Қоли аллоҳи таъолӣ : « ании холиқи бшрои ман тин » .
Ва қол алнабӣ слии аллоҳи алайҳу силами ҳикояи ани аллоҳи табораку таъолӣ : « хамрати тинаҳи одами бедии арбаъӣни сбоҳо » .
Бдонки қолаби инсонро чун аз чаҳор унсури обу оташу бод ва хокхостанд сохт он аносирро бар сифати унсурӣу муфрадӣ буна гузоштанд онро бдркоти дигари фурӯи бурданд . Аввал дар ки мураккабии зироки унсури муфрад то дрмқом муфрадӣаст бъолми арвоҳи наздик тараст бар он қазия ки шарҳ рафтааст . Ва чун бмқом мураккабӣ хоҳанд расониди мақоми муфрадӣ бибояд гузошт ва бмркбӣ омад пас бик дар ки аз арвоҳ давртар уфтад ва чун ба мақоми наботии хўоҳдомди мақоми мураккабии вҷмодӣ бибояд гузошт пас даракае дигар давртар уфтад аз олами арвоҳ ва аз наботӣ чун бҳиўонии пайвандад дар ктии дигар фурӯтар равад ва аз ҳайвонӣ чун бмқом инсонӣ расад дар ктии дигар фурӯтар равад . Аз шахси инсонии дрктии дигар фурӯтар нест асфали соФлини иборат аз онаст . Ин сухан бо аносираст ки бтғири аҳволи бад-ӣн даракот мерасад аз баъди арвоҳи влкн агар назар бо малакӯт ҷамодӣ кунӣ ки бад-ӣни маротиби бмртбаҳ инсонӣ расед ин маънӣ дараҷот бошад на даракот ва дар ҳар мақоми борўоҳ наздиктар мешавад на давртар . Фомои сухани мо дар сӯрат аносир меравад ки маликаст на дар малакӯти он пас бад-ӣни ишорат ки рафту тақрир ки карда омад қолаби инсонӣ азҷумла офариниши бмртбаҳ фурӯтар афтоду асфали соФлини бҳқиқт ӯ омад ишорат « сами рддноаҳи асфали соФлин » бтълқ рӯҳаст бқолб . Пас аз ӣнҷо маълум шавад ки аъло алӣин офариниши рӯҳ инсонасту асфали соФлини қолаби инсон ва аз ӣнҷо равшан шавад маънии ин байт :
Ҷаҳонро баландӣу пастии туе
Надонам ки эй ҳар ч ҳастӣ туе
Шайхи ин заъифи султони вақти хеши мҷдолдини Бағдодии разии аллоҳи анҳу дар маҷмӯъае аз тасонифи худ миФрмоид : « Фсбҳони ман ҷамъи байни ақрби алоқрбину абъдолобъдини бқдртаҳ » вҳкмт дар онки қолаби инсонӣ аз асфал соФлин бошаду рӯҳаш аз аъло алӣин онаст ки чун инсони бори амонат маърифат хоҳад кашӣдан мебояд ки қӯт ҳар ду олами бкмол ӯро бошад чунонк дар ду олами ҳичизи бқўт ӯ набошад то таҳаммули бори амонатро бшоид ва он қӯт аз роҳи сифот май бояд на аз роҳи сӯрат .
Лоҷарами он қӯт ки рӯҳ инсон дорад чун аз аъло алӣинаст ҳичиз надорад дар олами арвоҳ аз малику шаётину ғайри он ва он қӯт ки нафаси инсони рост чун аз асфал соФлинаст ҳичизро нест дар олами нуфус на бҳоемро на сбоъро на ғайри онро ва он чаҳор унсур ки қолаби инсон аз он сохтанд ҳам аз дардии арвоҳ офарӣда буданд ки қатораи сифат буд чунонк шарҳи он дар фасли аввали бмсоли қанд ва қаннод гуфта омад . Пас аз ҳар сифат ки дар арвоҳ буд ки онро қанд ниҳодем чизе дар бақиятаи қатора буд ҳамчунонк дар фасли зуҳӯри аволими мухталиф тақрир рафту равиши он латифа бар аснофи мавҷӯдот ки ҳеҷ зарра намонад то аз сифоти олами арвоҳ ки дарав чошнӣӣ набӯд ва он чаҳор унсур агарчӣ абъди мавҷӯдот буд аз олами арвоҳу локин дар он аз софи сифоти олами арвоҳи чизеи таъбия буду боқии вуҷӯди он аносири худ дар олами арвоҳи бўдў ҳар чанд дар тахмири тинати одами ҷумлагии сифоти шайтонӣу сабъӣу бҳимӣу саботӣу ҷамодии ҳосил буд влкн чун бохтсоси азоФт « бедӣ » махсӯси гашт ҳар сифати азин сифоти змимаҳро садафии гавҳари сифатӣ аз сифоти алуҳият каромат карданд чун бтсрФи назари офтоби санги хорои садафи гавҳари лаълу ёқӯту зибри ҷаду фирӯза ва ақиқ мегардад бингар то аз хусусият « хамрати тинаҳи одами бедӣ » дар муддат « арбаъӣни сбоҳо » ки брўоитӣ ҳар рӯзи ҳазор соли бўдобу гули одами садафи кадом гавҳар шавад ? ин ташрифи одами роҳнўзи пеш аз нафхи рӯҳ буду давлати қолаб буд ки сарои Халифаи хост буд дарави чиҳил ҳазор соли бхдоўндии хеш кор мекард ки дондкаҳи онҷо чаҳ ганҷҳо таъбия кард ?
Подшоҳони сӯратӣ чун иморатӣ фармойанд хидматкорон бар кор кунанд нанги дорндкаҳи бахудии худдаст дар гул ниҳанд бадӣгарони бозгзорнд . Влкн чун кор бидон мавзе расад ки ганҷӣ хоҳанд ниҳоди ҷумлаи хадаму ҳашамро давр кунанду бахудии худ даст дар гул ниҳанд ва он мавзе бақадру андозаи ганҷ рост кунанд ва он ганҷи бахудӣ худ бунаанд .
Ҳақи таъолӣ чун аснофи мавҷӯдот май офарид аз дунёу охирату биҳишту дӯзахи Васоити гӯногӯни дарҳари мақом бар кор кард . Чун кори бхлқт одам расед гуфт : « ании холиқи бшрои ман тин » хонаи обу гули одами ман май созам . Ҷамъиро муштабаҳ шуд гуфтанд « халқи алсмўоту аларз » на ҳамаи ту сохтае ? гуфт ӣнҷои ихтисосии дигрҳст ки агар онҳо бошорт « кун » офаридам ки « анмои қўлнои лшиءи азои ардноаҳ ан нақавл ?ла кун Фикўн » инро бахудии худ мисозм бевосита ки дарави ганҷи маърифат таъбия хоҳам кард .
Пас Ҷабраилро бифармуд ки бирав аз рӯй замини як мушт хок бурдор ва биовар . Ҷабраили алайҳ ассалом бирафт хост ки як мушт хок бардорад . Хок гуфт эй Ҷабраил чаҳ мекунӣ ? гуфт турои бҳзрти мибрм ки аз ту хлиФтӣ май офаринад . Савганд бар дод бъзту зулҷалолии ҳақ ки маро мабар ки ман тоқат қурб надораму тоб он наёрам . Ман ниҳояти баъди ахтёркрдм то аз стўоти қҳролўҳит халос ёбам ки қурбатро хатар бисёраст ки « волмхлсўни алии хатари азим » .
Наздиконро беш буд ҳайронӣ
К-эйашон донанд сиёсати султонӣ
Ҷабраил чун зикр савганд шунид бҳзрти бозгашт . Гуфт : худовандо ту донотрии хоки тан дар намедиҳад Микоилро бифармуд ту бирав . ӯ бирафт ҳамчунин савганд бар дод . Исрофилро фармуд ту бирав . ӯ бирафт ҳамчунин савганд бар дод бозгашт . Ҳақи таъолии ъзроӣилро бифармуд бирав агар бтўъ ва рағбат наёяд бокроаҳу иҷбор бар гир ва биовар . Ъзроӣил биёмаду бқҳрики қабзаи хок аз рӯй ҷумла замин барграфт . Дар ривоят меояд ки аз рӯй замини бмқдори чиҳил араш хок бардошта буд биоварад он хокро миёни Маккау тоиФ фурӯ кард ишқи ҳолеи ду асба меомад .
Хоки одам ҳануз нобихтаҳ буд
Ишқи омада буд вдли овехта буд
Ин бода чу ширхора будам хӯрдам
Неи не майу шер бо ҳам омехта буд
Аввали шарафӣ ки хокро буд ин буд ки бчндини расӯл бҳзртш мехонданд ва ӯ ноз мекард ва мегуфт : моро сари ин ҳадис нест .
Ҳадиси ман зи мафоъилу фоилот буд
Ман аз куҷои сухани сари мамлакати зи куҷо ?
Ореи қоидаи чунин рафтааст ҳар кас ки ишқро мункиртар буд чун ошиқ шавад дар ошиқии ғолӣ тар гардад . Бош то масаъла қалб кунанд .
Мункир будам ишқ батонро як чанд
Он инкорами марои бад-ӣни рӯзи афканд
Ҷумлагии млоикаҳро дар он ҳолати ангушти таъаҷҷуби дрдндон таҳайюр бимонада ки оё ин чаҳ сараст ки хоки залилро аз ҳазрати иззати бчндин эъзоз мехонанду хок дар камоли мазаллату хорӣ бо ҳазрати иззату кибриёеи чандин ноз мекунад ва бо ин ҳамаи ҳазрати Ганау истиғно бо камоли ғайрати бтрк ӯ нагуфту дайгариро биҷой ӯ нахонд ва ин сар бо дайгарӣ дар миён наниҳод . байт
Ҳамсанги замину осмон ғам хӯрдам
На сайр шудам на ёр дигар кардам
Оҳӯи бмсли роми шўдбои мардум
Ту менашӯй ҳазор ҳиялат кардам
Алтофи алуҳияту ҳикмати рубубияти басари млоикаҳ фурӯ мегуфт : « ании аълами мо лотълмўн » шмочаҳ донед ки моро бо ин муштии хок аз азал то абад чаҳ корҳо дар пешаст ?
Ишқӣаст ки аз азали марои дрср буд
Корӣаст ки то абади маро дар пеш аст
Маъзӯред ки шуморо сару кор бо ишқ набӯдааст . Шумо хушки зоҳидӣ савмиъа нишин ҳзоир қудсед аз гарми равони хароботи ишқ чаҳ хабар доред саломатёнро аз завқи ҳаловати маломатён чаҳ чошнӣ ?
Дарди дили хаста дардмандон донанд
На хуши манашону хайр хандон донанд
Аз сари қаландарии тугар маҳрӯмӣ
Сиррӣаст дар он шева ки риндон донанд
Рўзкӣ чанд сабр кунед то ман барин як мушти хоки дасткорӣ қудрат бинмоем взнгори зулмати халқят аз чеҳраи оинаи фитрат ӯ бизадойам то шумо дарин оинаи нақшҳои буқаламун байнед . Аввали нақш он бошад ки ҳамаро саҷда ӯ бояд кард .
Пас аз абркрми борони муҳаббат бар хок одам бориду хокро гул карду беди қудрат дар гул аз гул дил кард .
Аз шабнами ишқи хоки одам гул шуд
Сад фитнау шӯр дар ҷаҳон ҳосил шуд
Сар нашутур ишқ бар раг рӯҳ заданд
Як қатра фурӯ чакид номаш дил шуд
Ҷумлаи муллои аъло Каррӯбӣу рӯҳонӣ дар он ҳолати мутаъаҷҷиб вор менагиристанд ки ҳазрати ҷлти бхдоўндии хеш дар обу гули одами чиҳил шбои рӯз тасарруф мекард ва чун кӯзагар ки аз гул кӯзахоҳад сохт онро бҳргўнаҳи мимолд ва барон чизҳо мёндозди гули одамро дртхмир андохта ки « халқи алонсони ман слсоли колФхор » ва дар ҳар зарраи азони гули дилӣ таъбия мекард ва онро баназари анояти парвариши мидодўи ҳикмат бо млоикаҳ мегуфт : шумо дар гули мнгрид дрдл нигаред .
Гар ман назарии бснг бар бигуморам
Аз санги дилии сӯхтаи беруни орм
Дар баъзе ривоят онаст ки чиҳил ҳазор сол дар миёни Маккау тоиФ бо обу гули одам аз камоли ҳикмати дасткорӣ қудрат мерафт ва бар беруну андарун ӯ муносиби сифоти худовандии оинаҳо бар кор май нишонд ки ҳаряки мазҳари сифатӣ буд аз сифоти худовандӣ то онч маърӯфаст ҳазор ва як оинаи муносиби ҳзорўики сифат бар кори ниҳод . Соҳиби ҷамолро агарчӣ зарринау симина бисёр бошад аммо бнздик ӯ ҳичизи он эътибор надорад ки оина то агар дар зарринау симинаи халалӣ зоҳир шавад ҳаргизи соҳиби ҷамоли бахуди иморат он накунад влкн агар андаки ғуборӣ бар чеҳраи оина падед ояд дар ҳоли бостини карами бозрми тамоми он ғубор аз рӯй оинаи брмидорд ва агар ҳазор харвор заррина дорад дар хона наад ё дардаст ва гӯш кунад аммо рӯй аз ҳама бигардонад ва рӯй фаро рӯй ӯ кунад .
МоФтнаҳ бар туем ту фитна бар оина
Морои нигоҳи дртўи турои андари оина
То оинаи ҷамол ту дид ва ту ҳасани хеш
Ту ошиқи худии зи ту ошиқи троинаҳ
Ишқи рӯяти марои чунин икрўиаҳ
Бибаред зи халқу рӯи фаро рӯй ту кард
Ва дарҳари оина ки дар ниҳоди одам бар кор мениҳоданд дар он оина ҷамол намой дидаи ҷамоли байни минҳоднд то чун ӯ дар оинаи бҳзор ва як даричаи худро бинад одами бҳзори ваяки дида ӯро бинад .
Дар маннигарӣ ҳамаи танам дил гардад
Дртў нагарм ҳамаи дилам дида шавад
ӣнҷои ишқ маъкӯс гардад агар маъшӯқ хоҳад ки аз ва бигурезад ӯ бҳзори даст дар доманаши овезади он чаҳ буд ки аввали мигрихтӣ ва ин чист ки имрӯз дар миоўизӣ ? ореи онкии азин мигрихтми тоомрўз дар набояд овехт
Ту суннӣ кардам надонистам ҳаме
Каз кашӣдан сахт тар гардад каманд
Он рӯз гул будам мигрихтми имрӯзи ҳама дил шудам дармеи овезам агар он рӯзи бики гул дӯст надоштам имрӯзи бғромти он баҳр ар дил дӯст медорам . байт
Ин турфаи нигар ки худ надорам як дил
Ва онгаҳ бҳзори дил туро дорам дӯст
Ҳамчунин чиҳил ҳзорсоли қолаби одами миёни Маккау тоиФи афтода буд ва ҳар лаҳза аз хзоини макнуни ғайби гавҳарии дигари латифу ҷавҳарии дигари шариф дар ниҳод ӯ таъбия мекарданд то ҳарч аз нафоиси хзоини ғайб буд ҷумла дар обу гули одам дафин карданд . Чун навбат ба дил расед гули дилро аз млот биҳишт биовараданду боби ҳаёт абадӣ бисириштанду боФтоби сесад ва шаст назари бпрўрднд .
Ин латифа бишинав ки адади сесад ва шаст аз куҷо буд ? аз онҷо ки чиҳил ҳазор соли бўдтои он гул дар тахмир буд . Чиҳил ҳазор соли сесад ва шаст ҳазор арбаъӣн бошад баҳри ҳазор арбаъӣн ки брмиоўрди мустаҳаққи як назар мешуд чун сесад ва шаст ҳазор арбаъӣн баровард мустаҳаққи сесаду шасти назари гашт .
Як назар аз дӯст ва сад ҳазор съодт
Мунтазирам то ки вақти он назар ояд
Чун кори дили бойен камол расед гавҳарӣ буд дар хазонаи ғайб ки онро аз назари хозинон пинҳон дошта буду хазонаи дории он бхдоўндӣ хеш карда фармуд ки онро ҳеҷ хазона лоиқ нест алоҳзрти мо ё дили одам . Он чаҳ буд ? гавҳари муҳаббат буд ки дар садафи амонати маърифат таъбия карда буданд ва бар малику малакӯт арза дошта ҳечкас истеҳқоқи хазонагӣу хазонаи дории он гавҳар наёфта хазонагии онрои дили одами лоиқ буд ки ба офтоби назари парварда буд ва ба хазонаи дории он ҷони одами шоистаи бўдкаҳи чандини ҳазор сол аз партави нури сифоти ҷалоли аҳадят парвариш ёфта буд . байт
Бо оннигор кори ман он рӯзи аўФтод
Кодми миёни Маккау тоиФи фитода буд
Аҷаб дар онки чандини ҳазор лутфу ъотФт аз аноят беиллат бо ҷону дили одам дар ғайб ва шаҳодат мерафт ва ҳеҷ касро аз млоикаҳи муқарраб дар он муҳаррами нмисохтнд ва аз эшон ҳеҷ каси одамро нмишнохтнд . Як бик бар одам мегузаштанд ва мегуфтанд оё ин чаҳ нақш аҷибаст ки мингорнду бози ин чаҳ буқаламунаст ки аз пардаи ғайби беруни миоўрнд . Одами бзири лаб оҳиста мегуфт агар шумо марои нмишносиди ман шуморо мешиносам бошед то ман срозини хоб хуш бурдорам асомии шморои як бик баршуморам . Чаҳ аз ҷумлаи он ҷавоҳир ки дафин ниҳодааст яке илми ҷумлагии асмост «у илми одами алосмоءи кулҳо » .
Ҳарчанд ки млоикаҳи дродм тФрс мекарданд нмидонстнд ки ин чаҳ маҷмӯъа Эйаст то Иблиси пурталбиси якбории гирд ӯ тавоф мекард . Ва бидон як чашми аъўронаҳи бадв дар менагирист даҳони одам кушода дид . Гуфт бошед ки ин мушкилро грҳгшоиӣ ёфтам томни бад-ӣни сӯрохи фурӯи рӯми байнам чаҳ ҷоеаст . Чун фурӯ рафту гирди ниҳоди одами баромади ниҳоди одами олимӣ кучак ёфт аз ҳар ч дар олами бузурги дида буд дар онҷо намӯдорӣ дид . Сарро бар мисол осмон ёфт ҳафт табақа чунонк бар ҳафт осмони ҳафт ситораи сайёра буд бар ҳафт табақоти сари қувои башарӣ ҳафт ёфт чун : мтхилаҳу мутаваҳҳимау мутафаккирау ҳофизау зокирау мудаббирау ҳиси муштарак ва чунонк бар осмони млоикаҳ буд дар сари ҳосаҳи басару ҳосаҳи самъу ҳосаҳи шаму ҳосаҳи завқ буду танро бар мисол замин ёфт чунонк дар замини дарахтон буд ва гиёҳҳо ва ҷӯйҳои равон ва кӯҳҳо дртни мўиҳо буд баъзе дарозтар чун мӯии сар бар мисоли дарахт ва баъзе кучак чун мӯии аном бар мисоли гиёҳ ва рагҳо буд бар мисоли ҷӯйҳои равон ва устихонҳо буд бар мисоли кӯҳҳо .
Ва чунонк дар олами куброи чаҳор фасл буд баҳору хриФу тобистону зимистон дар одам ки олам суғроаст чаҳор табъ буд : ҳарорат ва баравадату рутӯбату юбусат дар чҳорчизи таъбия ; сафроу савдоу блғму хӯн . Дар олами куброи чаҳор бод буд боди баҳорӣу боди тобистонӣ ва бод хазонеу боди зимистонӣ то баҳории ашҷорро обистан кунад ва баргҳо беруни ораду сабзаҳо брўёнду тобистонии миваҳо бпзонд ва хазоне бхўшонд ва зимистонӣ бирезанд ҳамчунин дар одами чаҳор бод буд : яке ҷозибаи дувуми ҳозимаи сими маскаи чаҳоруми дофиъи . То ҷозибаи таомро бҳлқ кашонад ва бҳозмаҳ диҳад то бпзонду бмоскаҳи рсондтои манофеи он тамом бастанд пас бдоФъаҳ диҳад дофиъии бадар берун кунад . Чунонк аз он чҳорбод агар яке набошад дар олами куброи ҷаҳон хароб шавад азин чаҳор бод дар олами суғро агар яке набошад қавоми қолаби натавонад буд .
Ва дар олами куброи чаҳор навъи об буд : шӯру талху мнтну хуш дар одами ҳам чаҳор об буд шӯру талху мнтну хуш ва ҳар як дар музиъии бҳкмти ниҳода . Оби шӯр дар чашми ниҳода ки дар чашм пиҳасту бақои пиҳ бшўрӣ тавонад буду пиҳро дар чашму қоиаҳи чашми сохтау чашмроу қоиаҳ сипеда кардау сипедаро вқоиаҳ сиёҳа кардау сиёҳаро вқоиаҳи лаъиба алъайн кардау лаъибатро маҳали назару назарро сабаб рӯят кардау оби талхро дар гӯши ниҳода то ҳашарот дар гӯш нараванду оби мнтнро дар бинии ниҳода то онч аз димоғ мутаваллид шуд аз бинӣ берун наёяду оби хуш дар даҳони ниҳода то даҳон хуш дораду забонро бсхн гардон кунаду таомро бадарғае бошдтои бҳлқ фурӯ равад ва дар ҳаряк ҳикматҳои бисёраст агар шимурда ояд дароз гардад ва ҳамчунин дигари намӯдорҳо ки аз олами кубро дар олам суғроаст шарҳу баёни он атноиӣ дорад .
Пас чун Иблиси гирди ҷумлаи қолаби одам бар омдҳри чизеро ки бидид азуи асарии боздонст ки чист . Аммо чун бадал расед дилро бар мисол кӯшкӣ ёфт дар пеш ӯ аз сина майдонӣ сохта чун сарои подшоҳон ҳар чндкўшид ки роҳӣ ёбад то дар андаруни дил дар равад ҳеҷ роҳ наёфт . Бо худ гуфт ҳарч дидам саҳл буд кор мушкил ӣнҷост агар моро вақте офатӣ расад азин шахси азин мавзе тавонад буд ва агар ҳақи таъолиро бо ин қолаби сар ва корӣ бошад ё таъбия Эй дорад дарин мавзе тавонад дошт . Бо садҳазори андешаи навмед аз дар дили бозгашт .
Иблисро чун дрдли одам бор надоданду даст рад биравяш боз ниҳоданд мардӯди ҳамаи ҷаҳони гашт . Машойихи тариқат азинҷо гуфтаанд : « ҳркрои як дил дар кард мрдўдҳмаҳ дилҳо гардад ва ҳар крои як дил қабул кард мақбули ҳама дилҳо гардад » .
Бшрти онки он дили дил буд зироки бештари халқи нафасро аз дили бншоснд
Он буд дил ки вақти пичопич
Ҷузи худои андрўи ниёеи ҳеҷ
Иблис чун хоибу хоср аз даруни қолаби одам берун омад бомлоикаҳ гуфт : ҳеҷ бокӣ нест ин шахс мҷўФаст ӯро бғзои ҳоҷат буду соҳиби шаҳвати бошдчўни дигари ҳайвоноти зуд бару молик тавон шуд . Влкн дар садргоҳи кӯшкӣ бе дар ва бом ёфтам дар ваии ҳеҷ роҳ набӯд надонам то он чист ?
Млоикаҳ гуфтанд ашкол ҳануз брнхостаҳаст онч асласт бндонстаҳем . Бо ҳазрат иззат бозгаштанд . Гуфтанд : худовандо мушкилоти ту ҳал кунӣ бандҳо ту гушойии илми ту бахшеи чандин гоҳаст то дарин муштии хоки бхдоўндии хеш дасткорӣ мекунӣу олимии дигари азин муштии хоки бёФридии вдри он хзоин бсёрдФин кардӣ ва моро бар ҳеҷ итилоъии надодӣу касро аз мо муҳаррами ин воқеа насохтӣ борӣ бо мо бигӯӣ ин чаҳ хоҳад буд .
Хитоби иззат дар расед ки « ании ҷоъили фии аларзи Халифа » ман дар замини ҳазрати худовандии роноибӣ май офаринам аммо ҳануз тамом накардаам инч шумо мебайнед хона ӯсту манзилгоҳ ва тахтгоҳ ӯст . Чун инро тамом рост кунам ва ӯро бар тахти хилофати нишонами ҷумла ӯро суҷуд кунед « Фозои сўитаҳу нафхати фӣаи ман рӯҳии Фқъўи илоҳи соҷдин » .
Бо ҳам гФтндошколи зиёдати ббўди моро саҷда ӯ миФрмоид ва ӯро Халифа худ мехонд . Мо ҳаргиз надонистем ки ҷуз ӯ касе дигари шойистагӣ масҷудӣ дорад ва ӯро субҳонаи втъолӣ бе ёри вшрик ва бемл ва монанди ва безану фарзанд мишнохтим надонистем касе ниёбату хилофат ӯро бшоид . Мо дигар бора биравему гирди ин каъба тавофӣ букунему аҳволи ин хона нек бидонем .
Биёмаданду гирди қолаб одам мегаштанд ва ҳар касе дар вай назар мекарданд . Гуфтанд мо ӣнҷои ҷузи об ва гул намебайнем азу ҷамоли хилофат мушоҳида намеуфтад дар ваии истеҳқоқи масҷудӣ нмитўон дид . Аз ғайби бҷони эшон ишорат мерасед .
Маъшуқа бичишам дигарон натавон дид
Ҷонон маро бичишам ман боиддид
Гуфтанд аз сӯрати ин шахси зиёдати ҳисобӣ бар нмитўон гирифт магари ин истеҳқоқ ӯ роози роҳ сифотаст дар сифат ӯ нек назар кунем . Чун нек назар карданд қолаби одамро аз чаҳор унсури хоку боду обу оташи диданди сохта . Дар сифоти он назар карданд хокро сифати сукӯнати диданди бодро сифати ҳаракати диданди хокро зид бод ёфтанду обро суфлои диданду оташро алавӣ ёфтанд ҳар ду зид якдигар буданд .
Дигари бора назар карданд хокро бтбъ хушк ёфтанду бодро тар ёфтанду об росрд ёфтанду оташро гарми ваҳмаро зиди якдигари диданд . Гуфтанд ҳар куҷои ду зид ҷамъ шавад азишон ҷузи фасод ва зулм наёяд « Лукони Фиҳмои илоҳаи алои аллоҳи лФсдто » чун олами куброи бздит дар фасод меояд олами суғрои аўлитр .
Бо ҳазрати иззат гаштанд гуфтанд « атҷъли фӣҳо ман иФсди фӣҳоу исФки алдмоء » хилофат бксӣ медиҳӣ ки азу Фсодўи хӯни рехтан таваллуд кунад ? дррўоит меояд ҳануз ин сухан тамом нагуфта бўдндкаҳи оташӣ аз сродқоти ҷалол ва азимат даромаду халқиро азишон бсухт .
Чароғиро ки эзади брФрўзд
Ҳар онкас пуф кунад доне чаҳ сӯзад
Мояи хилофати одам бар зФони ин заъифи босармояи вуҷӯд мулкӣ мегуяд
Аз мо ту ҳар ончи дидае сояи мост
Беруни зи ду кун эй писари мояи мост
Бе мое ҳобкорҳои мояи мост
Мо дояи дигарон ва ӯ дояи мост
Аввали маломате ки дар ҷаҳони бўдодм буд ва агар ҳақиқат мехоҳӣ аввали маломатеи ҳазрати ҷлт буд зироки эътирози аввал бар ҳазрат ҷлт карданд « атҷъли фӣҳо » « ман бФсди фӣҳо » . Аҷаб ишоратӣаст ин ки баннои ъшқбозӣ бар маломат ниҳоданд .
Ишқи он хуштар ки бо маломат бошад
Он зуҳд буд ки бо саломат бошад
Ҷони одами бзбони ҳоли боҳазрат кбрёӣӣ мегуфт : мобори амонат ба расани маломат дар сифт кашидаем ва саломат фурӯхтаем ва маломат харидаем аз чунин нисбатҳо бок надорем ҳарч гӯйанд ғам нест . байт
Бал то бадаранд пўстинми ҳамаи пок
Аз баҳри ту эй ёри айёри чолок
Дар ишқ ягона бош аз халқ чаҳ бок
Маъшуқаи туро ва бар сари олами хок
Одамиро ин ташриф на бас бошад ки ҳазрати худовандии осмону замин ва ҳар ч дар вайаст шаш шабонаи рӯзи оФридкаҳ « халқи алсмўоти волорзи фии сетаи айём » ва дарон ташриф « бедӣ » арзонӣ надошт боонки олами кубро буд . ӣнҷои одамро ки олами суғро буд май офариди ҳаволаи бчҳл рӯз карду ташрифи халъат « бедӣ » арзонӣ дошт то бихброн бидонанд ки одамии боҳазрати иззат ихтисосӣаст ки ҳеҷ мавҷӯдотро нест . Дигари онк дар хилқати одами бахусӯсят « бедӣ » сиррӣ таъбия афтод ки мавҷӯдот дар офариниши табаъи он сар буд ва ин худ ҳануз ташрифи қолаб одамаст ки олам суғроаст бнсбти боолами куброи онҷо ки ихтисос рӯҳ ӯст бҳзрт ки «у нафхати фӣаи ман рӯҳӣ » бо онки дунёу охирату ҳарч даронаст олами суғро буд бнсбт бо бе ниҳоятии олам рӯҳ бингар то чаҳ ташрифҳо ёфта бошад . Ва чун ҳар ду ҷамъ шавад рӯҳу қолаби бтртиби бкмол худ расед ки донад чаҳ саодату давлати нисори фарқ эшон кунанд ? бечора касе ки аз камоли худ маҳрӯмаст ва ба чашми ҳақорат ба худ менигараду истеъдоди мартабаи инсоният ки ашраф мавҷӯдотаст дртҳсили мштҳёти ҳайвонят ки ахс мавҷӯдотаст сарф мекунаду қадари худ наме шиносад . байт
Туро аз ду гетӣ бар оварда анд
Бчндини миёнҷӣ бпрўрдаҳ анд
Нахустин фитрати пасини шумор
Туе хештанро бибозӣ мадор