Донистӣ ки ҳақиқати адолат ё лозими он инаст ки ақл ки Халифа худост ғолиб шавад бар ҷамеъи қуво , то ҳар якеро ба корӣ ки бояд ва шояд бидорад ,у низоми мамлакати инсонӣ фосид нашавад пас , бар ҳар инсонӣ воҷибаст ки саъй ва муҷоҳида кунад , ки ақл ки ҳукми ҳокими одилу Халифа аз ҷониб худост , бар қувоӣ ӯ ғолиб шавад ,у ихтилофи қуворо бартараф кунад , ва хоҳишҳои ва ҳавоҳои онҳоро барканор гузорад ,у ҳамаро ба роҳи рост мустақӣм бидорад .

Ва бидон ки касе ки қуввау сифоти худро ислоҳ накарда бошад , ва дар мамлакати бадани худ адолатро зоҳир нанамуда бошад , қобилияти ислоҳи дигарону иҷрои ҳукми адолат дар миёни соири мардумонро надорад , на қобилияти тадбири манзили худро дорад , ва на шойистагии сиёсати мардумро , на лоиқи раёсат шаҳраст ва на сазовори сарварии мамлакат .

Оре касе ки аз ислоҳи нафаси худ оҷиз бошад , чигуна дайгариро ислоҳ май намояд ,у чароғӣ ки ҳаволии худро равшан нигараданд , чигуна рўшноӣӣ ба давртар мебахшад ?

Пас ҳар ки қувоу сифоти худро ба ислоҳ оварад ,у таъдил дар шаҳри банди нафас худ намӯд , ва аз тарафи ифроту тафрит даврӣ кард ,у мтобъти ҳўӣу ҳаваси нафаси худро нанамуд , ва бар ҷодаи васати истод , чунин шахсеи қобилияти ислоҳи дигаронро дорад ,у сазовори сарварӣ мардумонаст ,у Халифаи худоу соя парвардгораст дар рӯй замин ва чун чунин шахсе дар миёни мардуми ҳоким ва фармонраво шуд ,у зимоми умӯри эшон дар қабзаи иқтидор ӯ даромад , ҷамеъи мафосид ба ислоҳ меояд ,у ҳамаи билоди равшан ва нӯронӣ мешавад ,у олами обод ва маъмур мегардад ,у чашмаҳо ва наҳрҳо пуроб мегардад ,у заръу маҳсӯли фаровон ,у насл банӣ одам зиёд мешавад ,у баракоти осмон , заминро фурӯ мегирад , ва боронҳои нофеъа нозил мешавад .

Ва аз ин ҷиҳатаст ки болотарин ақсоми адолат ,у ашрафу афзали анвоъи сиёсат , адолат подшоҳаст , балки ҳар адолатии баста ба адолат ӯст , ва ҳар хайру некии манӯт ба хайрят ӯ ва агар , адолат султон набошад , аҳадии мутамаккин аз иҷрои аҳком адолат нахоҳад буд чигуна чунин набошад ,у ҳоли инки таҳзибу таҳсили маорифу касби улӯму таҳзиби ахлоқу тадбири амри манзилу хонау тарбияти аёлу авлод , мавқуфаст ба « фироқи бол » ,у итмӣнони хотир ,у интизоми аҳвол , ва бо ҷаври султону зулми подшоҳ , аҳволи мардуми мухтал ,у авзоъи эшон парешон мегардад ва аз ҳар тарафии фитнаи бармеи хезад ва аз ҳар ҷонибии меҳнатӣ рӯ меоварад ва дилҳо мурда ва хотирҳо афсурда мешавад ва аз ҳар гӯша « оиқӣ » србрмӣ оварад ва дар ҳар канории монеъӣ пайдо мешавад толибин саодату камол дар биёбонҳо ва саҳроҳо ҳайрону саргардон май монандиу арбоби улӯму дониш дар завоёии хафоу гумномӣ мунзавӣ мешаванд на эшонро ба сари манзили камоли роҳӣ , ва на аз барои шоҳ , роҳи ҳидояти роҳнмоӣӣу огоҳии осори ърсоти илму амали мундарис ва куҳна мешавад , ва дару девори манозили донишу бениши тира ва тор мегардад пас , ончӣ лобудаст дар таҳсили саодат аз ҷамеъати хотир ,у интизоми амри маош ки зарурии зиндагонӣ инсонаст , ба ҳам намерасад .

Болҷмлаҳи маноти куллӣ дар таҳсили камолот ,у вусӯл ба маротиби съодот ,у касби маорифу улӯму нашри аҳком , адолат султонаст ,у илтифот ӯ ба аълои калимаи дайн ,у саъй ӯ дар тарвиҷи шариъати Сайиди алмрслини слии аллоҳи алайҳу ?алау силам .

Ва аз ин ҷиҳат дар ахбор воридаст ки « подшоҳи одил шарикаст дар савоб ҳар ибодатӣ ки аз ҳар раиятӣ аз ӯ содир шавад ,у султони золим шарикаст дар гуноҳ ҳар маъсиятӣ ки аз эшон сар занад » .

Аз Сайиди анбёءи слии аллоҳи алайҳу ?алау силам Марвӣаст ки фармуданд : « муқаррабтарин мардум дар рӯзи қиёмат дар назд худои подшоҳ одиласт ,у дуртарини эшон аз раҳмати худои подшоҳ золимаст »у боз аз он бузургвор Марвӣаст ки « адли соъаҳи хайри ман ибодаи сабъин сана » яъне « адолат кардан дар як соъати беҳтар аз ибодати ҳафтод соласт » .

Ва сари он инаст ки асари адли як соъат басо бошад ки ба ҷамеъи билод мамлакат бирасад ва дар азмина бисёр боқӣ монад ва баъзе аз бузургон дайн гуфтаанд ки « агар бидонам як дуои ман мустаҷоб мегардад онро дар ҳақ султон мекунам , ки худо ӯро ба ислоҳ оварад , то нафъи дуои ман ом бошаду фоидаи он ба ҳама кас бирасад »у расида ки « бадани султони одил дар қабр аз ҳам наме резад »

Ва махфӣ намонад ки ончӣ дар ӣнҷо мазкӯр шуд , адолат ба маънӣ аъамаст , ва аммо адолат ба маънии ахас ки муқобил зулмаст ,у ағлаб ки дар мавриди салотину ҳукком мазкӯр мешавад мурод онаст , ки баъд аз ин дар мақоми чаҳорум мазкӯр хоҳад шуд .