Сифати андаруни каъба : арзи девор яъне захоматаши шаш шбрасту замини хонаро фарш аз рухомаст ҳамаи сипед ва дар хонаи се хилват кучакаст бар мисоли дуконҳо яке муқобил дар ва ду бар ҷониби шимол ,у сутунҳо ки дар хонааст ва дар зер сақф задаанд ҳама чубинаст чаҳорсуи тарошида аз чӯби соҷи алои як сутун мудаввараст . Ва аз ҷониби шимоли таҳтаи сангии рухом сурхаст тӯлонӣ ки фарш заминаст ва мегӯйанд ки расӯли алайҳи алслўаҳу ассалом бар он ҷо намоз кардааст ва ҳар ки онро шиносад ҷаҳд кунад ки намоз бар он ҷо кунад ,у девори хонаи ҳамаи тахтҳои рухом пӯшидааст аз алвон . Ва брҷонби ғарбии шаш миҳробаст аз нуқраи сохта ва ба мех бар девори дӯхта ҳар яке болои мардӣ ба такаллуф бисёр аз зркорӣу саводи сими сӯхта ва чунонаст ки ин миҳробҳо аз замин баландтараст ,у миқдори чаҳор араш девори хона аз замин бартараст ва болотар аз он ҳамаи девор аз рухомаст то сақф ба ниқорат ва наққошӣ кардау ағлаб ба зари пӯшида ҳар чаҳор девор . Ва дар он хилват ки сифат карда шуд ки яке дар рукн ироқӣаст . Ва яке дар рукни шомӣ ва яке дар рукни ямонӣ , дар ҳар байғӯлаи ду таҳтаи чубин ба мсмори нуқра бар деворҳо дӯхтаанд ва он таҳтаҳо аз киштии Нӯҳи алайҳ ассаломаст ҳар таҳтаи панҷ гази тӯл ва як газ арз дорад , ва дар он хилват ки қафоӣ ЊАЉАРУЛАСВАДаст дебои сурх дркшидаҳанд . Ва чун аз дар хона дар раванд бар дасти рости зовияи хона чаҳорсу кардаанд миқдори се газ дар се газ ва дар он ҷои дараҷа Эйаст ки он роҳи бом хонаасту дарии нуқраи гин ба як табақа бар он ҷои ниҳода ва онро боб алрҳмаҳ хонанду қуфли нуқраи гин бар ӯ ниҳода бошад , ва чун бар бом шудӣ дарӣ дигараст афканда ҳамчун дар бомай ҳар ду рӯй он дар нуқраи гирифта . Ва боми хона ба чӯб пӯшидаасту ҳамаи пӯшишро ба дебо дар гирифтаи чунон ки чӯби ҳеҷ пайдо нест ва бар девори пеши хона аз болои чӯбҳо китоба Эйаст заррин бар девори он дӯхтау номи султони Миср бар он навишта ки Маккаи гирифта ва аз дасти хулафоӣ банӣ аббоси беруни барда ва он алъзизи лдин аллоҳ бӯдааст . Ва чаҳор таҳтаи нуқраи гини бузург дайгарӣаст баробари якдигари ҳам бар девори хонаи дӯхта ба мсморҳои нуқраи гину брҳри як номи султонӣ аз салотини Мисри навишта ки ҳар як аз эшон ба рӯзгори худ он тахтҳо фиристодаанд . Ва андари миёни сутунҳо се қандили нуқра овехтаасту пушти хона ба рухоми ямонӣ пӯшидааст ки ҳамчун булӯраст ,у хонаро чаҳор равзанаст ба чаҳор гӯша ва бар ҳар равзанӣ аз он таҳтае обгинаи ниҳода ки хона бидон равшанасту борон фурӯ наёяд ,у новдони хона аз ҷониб шимоласт бар миёна . Ҷойу тӯли новдони се газасту сартосар ба зар навиштааст . Ва ҷомае ки хона бидон пӯшида буд сипеда буд ва ба ду мавзе тароз дошт , тарозиро як гази арзу миён ҳар ду тарози даҳ газ ба тақрйву зеру боло ба ҳамин қиёси чунон ки ба воситаи ду тароз улувва хона ба се қисмат буд ҳар як ба қиёси даҳ газ . Ва бар чаҳор ҷониби ҷомаи миҳробҳои рангин бофтаанд ва нақш карда ба зари риштау пардохта бар ҳар девории се миҳроби яке бузург дар миён ва ду кучак бар ду тарафи чунон ки бар чаҳор девори дўзодаҳ миҳробаст . Бар он хона бар ҷониби шимоли беруни хонаи деворӣ сохтаанд миқдори як газ ва ним ва ҳар ду сари девор то наздики арқони хонаи бардаи чунон ки ин девор мқўсаст ва чун нисфи доирае . Ва миёни ҷои ин девори аи зи девори хонаи миқдори понздаҳи газ даврасту девору замини ин мавзе мрхм кардаанд ба рухоми млўну мунаққаш ва ин мавзеро ҳаҷар гӯйанд ва он новдони боми хона дар ин ҳаҷари резад ва дар зери новдони таҳтаи сангии сабз ниҳодааст бар шакли миҳробӣ ки оби новдон бар он уфтад ва он санг чандонаст ки мардӣ бар он намоз тавонад кардан ,у мақоми иброҳӣми алайҳи ассалом бар он ҷост ва онро дар сангӣ ниҳодаасту ғилоф чаҳорсу карда ки болой мардӣ бошад аз чӯб ба амал ҳарчӣ некӯтару таблҳои нуқраи бароварда ва он ғилофро ду ҷониб ба занҷирҳо дар сангҳои азими баста ва ду қуфл бар он зада то касе даст бидон накунаду миёни мақому хонаи сӣ арашаст . Бӣри замзам аз хонаи каъбаи ҳам сӯй машриқасту бргўшаҳ ЊАЉАРУЛАСВАДасту миёни бӣри замзаму хонаи чиҳил ва шаш арашаст ва бар фарохии чоҳи се газ ва ним дар се газ ва нимасту обаш шурӣ дорад лекин битавон хӯрд ,у сари чоҳро ҳзираҳ кардаанд аз таҳтаҳои рухоми сипеди болои он ду араш , ва чаҳор сӯии хонаи замзам охирҳо кардаанд ки об дар он резанду мардуми вузӯи созанду замини хонаи замзамро мушаббак чӯбӣ кардаанд то об ки мерезанд фурӯ меравад . Ва дар ин хонаи сӯй машриқасту баробари хонаи замзами ҳам аз ҷониби машриқи хонае дигараст мураббаъу гунбадӣ бар он ниҳода ва онро сқоиаҳ алҳоҷ гӯйанд . Андари он ҷои хам ҳонҳодаҳ бошанд ки ҳоҷён аз он ҷо об хуранд . Ва аз ин сқоиаҳи алҳоҷи сӯии машриқи хонае дигараст тӯлонӣ ва се гунбад бар сари он ниҳодааст ва онро хзонҳолзит гӯйанд . Андар ӯ шамъу равған ва қнодил бошад . Ва гирд бар гирди хонаи каъбаи сутунҳо фурӯ бардаанд ва бар сар ҳар ду сутуни чӯбҳо афканда ва бар он такаллуфот карда аз ниқорату нақш ва бар он ҳалқаҳоу қуллобҳо овехта то ба шаби шамъҳоу чароғҳо бар он ҷо ниҳанд ва аз он овезанд ва онро мшоъл гӯйанд . Миёни девори хонаи каъба ва ин мшоъл ки зикр карда шуд сад ва панҷоҳ газ бошад ва он тавофгоҳасту ҷумлаи хонаҳо ки дар соҳат Масҷидулҳаромаст ба ҷузи каъбаи муаззамаи шарафҳо аллоҳи таъолии се хонааст яке хонаи замзаму дигари хазонаи алзит . Ва андари пӯшиш ки баргард масҷидаст паҳлавии девори сандӯқҳост аз он ҳар шаҳрӣ аз билоди мағрибу Мисру шому рӯм ва Ироқину хуросону мовароуннаҳру ғайра . Ва ба чҳорФрснгӣ аз Макка ноҳитӣаст аз ҷониби шимол ки онро барқа гӯйанд амири Маккаи он ҷо менишинад бо лашкарӣ ки ӯро бошад ва он ҷои оби равон ва дарахтонаст ва он ноҳитӣаст дар миқдори ду фарсанги тӯл ва ҳамин миқдори арз . Ва ман дар ин сол аз аввали раҷаб ба Макка муҷовир будаму расм эшонаст ки мудом дар моҳи раҷаб ҳар рӯз дар каъба бигушоӣанд бидон вақт ки офтоб барояд .