Он пухтаи ҷаҳони қудси он сӯхтаи мақоми инси он қдўаҳи торами тариқати он ғарқаи қулзуми ҳақиқати он муаззами олами эъзози қутби вақти Абӯсаиди хрози рҳмҳоллаҳи алайҳ аз машойихи кбор ва аз қдмоءи эшон буду ашрофӣ азим дошт дар вараъу риёзати бғоит буд ва ба каромати махсӯс ва дар ҳақоиқу дақоиқ ба камол ва дар ҳамаи фан бар сари омада буд ва дар мурӣд парвардани оятӣ буд ва ӯро лисон алтсўФ гуфтанд ва ин лақаб аз баҳр он доданд ки дарин уммати касро забони ҳақиқат чунон набӯд ки ӯро дар ин илм ӯро чаҳорсад китоб таснифаст ва дар таҷреду инқитоъ беҳамто буду асл ӯ аз Бағдод буду зўолнўни мисриро дида буд ва бо бшрўсрии сиқтӣ суҳбат дошта буд ва дар тариқати муҷтаҳид буду абтдои иборат аз ҳолати бқоءу Фноӣ ӯ карду тариқати худро дарин ду иборат мутазаммин гардонид ва дар дақоиқи улӯми баъзе аз уламо зоҳир биравӣ инкор карданд ва ӯро ба куфр мансӯб карданд ба баъзе алфоз ки дар тасониф ӯ диданд ва он китоби китоб алсрном карда буд маънии он фаҳм накарданд яке ин буд ки гуфта буд ани ъбдои рҷъи илои аллоҳу таъаллуқи биллоҳу скни фии қурби аллоҳи қднсӣ нафсау мосўии аллоҳи Флўи қиллати ?лаи ман ин أнт ва ин таред лами икни ?лаи ҷавоб ғайриаллоҳ гуфт : чун банда ба худоӣ руҷӯъ кунаду таъаллуқ ба худо гирад ва дар қурби худоӣ сокин шавад ҳам нафаси хешро ҳам мо сӯии аллоҳро фаромӯш кунад агар ӯро гӯйанд ту аз кҷоӣӣ ва чаҳ хоҳӣ ӯро ҳеҷ ҷавоби хубтар аз он набошад ки гуяд аллоҳ ва дар сифати ин қавм ки ӯ мегуяд ки баъзеро аз ин қавм гӯйанд ки ту чаҳ мехоҳӣ гуяд аллоҳ агар чунон буд ки андомҳоءи аўдри тан ӯ ба сухан ояд ҳама гӯйанд аллоҳ ки аъзоъу мафосил ӯ баробари омада буд аз нурулло ки маҷзӯбаст даравии пас дар қурб бғоитӣ расад ки ҳечкас натавонад ки дар пеш ӯ гуяд аллоҳ аз ҷиҳати онкии онҷо ҳарчӣ равад аз ҳақиқат равад бар ҳақиқат ва аз худоӣ равад бар худоӣ чун ӣнҷои ҳеҷ аз аллоҳ басар наёмада бошад чигуна касе гуяд аллоҳи ҷумлаи ақли уқало ӣнҷо расад ва дар ҳайрат бимонад тамом шуд ин сухан .

Ва гуфт : солҳо бо суфиёни суҳбати доштам ки ҳргзмёни ман ва эшон мухолифат набӯд аз онкии ҳам бо эшон будам ва ҳам бо худ .

Ва гуфт : ҳамаро мухайяр карданд миёни қурбу баъди ман баъдро ихтиёр кардам ки марои тоқат қурб набӯд чунонкӣ луқмон гуфт : маро мухайяр гардониданд миёни ҳикмати внбўти ман ҳикмати ихтиёри гирдам ки марои тоқати бор набувват набӯд .

Ва гуфт : шабӣ бихоб дидам ки ду фиришта аз осмон биёмаданд ва маро гуфтанд сидқ чист гуфтам алўФо болъҳўд гуфтанд сидқат ва ҳар ду бар осмони рафтанд .

Ва гуфтӣ шабии расӯлро алайҳ ассалом бихоб дидам фармуд ки маро дӯстдорӣ гуфтам маъзӯрами фармой ки дӯстии худои маро машғӯл кардааст аз дӯстӣ ту гуфт : ҳар ки худоиро дӯст дорад мродўст дошта буд .

Ва гуфт : Иблисро бихоб дидам Асо барграфтам то ӯро бизанам ҳотифӣ овоз дод ки ӯ аз Асо натарсад аз нурии тарсад ки дил ту бошад гуфтам биё гуфт : шуморо чаҳ кунам ки биндохтаҳед ончии ман мардумонро бидон фиребам гуфтам он чист гуфт : дунё чун аз ман бргзшт боз нигаред ва гуфт : маро дар шумо латифаи ист ки бидон мурод худ биёбам гуфтам он чист гуфт : нишастан бо кӯдакон .

Ва гуфт : бдмшқ будам расӯлро слии аллоҳи алайҳу силам ба хоб дидам ки меомад ва бар Абубакру умри разии аллоҳи ънҳмо такя зада ва ман байтӣ бо худ мегуфтаму ангуштӣ бар сина мезадам расӯли алайҳ ассалом фармуд ки шари ин аз хайри ин бешаст яъне самоъ набояд кард .

Нақласт ки Абӯсаиди хрозро ду писар буд яке пеш аз вай вафот кард шабӣ ӯро бихоб дид гуфт : эй писари худои боту чаҳ кард гуфт : маро дар ҷавори худ фурӯд оварад ва гиромӣ кард гуфтам эй писари маро васият кун гуфт : эй падар ба баддилӣ бо худоӣ муомила макун гуфтам зиёдат кун гуфт : эй падар агар гӯям тоқат надорӣ гуфтам аз худоӣ ёрӣ хоҳам гуфт : эй падари миёни худу худои таъолии як пероҳан магузор .

Нақласт ки сӣ соли баъд аз ин бизӣаст ки ҳаргизи пероҳанӣ дигар напушед .

Ва гуфт : вақте нафасами маро барон дошт ки аз худоӣ чизе хоҳам ҳотифӣ овоз дод ки ба ҷузи худои чизеи дигар май хоҳии лоҷарам сухан ӯст ки гуфт : аз худоӣ шарм дорам ки барои рӯзии чизе ҷамъ кунам баъд аз он ки ӯ змон кардааст .

Ва гуфт : вақте дар бодия мерафтам гуруснагӣ ғалаба карду нафаси чизе мутолиба кард то аз худоӣ таом хоҳам гуфтам таом хостани кор мутаваккилон нест ҳеҷ нагуфтам чун нафас ноумед шуд макрии дигар сохт гуфт : таом наме хоҳии бории сабри хоҳ қасд кардам то сабр хоҳам исмати ҳақ маро дарёфт овозӣ шунидам ки касе мегуяд ки ин дӯст мо мегуяд ки мо бадв наздикем ва муқарараст ки мо онкасро ки сӯй мо ояд зойеъ нагузорем то аз мо қӯт сабр мехоҳаду аҷзу заъфи хеш пеш меовараду пиндорад ки на ӯ моро дидааст ва на мо ӯро яъне ба таом хостани маҳҷӯби гаштӣ аз онкии таоми ғайри мо буду бсбр хостан ҳам маҳҷӯб мешудӣ ки сабри ҳам ғайри мост .

Ва гуфт : вақте дар бодия шудам бе зоди маро фоқа расед чашми ман бар манзил афтод шод шудам нафас гуфт : ки сукӯнат ёфтам савганд хӯрдам ки дар он манзил фурӯ ниёем гӯрии бикунадам ва дар онҷо шудам овозӣ шунидам ки эй мардумон дар фалони манзили яке аз авлиёъи худои худро боздоштааст ди Ромёни рег ӯро дар ёбед ҷамоатӣ биёмаданд ва маро барграфтанд ва ба манзили бурданд .

Ва гуфт : як чанд ҳар се рӯзи таоми хўрдмӣ дар бодия шудам се рӯз ҳеҷ наёфтам чаҳоруми заъфӣ дар ман падед омад табъи бъодти худ таоми хост барҷоӣ бинишастам ҳотифӣ овоз дод ихтиёр кун то сабабии хоҳии дафъи сустиро ё таоми хоҳӣ ё сукӯнати нафасро гуфтам илоҳии сабабии пас қӯтӣ дар ман падед омад вдўоздаҳи манзил дигар бирафтам .

Ва гуфт : як рӯз бар каронаи дарё ҷавонӣ дидам мураққаъи пӯшидау мҳбраҳ овехта гуфтам симоӣ ӯ аёнасту мъомлтши нчнонст чун дар вай менагарм гӯям аз расидагонаст ва чун дар мҳбраҳ менагарм гӯям аз толиб илмонаст биё то бипурсам ки азкдом аст гуфтам эй ҷавони роҳ бхдоӣ чист гуфт : роҳи бхдоӣ дуаст роҳи хавосу роҳи авоми туро аз роҳи хавоси ҳеҷ хабарӣ нест аммо роҳ авом инаст ки ту май сипарӣу мъомлти худро иллати вусӯл баҳақ менаҳйу мҳбраҳро олати ҳиҷоб май шимурӣ .

Ва гуфт : рӯзӣ ба саҳро мерафтам даҳ саги шубонони даранда рӯй ба ман ниҳоданд чун наздик омаданд ман рӯй ба муроқибати ниҳодами сегӣ сипед дар онмён буд бар эшон ҳамла карду ҳамаро аз ман давр кард ва аз ман ҷудо нашуд то вақте ки давр шудам нигоҳ кардам сагро надидам .

Нақласт ки рӯзӣ сухан мегуфт : дрўръи аббос алмҳндӣ бигузашт ва гуфт : ё абосъиди шарми надорӣ ки дар зери бноءи дўонқии нишинӣу азҳўзи збид , оби хурии онгоҳ дар вараъи сухани гўӣӣ дар ҳол таслим шуд ки чунонаст ки тўмии гўӣӣ ва сухан ӯст ки офариниши дилҳо бар дӯстӣ онкасаст ки бдўникўӣӣ кунад .

Ва гуфт : эй аҷаби онкӣ дар ҳамаи олами мари худоиро Муҳсин надонад чигуна дили бакулят бадв сипорад .

Ва гуфт : душмании Фқроءи баъзе бо баъзе аз ғайрати ҳақ буд хост ки бо якдигар ором натавонанд гирифт .

Ва гуфт : ҳақи таъолӣ мутолиба кунад аъмолро аз авлиёъи худ чун ӯро баргузӣдаанд ва ихтиёр карда ки раво надорад эшонро ки миён ӯу миёни эшон дароянда буд ва эҳтимол накунад ки эшонро дар ҳеҷ кори роҳатӣ буд алои бадв .

Ва гуфт : чун ҳақ таъолӣ хоҳад ки дӯст гирад бандаро аз бандагони худ дар зикр биравӣ кушода гирданд пас ҳар ки аз зикр лиззат ёфт дар қурб бар ӯ кушода гирданд пас ӯро дар сарои фардои нияти фурӯди ораду маҳали ҷалолу азимат бар вай макшуф гирданд пас ҳаргоҳ ки чашм ӯ брҷлолу азимат ӯ ибтидо боқӣ монад ӯ бе ӯ дар ҳифз худоӣ уфтад .

Ва гуфт : аввали мақомоти аҳли маърифат таҳайюраст бо аФтқори пас сарвараст бо иттисоли пас фаноаст бо антбоаҳи пас бақоаст бо интизор ва нарасад ҳеҷ махлуқии болои ин агар касе гуяд пайғомбари слии аллоҳу алайҳу алии ?ала ва силам нарасед гўӣим расед аммо дар хури хеши чунонкии ҳамаро ҳақи таъолӣ мутаҷаллӣ шаваду Абубакри роики бор мутаҷаллӣ шуд ди рхўр ӯ ва ҳар якеро дар хури онкас .

Ва гуфт : ҳар ки гумони барад ки биҷаҳад бўсол ҳақ расад худро дар ранҷ бе ниҳояти афканд ва ҳар ки гумони барад ки беҷаҳд буи расад худро дар тмноء бе ниҳояти афканд .

Ва гуфт : халқ дар қабза худоӣанд вдри малик ӯ ҳаргоҳ ки мушоҳида ҳосил шавад миёни бандау худоӣ дар сари бандау фаҳми бандаи ҷузи худоӣ ҳеҷ намонад .

Ва гуфт : вақти азизи худро ҷуз ба азизтарини чизҳо машғӯл макуну азизтарини чизҳоءи банда шуғлӣ бошад ани алмозӣу алмстқбл яъне вақти нигоҳи дор .

Ва гуфт : ҳар ки бнўр фаросат нигарад бнўр ҳақ нагириста бошаду модаи илми вай аз ҳақ буд вайро саҳв ва ғифлат набошад балки ҳукми ҳақ буд ки забони бандаро бидон гуё кунад ва гуфт : аз бандагони ҳақ қавмӣанд ки эшонро хашяти худои хомӯш гардонидааст ва эшон Фсҳоу блғоонд дар нутқи бадв ва гуфт : ҳар киро маърифат дар дил қарор гирифт дурусти онснт ки дар ҳар ду сарой набинад ҷуз ӯ нашунӯд ҷуз ӯ машғӯл набӯд ҷузи бадв ва гуфт : фанои Фноء банда бошад аз ржити бандагӣу бақои бқоء банда бошад дар ҳузури илоҳӣ .

Ва гуфт : фанои муталошӣ шуданаст баҳақу бақо ҳузураст бо ҳақ .

Вагуфт : ҳақиқати қурби покӣ диласт аз ҳамаи чизҳоу ороми дил бо худоӣ .

Ва гуфт : ҳар ботин ки зоҳири ваии бхлоФ ӯ буд ботил буд .

Гуфт : зикри се ваҷҳаст зикрӣаст бзбону дил аз он ғофил ва ин зикри одат буд ва зикрӣаст ба забону дили ҳозири ин зикри талаби савоб буду зкрист ки дилро ба зикр гирданду забонро гунг кунад қадари ин зикр кас надонад ҷузи худои таъолӣ .

Ва гуфт : аввали тавҳиди фонӣ шуданаст ҳамаи чизҳо аз дили марду бхдоӣ бозгаштан ба ҷумлагӣ .

Ва гуфт : ориф то нарасидааст ёрӣ мехоҳад аз ҳамаи чиз чун бирасад мустағнӣ гардад ба худоӣ аз ҳамаи чизу бадв муҳтоҷ гардад ҳамаи чиз .

Ва гуфт : ҳақиқат қурб онаст ки ба дили эҳсос ҳеҷ натавонӣ кард ва ба вуҷӯди ҳеҷ чиз ҳис натавонӣ ёфт .

Ва гуфт : илм онаст ки дар амали оради туроу яқин онаст ки баргирад туро .

Ва гуфт : тасаввуф тамкинаст аз вақт .

Пурседанд аз тасаввуф гуфт : онаст ки софӣ буд аз худованди хешу пар буд аз анвор ва дар айни лиззат буд аззкр .

Ваҳм аз тасаввуф пурседанд гуфт : гумони ту ба қавмӣ ки бидиҳанд то гушоиш ёбанд ва манъ кунанд то наёбанд пас надомӣ кунанд босрор ки бгрииди ?бурма .

Пурседанд ки орифро гиря буд гуфт : гиря ӯ чандон буд ки дар роҳ бошад чун ба ҳақоиқ қурб раседу таъм висол бичишед гиря зоил шавад .

Ва гуфт : айши зоҳид хуш набӯд ки бахуди машғӯл буд .

Ва гуфт : халқи азими он буд ки ӯро ҳеҷ ҳиммат набӯд ҷузи худоӣ .

Ва гуфт : таваккул изтиробӣаст бесукӯну сукӯнӣ беизтироб яъне соҳиби таваккул бояд ки чунон музтариб шавад дрноёФт ки сукӯнаш набӯд ҳаргиз ё чунон сукӯнаш буд дар қурб ёфт ки ҳаргизаш ҳаракат набӯд .

Ва гуфт : ҳаркии таҳаккум натавонад кард дар ончии миён ӯ ва худоӣаст бтқўӣу муроқибат ба кашфи вмшоҳдаҳ натавонад расед .

Ва гуфт : ғарра машавед ба сафои убудийят ки мунқатиъаст аз нафас ва сокинаст бо худоӣ .

Гуфтанд чунаст ки ҳақи тавонгарон ба даравишон намерасад гуфт : се чизро яке аз онкии ончӣ эшон доранд ҳалол набошад дувуми он ки бар он мувофиқ набошад сеюм онкии даравишон блоохтёр кардаанд рҳмҳоллаҳи алайҳ .