Онкӣ гуфт : кӣ туро ёфтам аз худ бараст , на бғоити ҷӯянда , на нест ҳаст . Алломаи алўҷўди алФно ,у далели алФнои албқо , фии сари аҳли алосбоб ,у расми аҳли алълоиқи ғояти ҳиммат ту дарёфтаст на ёфт . Дар ҷуст дарёфт брсидӣ , взёФти буи на чашидӣ . На туоне ки ӯ ёбии магар бова вела :

Ҳар кӣ туро ҷӯяд бхўиштн , на турои шиносад ва на хештан , кошк донанд аз раҳе туро дорад чаро ҷӯяд ? вар надорад аз куҷои орад ? эй ҷуста на аз кӯй вой ёфта пеш аз кӣӣ ! ҳақи бклиаҳи во хештан мансӯбаст , пас ҳар ки ҷузви буи зу меҷӯяд маҳбӯбаст , кӣ сукӯн ғифлатасту вуҷӯди ръўнтст бо мавло дар суҳбат чаҳ ҳилтст ?

Сервонӣ ٭ гуяд , кӣ ҷунайдро пурседанд : кӣ ин тайифаи бълм аз мавло ризо надоданд , кӣ май ҷӯади биўснд дар илм .

Шайх алислом гуфт : ки илм чист ? донистан ҳастӣ ӯ ; ёфт ӯ чун буд , кӣ ту худ дар шинохти оҷизӣ ? ёфт он буд ки ӯ туро буд , ва он чун буд ? он донад ки дорад , бадали азин ҷавоби тавон Ни бзбон . Ҷунайд аз баҳри он ҷавоб накард , ва аз минбар фурӯд омад . Ёфт чист ? вуҷӯдаст ки раҳе будро бстрзу бахуд ӯро қиём кунад . Аз ёфт аллоҳи нур имон ояд . На бнўри имон аллоҳ ёфта ояд . Ҳаллоҷ гуфт : бнўри имони аллоҳ ҷустан чунонаст ки бнўри ситораи хуршед ҷустан . ӯ бақадрат худ қоимаст , ва дар ъзи худ қиўм , бъзи худ баъӣд , блтФи худ қариб , брзои худ мӯнис , аз таклифоти мумтанеъ , аз мсоФоти муртафаъ , аз ҳудӯди ъиўни мутаъолӣ . Дар миёни ҷонаши ҷӯй , дар ашороти асрори арвоҳи мтлтФ , аз ёфт сухани гӯй на аз хабар , ёфт на гирифта дар хабар , чаҳ бе зафари ъброти мутаҳайири гашт , ки қадар ӯ олии гашт , зафари нақди гашт ки аёни маълуми гашт , азои блғўои аллоҳи ман маърифатаи волҳўои фии азимата . эй онкӣ виро ёфт . Пас чунаст ҳол ӯ ки ӯро наёфт . Ин вуҷӯдаст ва он шуҳуд . Идрок дарин нарасад ва дарон расад . Алъҷзи ани дараки алои дроки идрок , аҷз ар дарак дарёфт , худ ёфтаст .

Аллоҳи таъолӣ мавҷӯдаст аз се ваҷҳ : як ёфт ёфт огоҳӣаст , ки банда ӯ дорад , огоҳаст ки ҳаст ӯ , на ҳар ки тавонад кунад , ҳар чаҳ сазад . Он кунад . Ин вуҷӯд камӣнаст дар илми вуҷӯд , ин вуҷӯд нахонанд .

Вуҷӯд донишаст , ки ӯро бсФоти бадонеу мъомлт ӯ бишносӣ ки доне ки Каримаст бова бинозӣ , доне ки бо раст боўбшии дорӣ

Ёфт сдигр ҳаргиз баталаб набӯд , ар биҳишт дарёаст , вари сухан ҳоиласт кори малики ҷони аиз , на тоқати гуфтори забони аизи аввали вуҷӯд илмасту дигари вуҷӯди кшФист ,у сдигри вуҷӯду астғроқ . Вуҷӯди илм кас нест ки ӯ надорад , ё огоҳӣ , дорад иҷдоллаҳ ёфт илмаст мавҷӯд оламаст ҳбнии вҷдтки болълўм ва расмҳо .

Ёфт кшФисти ршҳи гушоянда , то аз марсумот боз раҳад , барқи ҷуста , боди бархеста , аз нишони шуғли зода , бзбон азон иборат ;у нишон азон қсир , мард то бараст азон бурҷони сӯзон ,у забон арон иборати нотавон ,у миёни ҳазор ғами гаравгон , на меҳнат ӯро поён , ва на аз банди пушаймон , то кӣ овоз ояд ки дароӣ дар майдон . Ани лами икни лии нойили ашФъӣ ба . . . Алобёт .

Нишон ёфт ӯ аз ғайри озодӣ . Аллоҳ дар вуҷӯдаст дар илм ноед ар дар илмаст дар ақл ноед . Дар дидааст , дар Киеви ноиз , ҷафо бинад дар қатъи ноиз ӯро кӣ ёбӣ чун ёбӣ ? бгмии хеш . Зеро ки ёфт аз талаби пеш , ӯ пеш аз талаб мавҷӯдаст вуҷӯд ӯ аз айн вуҷӯдаст , на аз базл мҷҳўдаст . Анфоси орифон машҳӯдаст . Бояд ки доне ки одами осӣ чун ҷбрил дар суҷудаст . Онкӣ аз одамӣ хабар ёбад ориф он надорад ки вуҷӯдро ҷой надорад мавҷӯдро чун дорад ? аз баҳри онкӣ ӯ бова ёфта лоф бимонада , иҷдоллаҳи лу вҷдоллаҳ бигуфташ ки ман ёўнд ёфт ҳақ чаҳ буд ? ки бова ӯро ёфт буд , туро бигӯед ки ёфт чаҳ буд ? ёфт раҷои пас рӯй раҷои илм фаро ёфт расед кӯтоҳи гашт . ӯ ки кушед ки аз қаър ёфт сухан гӯям бе роҳи гашт , забон тозанда омад ки аз ёфт сухан гӯям май кӯтоҳи гашт , мутакаллиф кушед ки аз қаър ёфт сухан гӯям бе роҳи гашти аломни халафи алхтФаҳи магари ишорати рабӯда , рабӯд аз ишорати брмзи иборат : Фотбъаҳи шаҳоби соқиб ишорат бигуфту оташ дар ҷон зад ,у хонаи фуруш дар ҷаҳон зад , ҳаргизи кас туро наёфт магар ки ту аз пас дар раседӣу каси туро нбҷстн ёфт , мискин ӯ ки баталаб шитофт .

Суол аз ҷунайд : ани аллоҳи лоирзии ллъолм ҳатто иҷдаҳи фии алълм , дарин тариқ илм набӯд ин тариқ ёфтаст , ёфтро аён буд ном , илми барин тариқ аз аллоҳ раҳматаст то Фозўи тавон буд ин лақаби барин тариқ мутаъаллиқаст

Ҳбнии нафасӣ вҷдтк ёфтаст на дарёфт . Ёфт чаҳ буд ? ёфт онаст ки ӯро туро меёбад на ту ӯро , дарёфт ва ёфт онаст ки ту дарави ғарқ бе азон битавон ёфт , ани замон тавон гуфт : кӣ сар аз ту буд , ту талаб кунӣ то ёўӣ ки худ дар анояти ғарқ будӣ , ки аз хоку оби тиҳӣ будӣ , ӯ худ турои побстаҳи ҳбнии вҷдтк . . . Ало , баёт .

Гирам кам ту бълми бёФт ,у бълм аз ту огоҳ шудам , миёнҷии ман ки буд ёфт ? ки сомон қуръон битавон азёФту шинохт ӯ нишон натавон дод , ӯ ёфтанӣаст , ӯ аззд ӯ битавон шинохт . Ар тавҳиди бёФтм ширк бишнохтам . Ширки бшнохтн тавҳидаст , бзд битавон шинохт , тавҳид на талқинӣаст , кӣ ёфтанӣаст , тавҳид ва ёфт онаст , ки ӯ ҷой бигираду дигар гусел кунад касе гуфт : ки фаро ман гуфтанд , яъне аз аҳли ғайб : кӣ шинохт ва ёфт на омўхтнист ва на навиштанӣ .

Шайх алислом гуфт қудси аллоҳи рӯҳа : ки касаст ки ёфт дорад беилм ёфт надорад , ва касаст ки илм ёфт надорад беилм ёфт дорад . Ва касаст ки ёфт дорад ва илм ёфт дорад . Аммо ӯ ки илм ёфт дорад ва ёфт надорад , мисли ӯ чун бо даст , ӯро бон идрок нест ва қудрат нест , ар хоҳад ҷаҳд вор хоҳад наҷаҳд , дар даст ӯ ноед ,у ҷуз азон надонад кӣ бод май ҷаҳд . ӯ ки ёфт дорад , ва илм ёфт надорад , мисли ӯ чун шуъоъ офтобаст ӯро бон идрок нест ва қудрат нест ки бадасти орад , он виро малик нест , аммо дарон нишинаду хспнд , ва азон манфиат кашад , аммо идрок набӯд .

Ва онкӣ ёфт дорад ва илм ёфт дорад , ӯ чун рӯҳаст малик ӯст , дораду бони зайд , аммо бон идрок надорад , ки иборат кунад , взбон надорад , ки сухан гуяд азон бъборту кайфияти магари рамзу ишорат .

Шинохт ва ёфт аз нҳоёт ин коранд , аз ғоёти ин сухан натавон гуфт магари аҳл ғоят ёфт рамзу ишорату худовандон он дарёбанд . Ин кори рост чун бо даст , ҳамаи дунёи азуи пар ,у азуи нишон на , аз худ брстн ёфт ӯ буд шинохти ма ё ёфт ? на ки ёфт ! кӯдак буд хиради умр арӯсӣ кунад . Аз сар то пои пари заррина ва ҳиллӣҳо дарон , надонад ва нашносад . Ва шогирди заргар буд ки ҳуба надорад ва дар шинохти зарринаи мӯии бшгоФд , кадоми ма буд , ин ки дораду нштосд , бо онкии шиносад ва надорад ? на ! онкӣ дорад . Кор дарёфтаст на дар донишу шинохт кӣ дорӣ , аммо дар он хатараст , ки нашиносӣ ва қимат ндонӣ , аз дарак эмин набошӣ « ё аммо ки аз он ӯ чизеи дорӣ , ё взўи чизеи дорӣ » ӯ дар сифот ниҳонаст ,у сифоти азуӣ ҳиҷобаст .

Ёфт чизеаст , кӣ то ёфт набӯд , худ шинохт набӯд ҳар куҷо ки шинохт буд , чизе буд ки ёфт буд . Ғояти шинохт буд , аз ҳар ёфтанӣ нишони тавон ҳар ки ӯ чизе дорад , ёҷأ дорад , ё дар вақт чизе дорад , ёфт ӯ доштаст аммо иборатро нотавонаст , азон параст аммо дарёфт онро тавон нест ,у иборатро забон нест ва ҳар касе ки чизе дорад . Азҷأ нишон тавонад барад , азёФти ҳақ аз нестии худ нишон диҳанд ва аз нестӣ нишон нест , ёфт ҳақи пас марг ва зиндагонӣаст дарон на марг буд ва на зиндагонӣ , насим буд раббонӣ , қудс буд рӯҳонӣ , кор буд ҷовидонӣ , на ин ҷаҳонӣ ва на он ҷаҳонӣ дар шинохт зиндагонӣаст дарёфт на маргаст ва на зиндагонӣ , на ҳеҷ ҷо мебояд шуд , арнаҳ баҳр ёфтро аизи ҳеҷ ҷаҳон наёфаридӣ аз баҳри онрои офарид , то ӯ ки ӯ ёвари дигари ҳама ҳиҷоб ояд . Касе ки ӯ ёбад донад ки ёфт арўирои пурсанади бачаи далел ? бони далел ки ёфт ардӣил боз тавонистӣ намӯд прсндаҳро , он вирои ҳам бед ва ҳар ду яксон бошанд .

Азон сухани бълм тавон гуфт ё бърФон ? илм муштаракасту ирфони мустадрик , ҳамаи роҳатҳо ва хушӣҳо ва лутфҳо ва вилоятҳо влзтҳо дар талабанд , дар роҳ ки вуҷӯд фаро дид ояд ҳеҷ нишон натавон донад , дарон сдмтӣ буд кӣ киштӣ бишикаст .

Чӣ чизаст , он чунон буд : ки амӣриро бародар буд ё касе ки азҷоء ояд лашкар пазира мефиристад ,у нзлҳо ва ато мефиристад то дар хона ояд чун дар сарой омад дар фароз кунад ҳануз кас хабар надорад чаҳ хабар доранд кӣ чун «аст » ва худ чунинаст , ки азон хабар дорад ? ҳақи боҳақ дар расед ,у қол ва қилҳо бибаред .

На нутфа буд , на ълқаҳ буд , пӯсти баҳона буд , на ранҷ буд ва на шодӣ ва на роҳату осонӣ . Чунон буд ки зани Мӯсо Фромўсӣ гуфт : Мӯсои оташи кӯ ? гуфт : Мӯсои худ кӯ ?

Ёфт чаҳ буд ? онкии аллоҳи туро буд , дар сабақ бар ту брғндд , ва он ситорааст , ки аз миёни он май тобад , на инаст ки гуфтам , аммо нишон ин аст ёфт на ёдасту шинохт на огоҳӣаст , ва ин корро иллат ҷуз ёфт нест ,у чошнӣ шинохтаст . Ин бъён маълум нашавад , дарин кори чизеи бинӣ на кор буд чошнӣ бояд . Ҳамаи кории бъёни бипазираду бхбр рад кунанд , вдўстӣ бхбр бипазиранду бъён рад кунанд .

Аизр чист ? шинохтаст , он шинохт лақаб аст ёфт мегӯйанд . Он ёфт ҳилтст , мегӯйанд ҷамъаст ҳам ҳиялатаст ин ҳамаи лқбҳост , дарин ҳамаи ду гонагӣаст , аизр ягонагӣаст , аз он дар зуон намеояд , ва гуфту забон иллатаст .