони пас марои боман даҳ то ман бошаму вай чунонк ман ҳастаму вай . Шблӣ гуфт турои ин сухан аз куҷо омад ки нобӣнои гардӣ ё ғулом ! гуфт ман ин аз куҷо ёбам ё абобкр ки дарави нобӣнои гирдам ? пас аз пеш ӯ бигурехт .
Шайх гуфт Фозои абсртнии абсртаҳу азои абсртаҳи абсртно
Чун маро дидӣ ту ӯро диде
Чун варо дидӣ
Шайх гуфт яҳёи маоз алрозӣ гуяд модом то банда дар талабаст ӯро гӯйанд турои бохтёр чаҳ кор кӣ тўомирнаҳ дар ихтиёри хеш , пас чун ин банда бФно шуд гӯйанд ӯро агар хоҳӣ яла кун кӣ агар ихтиёр кунӣ ихтиёри ту бмост ва агар яла кунӣ яла кардани таваҳҳуми бмост , ихтиёри ту ихтиёри мосту кори ту кори мост .
Имрӯз ки маъшуқа бъшқм бархест
Бар даргаи мейри асби мо бояд хост
Шайх гуфт саҳли бен Абдуллоҳ гуяд кӣ саъбтарин ҳиҷобии миёни худоӣ ва банда даъвӣаст .
Шайх гуфт ки расӯл гуфт слии аллоҳи алайҳу силам : ман лами иқбли ман . . . ( ? ) содқои кони аўкозбои лами ирди алии алҳўзи ҳарки қабул накунад узри муҷримӣ кӣ бъзр пеш ояд рост ё дурӯғ аз ҳавзи ман об нахурд .
Шайх гуфт Абдуллоҳи бен алФрҷ алъобд гуяд бар хештан дар шбонрўзӣ аз як ваҷҳи чаҳордаҳи ҳазор неъмат башмурдем , гуфтанд чигуна буд шумурдан ин ? гуфт нафас хеш башмурдам дар шбонрўзии чаҳордаҳи ҳазор буд .
Шайх гуфт ки Муҳамади бен ҳисом гуяд табибӣ кӣ турои доруӣ тлх диҳад то дурусти шӯии мушфиқтар аз онкӣ ҳалво диҳад то бемори шӯй ва ҳар ҷосӯсӣ ки туро ҳазар фармоед кӣ эмини шӯии меҳрбонтар аз он кас кӣ туро эмин кунад кӣ пас аз он битарсӣ .
Шайх гуфт подшоҳӣ бо вазир гуфт ки кӣ буд ки мард шариф гардад ? гуфт чун ҳафт хислат ҷамъ гардад андари вай . Гуфт он чист ? гуфт : аввали ҳиммати озодагон , дувуми шарми дӯшизагон , сеюм тавозуъи бандагон , чаҳоруми саховати ошиқон , панҷуми сиёсати подшоҳон , шашуми илму тҷрбти перон , ҳафтуми ақли ғарӣзии андаруни ниҳон .
Шайх гуфт бўҷъФр Қойинӣ гуяд кӣ аз падар шунидам кӣ гуфт мардон ба чаҳор чиз фахр кунанд , локин таъвил нашнохтанд , бҳсбу ғанӣу илму вараъ . Пиндоштанд кӣ ҳасби шараф нисбатаст ва худ ҳасб халқ некӯаст ва пиндоштанд кӣ Гана бисёре моласту Ганаи худ Ганаӣ диласт , ва илм нурӣаст кӣ худованди таъолии бадал банда афганд ,у вараъ аз ҳаром кард худои таъолӣ боз истоданаст .
Шайх гуфт аъробиро канизакӣ буд номаши Зуҳра , пас ӯро гуфтанд кӣ хоҳӣ кӣ амӣралмуъминӣн бошӣу канизакати бимирад ? гуфт на кӣ Зуҳраи ман рафта шаваду коромт шӯрида гардад .
Шайх гуфт деҳқонии вакили худро гуфт марои дарози гӯшии бихар на хирад ва на бузург чунонк маро дар шебу боло нигоҳ дорад ва дар миёни заҳмат фурӯ намонад ва аз сангҳо иксў равад ва агар алафи андаки диҳӣ сабр кунад ва агар бисёр диҳӣ афзӯн кунад . Вакил гуфт ё хоҷаи ман ин сифат надонам харидани ало дар бўиўсФи қозӣ , аз худованди хеши дрхўоаҳ кӣ ӯро аз баҳри ту харӣ гирданд .
Шайх гуфт мардӣ аз ҷуҳудон ба наздики амӣралмуъминӣни алии разии аллоҳ анҳу омад ва гуфт ё амӣралмуъминӣни худои мо ҷли ҷалола кӣ буд ва чигуна буд ? гӯна рӯй алии бгшт ва гуфт худои мо бесифат буд ва бе чигуна буд , чунонк буд ҳамеша буд , ӯро пеш нест ва аз пеши ҳамаи пишҳост , беғоят ва мунтаҳосту ҳамаи ғоятҳо дун ӯ мунқатиъ , зеро ки ӯ ғояти ғоитҳост . Яҳӯдӣ гуфт гувоҳии даҳум кӣ дар рӯй замин ҳар ки ҷуз чунин бигӯед ботиласту анои ашҳади ани лоолаҳи алооллаҳу ани мҳмдои расӯли аллоҳ .
Сайиди ин тайифа ҷунайд гуяд ки буи тавҳид нашнавӣ сӯии тўҳқӣ буд кӣ ту он ҳақро адо накарда бошӣ кӣ ин ҳадис дод хеш тамом бихоҳад .
Шайх гуфт вақте дарвешӣ аз бодияи баромади фоқа бисёр кашида , ва рафиқӣ дошт , бкўФаҳи расиданд , ба хрмостонӣ шуданд , дарвеш савол кард , худованд боғ гуфт дарой ва бар дарахти шӯу чндонкаҳ хоҳӣ бихӯр ва бо худ бабр . Дарвеш брдрхт шуду рафиқаш дар зер дарахт бинишаст . Дарвешро пой аз ҷой бирафт ва аз дарахти биФтод , хорӣ аз хурмои бшкмши дршду тосинаҳ аш бадаред . Он дарвеши Фрўнгрист , чун шиками хеш дарида дид гуфт алҳмдллаҳи бнмрдм то ба мурод хешат надидам меъдаи гуруснау шиками даридау ҷонӣ ба лаби расида кӣ сазои ту бтар азинст ! рафиқаши фаррошад то шикамаш бибинаду бибандад , чун доманаш барграфт дарвеши ин байт бигуфт :
Алиўми лоирФъ ғайриӣ зайлӣ
Лайлии нҳории внҳории Лайлӣ
Дарвеш гуфт ӣнҷои ҳеҷ хиёнат намонад .
Шайх гуфт хиёнати бандагонро узри ҷамоли внўол худованд хоҳад , дар ъФўтўи изҳор худовандӣ ӯст ва дар уқубати ту изҳори ҷурми ту .
Шайх гуфт сиррии сиқтӣ бемор шуд , ҷунайди бъёдт ӯ дар шуду мрўҳаҳи бардошт то бодаш кунад . Гуфт эй ҷунайди оташ аз бод тезтар гардад . Ҷунайд гуфт чунаст ? сиррӣ гуфт абди малули лоиқдри алии шийъ . Ҷунайд гуфт васиятӣ бикун ! гуфт лотшғли ани сҳбаҳи аллоҳи бсҳбаҳи алоғёр . Ҷунайд гуфт агар пеши азин шнидмии боту низ суҳбат надоштамӣ .
Шайх гуфт : аўҳии аллоҳи таъолии илои доўдёи Довӯди қул лъбодии ании лами ахлқҳми лориҳи алайҳими влкни хлқтҳми лирбҳўои алӣ .
Шайх гуфт бўбкри каттонӣ бузург бӯдаасту илму мҷоҳдтҳоء бисёр дидааст кӣ касе бидон дараҷа нарасида ва яке аз муҷоҳидатҳои ӯ он бӯдааст ки сӣ сол ба Макка дар зер новдон нишастааст ва дарин муддат дар шбонрўзии як таҳорат кардааст ва ин саъб бошад кӣ ҳеҷ шаб хоб наёфтааст балки хоб дар миёна набӯдааст дар он нишаст вай . Рӯзии перӣ аз боб банӣ шеба даромад ба шиква , внздик вай омад ва салом гуфт ва ӯро гуфт ё абобкр чаро онҷо нарӯй ки мақом абрҳимаст , кӣ мардумон ҷамъ гаштаанду ҳадиси расӯли слии аллоҳи алайҳ ва силам мешунаванд то ту низ бишинавӣу перии омада буду ахбор олӣ дошт ва имло мекард . Абубакри срброўрди вагуфт эй шайхи он пер кӣ ривоят мекунад аз кӣ мекунад ? гуфт аз Абдурразоқи снъонист аз Муъаммар аз ҳарӣ аз бўҳрираҳ . Гуфт эй шайхи дароз аснодӣ оварадӣ ҳарчи эшон онҷои боснод ва хабар мегӯйанд мо ӣнҷо беаснод мешинавем . Гуфт аз кӣ май шинавӣ ? гуфт ҳдснии қалбии ани рабӣ . Он пер гуфт чаҳ далел кӣ ту барӣнӣ ? гуфт далели онкии ту Хизрӣ . Хизр гуфт то он вақти пиндоштам ки ҳеҷ вале нест худоиро ки ман ӯро надонам то ки шайхи бўбкри каттониро бидидам ки ӯ маро бидонаст ва ман ӯро надонистам .
Шайх гуфт устоди буъалии дқоқ ба наздики буъалӣ шбўбӣ омад ба Марв , ва мо бмрў будему пери шбўиии саҳеҳи бухорӣ ёд дошту муҳаддис буд ва мо саҳеҳи бухорӣ аз вай истимоъ дорему перро азин маънии огоҳӣ тамом бӯдаасту устоди буъалиро фарозин сухан вай оварад . Пери буъалиро гуфт моро дарин маънии нафасии зан . Устод буъалӣ гуфт ?бурмаи ин сухан бастааст ва кушода нест . Гуфт раво буд мо ниёзи хеш ҳозир кунем то турои дрнёзи мо сухани кушояд . Он маънӣ оташаст внёзи сӯхта . Устоди буъалӣ иҷобат кард ва маҷлис ниҳоданд ва ӯро бар сари минбари сухан наме кушод ки мардумони аҳли он набуданд . Пери шбўиӣ аз дар масҷид даромад , устодро чашми брўоФтод , сухан бикшод чун маҷлис ба охир расед пер шбўиӣ гуфт ту онӣ ки будӣ ин мо будем .
Шайх гуфт ниёз бояд кӣ ҳеҷ роҳи бандаро ба худованди наздиктар аз ниёз нест ки агар бар санг хора уфтад чашма об бигушоед , асл инаст ва ин дрўишонро буд ва он раҳмат худованд кардааст бо эшон .
Шайх гуфт вақте ба тобистони бқилўлаҳи бгрмои гарми пиршбўииро дидам ки дар он гирд ва хок мерафт , гуфтам аиҳо ашшайхи куҷо май рӯй ? гуфт бад-ӣн берун хонақоҳасту онҷои дрўишоннд вмн шунидаам ки ҳарки дар вақти қилўлаҳ дар миён даравишон бошад дар рӯзии сад ва бист раҳмат бар ваии борад , хоссаи бад-ӣни вақт ки май рӯм .
Шайх гуфт хештан даришон бандед ва худро ба дӯстии эшон фаро намоед .
Шайх гуфт сиррии сиқтӣ дар бозор Бағдод нишастӣ ва дуконӣ доштӣ ва ҳеҷ чиз дар дукон набӯд ки бФрўхтии влкни прдгкӣ аз он дукони овехта будӣ ва пас парда намоз мекардӣ . Вақте касе аз ҷабали аллком ба зиёрат вай бинишон ба бозор даромад то ба дукони вай ва он парда бар гирифт ва салом гуфт . Сиррии сиқтиро гуфт фалони пер аз ҷабали аллкоми туро салом гуфтааст . Гуфт ваии азинҷо рафтааст , бози кӯҳ шудан мардӣ набӯд мард бояд кӣ ба миёни бозор дар миёни мардумони бхдоӣ машғӯл бошад ва як лаҳзаи бадали азу холӣ набӯд .
Шайх гуфт кӣ шайхи бўолъбос бисёр гуфтӣ ҳар он мурӣдӣ ки бики хизмати дарвешӣ қиём кунад ӯро беҳтар аз сад ракаати намози афзӯнӣ ва агар як луқмаи таом кам кунад он вайро беҳтар кӣ ҳамаи шаб намоз кунад .
Шайх гуфт он дарвеш бисёр бигардед ва сафарҳо кард , май нёсўдў ҳеҷ намеёфт , дилаш бигирифт , зер хорбнӣ бихуфту гилӣми басари дркшид , дилаши хуши гашт , сар бар осмон кард ва гуфт ёрб анати маъаии фии алксоءу анои атлбки фии албўодии мзкзо ё борхдоӣ ! ту худ бо манӣ дарин гилӣм , ва ман туро дар бодӣҳо меҷӯям аз чандини соли боз .
Шайх гуфт ҷунайди рӯзӣ берун омад , кӯдакиро дид аз ҷой бишуда , гуфт аиҳо ашшайхи илои маттии антзрк то кӣ маро дар интизори дорӣ ? ҷунайд гуфт аъни въд ? бо ман ваъда карда будӣ ? гуфт балии сأлти мқби улқулуби ани иҳрки қлбки ило ҷунайд гуфт рост гуфтӣ , чаҳ фармое ? писар гуфт омадаам то ҷавоби диҳӣ аз онкӣ мегуяд азои холовати алнФси ҳавоҳо сордўоҳо ҷунайд гуфт ореи ин беморӣҳо халқро мекашад чун мухолифат кард ҳаворо беморяш шифо гардад .
Шайх гуфт муртаиш гуфт чандин ҳаҷ кардам ба таҷред безод ва бедалв ва бечизе , бдонстм ки ин ҳама бар ҳавоӣ нафас кардаам . Гуфтанд чаро ? гуфт зеро ки марои рӯзӣ модар гуфт сабуӣ об баркаш . Ман баркашидам , маро ранҷ омад , донистам кӣ ин ҳама бар ҳавоӣ нафас кардаам .
Шайх гуфт Сафён саврӣ гуяд агар касе туро гуяд нъми алрҷли анат хуштар ояд аз онкӣ гуяд бӣси алрҷли анати бдонкаҳ ҳануз бдмрдӣ .
Шайх гуфт вақте ҷўлоҳаҳи бўзирии расида буд ҳар рӯз бомдод бархестӣу калиди бардоштӣ ва дар хона боз кардӣу соъатӣ дар онҷо мақом кардӣ пас берун омадӣу бхдмт амир шудӣ . Амирро азони ҳол хабар карданд кӣ ӯ чаҳ мекунад . Амирро ҳавас афтод кӣ тодри он хона чист ? рӯзӣ ногоҳ аз пас вазир бидон хона шуд . Муғокӣ дид дар он хона чунонк ҷўлоҳгонро бошад . Вазирро дид пой дарон гӯ карда , амир гуфт ин чист ? вазир гуфт ё амири ин ҳамаи давлат ки ҳаст он амираст мо ибтидои хеш фаромӯш накардаем , худро бо ёди худ диҳем то дар худ бғлт науфтем . Амири ангуштарӣ аз ангушт берун кард ва гуфт бигир ва дар ангушт худ кун ! агар то ин ғояти вазир будӣ акнӯн амӣрӣ .
Шайх гуфт боязиди шириро мураккаб кардӣу мори афъии ротозёнаҳ ва чун дар намоз омадӣ гуфтӣ илоҳии бстрки ъшнои ФлўрФъти ънои ғтоءки лоФтзҳно .
Шайх гуфт буъалии дқоқ маҷлис мегуфту гарм шуда буду мардумони хуш шуда буданд . Мардӣ гуфт эй устоди ин ҳама мебайнем худои кӯй ? гуфт чаҳ донам , ман низ ҳам азин бФрёдм . Гуфт чун ндонӣ магӯ ! гуфт пас чаҳ гӯям ?
Шайх гуфт кӣ боязидро гуфтанд кӣ ту май гӯйӣ кӣ касе бсФр шавад барои худоӣ шавад ва ӯ бо ӯст , чаро мешавад ки ҳам бар ҷои мақсӯд ҳосил шавад ? гуфт заминҳо бошад кӣ баҳақ таъолӣ бинолад ки эй бори худоӣ аз авлиёъи хеш бмн бинмоӣу чашми мо бомдни дӯстии мунаввари гардони ҳақи таъолии эшонро сафар дар пеш наад то мақсӯди он буқъа ҳосил гардад .
Шайх гуфт донишмандӣ буд дар шаҳри Марви ҳаргиз аз хона берун наомадӣ . Иттифоқро рӯзии беруни омада буд ва дар масҷид нишаста . Шахсеи моҳзрии оўрдў дар пеши ваии ниҳод , ӯ даст дароз кард вондки андаки бакор май барад . Чун бихӯрад сегӣ даромаду қасд вай карду доман вай мегирифт донишманд гуфт бо миннат осонаст , марои нафас аз ту дареғ нест , донам ки туро фиристодааст ва ки бар гумоштаасту локини он дигарон ғофиланд , надонам ки туро фурӯгузоранд ё на . Соъатӣ буд муаззин даромад бо чӯбӣу вайро бузади муҳкам , саг фарёд кард , ӯ рӯй сӯй саг кард ва гуфт дидӣ ки туро гуфтам марои тан аз ту дареғ нест ва локин надонам кӣ дигарон туро фурӯ гузоранд ё на ! дӯстро аз дӯсти ҳеҷ чиз дареғ набошад .
Шайх гуфт донишмандии периро бшҳр Самарқанд гуфт ки моро азин суханон чизе банавис . Пер гуфт сӣ соласт кӣ бо як калима май овезами внҳии алнФси ани алҳўӣ ҳануз бовай барнаёмадаам .
Шайх гуфт рӯзи қиёмати Иблисро бдиўон ҳозир гардонанд , гӯйанд ин ҳамаи халқро ту аз роҳи ббрдӣ ? гуяд на влкни ман даъват кардам эшонро , маро иҷобат набоистӣ кард . Гӯйанд он худ шуд акнӯн одамро саҷда биор то барраӣ . Девон бФрёд оянд кӣ саҷда биор то мо ва ту азин меҳнат барраем ! аўдр гиристани истаду гўидогри ман саҷдаи рӯз аввал кардамӣ .
Шайх гуфт ба наздики бўбкри ҷозефии дршдиму гуфтеми моро ҳадисӣ ривоят кун . ӯ ҷузвии бозкрд ва моро ин ҳадис ривоят кард кӣ худоиро ъзўҷл ду лашкаранд яке дар осмони ҷомҳои сабзи пӯшида ,у дигар дар заминанд ва он лашкар хуросонанд . Акнӯн ин лашкар замин суфиёнанд кӣ ҳама замин бихоҳанд гирифт .
Шайх гуфт вақте яке аз азизони даргоҳро писарӣ буд маъшӯқу ном ӯ аҳмдк буд . Касе боистӣ кӣ бо ваии сухан аҳмдк мегуфтӣ . Чун касеро наёфтӣ бирафтӣ онҷо ки мздўркорон ва якеро гуфтӣ кӣ эй ҷўомрди рӯзӣ чанд мздхўоҳӣ ? гуфтӣ се дираму хӯрданӣ . Муздурро бахонаи барадӣу хӯрдании пеш ӯ оварадӣ ва се дирам буи додӣ ва гуфтӣ биншин то ҳадиси аҳмдк боту мегӯям ва ту сиррӣ май ҷунбон . Марди соъатӣ будӣ , гуфтӣ эй хоҷа агар кории дигар дорӣ бигӯӣ то бикунам ки рӯзи даври баромад . Гуфтӣ кори мо боту инасту бас .
Шайх гуфт Маҳмӯдро касе аз он ӯ бихоб дид гуфт кӣ султонро чигунааст ? гуфт хомӯш ! чаҳ ҷой султонаст ? ман ҳеҷ кас надонам , султон ӯст ва он ғалатӣ буд ! гуфт охири туро чигунааст ? гуфт марои ӣнҷо ба пой доштаанду зарраи зарра май пурсанад . Байти алмол касе дигари бабраду ҳасрати видоъ бмо бимонад .
Шайх гуфт онкии закариёи алайҳи ассаломи эътимод бар дарахт кард гуфт ё раби дарахтро гӯй то моро нигоҳ дорад . Гуфт эътимод бар дарахт кардӣ ? худбинӣ кӣ чаҳ ояд пеш арра биовараданд ва бар дарахт ниҳоданд . Аз сар дарахт даргирифтанд ва бдрозо мебуриданд то ба мағзи сар закариё расед оҳ кард , гуфтанд хомӯш ! ту эътимод бар дарахт кардӣ акнӯн оҳ мекунӣ ? агар эътимоди брмокрдиии туро нигоҳ доштемӣ .
Шайх гуфт мардӣ бо яке дигар гуфт биё то туро меҳмон кунам . Гуфт оре гуфт агар хоҳӣ то касе биорам то туро самоъ кунад . Мард гуфт бории нахусти азин шароб чошнӣӣ бидиҳ . Пораи шароб буи дод , мард бихӯраду сархуши гашти мизбонро гуфт агар ту марои азин шароби қадаҳӣ чанд дигари бидиҳии маро ба самоъ ҳоҷат нест . Худ ҳазор танро самоъ кунам . Ҳргаҳ ки азин шароби бчшидми ҳафт андоми ман гӯш гардаду ҳамаи самоъи шинавам ки всқиҳми рбҳми шробои тҳўро .
Шайх мегуфт ки бо дасти бадасти эшону бадасти сулаймони ҳам ки влслимони алриҳ . Бдонкаҳ ӯ маликати хост , бчҳли сол ба соли он ҷаҳонаш ва ба чиҳил соли баъд аз ҳамаи пайғомбарон дар биҳишт шавад .
Шайх гуфт кӣ перон гуфтаанд кӣ худованди мо дӯст дорад кӣ мезанад ва мекашад ва ҳаме андозад азин паҳлу бидон паҳлу то онгаҳ кӣ пасташ кунад ва нест , чунонк асар намонад онҷо , онгаҳ бнўри бақои хеш таҷаллӣ кунад барони хоки пок .
Шайх гуфт бўҳФс оҳангарӣ мекарду путк бар оҳан мезад . Шогирдонро фармуд то путк бизананд то поки гашт ва гуфт дигар путк бизанед . Шогирдон гуфтанд эй устод бар куҷо занем кӣ пок шуд ва ҳеҷ намонад ? бўҳФс чун бишунид дар ҳол афтоду наъраи бузаду путк аз дасти биФгнду дукон бғорт бидоду перӣ бузургвор шуд .
Шайх гуфт кӣ пиробўолҳсн хрқонӣ гуфт ки сӯфӣ ноофарӣда бошад .
Шайх гуфт : қоли раҷули лъбдоллаҳи бен алмборки аслми алии ядии яҳӯдии Фқтъти зуннораи Фқоли қатъати зуннораи ФмоФълти бзнорк ?
Шайх гуфт : қили лоъробии ҳилли търФи алрби қоли лооърФи ман ҷӯи ании въронии воФқрнии втўФнии фии алблоди кони иқўли ҳозои витўоҷд .
Шайхи рӯзӣ маҷлис мегуфт дар миёни маҷлис рӯй боситоди эмоми абўолқсм алқширӣ кард ва гуфт на ту гуфтӣ ки устоди абўосҳқ Исфаройинӣ гуфтааст анноси каллаами фии алтўҳиди аёли алии алсўФиаҳ , гуфт балӣ . Шайх гуфт азуии бишанвед то чаҳ мегуяд .
Шайх гуфт ки ба наздики абдурраҳмони слмии дршдми аввали Крет ки ӯро дидам маро гуфт туро тазкира нивисам бхти хеш ? гуфтам банавис ! бхт хеш бинвишт самъати ҷаддии абоъмрўбни нҷидолслмии иқўли самъати абоолқсми ҷунайди бен Муҳамади алБағдодӣ иқўли алтсўФи ҳўолхлқ . Ман зоди алейк болхлқи зоди алейк болтсўФи воҳсни моқили фии тафсири алхлқи мо қолаи ашшайхи аломоми Абусаҳли алсълўкии алхлқи ҳўи алоърози ани алإътроз .
Шайхро бисёр рафтӣ кӣ перӣ дар киштӣ нишаст зодаш барисед . Хушк нона монда буд , ба даҳони баради дандон бар вай кор накард бадаст бишикаст ва ба дарёи андохт мавҷ даромад ва гуфт ту ке ? гуфт хушк нона . Гуфт агар сарви карт бо мо хоҳад буд трнонаҳи гардӣ .
Шайх гуфт мо бшҳри Марв будем перии саррофро дидем . Гуфт ё шайх дар ҳамаи олами ҳеҷ касро бнгзорд кӣ шарбатии об бмн диҳад ё бар ман салом кунаду ҳама халқ мехоҳанд то соъатӣ аз хештани брҳндў ман мехоҳам кӣ як соъат бидонам кӣ куҷо истодаам бохри умри оташии дарав аФтодў бсухт .
Шайх гуфт он мрдмол бисёр дошт , дар дилаш афтод кӣ тиҷорат кунад , дар киштӣ нишаста буд , киштӣ бишикасту молу хоста ғарқ шуду ҳарки дар онҷо буданд ҳалок шуданд ва ӯ бар лавҳӣ аз алвоҳ киштӣ бимонад . Бҷзираҳ афтод холӣ . Шабӣ бар лаб дарё нишаста буд бараҳнау мӯии болида ва ҷомҳо аз ваии рафта , ин байт мегуфт :
Азои шоби алғроби ?утяти аҳлӣ
Вҳиҳоти алғроби маттии ишиб
Овозӣ шунид кӣ касе гуфт аз дарё :
Ъсии алкрби алзии амсити фӣа
Икўни вроءаҳи фараҷи қариб
ё мард ! навмед мабош ! чаҳ доне ки ин сахтӣу ранҷро ки ин соъати ту даравеи фараҷии наздики падед омада бошад ? дигари рӯзи ин мардро чашм ба дарё афтод , чизе азим дид , чун наздик фароз омад киштии аҳл ӯ буд . Чун он мардро бидиданд гуфтанд ҳол ту чист ? гуфт қисса ман дарозасту қиссаи ҳол худ бигуфт ва гуфт кӣ ман аз кадоми шаҳрам . Гуфтанд турои ҳеҷ фарзандӣ буд ? гуфт марои фарзандӣ буд хирад . Чун бишуниданд рӯй брзмин ниҳоданд ва гуфтанд ин писари тест ва ин киштӣ аз он ӯст ва мо ҳама бандагон ӯйем пас ӯро ҷомҳо пӯшеданд ва гуфтанд акнӯн агар хоҳӣ бозгардем . Пас бо ӯ бозгаштанду биҷои хеши расониданд .
Шайх гуфт :
Корчўн баста шавад бгшоидо
Вази пас ҳар ғами тараби аФзоидо
Як рӯз шайх нишаста буд шоирӣ бар пой хост то шеъриро бар хонд . Оғоз кард кӣ :
Ҳаме чаҳ хоҳад ин гардиши змни змно !
Шайх гуфт баси бас ! биншин ки ибтидо аз ҳадис хеш кардӣ , мазаи барадӣ !
Шайх гуфт бўҳомди дӯстон бо рафиқӣ мерафт дрроҳӣ , он рафиқ гуфт маро ӣнҷо дӯстӣаст , ту бош томн дароем васлати арраҳмони биҷои орм . Бўҳомд бинишаст ва он мард дар шуд ва он шаб берун наомад вони шаби барфӣ азим омад , , бўҳомд дар он миён барф меҷанбеду барфи азу май рехт . Он мард гуфт тўҳнўзи ӣнҷое ? гуфт нагуфта будӣ кӣ ӣнҷоӣ бош ? дӯстони вафо басар баранд .
Шайх гуфт кӣ клби алрўм расӯлӣ фиристод бомиролмؤмнини умри разии аллоҳи анҳу , чун дромдсроӣ аўтлб кард чун дар сарой ӯ бёФт ӯро аҷаб омад пурсед аз ҳозирон , гуфтанд бгўрстон рафтааст . Бар асар ӯ бирафт . ӯро дид дар гӯристони Бамёни реги Фрўшдаҳ ва бе хештани афтода . Пас расӯл гуфт ҳукм кардӣу доддодии лоҷарами эмин ва хуш нишастау малик моҳкм кард ва дод накарду посбон бар бом кард ва эмин нахуфт .
Шайх гуфт бмрў будем , перзанӣ буд онҷо ӯро сайёрӣ гуфтандӣ , ба наздик мо омад ва гуфт ё боСаид ба тазаллум омадаам . Шайх гуфт бозгуӣ гуфт мардумон дуо мекунанд кӣ моро як турфаи алъайни бахуди бозмгзор . Сӣ соласт то мегӯям кӣ моро як турфаи алъайни бмни бозгзор то бубинам ки ман кӣм ё худ кистам . Ҳануз иттифоқ науфтодааст .
Шайх гуфт мардӣ ба маҷлиси яҳёи бен маоз алрозӣ бигузашт ва ӯ ваъз мегуфт ва панд медод , он мард ӯро гуфт мо аърФки болтриқи вмои аҷҳлки брби алтриқ !
Шайх гуфт пери бўолФзли ҳасанро гуфтанд кӣ дуое бикун кӣ борон менаомад . Гуфт оре , он шаб барфӣ омад бузург , гуфтанд чаҳ кардӣ ? гуфттарина во хӯрдам яъне ман хунаки ббўдм , ҷаҳони хунаки ббўд .
Шайх гуфт пери бўолФзли ҳасанро гуфтанд барои ин султон яъне Маҳмӯд дуое бикун то магар ба шавад . Андеша кард соъатӣ , онгаҳ гуфт баси хирадами ҳамеи намояди ин гуфтор , яъне худ ӯро ма байнед .
Шайх гуфт бўҳмзаҳи нуриро бидиданд , зоҳирии неки бшўлидаҳу мӯии болидау ҷомаи шўхгн . Яке гуфт ин ташвиши зоҳири далели ташвиш ботин бошад . Гуфт куллан ани аллоҳи таъолии сокини алосрори Фҳмлҳоу бойени алобдони Фоҳмлҳо .
Шайх гуфт бўолҳсн нурӣ гуфт аҳли алмърФаҳи ърФўои алқлили ман алқлили лонаами ърФўои алдлилу алсбил ва алҳақ вроءи злк .
Шайх гуфт бўиъқўби наҳри ҷӯрии шайхии бузургвор буд ва бо он ҳамаи як соъат аз ибодат ва ҷҳдкмтр накардӣ ва як соъати хуш дил набӯдӣ , пас дрмноҷот бо ҳақ таъолӣ бинолед , ндошнид ки : ё бо ёқӯби аълами анки ъбдўострҳ .
Шайх гуфт ман аҳби сулсаи Фолнори ақрби илайҳи ман ҳабли алўрид : лини алкломи велин алтъоми велин аллбос .
Шайх гуфт дарвешӣ ба наздик шблӣ даромад ва гуфт эй шайх касе хуфта монад дар он роҳ , ӯ рафта ояд ? шблӣ гуфт агар дар зилли ихлос хуфта бошад айни хобаши садр манзил бошад . Онгоҳ шайх гуфт сухан шблӣ онаст кӣ расӯли слии аллоҳи алайҳ ва силам гуфт навами Алъолами ибода .
Шайх гуфт ваҳй омад ба Мӯсо кӣ банӣ Исроилро бигӯӣ кӣ беҳтарин касеро аз миёни шумо ихтиёр кунед , ҳазор кас ихтиёр карданд . Ваҳй омад кӣ азин ҳазор беҳтарин ихтиёр кунед , даҳ тан ихтиёр карданд . Ваҳй омад ки азин даҳ тани беҳтарин ихтиёр кунед , яке ихтиёр карданд . Ваҳй омад кӣ беҳтаринро бигӯед то бадтарӣн банӣ Исроилро биорад , ӯ чаҳор рӯзи муҳлати хосту гирди бармеи гашт то мардиро дид кӣ бонўоъи ношоисту фасоди маърӯф шуда буд , хост кӣ ӯро бабрад , андеша бадалаш даромад кӣ бзоҳр ҳукм нишоед кард , раво буд ки ӯро қадреу пойгоҳӣ буд , бқўли мардумони хаттии буи фурӯ натавон кашид ва бо ин кӣ халқи маро ихтиёр карданд кӣ ту беҳтарӣ ғарра натавон шуд . Чун ҳарч кунам ба гумон хоҳад буд , ин гумони дрхўиш барам беҳтар . Дастор дар гардани хеши ниҳоду наздик Мӯсо омад . Гуфт ҳрчнднгоаҳ кардам ҳеҷ касро бтар аз хеш менабинам . Ваҳй омад ба Мӯсо кӣ он мард беҳтарин эшонаст на бо онкии тоъат ӯ бешаст локин бо онкии хештанро бтарин донист .
Шайх гуфт кӣ бўбкр воситӣ гуфт офтоби брўзни хонаи дроФтду зрҳои даравӣ падед ояд , бодбрхизд ва он зрҳоро дар миёни он равшаноӣ ҳаракат медиҳад , шуморо аз он ҳеҷ бим буд ? гуфтанд на . Гуфт ҳамаи куни пеши дили бандаи муваҳҳид ҳамчунон заррааст ки боди онро ҳаракат медиҳад .
Шайх гуфт шблӣ гуфт : лоикўни алсўФии сўФё ҳатто икўни алхлқи каллаами ъёлои алайҳ . Шайх гуфт яъне ба чашми шафқат баҳама менигарад ва кашӣдан бори эшон брхўиштн фариза медонад кӣ ҳама дар тасарруфи қазо ва машйатанд .
Шайх гуфт бўъсмон мағрибӣ гуфт кӣ : алхлқи қўолбу ашбоҳи тҷрии алайҳои аҳкоми алқдра .
Шайх гуфт мҳмдбни алӣ алқсоб гуфт : кони алтсўФи ҳолои Фсори қолои сами зҳби улҳолу алқолу ҷоءи алоҳтёл .
Шайх гуфт аз абўолъбос қассоб шунидам даршаҳри омул кӣ аз вай пурседанд аз қул ҳўоллаҳи аҳад . Гуфт : қул шуғласт ва ҳў ишоратаст валлоҳ иборатасту маънии тавҳид аз ишорату иборат муназзаҳаст .
Шайх гуфт рӯзии луқмон сарахсӣ гуфт сӣ соласт то султони ҳақи ин шористони ниҳоди мо ФрўгрФтаҳаст ки касро Зуҳра он нест кӣ дарав тасарруф кунад ва биншинад .
Шайх гуфт аз устоди Абӯали дқоқ пурседанд аз самоъ , гуфт : алсмоъи ҳўолўқти Фмни лосмоъи ?лаи лосмъи ?ла ва ман лосмъи ?лаи Флои дайни ?лаи лони аллоҳи таъолии қоли анҳми ани алсмъи лмъзўлўни вқоли қолўолў кно насамъ ӯ наақл мо кнои фии асҳоби алсъири Фолсмоъи сафири ман алҳақу расӯли ман алҳақ иҳмли аҳл алҳақ болҳқи ило алҳақ Фмни асғии илайҳи баҳақи таҳаққуқ ва ман асғии илайҳи бтбъи тзндқ .
Шайх гуфт рӯзии Оишаи сидиқаи разии аллоҳи анҳо ба наздик расӯл даромад аз арӯсӣ , расӯли слии аллоҳ алайҳ гуфт ё Оишаи арӯсӣ чун буд , хуш буд , касе буд ки шуморо биткӣ гуфтӣ ?
Шайх гуфт аз онкӣ : самоъи дӯстон баҳақ бошад эшон бар некӯтарин рӯеи Фрошнўнд . Худоӣ таъолӣ мефармоед : Фбшри ибодии аллазӣнаи истмъўни алқўли Фитбъўни аҳсанаи самоъ ҳар каси ранги рӯзгор вай дорад : кас бошад кӣ бадунёи шунӯду кас буд кӣ бар ҳавои нафаси шунӯд ва кас бошад кӣ брдўстии шунӯд кӣ бар висолу фироқи шунӯд , ин ҳамаи ваболу мзлмт онкас бошад , чун рӯзгор бо зулмат бошад самоъ бо зулмат буд ва кас бошад ки дрмърФтии шунӯди самоъи он дуруст бошад кӣ аз ҳақи шнўдўон касоне бошанд кӣ худованди эшонро блтФҳоءи хеш гардонида бошад валлоҳи латифи бъбодаҳи бандаи тамлӣк худо бошаду бандаи тахсӣс худо бошад , бъбодаҳи инҳои тахсӣсаст эшонро шунавоӣ аз ҳақи баҳақ буд .