Гуфт : « мо ҷумлаи аҳволи одамиро як ба як донистем ва як сари мӯӣ аз мизоҷу табиату гармӣу сардӣ ӯ аз мо фӯт нашуд , ҳеҷ маълум нагашт ки ончи дарав боқӣ хоҳад мондани он чаҳ чизаст ? » фармуд агар донистан он ба муҷарради қавл ҳосил шудӣ худ ба чандини кӯшишу мҷоҳдҳи бонўоъ муҳтоҷ набӯдӣ ва ҳеҷ каси худро дар ранҷ нияндохтӣ ва фидо накардӣ . Масалани яке ба баҳр омад ғайри оби шӯру наҳангон ва моҳён намебинад ; мегуяд : « ин гавҳар куҷост ? магари худ гавҳар нест ? » гавҳар ба муҷаррад дидани баҳр кӣ ҳосил шавад ? акнӯн агар сад ҳазор бори оби дарёро тос тос бипаймоед гавҳарро наёбад , ғаввосӣ май бояд то ба гавҳари роҳи барад ; вонгоаҳ ҳар ғаввосии не ; ғаввосии некбахтии чолокӣ . Ин илмҳо ва ҳунарҳо ҳамчун паймудан об дарёст ба тос , тариқ ёфтан гавҳар навъе дигараст . Бисёр кас бошад ки ба ҷумлаи ҳунарҳо ороста бошаду соҳиби молу соҳиби ҷамоли алои дарави он маънӣ набошад . Ва бисёр кас ки зоҳир ӯ хароб бошад ӯро ҳасани сӯрату фасоҳат ва балоғат набошад алои он маънӣ ки боқӣаст дарав бошад ва он онаст ки одамӣ бидон мушарраф ва макрамаст ва ба воситаи он руҷҳон дорад бар соири махлуқот . Палангону наҳангону шеронроу дигари махлуқотро ҳунарҳоу хосият ҳо бошад алои он маънӣ ки боқӣ хоҳад бӯдан дар эшон нест . Агар одамӣ ба он маънии роҳи баради худ фазилати хештанро ҳосил карду ало ӯро аз он фазилати ҳеҷ баҳра набошад . Ин ҷумлаи ҳунарҳо ва ороишҳо чун нишондани гўҳрҳост бар пушти оина , рӯй оина аз он фориғаст рӯй оинаро сафо май бояд онк ӯ рӯй зишт дорад тамаъ дар пушт оина кунад зеро ки рӯй оина ғаммозаст ва онк хубрӯаст ӯ рӯй оинаро ба сад ҷон май талабад зеро ки рӯй оинаи мазҳар ҳасан ӯст . Юсуфи мисриро дӯстӣ аз сафар расед гуфт : « ҷиҳати ман чаҳ армағон оварадӣ ? » гуфт : « чист ки туро нест ва ту бидон муҳтоҷӣ ? алои ҷиҳати онк аз ту хубтар ҳеҷ нест ; оина овардаам то ҳар лаҳза рӯй худро дар вай мутолиа кунӣ » чист ки ҳақи таъолиро нест ? ва ӯро бидон эҳтиёҷаст ? пеши ҳақи таъолии дили равшанӣ май бояд бурдан то дар ваии худро бибинад ани аллоҳи лоинзри илои сўркми влои илои аъмолкми вонмои инзри илои қлўбкми блоди мо ардти вҷдти Фиҳои влиси иФўтҳои алои алкроми шаҳрӣ ки дарави ҳарч хоҳӣ биёбӣ аз хуби рӯйону лаззот ва муштҳои табъу ороиши гӯногӯни алои дарав оқилӣ наёбӣ ёлят ки бъкси ин будӣ он шаҳр вуҷӯд одамӣаст ; агар дарави садҳазор ҳунар бошад ва он маънӣ набӯд он шаҳри хароби аўлитр ва агар он маънӣ ҳасту ороиш зоҳир нест бокӣ нест . Сар ӯ май бояд ки маъмур бошад , одамӣ дар ҳар ҳолатӣ ки ҳаст сар ӯ машғӯл ҳақаст ва он иштиғоли зоҳир ӯ монеъи машғӯлӣ ботин нест . Ҳмчнонки зании ҳомила дар ҳар ҳолатӣ ки ҳаст дар сулҳу ҷанг ва хӯрдан ва хуфтан он бача дар шикам ӯ меболаду қӯту ҳавос май пазираду модарро аз он хабар нест , одамӣ низ ҳомили он сараст вҳмлҳои алонсон она кони злўмои ҷҳўлои алои ҳақи таъолӣ ӯ родри зулм ва ҷаҳл нагузорад . Аз мҳмўли сӯратии одамии мроФқту мувофиқат ва ҳазор ошноӣ меояд аз он сар ки одамӣ ҳомил онаст чаҳ аҷаб ки ёрӣҳо ва ошноӣҳо ояд то баъд аз марги азўи чҳо хезад . Сар май бояд ки маъмур бошад зеро ки сар ҳамчун бех дарахтаст агарчӣ пинҳонаст асар ӯ бар сар шохсор зоҳираст агар шохии ду шикаста шавад чун бех муҳкамаст боз бирӯяд ало агар бех халал ёбад на шох монад ва на барг .

Ҳақ таъолӣ фармуд ассаломи ълики аиҳо алнабӣ яъне ки салом бар ту ва бар ҳар ки ҷинс туаст , ва агар ғарази ҳақи таъолӣ ин набӯдӣ Мустафо мухолифат накардӣу нафармудӣ ки ълинои вълии ибодуллоҳи алсолҳин зеро ки чун саломи махсӯс будӣ бар ӯ , ӯ азоФт ба бандагон солеҳ накардӣ яъне он салом ки ту бар ман додӣ бар ману бандагони солеҳ ки ҷинс мананд . Чнонк Мустафо фармуд дар вақти вузӯ ки « намоз дуруст нест ало ба ин вузӯ » мақсӯд он набошад муайян ва ало боистӣ ки намози ҳеҷ кас дуруст набӯдӣ чун шарти сиҳҳати салоаи вузӯии Мустафо будӣ бас , ало ғараз онаст ки ҳркаҳи ҷинси ин вузӯ накунад намозаш дуруст набошад чнонк гӯйанд ки « ин тибқ гулнораст » чаҳ маънӣ ? яъне ки гулнор ҳаминаст бас ? неи блаки ин ҷинс гулнораст . Рӯстоӣӣ ба шаҳр омаду меҳмон шаҳре шуд , шаҳрӣ ӯро ҳалво овараду рӯстоӣ ба иштиҳо бихӯрад онро гуфт : « эй шаҳрӣ ! ман шабу рӯз ба гзр хӯрдан омӯхта будам ин соъати таъм ҳалво чашидам ; лиззати гзр аз чашмам афтод акнӯн ҳар борӣ ҳалво нахоҳам ёфтан ,у ончи доштам бар дилам сард шуд чаҳ чора кунам ? » чун рӯстоӣ ҳалво чашид баъд аз ин майл шаҳр кунад зеро шаҳрии дилашро барад . Ночор дар пай дил бияёд . Баъзе бошад ки салом диҳанд ва аз саломи эшон буи дӯд ояд ва баъзе бошанд ки салом диҳанд ва аз саломи эшон буи машк ояд ин касе дарёбад ки ӯро машомӣ бошад , ёрро май бояд имтиҳон кардан то охир пушаймонӣ набошад суннати ҳақ инаст абдои бнФски нафас низ агар даъвӣ бандагӣ кунад бе имтиҳони азў қабул макун дар вузӯи обро дар бинӣ мебаранд баъд аз он май чшнд ба муҷаррад дидан қаноат намекунанд яъне шояд сӯрати об барҷо бошаду таъму бӯяш мутағаййир бошад ин имтиҳонаст ҷиҳати сиҳҳати обии онгаҳи баъд аз имтиҳон ба рӯ мебаранд . Ҳарчи ту дар дили пинҳони дорӣ аз неку бади ҳақи таъолии онро бар зоҳири ту пайдо гирданд ҳарчӣ бехи дарахт пинҳон мехӯрд асари он дар шоху барг зоҳир мешавад симоҳми Фии вҷўҳҳми вқўлаҳи таъолии снсмаҳи алии алхртўм агар ҳар касе бар замири ту матлаъ нашавад , ранг рӯй худро чаҳ хоҳӣ кардан ?