Ин мақарии қуръонро дуруст мехонд ? оре ; сӯрати қуръонро дуруст мехонд валикин аз маънӣ бехабар ! далел бар онкии ҳоле ки маъниро май бояд рад мекунад ; ба нобенаӣ мехонд . Назири ши мардӣ дар даст қндз дорад қндзии дигар аз он беҳтар овараданд рад мекунад пас донистем қндзро наме шиносад . Касе инро гуфтааст ки қндзаст , ӯ ба тақлид ба даст гирифтааст . Ҳамчун кӯдакон , ки бо грдкон бозӣ мекунанд чун мағзи грдкон ё равғани грдкон ба эшон диҳӣ рад кунанд ки грдкон онаст ки ҷғ ҷғ кунад инро бонгӣ ва ҷғҷғӣ нест . Охири хзоини худоӣ бисёр сету илмҳои худоӣ бисёр , агар қуръонро ба дониш мехонд қуръони дигарро чаро рад мекунад ? бо мақарӣ е тақрир мекардам ки қуръон мегуяд ки қли лўи кони албҳри мдодои лклмоти рбии лнФди албҳри қбли ани тнФди калимоти рби акнӯн ба панҷоҳ дирами санги мураккаб , ин қуръонро тавонад нбштн ? ин рамзии сет аз илми худоӣ ; ҳамаи илми худо танҳо ин нест . Аттор ӣ дар коғази порае доруи ниҳоди ту гӯйии ҳамаи дукон аттор ӣнҷост ! ин аблаҳӣ бошад . Охир дар замони Мӯсоу исоу ғайриҳумои қуръон буд каломи худо буд ( аммо ) ба арабӣ набӯд . Тақрир ин медодам ( дидам ) дар он мақарӣ асар намекард таркиш кардам . Овардаанд ки дар замони расӯли слии аллоҳи алайҳу силам , аз саҳобаи ҳркаҳи сӯрае ё ним сӯра ёд гирифтӣ ӯро азими хондандӣ ва ба ангушт намудандӣ ки сӯрае ёд дорад ; барои онки эшон қуръонро мехӯрданд . Маниро аз нон хӯрдан ё ду манро азим бошад ало ки дар даҳон кунанду нҷоинд ва биндозанд ҳазор харвори тавон хӯрдан . Охир мегуяд раби толии алқрони волқрони илънаҳи пас дар ҳақ касе сет ки аз маънии қуръон воқиф набошад . Алои ҳам некаст қавмиро худои чашм ҳошонро ба ғифлати баст то иморати ин олам кунанд ; агар баъзеро аз он олам ғофил накунанд ҳеҷ ( ин ) олам ободон нагардад . Ғифлат , иморату ободонӣ ҳо ангезанд ; охири ин аз ғифлат бузург мешавад ва дароз мегардад ва чун ақл ӯ ба камол мерасад дигар дароз намешавад ; пас мӯҷибу сабаби иморат ғифлатасту сабаби вайронии ҳушёрии сет . Инак мегӯйем аз ду берун нест ё бинобар ҳасад мегӯям ё бинобари шафқат . Ҳошо ки ҳасад бошад , барои онкии ҳасадро арзади ҳасади бурдан дареғаст , то ба онкии нирзд чаҳ бошад ? ! ало аз ғояти шафқат ва раҳматаст ки мехоҳам ки ёри азизро ба маънии кашам . Овардаанд ки шахсе дар роҳи ҳаҷ дар барӣа афтоду тишнагии азим бар вай ғолиб шуд то аз даври хаймаи хирад ва куҳан дид онҷо рафт канизакӣ дид ; овоз дод он шахс ки « ман меҳмонам , алмрод »у онҷо фурӯд омад ва нишасту оби хост ; обаш доданд ки хӯрдан он об аз оташи гармтар буд ва аз намаки шӯртар , аз лаб то коми онҷо ки фурӯ мерафт ҳамаро май сӯхт ; ин мард аз ғояти шафқат дар насиҳати он зани машғӯли гашт ва гуфт « шуморо бар ман ҳақи сети ҷиҳати ин қадари осоиш ки аз шумо ёфтам шафқатам ҷӯшидааст онч ба шумо гӯям пос доред инак Бағдод наздикасту Кӯфау восит вағайриҳо агар мубтало бошед нишаста нишастау ғалтон ғалтон метавонед худро онҷои расонӣдан ки онҷои обҳои ширини хунак бисёраст »у таомҳои гӯногӯну ҳаммомҳоу тнъмҳоу хушиҳоу лиззатҳои он шаҳрҳоро баршумурд . Лаҳзае дигари он араб биёмад ки шавҳари ш буд тоӣ чанд аз мӯашони даштӣ сайд карда буд ; занро фармуд ки онро пухту чизе аз он ба меҳмон додан . Меҳмони чунонкӣ буд кӯру кабӯд аз он тановул кард баъд аз он дар ним шаб , меҳмони берун хайма хуфт . Зан ба шавҳар мегуяд ҳеҷ шунидӣ ки ин меҳмон чаҳ васфҳоу ҳикоят ҳо кард ? қиссаи меҳмони тамом бар шавҳар бихонад . Араб гуфт « ҳамоно зан машну азин чизҳо ки ҳасудон дар олам бисёранд чун бибинанди баъзеро ки ба осоишу давлатӣ расидаанд ҳасад ҳо кунанд ва хоҳанд ки эшонро аз онҷо овора кунанд ва азон давлат маҳрӯм кунанд . » акнӯн ин халқ чунинанд ; чун касе аз рӯй шафқати панд ӣ диҳад ҳамл кунанд бар ҳасад , ало чун дар вай аслӣ бошад оқибат рӯй ба маънии орад чун бар вай аз рӯзи аласти қатрае чконидаҳ бошанд оқибати он қатра ӯро аз ташвишҳоу меҳнат ҳо барраанд . Биёи охир чанд аз мо даврӣу бегона ? ва дар миёни ташвишҳоу савдоҳо ! ало бо қавмӣ касе чаҳ сухан гуяд ? чун ҷинс он нашунидаанд аз касе ва на аз шайхи худ .

Рӯй ба маънӣ овардан агарчӣ аввали чандон нағз нанамояд ало ҳарчанд ки равад ширинтар намояд ; ба хилофи сӯрат : аввали нағзи намояди ало ҳарчанд ки бо ваии бештари нишинии сарди шӯй . Кӯи сӯрати қуръону куҷои маънии қуръон ? дар одамӣ назар кун ! кӯи сӯрат ӯу кӯи маънӣ ӯ ? ки агар маънии он сӯрат одамӣ меравад лаҳзае дар хонааш раҳо намекунанд . Мавлонои шамси аддӣни қудси аллоҳ сира мефармуд ки қофилае бузург ба ҷое май рафтанд ободонӣ намеёфтанду обии не , ногоҳ чоҳӣ ёфтанд бедалв ; сатилӣ ба даст овараданду ресмонҳо ; ва ин сатилро ба зер чоҳ фиристоданд , кашиданд сатил бурӣда шуд дайгариро фиристоданд ҳам бурӣда шуд . Баъд азон аҳли қофиларо ба ресмонӣ май бастанд ва дар чоҳ фурӯ мекарданд барнаме омаданд ; оқилӣ буд ӯ гуфт : ман биравам . ӯро фурӯ карданд наздики он буд ки ба қаър чоҳ расед сиёҳӣ бо ҳайбатӣ зоҳир шуд ин оқил гуфт « ман нахоҳам рҳидни борӣ то ақлро ба худами орм ва бе худ нашавам то бубинам ки бар ман чаҳ хоҳад рафтан » ин сиёҳ гуфт : қисса дароз магӯ ту асир манӣ нараҳе ало ба ҷавоби савоб ба чизе дигар нараҳе . Гуфт : фармо . Гуфт : аз ҷойҳо куҷои беҳтар ? оқил ( бохуд ) гуфт ман асир ва бечора ваем агар бигӯям Бағдод ё ғайра чунон бошад ки ҷои вайро таъна зада бошам . Гуфт : ҷогоҳи он беҳтар ки одамиро онҷо мӯнисӣ бошад ; агар дар қаър замин бошад беҳтар он бошад ва агар дар сӯрох мӯшӣ бошад беҳтар он бошад . Гуфт : « аҳсант ! аҳсант ! рҳидӣ , одамӣ дар олами туе ! акнӯн ман туро раҳо кардам ва дигаронро ба баракати ту озод кардам , баъди азин хӯнӣ накунам . Ҳамаи мардони оламро ба муҳаббати ту ба ту бахшедам . » баъд азон аҳли қофиларо аз об сероб кард . Акнӯн ғарази азин маънии сет , ҳамин маъниро тавон дар сӯрати дигари гуфтан , алои муқаллиди ани ҳамин нақшро мегиранд ; душвораст бо эшон гуфтан . Акнӯн ҳам ин суханро дар мисоли дигар гӯйӣ нашунаванд .