Он муқарраби аҳадяти он муқаддаси самадят он баркашида даргоҳи он баргузӣдаи аллоҳи он муҳаққиқи латифи қутби вақти Абуабдуллои мҳмдбни алхФиФи рҳмҳоллаҳи алайҳи шайхи алмшоихи аҳди хеш буд вигонаҳи олам буду дрълўми зоҳиру ботини муқтадо буд врҷўъи аҳли тариқат дар он вақт ба вай буд бенаӣ азим дошту хотирии бузургу эҳтиромӣ ба ғояту фазоъил ӯ чандонаст ки бар натавон шумурдану зикр ӯ натавон карду муҷтаҳид буд дар тариқату мазҳабӣ хос дошт дар тариқат ҷамоатӣанд аз мутасаввифа ки тавалло бадв кунанд вдри ҳрчҳли рӯзи таснифӣ аз ғўомзи ҳақоиқ ме сохту дръолми зоҳири басии тасниф нафис дорад ҳамаи мақбулу машҳӯд ва он муҷоҳидот ки ӯ кард дар вусъ башар нагунҷад ва он назар ки ӯро буд дар ҳақоиқу асрор дар аҳди аўксро набӯд вабаъди азуӣ дар порс халафӣ намонад чунонкии нисбати бадв дуруст кардӣ ва аз абноءи мулӯк буд ва бар таҷред сафарҳо карда рӯему ҷрирӣу ибни атои вмнсўри ҳаллоҷро дидаи бўдўи ҷунайдро ёфта ва дар ибтидо ки дарди дайни домндл ӯ бигирифт чунон шуд ки дар ракаатии намози даҳ ҳазор бори қул ҳўоллаҳи аҳади брхўондӣ ва бисёр будӣ ки аз бомдод то шаби ҳазор ракаат намоз кардӣ ва бист соли пилос пӯшида буд вҳри соли чҳорчҳлаҳи бдоштӣ ва он рӯз ки вафот кард чиҳил чиҳила паёпаии бдоштаҳ буд ки дар он чиҳила охир вафот кард ва пилос аз худ берун накардӣ .

Нақласт ки дар вақт ӯ перии муҳаққиқ буд аммо аз уламо тариқат набӯд ва дар порс мақом дошт номи аўмҳмди зкирӣу ҳаргизи мураққаъи нпўшидӣ аз Абдуллоҳ хафиф пурседанд ки шарт дар мураққаъ чист вдоштни он кро мусаллам аст гуфт : шарт мураққаъ онаст ки мҳмдзкирӣ дар пероҳани сифед ба ҷой меоварад вдоштн ӯро мусалламаст ва мо дар миён пилосӣ намедонем то ба ҷой тавонем оварад ё на ва ӯро хафиф аз он гуфтанд ки ҳар шаби ғизоӣ ӯ буқати ифтори ҳафт миўиз будӣ беш на сабк бор бӯдаасту сабки рӯҳу сабк ҳисоб бошад дар он ҷаҳони шабии ходими ҳашт миўиз бидод шайх надонист ва бихӯрад ҳаловати тоъат бар қоида ҳар шаб наёфт ходимро бихонад ва аз он ҳол суол кард гуфт : имшаби ҳашт миўиз туро додам шайх гуфт : чрогФт : туро заъиф дидаму дилам ба дард омад гуфтам то туро қӯтӣ бошад шайх гуфт : пас ту ёри ман набӯда балки хасм ман бӯда ки агар ёри ман бўдтии шаш додтӣ на ҳашт пас шайх ӯро азхдмт маҳҷӯр карду ходимӣ дигар насб кард .

Ва гуфт : чиҳил соласт то маро қабуласт миёни хосу ом ва чандон неъмати брморихтнд ки ӯро ҳад набӯд ва чунон зистам дар ин муддат ки зкўаҳи Фитр бар ман воҷиб нашуд .

Ва гуфт : дар ибтидои хостам ки ба ҳаҷи рӯм чун ба Бағдоди расидами чандон пиндор дар сари ман буд ки бдидн ҷунайд нарафтам чун ба бодияи Фрўшдми расанӣу далвии доштам ташна шудам чоҳӣ дидам ки оҳўӣӣ аз вай об мехӯрд чун басар чоҳ рафтам оби бзир чоҳ рафт гуфтам худовандо Абдуллоҳро қадар аз ин оҳӯ камтараст овозӣ шунидам кҳоини оҳӯи далв ва расан надошту эътимод ӯ бар мо буд вақтам хуш омад далву расани биндохтм ва равона шудам овозӣ шунидам ё Абдуллоҳи мо туро тҷрбт мекардем то чун сабр мекунӣ бозгарду оби хури бозгаштами оби брлби чоҳи омада буд вузӯи сохтам воб хӯрдам ва бирафтам то ба Мадинаи ҳоҷатами ҳеҷ ба об набӯд ба сабаби таҳорат чун бозгаштам ба Бағдоди расидами рӯзи одина ба ҷомеъ шудам ҷунайдро чашм бар ман афтод гуфт : агар сабри гардии об аз зери қидмат бар омадӣ .

Нақласт ки гуфт : дар ҳоли ҷавонии дарвешии пеш ман омаду асари гуруснагӣ дар ман бидид маро ба хона хонду гӯштии пухтаи бўдбўии гирифтаи маро аз хӯрдан он кароҳат меомад ва ранҷ мерасед то дарвеши он тъзз дар ман бидид шарм зада шуд ва ман низ хаҷал гаштам бархестам ва бо ҷамоатии асҳоб нақл кардем чун бқодсиаҳ раседем роҳ гум кардем ва ҳеҷ гӯша надоштем то чанд рӯз сабр кардем то ба шараф ҳалок раседем то ҳол чунон шуд ки сегӣ ба қимати гарони бхридим ва бирён кардем луқма аз он ба ман доданд хостам то бихӯрам ҳоли он дарвешу таом ёд омад бо худ гуфтам ки ин уқубат онаст ки ин дарвеши он рӯз аз ман хаҷал шуд дарҳол тавба кардам то роҳ бмо намуданд чун бозомадам аз он дарвеши узри хостам .

Ва гуфт : якбор шунидам ки дар Мисри перӣу ҷавонӣ ба муроқибат нишастаанд бар давом онҷо рафтам ду шахси родидми рӯ ба қибла карда се бор салом кардам ҷавоб надоданд гуфтам ба худоӣ бар шумо ки саломи маро ҷавоб диҳед он ҷавон сар баровард вагуфт : ё ибни хафифи дунё андакаст ва аз ин андаки андакӣ мондааст аз ин андаки насиб бисёр бустон ё ибни хафифи магари фориғӣ ки ба саломи мо май пардозӣ ин бигуфт :у сари фурӯи барад ва ман гурусна ва ташна будам гуруснагиро фаромӯш кардам ҳамагии ман эшон гирифтанд таваққуф кардам ва бо эшон намози пешини гзордму намози дигари гзордми вагуфтами марои пандӣ даҳ гуфт : ё ибни хафифи мо аҳл мусӣбатем моро забон панд набӯд касе бояд ки асҳоби мусӣбатро панд диҳад се рӯз онҷо будам ки на чизе хӯрдем вена хуфтем бо худ гуфтам чаҳ савганди даҳум то маро пандӣ диҳанд он ҷавон сар баровард вагуфт : суҳбат касе талаб кун ки дидан ӯ туро аз худоӣ ёд диҳаду ҳайбат ӯ бар дил ту уфтаду туро ба забони феъл панд диҳад на ба забони гуфтор .

Нақласт ки гуфт : яксол биравам будам рӯзӣ ба саҳро шудам рҳбониро биовараданд чун хаёлӣ ва бсухтанду хокистар ӯро чашм кӯрон кашиданд ба қудрати худои таъолӣ бино шуданд ва беморон мехӯрданд ва шифо меёфтанд аҷаби доштам ки эшон бар ботиланд ин чигуна буд он шаби Мустафоро слии аллоҳи алайҳу ?алау силам ба хоб дидам гуфтам ё расӯли аллоҳи ту онҷо чаҳ мекунӣ гуфт : омадаам барои ту гуфтам ё расӯли аллоҳи ин чаҳ ҳолат фармуд ки асари сидқ ва риёзатаст ки рад ботиласт агрдрҳқ буд чигуна буд .

Ва гуфт : шабии пайғомбарро алайҳ ассалом бихоб дидам ки биёмадӣу марои басари пой бедор кардӣ ва ман дар вай нигоҳ кард мефармуд ки ҳар ки роҳӣ бишносад ва рафтан онро пеш гирад пас аз сулӯки бозоистди ҳақи таъолӣ ӯро азобӣ кунад ки ҳечкасро аз оламёни чунон азоб накунад .

Нақласт ки пайғомбари алайҳи ассалом бар сари ду ангушти пои намози гзордӣу Абдуллоҳи чунон буд ки ҳеҷ суннати пайғамбар аз вай фӯт нашуд хост ки ӯ низ ҳамчунон намоз кунад чун як ракаати намоз бар сари ангушт гзорддўм натавонист пайғамбари алайҳи ассаломро ба хоб дид ки азмҳроб даромад ва гуфт : ин намози хос мароаст ва ту ин макун .

Нақласт ки нимаи шаби ходимро гуфт : ки зании ҳосил ки то бихоҳам ходим гуфт : дар ин нимаи шаби куҷои рӯм аммо маро духтарӣ ҳаст шайх агар иҷозат диҳад биоварам гуфт : биор пас ходим духтар биовараду шайх дар ҳол никоҳ кард чун ҳафт моҳи баромади тифлии бўҷўдомд вафот кард шайхи ходимро гуфт : духтарро бигӯ то талоқ бастанд ва агар мехоҳад ҳам чунон мебошад ходим гуфт : ё шайх дар ин чаҳ сар аст гуфт : он шаб ки никоҳ кардам қиёматро ба хоб дидаму халқ бисёр дармондау ҳамаи дрърқи ғарқ шуда ки ногоҳ тифлӣ биёмаду дасти падар ва модар гирифт ва чун бод аз сирот бигузаронед ман низ хостам то маро тифлӣ бошад чун он Тифл биёмад ва бирафт мақсӯд ҳосил шуд баъд аз он нақл кунад ки чаҳорсад ақд ва никоҳ кардааст аз онкӣ ӯ аз абноءи мулӯк буд чун тавба кард вҳосл ӯ ба камол расед бадв тақарруб мекарданд дугон ва се гон дръқд меоварад ва яке чиҳил сол дар ақд ӯ буд ва ӯ духтари вазир буд нақласт ки аз занон ӯ пурседанд ки шайх бо шумо чун бошад дар хилват ҳама гуфтанд мо аз суҳбат ӯ ҳеҷ хабар надорем агар касеро хабар бошад духтари вазирро бошад азуӣ пурседанд гуфт : чун хабар шудӣ ки шайхи имшаб ба хона ман меояд тъомҳоءи лазизи пхтмӣ ва худро зинат кардамӣ чун биёмадӣ он бидидӣ марои бхўондӣу соъатӣ дар ман нагиристӣу замонии дарони таом нигаҳ кардӣ то шабӣ ҳамчунин даст ман бигирифт ва дар остин кашид ва бар шикам худ молида аз сина то нофи понздаҳ ақд дидам гуфт : ки эй духтар бипурс ки ин ақд чист пурсидам гуфт : ин ҳамаи лҳбу шиддат сабраст ки гиреҳ бар гиреҳ бастаам аз чунин рӯй ва чунин таом ки дар пеши ман ниҳода ин бигуфт : ва бархесту маро беш аз ин боваии густохӣ набӯдааст ки ӯ бғоит дар риёзат бӯдааст .

Нақласт ки ӯро ду мурӣд буд яке аҳмдмаҳи викии аҳмдкаҳу шайх бо Аҳмад ки ба будӣ асҳобро аз он ғайрат омад яъне аҳмдмаҳ корҳо кардааст ва риёзат кашида шайхро аз он маълум шуд хост ки бо эшон намояд ки аҳмдкаҳ беҳтараст шутурӣ бар дар хонақоҳи хуфта буд шайх гуфт : ё аҳмдмаҳ гуфт : лаббайк гуфт : он шутурро бар боми хонақоҳ бар Аҳмад гуфт : ё шайхи шутурро чун бар боми тавон барад шайх гуфт : акнӯн раҳо кун пас гуфт : ё аҳмдкаҳ гуфт : лаббайк гуфт : он шутур бар боми хонақоҳ бар дар ҳоли миёни дарбасти востин боз карду беруни давид ва ҳар ду даст дар зер шутур кард ва қӯт кард натавонист гирифт шайх гуфт : ки тамом шуд ё Аҳмаду маълуми гашти пас асҳобро гуфт : ки аҳмдкаҳ аз он худбиҷой оварад ва ба фармон қиём намӯду боътроз пеш наомад ва ба фармон мо нагирист на бакор ки тавонад кард ё нау аҳмдмаҳи бҳҷт машғӯл шуд ва дар мунозира омад аз зоҳири ҳоли мутолиаи ботин метавон кард .

Нақласт ки шайхро мусофирӣ расед хирқаи сиёҳи пӯшидау шмлаҳи сиёҳи бркрдаҳу эзории сиёҳу пероҳании сиёҳи шайхро дар ботин ғайрат омад чун мусофири ду ракаатии бгзорд ва салом кард шайх гуфт : ё ахӣ чаро ҷомаи сиёҳ дорӣ гуфт : аз онкӣ хдоёнм бамурдаанд яъне нафас ва ҳаво гуфт : аФрأити ман атхзолҳаҳи ҳавоа шайх гуфт : ӯро берун кунед берун кунед берун карданд бхўорӣ пас бифармуд ки бозорид боз овараданд баъд ҳамчунин чиҳил бор фармуд ки ӯро бхўорӣ берун мекарданд ва боз меовараданд аз он шайх бархесту қибла бар сари аўдоди възри хост ва гуфт : туро мусалламаст сиёҳи пӯшидан ки дар ин чиҳил борхўорӣ ки ба ту карданд мутағаййир нашудӣ .

Нақласт ки ду сӯфӣ аз ҷое давр ба зиёрат шайх омаданд шайхро дар хонақоҳ наёфтанд пурседанд ки куҷост гуфтанд бсроӣ ъздолдўлаҳ гуфтанд шайхро бо сарои салотин чаҳ кор дариғо он занни мо бад-ӣни шайх пас гуфтанд ки дар шаҳр тўФӣ кунем дар бозор шуданд дар дукони хайётии рафтанд то ҷайб хирқа бидӯзанд хайётро миқроз зойеъ шуд эшонро гуфтанд ки шумо гирифтаед пас бадаст сарҳангӣ доданд ба сарои ъздолдўлаҳи бурданд ъздолдўлаҳ фармуд ки дасти эшон бозкниди шайхи Абдуллоҳи хафифи ҳозир буд гуфт : сбркнид ки ин кор эшон нест эшонро халос доданд пас бо суфиён гуфт : эй ҷавонмардони он занни шумо рост буд аммо омадан мо бсрои салотин ба ҷиҳати чунин корҳост ҳар ду сӯфии мурӣди оншднд то бадоне ки ҳар ки даст дар доман мардон занад ӯро зойеъ нагузоранду даст ӯ бар бод барандаанд .

Нақласт ки шайхро мусофирӣ расед ки исҳолаш меомад бадасти худ он шаби тос ӯ бардошт ва як соъат нахуфт то наздики субҳи шайхи як нафаси чашм бар ҳам ниҳоди он мусофир овоз дод ва гуфт : кҷоӣӣ ки лаънат бар ту боди шайх дар ҳол бурҷаст тарсони влрзону тоси онҷобрди бомдоди мурӣдон бо шайх гуфтанд охири ин чаҳ мусофираст ки лафзии чунин ва чунин гуфт : вморо тоқати таҳаммули нмондўи ту тооини ғоят сабр мекунӣ шайх гуфт : ман чунин шунидам ки раҳмат бар тўбод .

Ва сухан ӯст ки ҳақи таъолии млоикаҳро бёФриду ҷину инсроу исмату ҳиялату кифояти бёФриди пас млоикаҳро гуфтанд ихтиёр кунед аз инҳо эшон исмат ихтиёр карданд пас ҷинро гуфтанд шумо низ ихтиёр кунед исмат ихтиёр мекарданд гуфтанд млоикаҳ сабқат намӯдаанд кифоят ихтиёр карданд гуфтанд ҷини сабқат гирифтаанд пас ҳиялат ихтиёр карданд ва ба ҷаҳди хеш ҳилтӣ мекунанд .

АбуАҳмади сағири шайхро гуфт : марои васваса ранҷа медорад шайх гуфт : суфиён ки ман дидаам бар дев схрит кардандӣ акнӯн дев бар сӯфӣ схрит мекунад .

Ва гуфт : сӯфӣ онаст ки суфи пӯшад бар сафоу ҳаворо бичишанд таъми ҷафоу дунёро биндозад аз пас қафо .

Ва гуфт : муназзаҳ бӯдан аз дунёи айн роҳатаст дар вақти берун шудани азднё .

Ва гуфт : тасаввуф сабраст дар таҳти маҷории иқтидору ФрогрФтн аз дасти малики ҷаббору қтҳ кардани биёбону кӯҳсор .

Ва гуфт : ризо бар ду қисм буд ризои бадву ризо аз ӯ ризои бадв дар тадбир буду ризои азу дар ончӣ қазо кунад .

Ва гуфт : имони тасдиқ диласт бидонча аз ғайб брўкшФ уфтад .

Ва гуфт : иродати ранҷ доимасту тарки роҳат .

Ва гуфт : васлат онаст ки ба маҳбӯби иттисол падед ояд аз ҷумлаи чизҳо ва ғайбат уфтад аз ҷумлаи чизҳо ҷузи ҳақи таъолӣ .

Ва гуфт : инбисоти бархестан эҳтишомаст дар вақти суол .

Ва гуфт : тақвои давр бӯданаст аз ҳарчӣ туро аз худоӣ давр кунад .

Ва гуфт : риёзат шикастан нафасаст ба хизмату манъ кардани нафас аз фатрат дар хизмат .

Ва гуфт : қаноати талаб нокарданаст онро ки дар даст ту нест ва бениёз шудан аз ончӣ дар даст туаст .

Вагуфт : зуҳд роҳат ёфтанаст аз берун омадан аз малик .

Ва гуфт : андӯҳи танро боздорад аз тараб .

Ва гуфт : раҷои шод шудан буд бавуҷуди висол ӯ .

Ва гуфт : фақри нестии малик буду берун омадан аз сифоти худ .

Ва гуфт : яқини ҳақиқати асрор буд бҳкмтҳоءи ғайб .

Пурседанд ки убудийят кӣ дуруст ояд гуфт : чун ҳамаи корҳоءи худ ба худои бозгзорд ва дар балоҳо сабр кунад .

Пурседанд ки дарвешӣ ки се рӯзи гурусна буд баъд аз он берун ояд ва суол кунад бидон қадар ки ӯро кифоят буд ӯро чаҳ гӯйанд гуфт : ӯро каззоб гӯйанд .

Ва гуфт : чизе мехуред ва хомӯш мебошед ки агар дарвешӣ аз ин дар даройади ҳамаро Фзиҳт кунад .

Нақласт ки чун вФотш наздик омад ходимро гуфт : ки ман бандаи осии гуреза пой будам ғулӣ бар гардани ман нау бандӣ бар пои ман на ва ҳамчунон рӯ ба қибла кун ва маро бинишон бошад ки дар пазиради баъди азмрги ходими ин насиҳати шайх оғоз кард ҳотифӣ овоз дод ки ҳон эй бехабар макун май хоҳӣ ки ъзизкрдҳморо хўоркнӣ , рҳмҳоллаҳи алайҳ .