Яке дар сӯрати даравишон на бар сифати эшон дар маҳфилӣ дидам нишастау шнътӣ дар пайвастау дафтари шикоятӣ боз кардау зми тавонгарон оғоз карда . Сухани бад-ӣни ҷои расонида ки дарвешро дасти қудрат бастаасту тавонгарро пои иродати шикаста .

Маро ки парвардаи неъмати бузургонам , ин сухан сахт омад . Гуфтам : эй ёр , тавонгарон дахл мискинонанду захира гӯша нишинону мақсади зоирону Каҳфи мусофирону муҳтамили бори гарон , баҳри роҳати дгарон . Дасти тановул онгаҳ ба таом баранд ки мутаъаллиқон ва зердастон бихӯранду фазлаи макорими эшон ба аромлу перону ақорбу ҷирони расида .

Агар қудрат ҷӯадаст вагар қӯти суҷуд , тавонгаронро ба муяссар шавад ки мол мзко доранду ҷомаи поку арзи масӯну дили фориғ ,у қӯти тоъат дар луқма латифасту сиҳҳати ибодат дар кисвати назиф , пайдост ки аз меъдаи холӣ чаҳ қӯт ояд вази дасти тиҳӣ чаҳ муруввати вази пои ташна чаҳ сайр ояд ва аз дасти гурусна чаҳ хайр .

Фароғат бо фоқаи нпиўндду ҷамъият дар танги дастӣ сӯрат набандад . Яке тҳрмаҳи ъашои баста ва яке мунтазир ъашо нишаста . Ҳаргиз ин бидон кӣ монад ?

Пас ибодати ӣнон ба қабул , аввалӣ тараст ки ҷамъанду ҳозир , на парешону парокандаи хотир . Асбоби маишати сохта ва ба авроди ибодати пардохта . Араб гуяд : « أъўзи биллоҳи ман алФқри алмкбу ҷавори ман лои аҳб » ва дар хабараст : « алФқри саводи алўҷаҳи фии алдорин » . Гуфто : нишнидӣ ки пайғамбари алайҳ ассалом гуфт : « алФқри фахрӣ » . Гуфтам : хомӯш ки ишорати хоҷаи алайҳи ассалом ба фақри тайифае сет ки марди майдон ризоӣанду таслими тири қазо , на ӣнон ки хирқа Аброр пӯшанду луқма идрор фурушанд .

Дарвеш бе маърифати нёромд то фақраш ба куфри анҷомад . « коди алФқри أни икўни кФро » ки нишоед ҷуз ба вуҷӯди неъмати бараҳнае пӯшидан ё дар астхлоси гирифтории кўшидн ,у абнои ҷинси моро ба мартабаи эшон ки расонаду яди улё ба яди суфло чаҳ монад ? набинӣ ки ҳақи ҷлу ъло дар муҳками танзил аз Наими аҳли биҳишт хабар медиҳад ки аўлӣки ?лаами ризқи маълум то бадоне ки машғӯли кафоф аз давлати ифоф , маҳрӯмасту малики фароғат , зери нигини ризқи маълум .

Ҳоле ки ман ин сухан бигуфтам , Аннани тоқати дарвеш аз даст таҳаммул бирафт . Теғ забон баркашиду асби фасоҳат дар майдон вақоҳат ҷаҳонед ва бар ман давонед ва гуфт : чандон муболиға дар васфи эшон бкрдӣу суханҳои парешон бигуфтӣ ки ваҳм тасаввур кунад ки трёқанд ё калиди хазонаи арзоқ .

Муштии мутакаббир , мағрур , мъҷб , нФўр , мштғли молу неъмат , мФттни ҷоҳу сирват ки сухани нгўинди إло ба сафоҳат ва назар накунанд إло ба кароҳат . Уламоро ба гадоӣ мансӯб кунанду фуқароро ба бесару пое маъюб гардонанд ва ба иззати молӣ ки доранду иззати ҷоҳӣ ки пиндоранд , бартар аз ҳама нишинанд ва худро ба аз ҳамаи бенанд ва на он дар сар доранд ки сар ба касе бар доранд бехабар аз қавли ҳукамо ки гуфтаанд : ҳар ки ба тоъат аз дигарон камаст ва ба неъмат беш , ба сӯрат тавонгараст ва ба маънии дарвеш .

Гуфтам : мазаммати ӣнони равои мадор ки худованд караманд , гуфт : ғалат гуфтӣ ки банда дираманд . Чаҳ фоида чун абри озорнд ва наме боринду чашма офтобанд ва бар кас наметобанд . Бар мураккаби иститоат , саворонанд ва намеронанд . Қадамии баҳр худо наниҳанду дарме бе ман ва أзӣ ндиҳанд . Молӣ ба машаққати фароҳами оранд ва ба хаст нигаҳ доранд ва ба ҳасрат бигузоранд , чунон ки ҳакямон гӯйанд : сими бахил аз хок вақте барояд ки вай дар хок равад .

Гуфтамаш : бар бухли худовандони неъмат , вуқуф наёфтае إло ба иллати гадоӣ . Вагарнаи ҳаркии тамаъи як сӯ наад , Кариму бахилаши яке намояд . Маҳак донад ки зар чист ва гадо донад ки мумсик кист .

Гуфто : ба тҷрбти он ҳаме гӯям ки мутаъаллиқон бар дар бидоранду ғализон шадид баргуморанд то бор азизон ндиҳанду даст бар синаи соҳиб тамизон ниҳанд ва гӯйанд каси ӣнҷо дар нест ва рост гуфта бошанд :

Гуфтам : ба узри он ки аз дасти мутаваққиъон ба ҷон омадаанд ва аз рқъаҳи гадоён ба фиғону маҳол ақласт агар реги биёбон , дар шавад ки чашми гадоён , пар шавад .

Ҳар куҷо сахтӣ кашидае талхии дидаеро бинӣ , худро ба шара дар корҳои махуф андозад ва аз тавобеъи он нпрҳизд ва аз уқубат эзад наҳаросаду ҳалол аз ҳаром нашносад .

Аммо соҳиби дунё ба айни анояти ҳақ млҳўзаст ва ба ҳалол аз ҳароми маҳфӯз . Ман ҳамоно ки тақрири ин сухан накардаму бурҳон баён наёвардам , инсоф аз ту таваққуъ дорам ҳаргизи дидае дасти дуое бар китфи баста ё бенавое ба зиндон дар нишаста ё пардаи Маъсӯмии дарида ё кафӣ аз мъсми бурӣда , إло ба иллати дарвешӣ ? шермардонро ба ҳукми зарурат дар нақбҳо гирифтаанду каъбҳо суфта ва муҳтамиласт он ки якеро аз даравишони нафаси аммора талаб кунад , чу қӯт аҳсонш набошад , ба исён мубтало гардад ки батн ва фараҷ тавъаманд , яъне фарзанди як шикаманд : модом ки ин яке барҷоӣаст , он дигар бар пойаст . Шунидам ки дарвеширо бо ҳдсӣ бар хбсӣ гирифтанд . Бо он ки шармсории барад , бими сангсорӣ буд . Гуфт : эй мусулмонон қӯт надорам ки зан кунаму тоқат на ки сабр кунам чаҳ кунам ? лои рҳбониаҳи фии алислом . Вази ҷумлаи мавоҷиби сукӯну ҷамъияти дарун ки мари тавонгарро муяссар мешавад яке он ки ҳар шаби санамӣ дар бар гирад ки ҳар рӯзи бадви ҷавонӣ аз сар гирад субҳи тобонро даст аз сабоҳат ӯ бар дилу сарви хиромонро пой аз хиҷолат ӯ дар гул .

Маҳоласт ки бо ҳасани талъат ӯ гирд муноҳӣ гардад ё қасд табоҳӣ кунад .

Ағлаби тиҳии дастони домани исмат ба маъсият олойанду гуруснагон нон рубойанд .

Чаҳ мояи мастурон ба иллати дарвешӣ дар айни фасод афтодаанду арзи гиромӣ ба боди зишти номӣ бар дода .

Ҳотами тоӣ ки биёбон нишин буд агар шаҳрӣ будӣ аз ҷӯши гадоён бечора шудӣу ҷома бар ӯ пора кардандӣ . Гуфто : на ки ман бар ҳоли эшон раҳмат май барам , гуфтам : на ки бар моли эшон ҳасрат май хурӣ . Мо дар ин гуфтор ва ҳар ду ба ҳам гирифтор . Ҳар бидқӣ ки брондӣ , ба дафъи он бкўшидмӣ ва ҳар шоҳӣ ки бхўондӣ , ба фарзини бпўшидмӣ то нақди кӣсаи ҳиммати дрбохту тири ҷаъбаи ҳуҷҷати ҳамаи биндохт .

То оқибати аламр далелаш намонад залилаш кардам . Дасти таъаддӣ дароз карду биҳдаҳи гуфтани оғозу суннат ҷоҳилонаст ки чун ба далел аз хасми фурӯ монанди силсилаи хусумати бҷнбоннд ; чун озри бути тарош ки ба ҳуҷҷат бо писар барнаёмад , ба ҷангаш бархест ки « лӣни лами тнтаҳи лорҷмнк » , дашномам дод , сиқташ гуфтам . Гиребонам дарид , занхдонаш гирифтам .

Алқсаҳ , мурофиаи ин сухани пеш қозӣ барадем ва ба ҳукӯмати адли розии шудем то ҳокими мусулмонон маслиҳатӣ биҷӯеду миёни тавонгарону даравишон фарқӣ бигӯед . Қозӣ чу ҳиялат мо бидиду мантиқ мо бишунид сар ба ҷайби тафаккури фурӯи барад ва пас аз таъаммул бисёр баровард ва гуфт : эй он ки тавонгаронро сано гуфтӣ ва бар даравишони ҷафо раво доштӣ , бидон ки ҳар ҷо ки гуласт хораст ва бо хамр хумораст ва бар сари ганҷ морасту онҷо ки дар шоҳвораст , наҳанги мардум хораст . Лиззати айши дунёро лдғаҳи аҷал дар пасасту Наими биҳиштро девори макора дар пеш .

Назар накунӣ дар бӯстон ки бидмшкасту чӯби хушк , ҳамчунин дар зумраи тавонгарон , шокиранду кФўр ва дар ҳалқаи даравишон , собиранду зҷўр .

Муқаррабони ҳақи ҷлу ъло тавонгаронанд дарвеши сират ва даравишонанд тўонгрҳмт ва маин тавонгарон онаст ки ғам дарвеш хӯрд ва баин даравишон онаст ки кам тавонгар гирад . « ва ман итўкли алии аллоҳи Фҳўи ҳасба » . Пас рӯй итоб аз ман ба ҷониб дарвеш оварад ва гуфт : эй кигуфтӣ тавонгарон мштғланду соҳӣу масти млоҳӣ , нъм ! тайифа Эй ҳастанд бар ин сифат ки баён кардӣ : қосрҳмти коФрнъмт ки бибаранд ва бунаанд ва нахуранд ва ндиҳанд вагар ба мисли борон наборад ё тӯфон ҷаҳон бардорад , ба эътимод макунат хеш аз меҳнат дарвеш напурсанд ва аз худоӣ ъзўҷл натарсанд ва гӯйанд :

Қавмӣ бар ин нмт ки шунидӣ ,у тайифа Эй хон неъмати ниҳодау дасти карами кушода , толиб номанду маърифату соҳиби дунёу охират , чун бандагони ҳазрати подшоҳи олами одили муаййиди Музаффари Мансур , молики азмаҳи аном , ҳомии суғури ислом , вориси малики сулаймон , аъдли мулӯки замон , Музаффари алднёу аддӣн , атобаки абии бикри саъди адоами аллоҳи айёмау насри эълома .

Қозӣ чу сухани бад-ӣни ғояти расониди вази ҳади қиёси мо асби муболиғаи дргзронид , ба муқтазои ҳукми қазои ризои додем ва аз момзӣ даргузаштему баъд аз мҷорои тариқи мудорои гирифтему сар ба тадорук бар қадам икдгр ниҳодему бӯса бар сар ва рӯй ҳам додему хатми сухан бар ин буд :