Гуфтем орзӯ шуд ӯро ки шуморо бибинад ва мегуфт ки мехоҳам ки худовандгорро бдидмӣ . Худовандгор фармуд ки худовандгорро ин соъат набинад ба ҳақиқат . Зеро онч ӯ орзӯ май барад ки худовандгорро бубинам , он ниқоби худовандгор буд . Худовандгорро ин соъат бениқоб набинад ; ва ҳамчунин ҳамаи орзӯҳо ва меҳрҳоу муҳаббатҳоу шафқатҳо ки халқ доранд бар анвоъи чизҳо ба падару модару дӯстону осмонҳоу заминҳоу боғҳоу айвонҳоу илмҳоу амалҳоу таомҳоу шаробҳо ; ҳамаи орзӯӣ ҳақ доранд ва он чизҳо ҷумлаи ниқобҳост . Чун азин олам бигузаранд ва он шоҳро бе ин ниқобҳо бибинанд , бидонанд ки он ҳама , ниқобҳоу рӯпӯшҳо буд . Матлӯби шан дар ҳақиқати он як чиз буд . Ҳамаи мушкилҳо ҳал шаваду ҳамаи саволҳоу ашколҳоро ки дар дил доштанд ҷавоб бишинаванду ҳама аён гардад . Ва ҷавоби ҳақ чунон набошад ки ҳар мушкилро алии алонФроди ҷудои ҷавоб бояд гуфтан ; ба як ҷавоби ҳамаи саволҳо ба якбора маълум шаваду мушкил ҳал гардад ; ҳмчнонк дар зимистон ҳар касе дар ҷома ва дар пўстинӣу танурӣ дар ғори гармӣ аз сармо хазида бошанду паноҳи гирифта ва ҳамчунин ҷумлаи набот аз дарахту гиёҳу ғайра аз заҳри сармо бебарг ва бар мондау рахтҳоро дар ботини барда ва пинҳон карда то осеб сармо бирав нарасад ; чун баҳори ҷавоби эшон ба таҷаллӣ бифармоед ҷумлаи саволҳои мухталифи эшон аз эҳёу наботу мӯот ба якбор ҳал гардад ва он сабаб ҳо бархезаду ҷумлаи сар бурун кунанд ва бидонанд ки мӯҷиби он бало чаҳ буд . Ҳақи таъолии ин ниқобҳоро барои маслиҳат офарӣдааст ки агар ҷамоли ҳақ бениқоб рӯй намояди мо тоқат он надорему баҳра манд нишуем ; бавосита ӣ ин ниқобҳо мадд ва манфиат мегирем . Ин офтобро май бинӣ ки дар нур ӯ мерӯем ва мебайнему некро аз бад тмииз мекунему дарав гарм мешавему дарахтону боғҳо мусмир мешаванду миваҳои хому туршу талх дар ҳарорат ӯ пухта ва ширин мегардад ; маодини зару нуқрау лаълу ёқӯт аз таъсир ӯ зоҳир мешаванд , агар ин офтоб ки чандин манфиат медиҳад ба Васоит , агар наздик тар ояд ҳеҷ манфиати надиҳади блаки ҷумла ӣ олам ва халқон бисӯзанд ва намонанд . Ҳақи таъолӣ чун бар кӯҳ ба ҳиҷоб таҷаллӣ мекунад ӯ низ пари дарахту пургулу сабз ороста мегардад ва чун беҳиҷоб таҷаллӣ мекунад ӯро зеру зибру зарра зарра мегирданд Флмои таҷаллии рабаи ллҷбли ҷаълаи дко . Соилӣ савол кард ки « охир дар зимистон низ ҳамон офтоб ҳаст ! » гуфт « моро ғарази ӣнҷо мисоласт аммо онҷо на ҷамаласт ва на ҳамл , мисли дигарасту мисоли дигар ҳарчанд ки ақли он чизро ба ҷаҳд идрок накунад аммо ақли ҷаҳди худро кӣ раҳо кунад ? ва агар ( ақл ) ҷаҳди худро раҳо кунад он ақл набошад , ақл онаст ки ҳамвора шабу рӯзи музтариб ва беқарор бошад аз фикру ҷаҳду иҷтиҳоди намӯдан дар идроки борӣ , агарчӣ ӯ мадрак нашаваду қобил идрок нест . Ақл ҳамчун парвонаасту маъшӯқ чун шамъ ҳар чанд ки парвонаи худро бар шамъ занад бисӯзад ва ҳалок шавад аммо парвона онаст ки ҳарчанд бирав осеби он сӯхтагӣ ва ?илам мерасад аз шамъи ншкибд ва агар ҳайвонӣ бошад монанди парвона ки аз нури шамъи ншкибд ва худро бар он нур бузанд ӯ худ парвона бошад ва агар парвонаи худро бар нур шамъ мезанад ва парвона насузад он низ шамъ набошад . Пас одамӣ ки аз ҳақи бшкибд ва иҷтиҳод нанамояд ӯ одамӣ набошад ва агар тавонад ҳақро идрок кардан он ҳам ҳақ набошад . Пас одамӣ онаст ки аз иҷтиҳод холӣ несту гирди нури ҷалол ҳақ мегардад беором ва беқарору ҳақ онаст ки одамиро бисӯзад ва нест гирданду мадраки ҳеҷ ақлӣ нагардад .