Канизӣ буд қайсарро дар айвон
Ки будаш муштарии ҳиндӯии дарбон
Набӯдӣ одамӣ дар рӯму Бағдод
Ба зебои он ҳури парии зод
Лабаши ҷони доруии дилбастагон буд
Муфарраҳи номаи длхстгон буд
Даҳонаш пари шукр чун нақли доне
Чаҳ гӯям писта чун нордонӣ
Ҳазорон хӯшаи мишкӣн ба мӯяш
Чу хӯша саркашеда гирди рӯйиш
зи машки тозаи як як мӯии шаста
Ба оби зиндагонӣ рӯй шаста
зи абрӯи тоқ бар гардун фиканда
зи гесуи машк бар ҳомӯн фиканда
Ҳарири оризаш нармӣ хаз дошт
Рахши гулнору гулро ранграз дошт
Дар айвон шуд шаҳи қайсар ба шаби гоҳ
Нишаста буд он бут рӯй чун моҳ
Чу шоҳи он чеҳраи зебоӣ ӯ дид
Дили худ масти як як ҷой ӯ дид
Ба чарбӣ гуфт ҷоно дар барам каш
Ба нақд ӣ бӯсае ду бар серуми каш
Канизаки пеш шоҳ бурҷаст аз ҷой
Ниҳодаши ҳамчуи гесу рӯй бар пой
Шаҳ аз қандаши шукрро бор ме кард
Шукр мехӯрду дигар кор ме кард
Чу шаҳ бар тели симини баради хайма
Шуд аз ёқӯт , дарҷ дар ду нима
Даромад оби гарм аз бод гирӣ
Шукр дар лаб гудохту рехти ширӣ
Чу шеру шукраш ҳар ду басар шуд
Канизак яксар аз шаҳ борвар шуд
Пас аз як ҳафтаи корӣ буд рафта
Ки шаҳ шуд давр аз он моҳи ду ҳафта
Бурун шуд аз ҷазираи ҳамчуи бодӣ
Ки пайкӣ дар раседаш бомдод ӣ
Ки кофари азми шаҳр рӯм дорад
Ба тарсои қасд номаълӯм дорад
Шаҳи он бутро раҳо кард ва бурун шуд
Ба дарё рафт ва зу сад ҷӯй хӯн шуд
Чу Искандар ба оби зиндагонӣ
Ба сунбул омад он ҷамшеди сонӣ
Сипаҳ чун мӯри ҷумлаи зери фармон
Шаҳи қайсар ба кирдори сулаймон
Дару дашт аз сипоҳ ӯ сияҳ шуд
зи бими шоҳи ранг аз рӯй ма шуд
Дар оҳан ғарқ карда ҳамчунон сам
Магари чашм , аз ду гӯши асб то дам
Сипаҳ чун кӯҳ мешуд фавҷ бар фавҷ
Чунонкӣ аз рӯй дарёи мавҷ бар мавҷ
зи лашкари пушт моҳӣ шуд шикаста
Шикамро боз баровард хаста
Наме афканди ҷавшани бими он буд
Валикини пои говӣ дар миён буд
Чу қайсар рафт , он зебои канизак
Бнозидӣ ба фарзанди муборак
Кигар ман модари фарзанди гирдам
Чу шохи сабзи нерӯманди гирдам
Чу шохи сабзами оради миваи дарбор
з бебаррагӣ бурун оем ба якбор
Вагар бемива шуд шохи сарафроз
Бисӯзад то бимонад боркаши боз
Кунун бингар ки чархи ҳуққаи кирдор
Чигуна муҳра гардонид дар кор
Шаҳи қайсари яке хотун занӣ дошт
Ки дил аз рашк ӯ норавшанӣ дошт
Канизак буд малики худ ҳазораш
Вазони сад ходим ва сад пешкори ш
зи қорун кам надидӣ неъмати хеш
зи қайсар беш дидӣ ҳурмати хеш
Рухӣ чун моҳ дошт он дона дар
Ба ма дар ннгрстӣ аз такаббур
зи ширинӣ чу шукри талхи каш буд
Ҷаҳон бар ваии зи ширинии турш буд
зи кори он канизак огаҳӣ дошт
Ҳаме бар кор ӯ андеша багумошт
Кигар ӯро зи қайсар бача ояд
Ҳамаи кори маниш бозича ояд
зи гардун бартарӣ ҷӯяд димоғаш
Ба пеш офтоб ояд чароғаш
Шавад азтар мизоҷии пои кӯбӣ
Бибандади дасти ман бар хушки чӯбӣ
Чу ман ин дами зи оташи дӯди байнам
Гар ин оташи нишонами суди байнам
Чу чӯбиро туоне сохт Тахтӣ
Агар ту хор бигзоряш лухтӣ
Ба ғифлат чун барояд рӯзгорӣ
Шавад он чӯби тахти онгоҳи дорӣ
Хирадро раҳнамӯн бояд гирифтан
Чунин корӣ кунун бояд гирифтан
Чу ёрии хоҳӣ аз ёрӣ ки бояд
Ба вақт хеш кун корӣ ки бояд
Канизиро бар худ хонд бонӯ
Ки дармонӣ бисозу гири дору
Ба ҳалво кун ҳамеи доруии ин дард
Шукри лабро бидиҳ ҳалвоу баргард
Магари зини доруи он мурғи сбкдл
Биндозад бача чун мурғи бсмл
Канизаки ҳамчуи гардуни пушт хам дод
Чу субҳӣ ханда заду ангоҳ дам дод
Ки гар дорад рухам чун ғунчаи он моҳ
Чу гул хунаш бирезам бар сари роҳ
Бигуфт ин вази пеши он фусунгар
Парӣ рух шуд бурун чун ҳалқа бар дар
Чу шуд беруни бикради андешаи он моҳ
Надод он гуфтро дар гӯши дили роҳ
Кигар имрӯзи гирами сусти ин кор
Ба сад сахтӣ шавам фардои гирифтор
Набояд кард бад бо бе гуноҳӣ
Набояд кунад худро низ чоҳӣ
Гунаҳ набӯд бтар зин дар табиат
Макун бо бе гуноҳии ин сниът
Дили қайсар агар гардад хабардор
Маро дар хӯн бигардонад чу паргор
зи қуфли ғами дилаш дар банд омад
Ба пеши модар фарзанд омад
Ки аз хотун шунидам посухи имрӯз
Ки дорӣ дар шиками дарии шаби афрӯз
Маро аз дард ту фармуд бонӯ
Ки он дарро фурӯди орм ба дору
Дили ман баста дорад бо худои кор
Неам ин бевафоеро вафодор
Чаро бо кӯдакии гирдами фусуни соз
Ки гардад он фусуни охир ба ман боз
Дилии кови хешро набӯд нкўхўоаҳ
Ба зӯдии чашм бад ёбад бадви роҳ
Кунун ман рози хотун бо ту гуфтам
Басӣ аз пардаи берун бо ту гуфтам
зи кори ту ғамӣ бисёр хӯрдам
зи ту бар ҷони худ зинҳор хӯрдам
Чунон бояд ки фармонами барии ту
Бакӯшӣ то з фармон нагузарӣ ту
Туро дар хонаи худ ҷои созам
зи рӯяти хонаи шаҳри орои созам
Биндозам туро дар хонаи бистар
Биёям чун қалами пеши ту бар сар
Бисозам кори ту пинҳони зи хотун
Ки то гули бушковад аз ғунчаи берун
Чу гул бишкуфта шуд баргирам ӯ ро
Куҷои ман бо ду пистони шерам ӯ ро
Азин шаҳраш ба шаҳри худ барам ман
Ба шеру шукраш май пурварами ман
Чу боло гирад онгаҳ бозаши орм
Бар қайсар ба сад эъзози ши орм
Кигар ӣнҷо бимонад ин гули нағз
Занад хотуни зи рашкаши хор дар мағз
Шуд обистан аз он андеша бе хеш
Чу мстсқӣ шикам биниҳод дар пеш
намедонист он обистании шоҳ
Ки шаб обистанасту Тифл дар роҳ
Чу башнавад ин сухан тан зад замонӣ
Кушод аз писта чун шукри забонӣ
Бар он зебои канизак офарин кард
Ки мншинод бар ту аз замини гирд
Чу даври чархи бодои зиндагонӣат
Мабодои чарх бе даври ҷавонят
Турои ман эй канизак , гарчи хомам
Дилам май сӯзад , аз ҷонати ғуломам
зи давлати гоҳи ҷони дилдории ?ути бод
зи умри хеши бархӯрдории ?ути бод
Касе каз некуӣ дорад насибӣ
Накӯи хоҳӣ азу набӯд ғарибӣ
Турогар ин сухани ногуфта будӣ
Хароҷи гӯр бар ман рафта будӣ
Кунун корӣ ки май хоҳии баҷои ор
Марои зини срнгўнсории бпои ор
Канизаки барад ӯро сӯии хона
Яке маъҷуни бромихт аз баҳона
Дар он хонаи пар аз хӯн кард тосӣ
Ниҳоди ин корро бар хӯни асосӣ
зи хӯн пар карда тосӣ ме ниҳоданд
Ки ишқиро асосӣ ме ниҳоданд
Ту ҳам дар тоси гардуни сари нигунӣ
Наме доне ки сар дар тоси хӯнӣ
Гар он хӯн боядат , дил бар шафақ на
Фалак бар хӯн равад , ҷон бар тибқ на
Канизак шуд сӯии кадбонуии хеш
Ба шодӣ шукр гуфт аз доруии хеш
Ки дору додам ва хӯн шуд равона
Зиҳии дору ки дар хӯн кард хона
Шунӯди он қавли хотун , макр нашнохт
Чу чангаш дар даруни пардаи бнўохт
Бадв гуфт ончӣ бояд кард кардӣ
Кунун дирамонаш кунгар марди мардӣ
Чу хӯни хасм дар гардан нишоед
Ба як доруи ду хӯн кардан нишоед
Канизаки бози гашт ва чун гул аз хор
Ба пеши тос хӯн омад дигар бор
Нишасту моҷаро аз дил адо кард
Басӣ бар ҷонаши обистан дуо кард
Канизаки пардаи дори кор ӯ шуд
Чу ма дар пардаи хдмтгор ӯ шуд
Ба шеру шукраш парвона ме дод
Чу шаҳдаши трбиб дар хона ме дод
Чу занро навбат зодан даромад
зи ғунчаи гул бофитодан даромад
Гулии бушковат ҳамчун навбаҳорӣ
Ки ҳасанаши моҳро биниҳод хорӣ
Чу омад бар замини он сарви дилхоҳ
Хаҷал дар парда шуд бар осмони моҳ
Чунон покиза ва бо зебу фар буд
Ки хуршедии зи ҷамшедӣ дигар буд
Чу ҷон омад азиз аз Мисри шоҳӣ
Чу Юсуфи нили чарх аз шарми моҳӣ
Агарчӣ кӯдаки як рӯза буд ӯ
Ба тани яксолаеро менамӯд ӯ
Чунин донам ки аз дарёии унсур
Назир ӯ нахезад дона дар
Чу модар дид моҳу сарви боғаш
Ҷаҳон равшан шуд аз чашми чароғаш
Ба рӯмӣ кард номи он длстон ро
Ки бошад порсии хусрави забон ро
Канизак гуфт ки акнӯн вақт онаст
Ки рафтан ба буд , кори ин замони сет
Ба шаҳри худ барам ин длстон ро
Чу ҷонаст ӯ бакӯшам сахти ҷон ро
Ки медонист кони гулро ба ночор
Гулӣ дар об хоҳад буд пурхор
Дарии кон аз садаф омад ба сад ноз
Ба дарёи афканди хотуни басари боз
Ба заҳри он нӯши лабро чора ҷӯяд
Ба доруи дарди он ма пора ҷӯяд
Басӣ бигирист модар аз пас ӯ
Ки буд он модар бе каси кас ӯ
Вале чун кор сахт афтод , ноком
Чу мурғӣ монад бедурдона дар дом
Агар мо рӯзу шаб тадбир созем
Ҳамон беҳтар ки бо тақдир созем
Сипар чун нест як тири қазо ро
Ризои даҳ ҳукму тақдири худо ро
Канизаки дил аз он бунгоҳи бардошт
Ба киштӣ дар нишасту роҳи бардошт
Ду ганҷаш буд дар киштии ниҳода
Яке аз зар дигар аз шоҳи зода
Ду ходим низ хдмтгор буданд
Ки чун кофуру анбар ёр буданд
Даромад боду абрии сахт ногоҳ
Бгрдониди киштии қурби як моҳ
Ба бе роҳии баси киштӣ нигун кард
Ба охири сар ба обскўн бурун кард
Канори баҳри ҷамъии корвон буд
Шукри лаби ҳамчуи шамъӣ дар миён буд
Магари он корвон мешуд ба Аҳвоз
Ба ҳамроҳии эшон гашти дмсоз
Равона шуд чунон каз боди хокӣ
Ба зери маҳмил ӯ бисрокӣ
з ҳар манзил ба ҳар манзил ҳаме шуд
Сабк мешуд аз он каз дил ҳаме шуд
Шабии тира ҷаҳонӣ орамида
Сиёҳӣ дар пилос шаби дамида
Заминӣ буд бигрифта сиёҳӣ
Фиканда қӣр бар маи соя гоҳе
Ҳамаи шаби шаби сиёҳӣ май сириштӣ
Шутур дар шаб сиёҳӣ ме навиштӣ
Шбонрўзӣ ба моҳӣ раҳ буриданд
Сари маи раҳзанон дар роҳи диданд
Ба гирди корвони бас ҳалқа карданд
зи ҳалқи он ҳалқа дар хӯн ғарқа карданд
Магари дуздӣ ки хӯн бебок май рехт
зи ҳалқи дояи хӯн бар хок май рехт
Басӣ аз дарди дили он доя бигирист
Ки бе ман чун буд ин Тифлро зист
Надорам аз ҷаҳони ҷузи ним ҷонӣ
Диҳед ин ним ҷонро ним ноне
Ки то ҳар кор ки он ояд зи дастам
Бидон рағбати намоям то ки ҳастам
Чу баси бечора май диданд ӯ ро
Ба ҷони охири ббхшиднд ӯ ро
Ба раҳ дар бо худаш бисёр бурданд
зи бемораши басӣ тимор хӯрданд
Чу хузистон падедор омад аз давр
Шукрро сар ба раҳ доданд ранҷур
Канизак монад бо он бачаи хирад
Бараҳнаи пойу сар бар даст май барад
Гурусна бесар ва сомон бимонада
зи ҷони сайри омада ҳайрон бимонада
Тамаъ бибаред аз даври ҷавонӣ
Чу перии ноумед аз зиндагонӣ
зи дасти рӯзгораши пой дар гул
зи чарх бесару пои даст бар дил
Чу абрӣ бар рух саҳро бимонада
Чу борони ашк бар саҳрои фишонда
зи наргис , рӯй он саҳрои фурӯи шаст
зи ашк ӯ гул аз саҳро бурун раст
зи хӯни чашм , саҳро кард пургул
Ҷаҳонии дард , саҳро кард бар дил
Дилаш аз саҳни он саҳрои бурун буд
Таниши вобастаи саҳрои хӯн буд
зи хӯн ҳар санг саҳро кард гулгун
Дил ҳар санги саҳрои гашти азуи хӯн
Ба зории чашм бар саҳрои ниҳода
Взўи фарёд дар саҳрои фитода
Дар он саҳрои зи абри афзӯни грстаҳ
Взў ҳар санги саҳрои хӯни грстаҳ
Дар он саҳроаши як гурги ошно на
зи саҳро дар дилаши ҷузи тнго на
Чу танагӣ дид дар саҳрои сина
зи синаи рехт бар саҳрои хазина
Басии савдо ба саҳро хост оварад
Валикини ҳамчуи саҳро кост оварад
Бохри шаш шбонрўзи он длФрўз
Қадам мезад ба раҳ то ҳафтумин рӯз
Чу пайдои гашт аз айвони чорам
Ба рӯзи ҳафтумин султони анҷум
зи чархи нилгуни ойӣнаи хур
Сипедаи серумаи рехт аз мҳбти зар
Чунон он гӯии зари зер илм шуд
Ки лавҳи маи зи теғ ӯ қалам шуд
Ба хузистон расед он танги шукр
Гирифтаи ширхории танг дар бар
Ба раҳ дар манзар ӣ пар кор ме дид
Яке айвони фалак кирдор ме дид
Чунон аз даври он айвон намӯдӣ
Ки ҷуфти тоқ нўшрўон намӯдӣ
Дуконӣ буд пешаш саркашеда
Фалак бо бом ӯ сар дар кашида
Канизаки сахт сустӣ дошт дар роҳ
Ба дуконии баромад чун ба шаби моҳ
зи ранҷи шеру тафти ошкора
Бинолед он шукри лаби ширхора
Куҷои барги гулиро тоб бошад
Ки дар шаҳрии шукр беоб бошад
Ба сустии симбрро бар биФтод
Забонаши пеши дароз дар биФтод
зи наргис рӯй зари пар сим кард ӯ
Дили пурхӯн ба ҳақ таслим кард ӯ
Чу корӣ сахт омад пеши мхрўш
Сабк кун ҳалқаи таслим дар гӯш
Дилӣ дар банд то вақташи даройад
Туро зон ҳалқаи дарҳо бргшоид
Ки ҳақи як дар набандад маслиҳат ро
Ки сад нгшоидти сад манфиат ро
Шаҳи он ноҳитро буд боғӣ
зи ҳавзаши чашмаи гардуни чароғӣ
Ба хушии боғ дар олами илм буд
Магари он боғи хуш , боғи Ирам буд
Канизак бар дар он боғи хуфта
Дилаши бедору ақлу ҳуши рафта
Бурун омад аз он дар боғбонӣ
Гулӣ тар дид пеши гулистонӣ
Куҷои маи мард буд он мардро ном
Ҷавонмардӣ ӯро кеҳтари айём
Дар он наздики тифлии мурда будаш
Ҷаҳони пери ҷонии барда будаш
Мусӣбати хӯрдаи мард аз боғ ме рафт
зи дарди Тифли дили пар доғ ме рафт
Зани маи мард бо ӯ буд ҳамроҳ
зи Тифли рафтаи андари нолау оҳ
Ҷаҳони он Тифлашони афканд дар сар
Ки то ин Тифлро гиранд дар бар
Чу диднднши чунон бар дар бимонада
Маии моҳи нӯш дар бар бимонада
Бадви маи марди заннии баси накӯи барад
Ба кеҳтари хонаи хешаши фурӯи барад
Нишаст алқсаҳи марду зани суханвар
Бпрсиднди ҳоли он смнбр
Смнбр гуфт ҳоли ман дароз аст
Намонда об ва як нонам ниёз аст
Ки ин глрхи з бе ширии модар
Гудозон шуд зи баҳри шеру шукр
Тавонам дид худро хоксор ӣ
Наёрам дид бар фарқаши ғуборӣ
Бишуд маи марди ҳалвои бараду Нонаш
Ки Тифлаши мурда буд ин буд ва онаш
Ту ҳам эй мард мурда бош аз пеш
Ки то ҳалво расад аз ту ба дарвеш
Чу ҳалво хӯрдан ту беш гардад
Шавад хӯну сазоӣ неш гардад
Чаро ҳалво ба ширинӣ кунӣ нӯш
Ки хӯни орад ба ширинят дар ҷӯш
зи ҳалво кӣ буд рӯй саломат
Ки ҳалво дар қафо дорад ҳиҷомат
Дарунат дӯзахаст эй молики хеш
Тибқ дорад зи ҷисмати ҳафт бандяш
Гар орандати тибқ бо нони зи матбах
Тибқ бо нон дар андозӣ ба дӯзах
Ба ҳар гандум ки хӯрдӣ бе ҳисобӣ
Дилатро бо биҳишт уфтад ҳиҷобӣ
Шикам чун дӯзахӣ бо ҳафт дар дон
Дарав ҳар водӣ ӣӣ водӣ дигар дон
Азон як водиаш пишон надорад
Ки ҳирси одамӣ поён надорад
Агар меъда набӯдӣ ғам набӯдӣ
Хусумат дар ҳама олам набӯдӣ
Шунӯдии қиссаи ҳалвоу нон ро
Ба сусти ин зула кун инро ва он ро
Канизак чун басии ҳалво ва нон хӯрд
Дилаш шуд гарму тани зинҳор ҷон хӯрд
Арақ ҳамчун гулоб аз вай равон шуд
Ду гулбаргаш чу шох заъфарон шуд
Ду чашмаи хушк боз омад зи пастонаш
Ду чашма чашм бикшод аз нами онаш
зи бемории даройади кӯҳ аз пой
Чаҳ синҷиди коҳи баррагии боди паймоӣ
Брнҷўрии шукр ширин наёяд
Ки лабро аз шукр талхӣ фазояд
Бтрози тан шикастан заҳматӣ нест
Варои тандурустӣ неъматӣ нест
Ду неъматро макун дар шукри сустӣ
Яке амн ва дигар як тандурустӣ
Чу дар боғи он смнбри гашти бемор
Бимонад он боғбон дар ранҷу тимор
Бизан гуфт эй ғуломи ту замона
Ниҳони дори ин канизакро бахона
Ки тогар ин канизак зор мерад
Дилами ин Тифлро дилдор гирад
Ки ҳаргиз дар ҳама рӯй замини ман
Надидам моҳрӯе мисли ин ман
Бибинигар буд аз умри баҳра
Ки чун зебо шавад ин моҳи чеҳра
Бад-ӣн рӯйу бад-ӣни манзар ки ӯ рост
Бмоҳӣ ва бсрўӣ монад ӯ рост
Бҷон хоҳам ки корашро кунӣ соз
Нагирӣ зини шукри лаби ширхўди боз
Занаши гуфтои бҷони фармон барам ман
Кигар ин Тифли барадами ҷон барам ман
Чунон дар парда пинҳон дорам ин роз
Ки натавонад шудан аз пардаи овоз
зи зери пардаи ин дар шаби афрӯз
Нагардад ошкоро гар шавад рӯз
Чу нури дида ӯро роз дорам
Бзири ҳафт пардааш боз дорам
Зани бадро мадаи наздики худ ҷой
Ки мардон аз зан неканд бар пой
Басии беҳтар буд дар кунҷи хона
Аёли нек аз ганҷу хазона
Чу марди нек розн созгораст
Ҳама кораш бидон зан чун нигораст