Ишқӣ ки султони ямини аддавлаи Маҳмӯдро бар Аёз тарк бӯдааст маърӯфасту машҳур .

Овардаанд ки сахти некӯ сӯрат набӯд лекини сабзи чеҳра ширин бӯдааст мутаносиби аъзоу хуши ҳаракоту хирадманду оҳистау одоби махлуқи парастӣ ӯро азим даст дода бӯдааст ва дар он бора аз нодироти замона хеш бӯдааст ва ин ҳамаи авсоф онаст ки ишқро баъс кунаду дӯстиро бар қарор дорад .

Ва султони ямини аддавлаи мардии дайни дору муттақе буд ва бо ишқи Аёз бисёр киштӣ гирифтӣ то аз шореъи шаръу минҳоҷи ҳуррияти қадамӣ удӯл накард .

Шабӣ дар маҷлиси ъушрати баъд аз он ки шароб дар ӯ асар карда буду ишқ дар ӯ амал намӯда ба зулф Аёз нагирист : анбарӣ дид бар рӯй моҳи ғалтон сунбулӣ дид бар чеҳраи офтоби печони ҳалқаи ҳалқа чун зираи банди банд чун занҷир дар ҳар ҳалқае ҳазор дил дар ҳар бандии сад ҳазор ҷон .

Ишқи Аннани хештани дорӣ аз дасти сабр ӯ брбўду ошиқи вор дар худ кашид .

Мӯҳтасиби омноу сдқнои сар аз гиребон шаръ баровард ва дар баробари султони ямини аддавлаи боистод ва гуфт :

Ҳони Маҳмӯди ишқро бо фисқи мёмизу ҳақро бо ботил мамзуҷ макун ки бад-ӣни зулати вилояти ишқ бар ту бшўрд ва чун падари хеш аз биҳишти ишқи биўФтӣ ва ба ъноءи дунёии фисқи дармонӣ .

Самъи иқболаш дар ғояти шнўоӣӣ буд . Ин қзит мсмўъ афтод . Тарсид ки сипоҳи сабр ӯ бо лашкари зулфин Аёз бар наёяд . Корд баркашид ва ба даст Аёз дод ки :

Бигир ва зулфин хешро бабр !

Аёз хизмат карду корд аз даст ӯ бастад ва гуфт :

Аз куҷои бабрам ?

Гуфт :

Аз нима .

Аёзи зулфи ду ту кард ва тақдир бигирифту фармон ба ҷой оварад ва ҳар ду сари зулфи хешро пеши Маҳмӯди ниҳод .

Гӯйанд он фармон бурдорӣ ишқро сабаб дигар шуд Маҳмӯди зару ҷавоҳири хосту афзӯн аз расми маъҳуду одати Аёзро бахшиш кард ва аз ғояти мастӣ дар хоб рафт .

Ва чун насими саҳаргоҳӣ бар ӯ вазид бар тахти подшоҳӣ аз хоб даромад . Ончӣ карда буд ёдаш омад . Аёзро бихонад ва он зулфин бурӣда бидид . Сипоҳи пушаймонӣ бар дил ӯ тохтан овараду хумори арбада бар димоғ ӯ муставлеи гашт . намехуфт ва мехост ва аз муқаррабону мураттабони касро Зуҳра он набӯд ки пурседӣ ки сабаб чист .

То охири кори ҳоҷиби алии қариб ки ҳоҷиби бузург ӯ буд рӯй ба унсурӣ кард ва гуфт :

Пеши султони дршўу хештанро бадв намой ва тариқӣ бикун ки султони хуш табъ гардад .

Унсурии фармони ҳоҷиби бузург ба ҷой оварад ва дар пеш султон шуд ва хизмат кард .

Султони ямини аддавла сар баровард ва гуфт :

эй унсурии ин соъат аз ту меандешедам май бинӣ ки чаҳ афтодааст моро дар ин маънӣ чизе бигӯӣ ки лоӣқ ҳол бошад .

Унсурӣ хизмат кард ва бар бдиҳаҳ гуфт :

Султони ямини аддавлаи Маҳмӯдро бо ин ду байтӣ ба ғоят хуш афтод .

Бифармуд то ҷавоҳир биовараданд ва се бори даҳон ӯ пар ҷавоҳир карду мутрибонро пеши хост ва он рӯз то ба шаби бад-ӣни ду байтӣ шароб хӯрданд ва он доҳиаҳи бад-ӣни ду байтӣ аз пеш ӯ бархесту азими хуши табъи гашту ассалом .

Аммо бибояд донист ки бдиҳаҳи гуфтани рукн аълоаст дар шоирӣ ва бар шоир фаризааст ки табъи хешро ба риёзат бидон дараҷаи расонад ки дар бдиҳаҳи маъонии ангезад ки сим аз хазина ба бдиҳаҳ берун ояду подшоҳро ҳасби ҳол ба табъи орад ва ин ҳама аз баҳри мурооти дили махдуму табъи мамдуҳ май бояду шуъаро ҳар чаҳ ёфтаанд аз салоати муаззам ба бдиҳаҳу ҳасб ҳол ёфтаанд .