ӯро гӯйем ки ҳақиқат аз чизҳо ба гувоҳии ақл пайдо ояд ,у андар ақл ёфта онаст ки ҳама бояд ки бадиҳо нек шавад ва наме бояд ки некҳо бад шавад , ва маълумаст ки бозгашт ҳар чизе бидон бошад казу пайдо шавад . Пас пайдо шуд ки ниҳояти бадиҳо некаст ва аз неки мар ӯро гузар несту ниҳояти некҳо бад нест , чаҳ неки худ ниҳоятаст ,у ниҳоятро ниҳоят нест . Ва чун маълум шуд ки ниҳояти бадҳо некаст , маълум шуд ки оғозаш будаш ҳамаи будҳо некаст то ниҳояти ҳамаи будҳо ба некӣ бошад , аз баҳри онки бозгашт ҳар чизе бидон бошад ки оғоз аз он бӯдааст . Ва тавҳид маҳз онаст ки гӯйем мубдиъи ҳақ покаст аз некӣу бадӣ , бёФриди мари ақлроу ҳамаи некиро андари зот ӯ ҳосил кард ба амри хеш бевосита , ва чун мари яке буд лозим ояд ки ончӣ аз ӯ буд яке буд . Ва он яке неки маҳз буд бе ҳеҷ бадӣу назари ақл ки падед омад ба фармони мубдиъи ҳақи нафас буд ки бпзирФти Фоӣдаҳҳои ақлиро бемакон ва безамон ва беҳангомӣ , ва аз нафаси куллӣ ҳама некӣаст ба зоти хеш , ва ӯро ду илмаст : яке тамому дайгарии нотамом , онк тамомаст аз ҷиҳати зот нафасаст ки ӯ тамомаст андари боб пазируфтани Фоӣдаҳҳои ақлӣ ,у онч на тамомаст аз ҷиҳат маълул ӯст , ва он ҳиўлӣаст ки оҷизаст аз пазируфтани қӯти нафаси куллӣ ба тамомӣ . Ва далел бар дурустии ин даъвии ин сет ки ҳар сонеъиро аз мардуми ҳам чунин ду илмаст : яке тамом ва яке нотамом . Онч тамомаст мақсӯд сонеъаст чун курсӣ ки ӯ мақсӯд дурудгараст ва тамомаст ,у ончи но тамомаст аз оҷизии даст афзораст ва он тарошҳо ва сарборҳои ҷавоб ҳоаст ,у амали нафаси онк тамомаст оғози ҳаракат ваҳмӣаст то ҳиўлӣ каз ӯ падеди оам ,у оҷизӣ ҳиўлӣ онаст ки ӯ мари зоти хешро падеди натавонад овардани магар ба ёрии сӯрат ки он аз табиатаст . Ва чун каз падед овардани зоти хеш бе ёрии чизеи дигар оҷиз бошад на чун чизе бошад ки ӯ бениёз бошад аз ёрӣ кардани чизеи дайгарии мари падед овардани зоти хешро , ва он нафасаст ки бениёзаст аз чизи дигар ба назари ақл ки бадв расидааст . Пас андари ибдоъи мубдиъи ҳақ чизе нест аз бадӣ , ва низ андари нафй кардани бадӣ аз ҷавҳари ақли исбот зотаст . Ва андари исбот кардани бадии андари ҷавҳари ақли нафй кардани зот ақласт , ва нест андари ҷавҳари ақли онк нафй кунад мари зот ӯро . Пас андари ҷавҳари ақл чизе нест аз бадӣ ки исбот шавад , бал каз ҷиҳати нафии тавон гуфтани андари ақли мари бадиро чунонк гӯйии бадии андар ақл нест . Ва агар андари ҷавҳари ақли чизе аз бадии собит будӣу ҷавҳар ӯ асли ҳамаи некҳост ихтилофи андари ҷавҳар ӯ мавҷӯд будӣ ,у чизе ки андари ҷавҳар ӯ ихтилоф бошад мар ӯро табоҳ шудан лозим ояд ,у чизе ки ӯ табоҳ шаванда бошад бар ӯ эминӣ набошаду бадв майл накунад хиради ҷузе ,у нафасҳои хирад ёфта майл кунад ба Фоӣдаҳ гирифтан аз ақлу тавофуқ бӯдан бар исботи ҷавҳари ақлу давр кардани мар ӯро аз табоҳ шудан . – пас дуруст шуд ба гувоҳии ақли ҷузе ки ҷавҳари ақли куллӣ аз астҳолт давраст ,у некҳо андрў мавҷӯдаст . Ва ҳар чаҳ некҳо андари ҷавҳар ӯ мавҷӯд бошад бадиҳо аз ҷавҳар ӯ давр бошад . Ва низ ҷой бозгаштани нафасҳо онки пайғамбарони алайҳими ассаломи халқро бидон умед доданд биҳиштасту бадиро аз онҷоӣ нафй карданд , ва гуфтанд ки андрў марг набошад , чунонк худоӣ таъолӣ гуфт , қавлаи таъолӣ : лои изўқўни фӣҳо аламути алои аламутаи алаввалӣу вқиҳми азоб алҷҳим гуфт : начишад андари биҳишти марги магари он марги нахустин ва нигоҳ дошт эшонро худоӣ аз азоби дӯзах . Ва гуфтанд : каз шароби биҳишти дард сар набошад вена сипарӣ шавад чунонк гуфт , қавла : лои исдъўни анҳоу лои инзФўн . Пас чун ҷои савоби бад-ӣн манзалатаст аз бехилофӣ , ва он азоФт ақлӣаст мари нафаси куллиро ки биҳишт ӯст , бад-ӣни ҷавҳари ақл ки ба ваҳдати бории таъолӣу тақаддус офарӣдааст давраст аз ҳамаи бадиҳо .