Аз ончӣ мазкӯр шуд маълум шуд ки ниҳояти камолу ғояти саодат , аз барои ҳар шахсе атсоФ ӯст ба сифати адолат ,у миёна рӯй дар ҷамеъи сифоту афъоли зоҳирау ботина , хоҳ аз умӯрӣ бошад ки махсӯси зот ӯу мутаъаллиқ ба худ ӯ бошад , ё амре бошад ки миён ӯ ва дайгарӣ бӯда бошаду наҷот дар дунёу охират ҳосил намешавад , магар ба истиқомат бар васату сабот бар марказ .

Пас эй ҷони бародар агар толиби саодатӣ , саъй кун то ҷамеъи камолотро ҷомеъ бошӣ , ва дар ҷамеъи умӯри мухталифаи васату миёна рӯйро шиор худ кун аввал саъй кун ки мутавассит бошӣ миёни илму амал ,у ҷомеъи ин ҳар ду мартаба бошӣ , ба қадари иститоату имкон ,у иктифо ба яке аз ин ду макун , ки ҳар ки иктифо ба яке намояд аз шиканандагони пушт пайғамбар хоҳад буд , ҳамчунон ки дар ҳадиси собиқи гузашт .

Ва бидон ки илм беамал , ваболу мӯҷиби хусрон ва наколаст аз ҷоҳили ҳафтод лағзишро чашм мепӯшанд , пеш аз онкӣ аз олами якеро даргузаранду амал бе илми заҳмат бефоидааст зеро ки илм онаст ки аз рӯй илму маърифат содир шавад ва бояд дар амал мутавассит бошӣ миёни ҳифзи зоҳиру ботини худ , на инки зоҳири худро покизаи нмоӣӣ ва онро ба ибодоту тоъоти бёроӣӣ ,у ботин ба анвоъи хбосот олӯда бошад монанди ъаҷузаи карӣаи манзари зишти лақои деви сират ки худро мулаббас ба либоси арӯсон « ҳўрўш » ,у музайян ба зинат « маҳвашони дилкаш » намояд , ва ба анвоъ « тдлисот » , худро биорояд , на инки саъй дар некии зоту покии ботин худ кунӣ ,у лекини болмраҳ аз зоҳири ғофили шӯй , ва мутлақан мулоҳизаи онро накунӣ , ва ба ҳеҷ навъ аз маломати мардуми андешаи ннмоӣӣ , ва аз касофоти зоҳирӣаи худро муҳофизати ннмоӣӣ , монанди дарии шоҳвор ки онро ба анвоъи қозўроту наҷосоти мулавваси созанд балки , бояд зоҳирати ойина ботинат бошад ,у ботинат аз ҷамеъи хбосоту касофот пок бошад ва бояд дар ҷамеъи сифоти ботинӣау афъоли зоҳирӣаи мутавассити миёни ифрот ва тафрит бошӣ , ба тафсилӣ ки дар ин китоб гӯш зад ту хоҳад шуд

Ва ҳамчунин дар таҳсили улӯм бояд миёна рӯйро ихтиёр кунӣ ,у васати миёни улӯми ботинӣаи ақлӣау улӯми зоҳирӣаи шаръӣаро бигирӣ , на аз он касон бошӣ ки ақтсор мекунанд бар завоҳири оёту ахбор ,у ҷумуд май намоянд бар тарҷумаи аҳодӣсу осор , ва аз ҳақоиқи қуръону суннат бехабар , ва аз дақоиқи ҳукми китобу ривояти қатъ назар кардаанд забони эшон ба муҷарради тақлид ба мазаммати уламои ҳақиқати дароз , ва бо якдигар дар таъну лаъни эшон ҳам овоз , ва гоҳе эшонро мулҳиду кофар май номанд ,у замонии онҳоро зиндиқу торак шариъат мехонанд , бидӯни инки каломи эшонро ғӯр кунанду матлаби эшонро бафаҳманд , ва аз тариқаи эшон огоҳ шаванд ва аз ақоиди эшон Фҳси намоянд ва тафтиш кунанд ва на аз ашхосӣ бошӣ ки умри худро сарфи улӯм ақлӣа намӯда ба фузули Юнонёни худро розӣ мекунанд ,у уқули қосираи худро дар ҳар чизеи далел ва раҳбар медонанд , ва ҳар чаҳ ақли ноқиси эшон онро нафаҳманд тарҳ ё таъвил мекунанд ,у оёту ахборро то тавонанд аз зоҳири худ сарф мекунанду аҳком шариъат набуйа дар назд эшон маҳҷӯр , ва аз татаббуъи оёт ва ахбор давранд уламои шариъатро мазаммат ва бадгӯӣ мекунанд , ва ба эшон нисбати биФҳмӣ ва нодонӣ медиҳанд , варасаи анбёءро ҷоҳил ва нодон мешуморанд , ва аз барои худ ки ҳануз ақлро аз ваҳм тамиз надодаанд , зиракӣу Фтонт собит мекунанд ва аз ин ғофил ки ақл бе раҳнамоеи шаръи қадам барнаме тавонад дошт ,у гомӣ дар роҳ наметавонад гузошт ва чун хоҳӣ ки ҷомеъи миёни ақлӣот ва нақлиёт бошӣ , бояд дар ҳар ду васату миёна рӯйро ихтиёр кунӣ .

Пас дар ақлӣот ба маҳзи таассубу тақлид бар як тариқаи хосӣ ақтсор накунӣ , на « мутакаллим » сарф бошӣ ки ба ғайр аз баҳсу ҷадал чизе нашносад , ва на « мшоӣӣ » маҳз , ки дайнро зойеъу шариъатро мӯҳмал гузорад ва на сӯфӣ бошӣ ки ба даъвоӣ бе гувоҳи мушоҳидау кашф , худро ба истироҳат андозад ,у даст аз ҷамеъ улӯм бардорад , балки бояд ҷамеъи маротибро ҷамъ намӯда васати ҳамаро ихтиёр кунӣ .

Пас лозимаст бар толиби илм ки ибтидо аз соҳиби шаръу дайн , чароғ ва раҳбар ҷӯяд ,у ақли худро аз асар ӯ равона созад ,у Асои истидлолро ба даст гираду нафаси худро ба ибодату тоъат ,у муҷоҳида ва риёзат намӯда , қобили қабули сувари илмияи намояди пас ончии инҳо ӯро ба он кшоннд ва далолат кунанд ихтиёр кунад , хоҳи мувофиқи тариқа « ҳкмоء » бӯда бошад ё « мутакаллимин » ,у хоҳи мутобиқи қоида « мшоӣиин » бӯда бошад ё « ашроқиин » ,у хоҳи муттаҳид ба ақвол « урафо бошад ё « мтўсФаҳ » , ва дар улӯми шаръиёт ба муҷарради табаъият , як тариқаро ихтиёр накунад , на аз он « ихборӣин » бошад ки қавоиди асўлиаҳи ақлӣау нақлияу иҷмоъоти қатъӣаро илтифот намекунанд , ва на аз он асўлиин бошад ки дар истинботи аҳкоми шариъати қавоиди аҳли суннатро ба кор мебаранд ,у ороъу знўни худро ҳуҷҷат қотеъ мешуморанд , ва ҳар занниро дар тарҷеҳи аҳком эътибор мекунанд ва ба « қиёсот » омма мутамассик мешаванд балки ҷамъи миёни ҷамеъ туруқ намӯда , ончии ақли сариҳу нақли саҳеҳи вайро ба , он кашонад , ихтиёр кунад ва ҳамчунин дар ҷамеъи умӯри ботинӣау зоҳирӣаи тавассутро ихтиёр кунад , то амри маошу маъод мунзабит гардад ,у съодоти абадро дарёбад .