эй мӯш ! овардаанд ки дар замони собиқи подшоҳӣ буд дар хуросони қлндўрӣ дар он мамлакат бӯда ва он қаландари кучак абдолӣ дошт , ва он кучаки абдол чанд байт аз қасида ӣ он қаландари ёди гирифта буд .

Рӯзии он кучаки абдол дар чаҳор сӯқи бозори бподшоаҳи дучори гашту шурӯи бхўондн қасида кард , бо инки чанд шеър бо мавзунро бенҳоят бад овозӣ хонд подшоҳро бисёр хуш омаду маблағи дувоздаҳ тӯмони зари нақди бони кучак абдол дод , кучаки абдоли ҳам зарро бардошта бхдмти он қаландар омаду шарҳи ҳолро барои ӯ нақл намӯд , он қаландар бо худ гуфт ҳар гоҳи ин кучаки абдоли бойени номавзунӣ чанд байти ғалати хонда бо вуҷӯди ин подшоҳро хуш омадааст ва ин қадари марҳамату анояти ҳам фармӯдааст , пас агар ман худам дар камоли мавзуняти ин қасидаро дар ҳузур подшоҳ бихонам маблағҳои куллӣ аз подшоҳ хоҳам гирифт ва ё инки вазифа ӣ ҳар соларо яқинан аз барои ман барқарор хоҳанд фармуд ,

Пас аз чанд рӯзии кучаки абдолу ҷамеъи қаландарони он маблағи зарро сарф намуданд , баъд аз он қаландари брхўост ва бомед анъому бахшиши подшоҳ бар сари роҳ подшоҳ омад .

Қазоро онрўзи подшоҳ бо взроءу амроءу вклоءу арқони давлати савор шудаи бсир ва саёҳат мерафтанд , чун қаландари шавкати подшоҳро бидид пеши давиду шурӯи бхўондн қасида кард , қаландар чанд байтӣ аз он қасида бихонад подшоҳрои бмртбаҳ ӣӣ бад омад ки фармуд бсёст ҳар чаҳ тамоми қаландарро бикашанд , чун подшоҳ бирафт , ҷаллодон рехтанд ки қаландарро бқтл расонанд , он қаландар аз бими кушта шудан ва аз тарси ҷони худ бўзир гуфт :

Чаҳ шавад ки агар маро бқтл нарасонӣ ва халос кунӣ ; зеро марои корӣ чанд аз даст меояд ки дар рӯй замин аз ҳечкас намеояд .

Вазир гуфт :

эй қаландар ! аз дасти ту чаҳ меояд ? .

Гуфт :

Аз онҷмлаҳи мндили хаёлро хуб май бофам , чунонкии чашми ҳеҷ бинанда ӣӣ надида бошад , балки подшоҳ рӯй замин низ чунин қумошӣ бар сар нагузоштааст .

Вазир аз сухани қаландар бисёр таҳайюр намӯд .

Ва боз қаландар гуфт :

Хосияти дигари онкии ҳалол зода мебинаду ҳаром зода намебинад ва аз тарҳу ранги қумош аз бофандагон олам оҷизанд .

Вазир гуфт ки ӯро накашанд ва ин маъниро бподшоаҳ арз намӯд , подшоҳи қаландарро талабед ва гуфт :

эй қаландар ! аз барои ман май туоне мндилии ббоқӣ ки касе надида бошад ? .

Қаландар гуфт :

Балогардонат шавам ! агар влинъмт амр фармоед мндилии сохтау сомони даҳум ки дида ӣ дурбини фалак надида бошад , аммо чашми ҳароми зода аз дидан он маҳрӯмаст . Ва ҳалоли зодагони онро мушоҳида метавонанд кард .

Пас подшоҳ фармуд то маблағии зари таҳвилу таслим қаландар намуданд ки сарфи корхонау масолеҳи он намояд .

Пас қаландари маблағи зарро аз коргзорон шоҳ гирифт ва бирафту бъишу ъушрат машғӯл гардид то муддатӣ чанд бигузашт .

Икшб подшоҳ гуфт эй вазир ! асарӣ аз мндили қаландар зоҳир нашуд ! .

Пас чун оншб субҳ шуд вазири шотири худро назд қаландар фиристод то ки ҳар қадар аз он мндил бофта шуд бабраду баназар подшоҳ бирасонад .

Шотир чун бмнзл қаландар омаду нақли мндилро дар миён оварад қаландар дар ҳоли шотирро бардошта бар сар дастгоҳ омад то ки дар назари орад ки чиқадр хуши рангу пари назокату латофати бофта шудау бидонад ки ҳечкас чунин қумошӣ надидааст .

Шотири бечора ҳар чанд назару нигоҳ ботроФ кард чизеи баназараш дар наомад влкн аз тарси онкӣ агар бигӯед чизе нест ҳромзодгӣ ӯ зоҳир гардад аз хавфу таваҳҳуми баннои таъриф ва тавсиф гузорад ва худ бихўд бисёр таҳсин намӯдау муовинати бхдмт вазир намӯд ва гуфт ки қаландари марои бардошт ва бар сари дастгоҳи баради бандаи он мндилро дидам бисёр нозуку латифу хуши тарҳ ва рангинаст ва то имрӯзи ҳечкас чунин порчае хуши қумошу хуш тарҳӣ наёфта ва надидааст .

Вазири ин ҳамаи таърифро ки аз шотир шунид бо худ гуфт ки мебояд рафт ва тамошо кард ва таъҷил намӯд ки зӯдтар тамом кунаду дигари инки имтиҳон кунӣ ки чашм ту мебинад ё на , мабодо ки дар маҷлиси подшоҳи он мндилро набинӣу мардуми бтўи гумони бади бибаранд .

Лиҳозо бархуоста худ танҳо назд қаландар рафт , қаландар бисёр вазирро эҳтиром ва таъзим намӯд , баъд аз он вазирро бардошта бар сари дастгоҳи баради вазир ҳар чанд назар кард ва мулоҳиза намӯд Аслан чизеи баназараш дар наомад ва бо худ гуфт дидӣ ки чаҳ бар сар ту омад , шотир бесару поӣии ҳалол зода даромад ва ту ҳромзодаҳ шудӣ ! .

Писари вазири кавдани аҳмақи бечораи шурӯ дар таъриф кард ки эй қаландари офарин бар ту ки бисёр санъати бакори барда ӣӣ ! .

Чун қаландар дарёфт ки макру ҳила ӣ ӯ дар гирифтааст , гуфт :

Ин роҳҳоу бутаҳои сурху зард ва рангҳои фарангро тамошо кун ва он роҳу хати ёсуманӣу бутаҳои реза ки дар миёни роҳҳост ва он сабзи зумуррадиро мушоҳида бифармо ки чиқадр ҷилва гараст ! .

Вазир аз рӯй рағбати тамом таҳсин менамӯд , аммо дард дигар дошт ва бо худ мегуфт ки агар гўӣӣ чизе нест ва намебайнам гоҳаст ки дигарон меоянд ва май бенанди ҳаром - зодагии ту собит мешавад .

Пас вазири заъифи алъқл аз роҳи ҳамоқат , боз бисёр таъриф ва тавсиф кард ва берун омаду бензади подшоҳи рафтаи бунёди таърифу таҳсини мндилро намӯд , чун вазири дасти чапу нозири шоҳи он таърифҳоро аз вазир шунид бшонӣ шоӣқ гашта алии алсбоҳи бмнзл қаландар рафту қаландар эшон бардошта бар сар дастгоҳ овараду бтриқи аввали баёну нишон боишон дод , эшон низ аз ваҳми ҳромзодгии таъриф бисёр карда берун омаду бхдмти подшоҳи рафтаи сад баробари вазири аввал таъриф кард .

Пас чун подшоҳи рӯзи дигар бар омад дар бобати мндил таъҷил намӯд , вазири по шудау буқчаи лифофа ӣӣ ҳамроҳи худ баради бмнзл қаландар рафт ; пас аз он қаландар ба андарун хона омад ва ду даст дар баробари якдигар нигоҳ дошта мисли касе ки бар рӯй даст чизе дорад ва ду дасти худро биравӣ лифофа гузорад ва сипас ҳар ду дастро кашиду лифофаро печиду бадасти шотир вазир доду шотири он буқчаро биравӣ даст нигоҳ дошт то хизмати подшоҳи расиданд ва дар ҳузури подшоҳи он буқча ӣ холиро гушӯданд , подшоҳ чун чизе дар он надид бо худ гуфт ки мабодои имрӯзи взроءу арқони давлати гумони ҳромзодгӣ бар ман бибаранд лиҳозо гуфт :

Шумо ҳар як кадоми тарҳи ин мндилро писандидаед ?

Эшон ҳар як сифати тарҳиро карданд , подшоҳи ҳам лоилоҷи таъриф бисёр кард ва он буқчаро бадасти сандӯқи дори худ супурду бархестаи озурдау мутафаккири бондрўн ҳарам рафту модари худро талабед ва гуфт :

эй модар ! саволӣ аз ту мекунам ва мехоҳам рости бгўӣӣ ! .

Модар гуфт :

эй фарзанд бипурс ! .

Подшоҳ гуфт :

Ту амал номашрӯъ намӯда ӣӣ ва аз боби хиёнати баромада ӣӣу мубошират бо ғайри падарам ҳеҷ карда ӣӣ ? .

Модар гуфт :

На ! ману падарат ҳар ду бокара бӯдаем ки баҳам раседем то ту баҳам раседӣ .

Подшоҳ барошуфт ва гуфт :

эй модар қабул надорам ! .

Модар гуфт :

эй фарзанди ин чаҳ ҳикоят ва чаҳ нақулӣ мебошад ки ту имрӯз бо ман мекунӣ ? ва ин чаҳ парешони ихтилоту мизоҷ бемаънӣу ёваи гўӣист ки бо ман муҷрии мидорӣ , магар худоӣ нахоста чаҳ воқеъ шуда ? , рост бигӯ то ман бидонам !у матлабро ҳоле кун .

Подшоҳ гуфт :

эй модар ! бдонкаҳи шахси қаландарии мндилӣ бофтааст ва мегуяд ҳаром зода намебинаду ҳалол зода мебинад ва он мндилро бмҷлс овараданд ҳамаи амроءу взроءи диданд ва таъриф карданд ва ман ҳар чаҳ назар ва диққат кардам чизе надидам , эй модар ! ҳол назд ту омадаам ва савол мекунам агар рости гўӣии хубу алои ҳам туро ва ҳам худро ҳалоки мисозм ! .

Модари қисм ёд кард ва гуфт дар умри худ дасти номаҳрамии бдомн ман нарасида , аммо агар мехоҳӣ аз ин маънӣ бо хабари гардӣ дар хилвати он қаландарро талаби намоу бонъому чарби забонӣ ӯро умедвор намӯда шояд аз оншхси мазкӯри ин маъниро туоне кашфи нмоӣӣ , ва агар рост нагӯяд ӯро таҳдиду сиёсати намо то инки парда аз рӯй ин кор бардошта шаваду ҳақиқати он ҳол бар ту возеҳ ва маълум гардад .

Бинобарин подшоҳи икрўз хилват намӯд ва он қаландарро талабеду навозиш бисёр фармуд ва гуфт :

Анъому икром аз ту дареғ нахоҳам намӯд балки туро анису ҷлис худ хоҳам дошт ,у алҳосли навозиш бисёр бқлндр карду чарби забонии зиёд ҳам намӯд то онкӣ гуфт :

Бони хдоӣӣ ки маро ва туроу ҷамеъи махлуқотро офарӣдааст ва рӯзӣ медиҳад , ҳақиқати мндили хаёл ки бофта ӣӣу мигўӣии чашми ҳароми зода ӯро намебинад , барои ман баён кун !

Пас аз шунидани ин мақоли қаландар арз намӯд :

эй подшоҳ ! бандаи чиҳил соласт мусофират кардаам ва бо ҳар гуруҳ ва бо ҳар фирқау тоӣФаҳ ӣӣ аз навъи инсон мулоқот намӯда ва бару баҳри оламро сайр ва саёҳат кардаам ва то кунун андакии комил шудааму саъй дар маишат бар ман мушкил шуда . Кучаки абдолии баҳами расонидам ва чанд байтиро саъй карда ва аз банда фаро гирифту рӯзӣ ббозор рафт ки саъй дар талабу ҷалби маишати намояду таҳсили порча ноне кунад , қазоро бостони рафеъи макони подшоҳи омада буду шурӯи бхўондн қасида карда буду подшоҳи кишвари паноҳро хуши омадау маблағи дувоздаҳ тӯмони анъоми бони абдоли марҳамат фармӯда буданд , чун он маблағро назд камтарин оварад давлати подшоҳро дуо гуфтаму бсрФ ва хӯрдани неъмати машғӯли шудем ва чанд рӯзиро аз давлати влинъмт бъшрт гузаронидем .

Чун рӯз сарф шуд бахотирам расед ки ҳаргоҳи кучаки абдолии бойени нохуши овозӣу ғалати хуонеи қасидаро хонда бошаду подшоҳ ӯро маблағии анъому бахшиши фармӯдаи пас ман агар бхдмт подшоҳ бираваму қасида ӣ дигарро дар камоли балоғат ва фасоҳат бихонам умедаст ки подшоҳи вазифа ӣ ҳар сола аз барои ман муқарар фармоед влкн аз заъфи толеъ чун бхдмти подшоҳи расидаму шурӯи бхўондн қасида кардам дар ивази анъому икром подшоҳ фармуд ки марои бсёст ҳар чаҳ тамомтар бикашанд , чун чунон дидам , бахотирам расед ки эй бахти баргаштаи толеъу рӯзгор ! ту аз барои касбу таҳсили ризқ вау маишат берун омадӣу ҳол аз сиёҳи бахтии кушта хоҳӣ шуд , модом ки толеъи вожгӯни ту ӣнтавраст биё ва фикрӣ бикун ки шояд аз ҳалоку куштани мстхлси гардӣ ва балки дар ин байни асбоби маъӣшатии ҳам бадастоварӣ , пас бўзир гуфтам ки эй вазир ! маро мекашид зеро ки санъат бисёр муҳим аз даст ман меояд ,у ҳоли инки эй подшоҳ ! ман аз ҷамеъи саноеъи барӣ ва орӣ бӯда ва ҳастам .

Борӣ вазир гуфт :

эй қаландари шумо чаҳ майдонӣ ? .

Гуфтам :

Бисёр медонам ва аз онҷмлаҳи мндили хаёли мибоФм ки токунӯн касе набофта ва наёфтааст .

Чун ин масъала ҳақиқат надошт ва дурӯғ гуфта будаму оқибати ҳам боиси рсўоӣӣ ман мешуд , лиҳозо гуфтам ҳалоли зода онро мебинаду ҳромзодаҳ онро нахоҳад дид ва ин узрӣ буд ҷиҳати онкӣ ҳар кас нигоҳ кунад ва чизе набинад бтўҳми инки агар бигӯед ман наме байнам гоҳ бошад касони дигари бибинанд ва таъриф кунанду ҳромзодгӣ ӯ собит шавад .

эй подшоҳ ! хотири ҷамъи дору дағдағаи бахуди роҳи мада ва бидон ки ин узру васила ӣӣ буд ҷиҳати халосӣу наҷот аз кушта шудани волои онҳо ки ҳамагӣ таъриф намуданд кизб маҳзасту ғарази дафъи таваҳҳум аз худ бӯдау яқин дониста бош ки на вазир ва на хавонин ва на амроء ва на вклоءу ғайраи ҳечкадом чизе надидаанду фии алўоқъи чизеи набӯда то ки бибинанду ҷумлагии хилоф арз менамоянду ҳақиқати ҳоли аинсткаҳ арз шуд , дигари худ соҳиб ихтиёред ! ,

Подшоҳ чун ин суханро шунид бисёр хўшўқт гардид ва фармуд дар соъати вазирро ҳозир намуданд , аз қазои он ҳангоми фасли зимистон буду чилла ӣ бузург ва иттифоқан онрўзи ҳам рӯз бисёр сардӣ буд ва барф меомаду сахтии сармои бдрҷаҳ ӣӣ буд ки санг аз сармо метаркид .

Чун вазир ҳозир шуд подшоҳ ба вазир амр фармуд мндилӣ ки қаландар бофтааст мо бтўи бахшидем ! бустон ва дар ҳузур бар сар бигзор ! .

Пас вазири бечораи кулоҳи худро бардошта базмин гузошт ва дар баробари амроء ва подшоҳ натавонист чизе бигӯед чанд дафъа ҳар ду дасти холии худро дар даври сари гардонида гуё ба печидани мндили машғӯл шудау оқибат ҳар ду кафи дастҳои худро дар чаҳор тараф сараш гардонид ки яъне мндилро май бандаду мустаҳками мигрдонд ва ҳечкас аз ин сари риштау ҳикоят мустаҳзар набӯд ки подшоҳ аз сари ин маънӣ хабар ёфтаасту амроءу вклоء гумон доштанд ки подшоҳи вазирро муаззаз дошта ки чунон мндили хаёлӣ бова марҳамату шафқати фармӯда ,у ҳоли онкии подшоҳи вазири бечораро қаҳру ғазаб ва сиёсат карда буд то мндили хаёлро басари бигузораду сари бараҳна дар он сармо биншинад то танбеҳ шавад ки ниёзмудау надидау наснҷидаи дигар сухан нагӯяду бқўли шотирӣ эътимод нанамояду тасдиқи бало тасаввур накунад .

Баҳри тақдир буд вазир дар он сармои бараҳна муддатӣ нишаст бдрҷаҳ ӣӣ ки аз баравадат сармо , вазири наздик бҳлокт расед , охири аламри вазир дар он сармо битоб гашта банноӣ ларзидан намӯд , подшоҳи баъд аз азобу итоб бисёр вазирро маъзул аз вазорат намӯда он қаландарро мансӯби мансаби вазорати худ сохт .

Ҳол эй мӯш ! ҷамоати суфиёни тақаллубӣ низ чун касе фиреби эшонро хӯрду дохили силсила ӣ эшон шавад ӯро бмзхрФоту штҳоси худ мубталои сохта ва дар доми знўн ва авҳом андозанд , волои возеҳ ва маълумаст ки дида ӣ бе нури шахси аҳмақу нодон ва беадаб ва кам шуъӯр , бнўри асрори илоҳӣ мунаввар нагардад , зеро ки бисёр кас ӯро дҳо хонданду шаб бедорӣ кашиданду чилла нишинӣ карданд ва дар охири биҷузи афсурдагӣу пажмурдагии чизи дигар ҳосил нашуду оқибати бози Бамёни халқи аллоҳи рафта аз силсила ӣ аҳли аллоҳ берун омаданд ва ин аз онаст ки дар аввал аз матлаб ғофил бӯда эътиқод ҳам надоштаанду сиришти эшон поки набӯда , ва баъзе ҳам бики арбаъӣн аз асрор хабар ёфтау ҳадиси вуҷӯди дониста ва восил шуданд ва ин аз мартаба ӣ ихлосу ақида ӣ эшонаст бпиру муршиди худ .

эй мӯш ! аз ин ҳикоёту ривоёт бисёраст , ман ҷумлаи яке аз кӯдатони биъқлу аҳмақ аз роҳи ҷаҳлу нодонӣу васваса ӣ шайтонии бсўрохии тангу торики рафта дар ҳамонҷои михўобд ва дар ҳамонҷо мейред ва пинҳон мекунад ва чун берун ояд аз тарс онкӣ бигӯянд ки ӯ биъқл ва бешуъӯр ва ноқобиласт ҳамон соъат баён мекунад ки дишаб дар чиллаи ҳазрати пайғамбари алайҳи алслоаҳу ассаломи маро салом фармуд ва дар ақаби ман намоз кард ва дар румузро бар ваҷҳи мо боз намӯд ва медонам ки дар Ҳиндӯстони чунин ва чунон хоҳад шуд .

Ва дайгарӣ мегуяд ки Ҷабраили алайҳ ассалом омаду марои бърши бараду ӣнҳамаи лофу газоф , мисли дидани мндил хаёласт .

Акнӯн фаҳмидӣу дарёфтӣ ки ағлаби халқи олами бештар аз барои мъшит дар тариқ кеду ҳилаи машй ва сулӯк намӯдау саъии куллӣ дар эҷод дурӯғ менамоянд ва шарм надоранд ва низ мардуми аҳмақу нодон бидӯни ҳуҷҷату бурҳони фиреби михўрнд ? .

Мӯш гуфт :

эй шаҳриёр ! ҳукму амсолро бисёр бо маънии ривояти миФрмоӣӣ аз ин қабил ҳар гоҳи чизеи баназар шаҳриёр меояд баён фармо то ин ҳақир бишинавам ? .

Гурба гуфт :