Ҳарчӣ дар зери чархи нек ва баданд
Хӯшаи чинон хирман хираданд
Чун даромад зи боргоҳи азал
Шуд бадви рости кори илму амал
Ҳам калиди умӯр дар дасташ
Ҳам раҳи амри баста дар ҳасташ
Мояи неку соя бад ӯст
Сабаб буд ва ҳаст ва бошад ӯст
Дар ҳуруфӣ ки парда нақласт
Охири шаръ аввал ақласт
Аз барои салоҳи давлату дайн
Чашми ақли аўлисти охири байн
Мари турои ақл ҷумла бинмоед
Ончӣ рафт ончӣ ҳаст ва онч ояд
Сухани ақли савт ва ҳарфӣ нест
Зонкаҳи торикӣ аз шигарфӣ нест
Ҳркҷои нутқи ақл бар зад дам
Ҳарфу овоз дар хазад ба адам
Ақли ҳам гавҳараст ва ҳам конаст
Ҳам расӯласт ва ҳам нигаҳбонаст
Хушк бандӣ надид некӯтар
Ҳеҷ хомӯши азуи сухани гӯтар
Ҷисмро ҷону бурдбории даҳ
Нафасро илми бахшу ёрии даҳ
На з рӯй фусуну афсона
Суханӣ гӯямат ҳакӣмона
Машриқу мағрибӣ ки ақл турост
Фавқи неи таҳти неу неи чапу рост
Машриқи офтоби ақли азал
Мағриб ӯ худои ъзи вҷл
Даври бинии шиносади ин маънӣ
Каз хиради ҳамчуи ҷаҳл бар дар не
Кандарин манзили фиребу ҳавас
Ҳаст баҳри шикасти банду қафас
Ақл дар манзили азали зи аввал
Охираш авваласт ҳамчуи азал
Ки барин рӯй пушт дайн омад
Он чунон буд вена чунин омад
Зон дарин боргоҳандау ғам
Аз паии шодӣ банӣ одам
Иллати фаҳму ваҳм ва ҳуш омад
Ки бараҳнаи бараҳна пӯш омад
Ғайбро баҳри давлати ду сарой
Гоҳи пӯшидаи гуҳ сариҳ намой
Шуда бе ҳеҷ айбу рибу шаккӣ
Ақлу маъқӯлу оқили ин се яке
Ақл дар роҳи ҳақи далели ту бас
Ақл ҳар ҷойгаҳи халили ту бас
Чанг дар зан ба ақл то барраӣ
Варна гардӣ ба ҳар раҳе чу раҳе
Кун макун дар пазирад аз фармон
Пас ба ҷон гуяд ин бикун макун он
Хонда аз қадари соибони араб
Зот ӯро мудаббири алоқрб
Ақли фаъоли ном ӯ карда
Панҷ ҳисро ғулом ӯ карда
Ҳису атбоъи хонда ӯро мейр
Нафаси куллӣ варои басони вазир
Файз ӯ нақшҳои ҷоФии шӯй
Феъл ӯ нафасҳои софии ҷӯй
Файз ӯ дар сафои сакинаи рӯҳ
Фазл ӯ дар вафои сафинаи Нӯҳ
Аз паии маслиҳат на баҳри ҳавас
Бештари майл ӯ буд ба ду кас
ё ба таъӣди хусрави одил
ё ба тавҳиди олами омил
Арча ӯ ҷавҳари ин ду кас арзанд
Лекин ӯро мтобъ ғаразанд
Бар муҷарради риояташ беш аст
Бар хлиФти анояташ беш аст
Зонка бе ин ду малик ва дайн набӯд
Ҳркҷо он набошад ин набӯд
Инс дорад ҳамеша бо зӯҳҳод
Зонка зӯҳҳоди бартар аз ибод
Ҷавҳарии ҳамчуи ақл бояду бас
Каз паии нафас кам занад чу нафас
Вориси расми шаръ ва дайн бошад
Аз азал то абад чунин бошад
Зираконро дар ин сарои куҳан
Ҳеҷ ғмхўораҳ эй мадон чу сухан
Ақлрогар сӯй ту ҳаст қарор
Ҷон ҳикмат физойро магузор
Аз ҷаҳолат туро раҳанд ақл
Ба ҳақиқати турои расонади ақл
Мари турои ақли дастгир бас аст
Ақли роҳи турои хФир бас аст
Ақли мари нафасро диҳад пайғом
К-эии зи ман мари турои дуруду салом
Ҳаркии мари ақлро бинбўид
Аз ҳадисаши ҳамаи нкти равед
Марди оқил ҳамеша тндорст
Марди ҷоҳили залилу ғмхўорст
Дили ҷоҳили з тамаъ бошад пар
Тамаъ аз моли халқи ҷумлаи бабр
Ози худро ба зери пои дрор
Ақлро ҷӯйу ҷаҳлро бигзор
Оз чун аждаҳост мардуми хор
То надории ту ози худро хор
Оз монанди хӯку хирси шинос
Оз бигзор ва аз касе мҳрос
Синаи ту дарин ҳаваси доим
Чун саробасту ваҳм азу ҳоем