Он ҳозири асрори тариқати он нозири анвори ҳақиқати он адаб ёфта Утбаи убудийяти он ҷигари сӯхтаи ҷазбаи рубубияти он сабақи барда дар мурӣдӣу перии қутби вақти Усмони ҳирии раҳмаи аллоҳи алайҳ аз акобри ин тайифа ва аз муътабарони аҳли тасаввуф буду рафеъи қадар буду олии ҳиммату мақбули асҳобу махсӯси бонўоъи каромоту риёзоту ваъзӣ шоФӣ дошту ишоратии баланд ва дар фунуни улӯму тариқату шариъати комил буду сухании мавзун ва муассир дошт ва ҳечкасро дар бузургӣ ӯ сухан нест чунонкии аҳли тариқат дар аҳдов чунин гуфтанд ки дар дунё се марданд ки эшонро чаҳорум нест Усмон дар Найшобӯру ҷунайд дар Бағдоду бўъбдоллаҳи алҷлои бшому Абдуллоҳ мҳмдрозӣ гуфт : ҷунайд ва рӯему Юсуфи ҳусайну Муҳамади фазлу Абӯалии Ҷузҷонӣу ғайри эшонро аз машойих басӣ дидам ҳечкас аз ин қавми шносотри бхдоӣ аз АбуУсмон ҳирӣ надидаму изҳори тасаввуф дар хуросони азу буд ва ӯ бо ҷунайду рўбму Юсуфи ҳусайну мҳмдФзл суҳбат дошта буд ва ӯро се пери бузургвор буд аввали яҳёи маъоду дувуми шоҳи шуҷоъи кирмонӣ ва сеюм абўҳФси ҳаддод ва ҳечкас аз машойихи аздли перони чандон баҳра наёфт ки ӯ ёфт ва дар Найшобӯр ӯро минбар ниҳоданд то сухани аҳли тасаввуф баён карду абтдоء ӯ он буд ки гуфт : пайвастаи дилами чизе аз ҳақиқат металабед дар ҳоли туфулият ва аз аҳли зоҳири нафратии доштам ва пайваста бидон мебудам ки ҷузи ин ки омма бар онанд чизе дигар ҳасту шариъатро асрористи ҷузи ин зоҳир .
Нақласт ки рӯзӣ ба дабиристон мерафт бо чаҳор ғуломи яке ҳабашӣ ва яке рӯмӣ ва яке Кашмӣрӣ ва яке тарку дўотии заррин дар дасту дастории қсб бар сар ва хазӣ пӯшидаи бкорўонсроӣӣ куҳна расед ва дар нагирист харӣ дид пушти риши калоғ аз ҷароҳат ӯ мекунаду аўри аи қӯти он на ки баранд раҳм омадаш ғуломро гуфт : ту чаро бо манӣ гуфт : то ҳар андеша ки бар хотир ту бугзарад бо он ёр ту бошем дар ҳол ҷбаҳ хаз берун кард ва бар дарози гӯши пӯшеду дастории қсби буии фурӯи баст дар ҳоли он хар ба забони ҳол дар ҳазрати иззат муноҷотӣ кард бўъсмон ҳануз ба хона нарасида буд ки воқеаи мардони буи фурӯ омад чун шӯрида ба маҷлис яҳё афтод аз сухани яҳёи маоз кор биравӣ кушода шуд аз модар ва падар бибареду чандгоҳи дрхдмти яҳё риёзат кашид то ҷамъӣ аз пеши шоҳи шуҷоъи кирмонии брсиднду ҳикоят шоҳ бозгуфтанд ӯро майлии азими бдидни шоҳи кирмонӣ падед омад дастурии хост ва ба Кирмон шуд ба хизмати шоҳи шоҳ ӯро бор надод гуфт : ту борҷохў кардау мақом яҳё раҷост касе ки парвардаи раҷо буд аз вай сулӯк набояд ки бар ҷои тақлид кардани коҳилӣ бор овараду раҷои яҳёро таҳқиқасту турои тақлид бисёр тазаррӯъ намӯд ва бист рӯз бар остона ӯ мӯътакиф шуд то бор доданд дар суҳбат ӯ бмондўи Фўоӣд бисёре гирифт то шоҳи азм Найшобӯр кард ба зиёрати бўҳФси Усмон бо вай биёмаду шоҳи қабо май пӯшеди бўҳФси шоҳро истиқбол кард ва сано гуфт : пас бўъсмонро ҳамаи ҳиммати суҳбати бўҳФс буд аммо ҳишмати шоҳ ӯро аз он манъ мекард ки чизе гуяд ки шоҳи ғаюр буд бўъсмони азхдоӣ май хост то сабабӣ созад ки бе озори шоҳи пеш бўҳФс бимонад аз онкии кори бўҳФси азим баланд медид чун шоҳи азм бозгаштан кард бўъсмони ҳам барги роҳи бсохти торўзӣ бўҳФс гуфт : бо шоҳ ба ҳукми инбисоти ин ҷавонро ӣнҷои бимон ки моро бо вай хушаст шоҳ рӯй ба Усмон кард ва гуфт : иҷобат кун шайхро пас шоҳ бирафту бўъсмон онҷо бимонад ва дид ончӣ дид то абўҳФс дар ҳақи АбуУсмон .
Гуфт : ки он воъиз яъне яҳёи маозро ӯро ба зиён оварад то ки ба салоҳ боз ояд яъне нахуст оташӣ бӯдааст касе мебоист то онро зиёдат кунад ва набӯд .
Нақласт ки бўъсмон гуфт : ҳануз ҷавон будам ки бўҳФси маро аз пеш худ баранд .
Ва гуфт : нахоҳам ки дигар наздики ман оӣӣ ҳеҷ нагуфтаму дилами надод ки пушт бар вай кунам ҳамчунон рӯй сӯй ӯ бозпас мерафтам гирён то аз чашм ӯ ғоиб шудам вдри баробар ӯ ҷоӣии сохтам ва сӯрохӣ буридам ва аз онҷо ӯро медидам ва азм кардам ки аз онҷо берун ниёем магар ба фармони шайх чун шайхи маро чунон дид ва он ҳол мушоҳида кард маро бихонад ва муқарраб гардонид вдхтр бмн дод .
Ва сухан ӯст ки чиҳил соласт то худованди маро дар ҳар ҳол ки доштааст кора набӯдааму маро аз ҳеҷ ҳол ба ҳолеи дигар нақл накардааст ки ман дар он ҳол сохт бӯдааму далели барин сухан онаст ки мункирӣ буд ӯро ба даъват хонд бўъсмон бирафт то бдрсроӣ ӯ гуфт : эй шиками хор чизе нест бозгард бўъсмони бозгашт чун бора бозомад оўзо дод ки эй шайх ё пас бозгашт гуфт : некӯи ҷаддии дорӣ дар чизе хӯрдан камтар аст бирав шайх бирафт дигар бор бихонад боз омад гуфт : санг бихӯр ва ало бозгард шайх бирафт дигар ҳамчунин таассеи бор ӯро мехонд ва меронад шайх меомад ва мерафт ки тағайюрӣ дар вай падед намеомад баъд аз он мард дар пой шайх афтод ва бигирист ва тавба карду мурӣд ӯ шуд ва гуфт : ту чаҳ мардӣ ки сӣ бори турои бхўории брондми як зарраи тағайюр дар ту падед наомад бўъсмон гуфт : ин саҳл корӣаст кори сегон чунин бошад ки чун бароне бираванд ва чун бихонӣ биёянд ва ҳеҷ тағайюр дар эшон падед наёяд ин пас корӣ набӯд ки сегон бо мо баробаранди кори мардони кор дигараст .
Нақласт ки рӯзӣ мерафт яке аз боми таштии хокистар бар сар ӯ рехти асҳоб дар хашм шуданд хостанд ки онкасро ҷафо гӯйанд бўъсмон гуфт : ҳазор бори шукр мебояд кард ки касе ки сазои оташ буд ба хокистар бо ӯ сулҳ карданд .
Бўъмрў гуфт : дар ибтидо тавба кардам дар маҷлиси бўъсмону муддатӣ бар он будам боз дар маъсияти афтодам ва аз хизмат ӯ эъроз кардам ва ҳар ҷоӣӣ ки ӯро медидам мегурехтам рӯзии ногуҳи бадви расидами мар ӯ гуфт : эй писар бо душманони манишин магар ки маъсӯм бошӣ аз онкии душмани айб ту бинад чун маъюб бошӣ душман шод гардад ва чун маъсӯм бошӣ андӯҳгин шавад агар туро бояд ки маъсиятӣ кунӣ пеши мо ой то мо блоءи туро ба ҷон бикашем ва ту душман ком нагардӣ чун шайх ин бигуфт : дилам аз гуноҳ сайр шуду тавба насӯҳ кардам .
Нақласт ки ҷавонӣ қлош мерафт рубобӣ дар дасту сармаст ногоҳ бўъсмон родед мӯӣ дар зери кулоҳ пинҳон карду рубоб дар остин кашид пиндошт ки эҳтисоб хоҳад кард бўъсмон аз сари шафқати наздик ӯ шуд ва гуфт : матарс ки бародарони ҳама якеанд ҷавон чун он бидид тавба карду мурӣд шайх шуд ва асалаш фармуду хирқа дар ваии пӯшеду срброўрд ва гуфт : илоҳии ман аз он худ кардам боқии туро мебояд кард дар соъати воқеаи мардони буи фурӯ омад чунонкии бўъсмон дар он воқеа мутаҳайир шуд намози дигарро АбуУсмон мағрибӣ барисед бўъсмон ҳирӣ гуфт : эй шайх дар рашк май сӯзам ки ҳарчӣ мо бъмрии дароз тамаъ медоштем ройгони басари ин ҷавон дарафканданад ки аз меъдааш буи хамр меояд то бадоне ки кор худоӣ дорад на халқ .
Нақласт ки яке аз ӯ пурсед ки ба забон зикр мегӯям дил бо он ёр намегардад гуфт : шукр кун ки як узви борӣ мутӣъ шуд ва як ҷузвро аз ту роҳ доданд бошад ки дил низ мувофиқат кунад .
Нақласт ки мурӣдӣ пурсед ки чгўӣӣ дар ҳақ касе ки ҷамъӣ барои ӯ бархезанд хуш ояд ва агар нахезанд нохуш ояд шайх ҳеҷ нагуфт : то рӯзӣ дар миён ҷамъӣ гуфт : аз ман масаълаи чунин ва чунин пурседанд чаҳ гӯям чунин касеро ки агар дар ҳамин бимонад гӯи хоҳи тарсои мирхўоаҳи ҷуҳуд .
Нақласт ки мурӣдии даҳ соли хизмат ӯ кард ва аз одобу ҳурмати ҳеҷ бознгрФт ва бо шайх ба сафар ҳиҷоз шуд ва риёзат кашид ва дар ин муддат мегуфт : ки сиррӣ аз асрор бо ман бигӯӣ то баъд аз даҳ сол шайх гуфт : чун бмбрз рӯй эзор пой бикаш ки ин сухан дарозаст фаҳми ман фаҳми ин сухан бидон монад ки аз Абӯсаид абўолхир пурседанд рҳмҳоллаҳи алайҳ ки маърифат чист гуфт : онкии кӯдаконро гӯйанд ки бинӣ пок кун онгаҳ ҳадис мо гуфт .
Ва гуфт : суҳбат бо худоӣ ба ҳасани адаб бояд карду давоми ҳайбату суҳбат бо расӯли слии аллоҳу алайҳу силам ба мтобъти суннату лузӯми зоҳири илму суҳбат бо авлиё ба ҳурмати доштану хизмат кардану суҳбат бо бародарон битоза рўӣӣ агар дар гуноҳ набошанду суҳбат бо ҷҳоли бдъоу раҳмат кардан бар эшон ва гуфт : чун мурӣдии чизеи шунӯд аз илми ин қавм ва онро кор фармоед нури он ба охири умр дар дил ӯ падед ояд внФъи он бадв расаду ҳаркии азуи он сухан башнавад ӯро суд дорад ва ҳар ки чизеи шунӯд аз илми эшон ва бидон кор накунад ҳикоятӣ буд ки ёд гирифт рӯзӣ чанд барояд фаромӯш шавад .
Ва гуфт : ҳар киро дар абтдоءи иродат дуруст набӯд бандаи аўри а ба рӯзгори ниФзоиди алои идбор .
Ва гуфт : ҳаркии суннатро бар худ амир кунад ҳикмат гуяд ва ҳар ки ҳаворо бар худ амир кунад бидъат гуяд .
Ва гуфт : ҳеҷ каси айби худ на бинад то ҳеҷ азуи нек ва бинад ки айби нафас касе бинад ки дар ҳамаи ҳолҳо худ ронкўҳидаҳ дорад .
Ва гуфт : мард тамом нашавад то дар дил ӯ чаҳор чиз баробар нагардад манъу атоу злу ъз .
Вагуфт : ки азизтарин чизе биравӣ замини се чизаст олимӣ ки сухан ӯ аз илми худбуду мурӣдӣ ки ӯро тамаъ набӯду орифӣ ки сифат ҳақ кунад бекайфият .
Ва гуфт : асли мо дарин тариқ хомӯшӣасту басанда кардан ба илми худоӣ .
Ва гуфт : хилофи снтдри зоҳири аломати рёءи ботин буд .
Ва гуфт : сазовораст онро ки худои таъолӣ ба маърифат азиз кард ки ӯ худро ба маъсият залил накунад .
Ва гуфт : салоҳи дил дар чаҳор чизаст дар фақр ба худоӣу истиғно аз ғайри худоӣу тавозуъу муроқибат ва гуфт : ҳар крои андеша ӯ дар ҷумлаи маъонӣ худоӣ набӯд насиб ӯ дар ҷумлаи маъонии азхдои ноқис буд .
Ва гуфт : ҳар ки тафаккур кунад дар охирату пойдории он рағбат дар охираташ падед ояд .
Ва гуфт : ҳар ки зоҳид шавад дар насиби хеш аз роҳату ъзу раёсати дилии фориғаш падед ояду раҳмат бар бандагони худоӣ .
Ва гуфт : зуҳди дасти доштани дунёсту поки нодоштани андари даст ҳар ки буд .
Ва гуфт : андӯҳгини он буд ки пурвой оташ набӯд ки аз андӯҳ бирасад .
Ва гуфт : андӯҳи баҳамаи ваҷҳи фазилат муъминаст агар ба сабаб маъсият набӯд .
Ва гуфт : хавф аз адл ӯсту раҷо аз фазл ӯ .
Ва гуфт : сидқи хавфи парҳез карданаст аз рӯзгори бзоҳру ботин .
Ва гуфт : хавфи хос дар вақт буду хавфи ом дар мстқбл .
Ва гуфт : хавфи туро ба худои расонаду аҷаб давр гирданд .
Ва гуфт : собири он буд ки хуй карда буд ба макора кашӣдан .
Ва гуфт : шукри ом бар таом буд ва бар либосу шукри хос бар ончӣ дар дил эшон ояд аз маъонӣ .
Ва гуфт : асли тавозуъ аз се чизаст аз онкии банда аз ҷаҳли хеш ба худои таъолии ёди кандӯ аз онкӣ аз гуноҳи хеш ёд кунаду ончии эҳтиёҷи хеш ба худои таъолии ёди кндўгФт : таваккули басанда карданаст ба худоӣ аз онкӣ эътимод биравӣ дорад .
Ва гуфт : ҳар ки аз ҳаё сухан гуяд ва шарм надорад аз худоӣ дар ончӣ гуяд ӯ мстдрҷ буд .
Ва гуфт : яқини он буд ки андешау қасди кори фардо ӯро андак буд .
Ва гуфт : шавқи самараи муҳаббат буд ҳар ки худоиро дӯст дорад орзӯманди худоӣу лқоءи худоӣ буд .
Ва гуфт : бақадр онкии бадали банда аз худои таъолӣ сарварӣ расад бандаро иштиёқ падед ояд бадв ва бақадр онкии банда аз даври мондан ӯ ва аз рондан ӯ май тарсади бадв наздик шавад .
Ва гуфт : бхўФи муҳаббат дуруст гардаду мулозимати адаб бар дӯст мؤкд гардад . Ва гуфт муҳаббатро аз он ном муҳаббат карданд ки ҳар чаҳ дар дил буд ҷузи маҳбӯб маҳв гирданд .
Ва гуфт : ҳар ки ваҳшати ғифлат нчшидаҳ бошад ҳаловати инси наёбад .
Ва гуфт : тафвизи он буд ки илмӣ ки ндонӣ ба олами он илм бигзорӣу тафвизи муқаддама ризоасту алрзои боби аллоҳи алаъзам .
Ва гуфт : зуҳд дар ҳаром фаризааст ва дар мубоҳи всилт ва дар ҳалоли қурбат .
Ва гуфт : аломат саодат онаст ки мутӣъ мебошӣ ва май тарсӣ ки набояд ки мардӯд бошӣ .
Ва гуфт : аломати шақоват онаст ки маъсият мекунӣу умеди дорӣ ки мақбул бошӣ .
Ва гтФ оқил онаст ки аз ҳарчӣ тарсади пеш аз онкӣ дар аўФтди кор он бисозад ва гуфт ту дар зиндонии азмтобът кардани шаҳавоти хеш чун кор ба худои бозгзории саломати ёбӣ ва броҳт барисӣ .
Ва гуфт : сабр кардан бар тоъат то қӯт нашавад аз ту тоъат буду сабр кардан аз маъсият то наҷоти ёбӣ аз исрор бар маъсияти ҳам тоъат буд .
Ва гуфт : суҳбати дор бо ағниёи бтъззу бофуқаро ба тзлл ки тъзз бар ағниёи тавозуъ буду тзлли аҳли фақрро шарифтар .
Ва гуфт : шод бӯдан ту ба дунёи шод бӯдан ба худоӣ аз дилати бабраду тарси ту аз ғайри худои тарси худоӣ аз дилати поки бабраду умеди доштани бғири худои умеди доштан ба худоӣ аз дилат давр кунад .
Ва гуфт : муваффақ онаст ки аз ғайр худоӣ натарсаду бғир ӯ умед надораду рзоء ӯ бар ҳавои нафас хеш баргузинад .
Ва гуфт : хавф аз худои туро ба худои расонаду кибру аҷаби нафаси туро аз худоӣ мунқатиъ гирданд вҳқири доштани халқро беморӣаст ки ҳаргиз даво напазирад .
Ва гуфт : одамиён бар ахлоқ хешанд то модом ки хилофи ҳўоء эшон карда наёяд ва чун хилофи ҳўоء эшон кунанд ҷумлаи худовандони ахлоқи Карими худовандони ахлоқ лӣим бошанд .
Ва гуфт : асли адоват аз се чизаст тамаъ дар молу тамаъ дар гиромии доштани мардумону тамаъ дар қабул кардани халқ .
Ва гуфт : ҳар қатъ ки уфтад мурӣди роози дунёи ғанимат буд .
Ва гуфт : адаби эътимоди гоҳ фақрасту ороиши ағниё .
Ва гуфт : худои таъолӣ воҷиб кардааст бар карами хеши афв кардани бандагон ки тақсир кардаанд дар ибодат ки фармӯдааст кутуби рбкми алӣ нафса алрҳмаҳ ва гуфт : ихлоси он буд ки нафасро дар он ҳифз набӯд дар ҳеҷ ҳол ва ин ихлос авом бошаду ихлоси хоси он буд ки барояшони рўднаҳ боишон буд тоъатҳо ки май орандашон ва эшон аз он .
Берун ва эшонро дар он тоъат пиндор науфтад вонро ба чизе нашмуранд .
Ва гуфт : ихлоси сидқ ниятаст бо ҳақи таъолӣ .
Ва гуфт : ихлоси нисёни руяти халқ буд бдоими назар бо холиқ .
Нақласт ки яке аз фарғонаи азм ҳаҷ кард гузар бар Найшобӯр кард ва ба хизмат бўъсмон шуд салом карду ҷавоби надоди фарғонӣ бо худ гуфт : мусулмонии мусулмониро салом кунад ҷавоби надиҳад бўъсмон гуфт : ки ҳаҷ чунин кунад ки модарро дар беморӣ бигузоранд ва берзоء ӯ бираванд гуфт : бозгаштам то модари зинда буд таваққуф кардам баъд аз он азм ҳаҷ кардам ва ба хизмати шайхи АбуУсмони расидаму маро бо эъзозӣу икромии тамом ба нишонди ҳамагии ман дар хизмат ӯ фурӯ гирифт ҷаҳдӣ бисёр кардам то стўрбонӣ бмн дод ва бар он мебудам то вафот кард дар ҳоли марази мӯати писараш ҷома бадаред ва фарёд кард бўъсмон гуфт : эй писари хилоф суннат кардӣу хилофи суннати зоҳир кардани нишони нифоқ буд камоли қоли кули аноءи итршҳи бмои фӣаи ҳузури тамоми ҷон таслим кард рҳмҳоллаҳи алайҳ .