Бидон ки аввали чизе ки бар банда воҷибаст маърифатаст , алӣ алхусус муттасифаро ки тасаввуф сафараст аз халқ ба ҳақ ва ин сафар онгаҳ дуруст ояд ки мақсӯд шинохт бошад , ҳар чанд шинохти ҳақи таъолии чунонкии ҳақиқат шинохтаст дуруст наёяд . Амобаҳи қадари вусъи худ воҷибаст шинохтани ҳақи таъолӣ .
Ва ҳеҷ кори муҳимтар аз маърифат нест ки расӯл гуфтааст чунонкии сақфи брстўни нигоҳ тавон дошт дайн дар дил ба маърифати нигоҳ тавон дошт . Маърифати имод дайнаст .
Ва ба ҳақиқат маърифат натавон расед аз он ки на бодия Эйаст ки ба қадами тавон баридан . Ҳолатӣаст ба тавфиқи бози баста , то ҳақи таъолӣ ба кадоми банда арзонӣ дорад ва чаҳ қдррўзӣ кунад .
Аммо ориф дар маърифат ба кана он нарасад ки « ва мо қдрўои аллоҳи ҳақи қадара . эй мо ърФўаҳи ҳақи маърифата » . Чун маърифати ҳақи таъолӣ ътоء ӯст ҷуз ба тавфиқ ӯ бидон нтўо расӣдан .
Зўолнўн‑қдси аллоҳи рўҳҳ‑гўид ки худоиро ба худои шинохтам . Ва агар мадад набӯдӣ ҳаргизи вайро ншнохтмӣ .
Бузургӣ гуфтааст худоро ба худо бишнохтам ва ҳар чаҳ дуни худо буд ба нур ӯ бишнохтам .
Абтдоءи маърифат нурӣаст ки аз ҳазрат ӯ чун ба дилии пайвандад ба мадади он нури роҳи маърифат пеш гирад .
Бузургон гуфтаанд чароғи ҷаҳон офтобаст ,у маърифати чароғ дилҳоаст ва бар ҳақи таъолии ҳеҷ дӯсттар аз ирфон нест ,у асрори худ ҷуз дар маърифат таъбия накунад .
Расӯл хабар додааст ки ҳар чизе «ро » маъданӣаст ва дилҳои орифони маъдани ҷавҳар тақвоаст , ва ҳар подшоҳиро ҳимоятӣасту ҳақи таъолии эшонро дар ҳимоят гирифта бошад аз ҳамаи офоти замона , ва ҳеҷ андӯҳ бидон дил нарасонаду банди қабз азу бардорад .
Ҳар длкаҳи завқ маърифат ёфт ҳаргизи танги дил ва ғамгин нашавад .
Бузургӣ гуфтааст бештари аҳли дунё берун шуданд , завқи ончӣ хуштар аст ноёфта . ГФтндон чист ? гуфт маърифати ҳақи таъолӣ .
Орифонро чаҳор аломатаст : зикри маърифат ,у сидқи ҳиммат ,у мувозибати хизмат ,у хавф аз ФрФт .
Амӣралмуъминӣни ъли‑рзии аллоҳ ънҳ‑гФтаҳаст раҳмат кунед бар касе ки дил ӯ ғарқ маърифат нест .
Ва маърифат мутафовитаст . Қавмӣ ӯро ба далел шинохтаанд ,у қавмӣ ба ақл ,у қавмӣ ба таъӣду тавфиқи илоҳят . Ва ин аз ҳама некӯтараст ва дар миёни мутасаввифаи ин Маҳмӯдаст ки ҳар ки ҳақро ба чизеи шиносад барои чизеи шиносад .
Лоҷарам чун дар шинохт мутафовит омаданд дар талаби худ аз он шинохт матлӯб доранд : баъзе саломатӣ дунё талабанд , баъзе саодати дараҷа охират талабанд , ва ин касоне донанд ки вайро ба восита шиносанд .
Аммо онҳо ки вайро ба ваии шиносад ҳамеша ризоӣ ӯ талабанд . Шуҳуд вай хоҳад . Ва ин кас дар маърифати росих қадам бошад . Аҳли сафа чунин бошанд .
Фатҳи мўсли‑рҳмаҳи аллоҳ ълиҳ‑чнин гуяд ки нишони орифи содиқ онаст ки ҳаракату сукӯн ,у нутқу сукут ,у хавфу рҷоء ӯ ҳама аз худо бошад .
Орифи муҳаққиқ онаст ки ба чашми эътибор дар дунё нигарад , ва ба чашми интизор ба охират , ва ба чашми аҳтқор ба худу тоъати худ . Ва донад ки ҳама фаръасту ноқис . Асли комили маърифати маъбуд оламёнаст . Аз ҳамаи ҷаҳони инфисоли талабад ва ба мақсӯд иттисол ҷӯяд . Ин чунин нур ҷаҳон бошад .
Аҳмади бен ъосми алонтоки‑рҳмаҳи аллоҳи ълиҳ‑гўид ҳар ки ба худои орифтар тарс ӯ аз худои бештар .
Ва гуфтаанд ҳар ки худоиро бишнохт айш ӯ софии гашту зиндагонӣ ӯ хуш шуд . Ҳамаи чизҳо аз вай битарсаду тарси махлуқот аз дил вай бархезаду инс ӯ бо ҳақ бошад .
Ва гуфтаанд ҳар ки худоиро бишнохт аз бқоءи худ сайри баромаду дунё бо фарохии он бар вай танг шуд .
Ва гуфтаанд ҳар ки худовандро бишнохт рағбати ҳамаи чизҳо аз дил вай бархест , вайро на фасл буд на васл .
Ва гуфта андмърФти шарму таъзими орад , чунонкии тавҳиди ризоу таслими орад .
Рўимгўиди орифро ойӣна Эй бошад ки чун дар онҷо нигарад таҷаллии мавло ӯ таҷаллӣ кунад .
Зўолнўнгўиди арвоҳи анбё‑‑осб дар майдон афканданд , рӯҳи расӯл аз пеш ҳама бирафт ба равза висол расед .
Ҳусайни мнсўргўид чун банда ба мақом маърифат расад ба хотир ӯ ваҳй фиристанду сар ӯ нигоҳ доранд то вайро ҳеҷ дар хотир наёяд магари хотири ҳақ .
Ва гуфтаанд аломати ориф онаст ки аз дунёу охирати фориғ буд .
Саҳли бен ъбдоллҳгўиди ғояти маърифати ду чизаст : даҳшату ҳайрат .
Зўолнўнгўиди орифи тринмрдм ба худои таъолӣ онаст ки таҳайюр ӯ беш бошад .
Гуфтаанд ба олам иқтидо кунед ва ба ориф роҳ биёбед .
Бўслимони доронигўиди орифро дар бистари футуҳҳо буд ки дар намозаш набӯд .
Бутуроб нхшбигФтаҳаст ориф чунон бошад ки ба ҳеҷ чиз мукаддар нашаваду ҳамаи чизҳо бадв софӣ шавад . Орифро ҳоҷат ва ихтиёр набошад ки ҳақи таъолӣ ҳар чаҳ бадишон диҳад беихтиёр эшон диҳад , балки ба иродат худ диҳад . Ксикаҳ ба иродати мъбўдхўдзндаҳу мурда буд вайро авсоф инсоният набӯд ва дар муқобилаи иродати худ намояд .
Яҳё мъозгФтаҳаст чун дар муқобилаи маърӯфи худ ба тарк адаб бигӯед ҳалок шавад чун мухотабон .
Агар ориф дар ҳамаи умри худ як нафас аз мақсӯд ҳақ бозгардад мхзўл абад гардад ва агар шарҳи маърифати худ бо касе бигӯед маҳҷӯр маърифат гардад .
Ориф нест касе ки васф маърифат кунад пеши толибони охират , ФкиФи пеши толибони дунё .
Маърифат ҷавҳарӣаст аз асрор ки ҳақи таъолӣ дар дили бандаи худ ниҳодааст . Шарт онаст ки пайваста ба хизмати он машғӯл бошаду брксӣ зоҳир накунад ки хоин шаваду ориф хоин набошад .
Устоди Абӯали дқоқ гуфтааст ориф дар баҳри таҳқиқ ғарқаст . Худро ба кас натавонад намӯд ва аз хўдбокс натавонад гуфт ва дар ҳамаи аҳволи маърӯфи худаш бояд шинохт .
Дар ҷумлаи ҳақиқати маърифату сифати ориф бисёраст , бад-ӣни қадар ихтисор кардем , валлоҳи аълам .