Орифиро пурседанд : оё блоӣиро шиносӣ ки бар мубталояш раҳм накунанду неъматиро ки мнъмшро ҳасодат наварзанд ? гуфт : балӣ , фақир чунинаст .

Гӯйанд , орифии ҳангомӣ ки сухани машҳурро шунид ки : ду неъматаст ки ношинохта мондааст : саломатӣу эминӣ . Гуфт : ин дуро сеюмӣ низ ҳаст ки сипосаш низ надоранд .

Чаҳ мардумони саломатӣу эминиро гоҳи сипос ҳаме доранд . Гуфтанд : он сеюм чист ? гуфт : фақр . Чаҳ фақр низ неъматӣаст ки бар тамоми мнъмонш пӯшидааст ҷузи он касон ки худованди эшонро нигоҳ доштааст .

Вақт дар истилоҳи сӯфияи замон ҳоласту сӯфии ҳоли хеши васфи он ҳаме кунад . Яъне агар худ мсрў буд , вақт ,ро вақти сарвари шимурд . Ва агар маҳзун буд , вақти ҳузнаши шиносад .

Ба ҳамин тартиби ҳангомӣ ки гӯйанд : сӯфии ибн алўқтаст , бидон маънӣаст ки дар ҳар замони ҷуз ба иқтизои он амал накунаду вайро пурвои гузашта ва оянда набӯд .

Аз суханони бузургон : сухан ки такрор шавад , равнақаш баравад .

Орифӣ гуфт : урафоро дар вароӣ ҳар вожаи нуктаеу зимн ҳар қисса , баҳрае ва дар ҳар ишораи муждае ва дар ҳар ҳикоят , кноитӣаст .

Ва аз ин рӯаст ки бинӣ дар байни суханонишони ҳикоёт гӯногӯн гӯйанд то ҳар як аз шунавандагони насиби худ барҳасби истеъдоди худ аз он гирад .

Чаҳ « мардумони обишхури хеш донистаанд » ва аз ин рӯаст ки омадааст : « қуръонро зоҳирӣасту ботинӣ . Ва он ботинро ҳафт ботин буд » аз ин рӯ мапиндор ки мурод аз достонҳоу ҳикоётӣ ки дар қуръон омадааст , маҳзи қисса ва достонаст . Чаҳ сухани парвардгор аз ин бартараст .

Занӣ бодия нишинро гуфтанд : аз куҷои маош хеш оред ? гуфт : агар аз ҷоӣӣ ки ҳаме донем , маош нахӯрем , зинда намонем .

Аъробӣии намози хеш бар худ тахфиф дод . Маломаташ карданд . Гуфт : хомаш ки ҳариф бахшандааст .

Ибни смоки сўФӣиро гуфт : агар ҷомае ки бар тан доред , мувофиқ сарират шумост , дӯст ҳаме дорам ки мардумон бар он огаҳ шаванд ва агар нест . Вой бар шумо ки ҳалоки шадид .

Шоҳзодае муаллими фарзанди хешро гуфт : қабл аз китобати вайро шино омӯз . Чаҳ касеро ёбад ки ба ҷояши бинависад аммо касеро наёбад ки ба ҷояш шино кунад .

Занӣ бодия нишинро пурседанд : хорӣ чист ? гуфт ин ки бузургворӣ бар дар фурӯмоя эй истаду иҷозат низ наёбад . Пурседанд : шараф чист ? гуфт : каманди миннат бар гардани мардон афкандан .

Аёси қозиро гуфтанд : танҳо айби ту онаст ки дар қизовати таъҷил ҳаме кунӣ ва дар он жрФонгрӣ накунӣ . Аёси даст хеш барафрошт ва гуфт : чанд ангушт дорад ? гуфтанд : панҷ .

Гуфт : зчаҳи рӯ таъҷил кардед ва нагуфтед як , ду , се , чаҳор ё панҷ ? гуфтанд : ончиро донем нишморем . Гуфт : ман низ ончии ҳукмаши равшан буд , ба таъхир наяндозам .

Мардии аъамашро гуфт : ту дарҳами дӯсти ҳамеи дорӣ . Гуфт : балӣ аз он рӯ ки бениёзӣ аз савол аз чун турои дӯст ҳаме дорам .

Олимиро пиромни ин оя пурседанд ки : « амоолсоӣли Флотнҳр » гуфт : муроди толиб илмаст .

Гўӣӣ , аз ин шеъри саъдӣ махӯзаст ки :

Замонӣ ки ҳтиӣаҳ дар шарафи назъ буд , вайро гуфтанд : андакӣ аз моли худ ба масокин васият кун . Гуфт : васияташон мекунам ки бргдоӣӣ мудовимат кунанд чаҳ ин тиҷорат касодӣ напазирад .

Гуфтанд : моро васиятӣ кун . Гуфт : гуфтаанд ҳаргизи Карим бар хар намирад . Аз ин рӯи маро бар харии брншонид шояд намирам . Сипас чунин сурӯд :

Ҳар тозаеро лиззатӣаст . Аммо ман маргро тозае холӣ аз лиззат дидам . Сипас прсидндш ки шоиртарин аъроб кист ? ба худ ишора кард ва гирист . Гуфтандаш : аз марги ҳамеи нолӣ ? гуфт : на , аммо вой бар шоир аз ровӣони бдшъри вай .

Ҳакимӣ гуфт : агар хоҳии доноӣиро азоби диҳӣ , ҷоҳилии қарин ӯ кун .

Зоҳидӣ назд бозаргонӣ шуд то ҷомае бихарад . Яке аз ҳозирони бозаргонро гуфт : ӯ фалон зоҳидаст , ба ваии арзонтар даҳ . Зоҳид хашмнок шуд ва бароа афтод ва гуфт : омадаем бо дарҳами хеш ҷома харем на бо зуҳди худ .

Аз суханони ҳакямон : дӯсти хешованд рӯҳасту ақрбоءи хешованди ҷисм .

Зоҳиди чӯпониро диданд ки гурги байн гӯсфандонашаст аммо онҳоро наме дард . Гуфтанд : аз кӣ гиреҳгон бо гӯсфандони ту сулҳ ихтиёр кардаанд ? гуфт : аз он замон ки чӯпонашон бо худои хеш сулҳ кардааст .

Дар рабиъи алоброр мазкӯраст ки : Мӯътасими ҳаштумин Халифа ӣ аббосӣ буд . Даврони хилофаташ низ ҳашт сол ва ҳашт моҳ ба тӯли анҷомӣд .

Вайро ҳашт писар ва ҳашт духтар буд . Ҳашт қалъаро бргшўд ва ҳашт кох барпоӣ дошт ва ҳашт ҳазор динор ва ҳашт ҳазор дарҳам бар ҷои ниҳод .

Аъамаш ба ҳам нишин худ гуфт : бузғолае фарбеҳу нонеи гувороу сиркае тунди майли дорӣ ? гуфт : балӣ . Аъамаш аммо нонеи хушк бо андакии сирка берун оварад ки бихӯранд . Мард гуфт : пас бузғола ва нонҳо чаҳ шуд ? гуфт : нагуфтам онҳоро дорам . Гуфтам майли дорӣ ё на ?

Мардии файласуфиро гуфт : фалон , даии боз , турои чунин ва чунон бигуфт . Файласуф гуфт : ончӣ ӯ аз гуфтан ба ҳузури ман шармсор буд , ту пеш рӯем бигуфтӣ .

Яке аз вузаро гуфт : яке аз далоили ростии табъи одами майл ба се чизаст : зайтӯн , харбузау бодимҷон . Агар шахсеи яке аз ин серо дӯст надошта бошад , сулси одамияташ аз даст рафтааст .

Аъробӣиро шутур гум шуд . Савгандон хӯрд ки агар ёфта ояд , ба як дарҳамаш бифурӯш расонад . Қазоро шутур ёфта шуд . Ва аъробиро дил тоқат намеоварад ки бидон қиматаш бифурӯшад .

Ин шуд ки гурбаеро бигирифт ва ба гардан шутур овехт . Ва мунодӣ ҳаме кард ки : шутури як дарҳам , гурбаи панҷсад дарҳам , бо якдигари ҳамеи фурушам . Аъробӣӣ дигар аз он ҷо бигузашт . Гуфт : агар он гарданбанд набӯдӣ , шутур чаҳ арзон будӣ ?

Зоҳидӣ гуфт : агар шаб наме буд , дил наме хост дар дунёи монам .

Ибн масъӯд мегуфт : дунёи тамомӣ андӯҳаст . Ончӣ аз он шодӣаст , суд одамӣаст .

Мардии дайгариро гуфт : агар шаби ҳангом шабаҳӣ дидӣ , пеши рӯ ва матарс . Чаҳ ӯ низ ҳамчунон ки ту бимнокӣ , бимнокаст .

Мард гуфт : тарсам аз онаст ки вай низ ин сухан шунида бошад .

Аз эмоми зини алъобдин ( ъ ) нақласт ки : дунё хобӣасту уқбои бедорӣ ва мо дар ин миёнаи азғосӣ беш нестем .

Ҷороллаҳи Замахшарӣ дар рабиъ алоброр гуфт : ҳорӯни алрашеди борҳои эмоми козим ( ъ )ро гуфт : ҳудӯди фадакро бар гӯй то онро бтўи диҳем . Ва эшон имтиноъ мекард . То рӯзии исрор аз ҳад гузаронад .

Эмом фармуд : онро бо ҳудӯдаш хоҳем гирифт . Пурсед : ҳудӯдаш кадомаст ? посух дод : агар марзҳояш ба ту гӯям он ро ба мо надиҳӣ . Гуфт : ба ниёии ту савганд ҳаме хӯрам ки бидиҳам .

Гуфт : ҳади аввалаш аданаст . - ранги ҳорӯн тағйир кард - ва гуфт : идомаи даҳ . Гуфт : марзи дувумаш Самарқандаст . Рашид рӯй дарҳам кашид ва гуфт : идомаи даҳ . Гуфт : марз сеюмаш Афрӣқост .

Ранги рашид ба сиёҳигароӣад ва гуфт : идомаи даҳ . Гуфт : марзи чаҳорумаши карона ӣ дарёст то арманӣа . Рашид гуфт : бо ин тартиби чизеи баҳр мо намонад . Ҷороллаҳ мегуяд : аз он пас рашиди азми куштан вай кард .

Ҳакимӣ , зебои сӯратии бдхлқу хуйро дид . Гуфт : хона аммо зебост вале сокинаш зиштаст .

Яке аз ниёконро пурседанд : агар худованд раҳимаст , бандагонро чигуна кайфар фармоед ? гуфт : раҳмати вай бар ҳикматаш фузӯнӣ нагирад .

Яке аз зоҳидии хости зани хеш талоқ гуяд . Гуфтандаш : айбаш бар гӯй . Гуфт : оё касе айби зан хеш кунад ?

Ҳангомӣ ки талоқаш бигуфту зан бо дайгарӣ тазвиҷ кард , гуфтандаш айб ӯ акнӯн гӯй . Гуфт : акнӯн ӯ зан дайгарӣаст , моро бо якдигар корӣ нест .

Хайётии ин муборакро гуфт : ман ҷома ӣ шоҳони ҳамеи дузам . Оё бимноки нестӣ ки аз ёрони ситамгарон ба шумор оем ? посух дод : ёрони ситамгарон касонеанд ки наху сӯзан ба ту ҳаме фурушанд . Ту худ аммо аз ситамгарон ба нафаси хешӣ .

Ду кас ба маҳзари мأмўни троФъ ҳаме карданд . Яке аз он ду садои хеш баландтар кард . Мأмўн гуфт : эй фалон , ҳақ бо касеаст ки далоилаши муҳкам тараст на он ки садояши шадидтар .

Дар рабиъи алоброр - боби бисту чаҳорум - мазкӯраст ки : ашхоси мтлўнро буқаламун сифат гӯйанд . Ва буқаламуни порчае абрешиминаст рангоранг ки ба рӯму Миср бофта ояд .

Мардӣ ба дайгарӣ гуфт : эй писари бадкора ! вай посух дод : эй писари афифа , дурӯғи гӯй то дурӯғ гӯям .

Шеъри зери қариб ба ҳамин мазмунаст :