Он бе хавфи ҳамаи ҳуби он бе ақли ҳамаи лаби он парвонаи шамъи ҷамоли он ошуфтаи субҳи висоли он сокини музтариби маҳбӯби ҳақи смнўни муҳиби раҳмаи аллоҳи алайҳ дар шани хеши ягона буду мақбули аҳли замона буд волтФи алмшоиху ашороти ғарибу румузӣ аҷиб дошт ва дар муҳаббати оятӣ буду ҷумлаи акобр ба бузургӣ ӯ иқрор доштанд ва ӯро аз футуввату муруввати смнўни алмҳби хондандӣ ва ӯро смнўн алкзоб хондӣ суҳбат сиррӣ ёфта буд ва аз ақрони ҷунайд буд ва ӯро дар муҳаббати мазҳабӣ хосаст ва ӯ тақдим муҳаббат кардааст бар маърифату бештари машойихи маърифатро бар муҳаббат тақдим доштаанд ва мегуяд ки муҳаббати аслу қоида роҳаст бхдоӣу аҳволу мақомоти ҳама ба нисбат ба муҳаббат бозӣанд ва дар маҳаллӣ ки толибро шиносанд завол бидон раво бошад дар маҳали муҳаббати бҳичи ҳол раво набошад модом ки зот ӯ мавҷӯд буд .

Нақласт ки чун ба ҳиҷоз рафт аҳли фӣад ӯро гуфтанд моро сухани гӯй бар минбар шуд ва сухан мегуфт . Мустамеъ наёфт рӯй ба қнодил кард ки бо шумо мегӯям сухани муҳаббати дарҳоли он қнодил бар якдигар меомаданд ва пора мешуданд .

Нақласт ки як рӯз дар муҳаббат сухан мегуфт . Мурғӣ аз ҳаво фурӯ омад ва бар сар ӯ нишаст пас бар даст ӯ нишаст пас бар канор ӯ нишаст пас аз канор бар замин нишаст пас чандон минқор бар замин зад ки хӯн аз минқор ӯ равон шуд пас биФтод ва бамурд .

Нақласт ки дар охири умр барои ҳар суннати зании хости духтарӣ дар вуҷӯд омад чун се сола шуд смнўнро боваии пайвандӣ падед омад ҳамон шаби қиёматро ба хоб дид ва дид ки илмӣ насб мекарданд барои ҳар қавмии вълмӣ насб мекарданд ки нур ӯ ърсот фурӯ гирифт смнўн гуфт : ин илм аз онкдом қавм аст гуфтанд аз он қавм ки иҳбҳму иҳбўнаҳ дар шаън эшонаст яъне илм муҳибонаст смнўни худро дар он миёни андохт яке биёмад ӯро аз миёни эшон бурун кард смнўн фарёд баровард ки чаро бурун мекунӣ гуфт : аз онкии ин илм муҳибонаст ва ту аз эшон нестӣ гуфт : охири марои смнўн муҳиб хонанд вҳқи таъолӣ аз дил ман медонад ҳотифӣ овоз дод ки эй смнўни ту аз муҳибон будӣ аммо чун дил ту бидон кӯдак майл кард номи ту аз ҷаридаи муҳибон маҳв карданд смнўни ҳам дар хоб зорӣ кард ки худовандогар ин Тифли қотеъи роҳ ман хоҳад буд ӯро аз роҳ ман бурдор чун аз хоб бедор шуд фарёдӣ баровард ки духтар аз боми дарафтод ва бамурд .

Нақласт ки якбор дар муноҷот гуфт : илоҳӣ дар ҳар чаҳ марои бёзмоӣӣ дар он ростами ёбӣ ва дар ан таслим кунам ва дам назанам дар ҳол дардӣ биравӣ муставле шуд ки ҷонаш бархест омад ва ӯ дам намезад бомдодон ҳамсоягон гуфтанд эй шайхи дӯши туро чаҳ буд ки аз фарёди ту моро хоб наомад ва ӯ ҳеҷ дам назада буд аммо сӯрати ҷон ӯ бар сӯрат ӯ омада буд ва бигӯаш мустамеъони расида то ҳақи таъолии бадв боз намӯд ки хомӯшии хомӯшӣ ботинаст агар ба ҳақиқати хомӯш бӯдании ҳамсоягонро хабар набӯдӣ чизе ки натавонӣ магӯӣ .

Нақласт ки якбори ин байт мегуфт :

Яъне марои ҷуз дар ту насиб нест дилами бғири ту моил нест марои бҳрчаҳи хоҳӣ имтиҳон кун дар ҳоли бўлш баста шуд ба дабиристонҳо мерафту кӯдаконро мегуфт : ъам дурӯғи занро дуо кунед то ҳақи таъолӣ шифо диҳад АбуМуҳамад мғозлӣ гуяд бо смнўн дар Бағдод будам чиҳил ҳазор дирам бар даравишон нафақа карданд ва ҳеҷ бмо надоданд баъд аз он смнўн гуфт : биё то ҷоӣӣ рӯему баҳри дарме ки эшон доданд ракаатӣ намоз кунем пас ба мдоин рафтем ва чиҳил ҳазор ракаат намоз кардем .

Нақласт ки ғуломи халили худро пеши Халифа ба тасаввуф маърӯф карда буду дайн ба дунё фурӯхта вдоими айби машойихи пеш Халифа гуфтӣу муродаши он буд то ҳама маҳҷӯр бошанду каси бадишон табаррук накунад то ҷоҳ ӯ бар ҷой монад ва Фзиҳт нашавад чун смнўн баланд шуд васият ӯ мунташир шуд ғуломи халили ранҷ бисёр бадви расониду фурсат май ҷуст то чигуна ӯро Фзиҳт кунад то зании мнъмаҳи худро бар смнўн арза кард ки маро бихоҳ смнўн қабул накард пеш ҷунайд рафт то шафоат кунад ба смнўн то ӯрои бхўоҳдҷнид ӯро заҷр кард ва баранд зани пеши ғулом халил рафт всмнўни ротҳмтии ниҳоди ғуломи халил шод шуду Халифаро бар вай мутағаййир кард пас Халифа фармуд ки смнўнро бикашанд чун сайёфро ҳозир карданд Халифаи хост ки бигӯед гардан бизан гунг шуд натавонист забонаш бигирифт ва ҳеҷ натавонист гуфт : шабона дар хоб дид ки гуфтанд заволи малики ту дрҳиўаҳи смнўн бастааст бомдоди смнўнро бихонаду бнўохт ва бо киромӣ тамом бозгардонед пас ғуломи халилро дрҳқи аўдшмнӣ зиёдат шуд ва то ба охири умри мҷзўми гашти яке смнўнро ҳикоят кард ки ғуломи халил мҷзўм шуд гуфт : ҳамоно ки яке аз норсидгони мутасаввифаи ҳиммати даравӣ бастааст ва нек накардааст ки ӯ мнозъи машойих буд гоҳгоҳи машойихро бо аъмол ӯ роҳ мегирифт худояши шифои дҳоди ин сухан бо ғулом халил гуфтанд аз онҷмлаҳ тавба кард ва ҳарчӣ дошт аз матоъи пеш мутасаввифа фиристод эшон ҳеҷ қабул накарданд бингар ки ингори ин тайифа то чаҳ ҳадаст ки охири он мардро ба мақоми тавба май расонади худ касе ки иқрор дорад то чаҳ буд лоҷарам гуфтаанд ҳечкас барояшон зиён накунад ва накунанд .

Савол карданд аз муҳаббат гуфт : сФоء дӯстӣаст бо зикри доими чунонкии ҳақи таъолӣ фармӯдааст азкрўи аллоҳи зкрои ксиро .

Ва гуфт : муҳибони худои шарафи дунёу охирати бурданди лон алнабӣ слии аллоҳи алайҳу алии ?алау силами қол : алмрءи ман аҳб .

Ва гуфт : мард бо он буд ки дӯстдоради пас эшон дар дунёу охират бо худоӣ бошанд .

Ва гуфт : иборат натавон кард ва аз чизеи магар ба чизе ки аз он чизи рақиқтару латифтар буд ва ҳеҷ чизи диқитару латиф тар набошад аз муҳаббати пас бача аз муҳаббати иборат тавон кард ? яъне аз муҳаббат иборат натавон кард .

Гуфтанд чаро муҳаббатро ба бало мақрун карданд гуфт : то ҳар сифлаи даъвӣ муҳаббат накунад чун бадбӣнад бҳзимт шавад .

Пурседанд аз фақр гуфт : фақир онаст ки бФқдонш гирад чунонкии ҷоҳили бнқду фақирро аз нақди чунон ваҳшат буд ки ҷоҳилро аз Фқд .

Ва гуфт : тасаввуф онаст ки ҳеҷ чизи малик ту набошад ва ту малики ҳеҷ чиз набошӣ раҳмаи аллоҳи алайҳ .