Шайхи раиси ҳаҷа алҳақ Абӯалии сино ҳикоят кард андари китоб « мабдау маъод » дар охири фасл « имкони вуҷӯди умӯри нодарраи ани ҳзаҳи алнФс » , ҳаме гуяд ки :
Ба ман расед ва башнавадам ки ҳозир шуд табибӣ ба маҷлиси яке аз мулӯки сомону қабул ӯ дар онҷо ба дараҷа Эй расед ки дар ҳарам шудӣу набзи муҳаррамот ва мухаддирот бигирифтӣ .
Рӯзӣ бо малик дар ҳарам нишаста буд ба ҷое ки мумкин набӯд ки ҳеҷ нарина онҷо тавонистӣ расед .
Малики хӯрдании хост , канизакон хӯрданӣ овараданд .
Канизакии хўонсолор буд , хон аз сар бар гирифт ва ду то шуд ва бар замини ниҳод . Хост ки рост шавад натавонист шуд , ҳамчунон бимонад ба сабаби риҳии ғализ ки дар мафосил ӯ ҳодис шуд .
Малик рӯй ба табиб кард ки :
« дар ҳол ӯро муъолиҷат бояд кард ба ҳар ваҷҳ ки бошад . »
Ва ӣнҷои тадбири табииро ҳеҷ ваҷҳе набӯд ва маҷолӣ надошт ба сабаби даврии адвия . Рӯй ба тадбир нафсонӣ кард ва бифармуд то миқнаа аз сари вай фурӯ кашиданду мӯӣ ӯ бараҳна карданд то шарм дорад ва ҳаракатӣ кунад ва ӯро он ҳолат мсткраҳ ояд ки маҷомеъи сар ва рӯй ӯ бараҳна бошад . Тағайюр нагирифт . Даст ба шанеътар аз он барад ва бифармуд то шалвораш фурӯ кашиданд . Шарм дошту ҳароратӣ дар ботин ӯ ҳодис шуд чунон ки он риҳи ғализро таҳлил кард ва ӯ рости истоду мустақӣму салими бозгашт .
Агар табиби ҳаким ва қодир набӯдӣ ӯро ин истинбот набӯдӣ ва аз ин муъолиҷат оҷиз омадӣ ва чун оҷиз шудӣ аз чашми подшоҳи биФтодӣ . Пас маърифати ашёъи табиӣу тасаввури мавҷӯдоти табиӣ аз ин бобасту ҳўи аълам .