Қоли аллоҳи таъолӣ « мо кизби алФўоди мо рои аФтморў на алии мо ирӣу лақади роаҳи нзлаҳи ахрӣ » .

Ва қол алнабӣ слии аллоҳи алайҳи вслм « алои ҳисони ани тааббуди аллоҳи конки туроа » .

Бдонк чун оинаи дили батадрӣҷ аз тасарруфи мсқл « лои илоҳи алооллаҳ » сқолт ёбаду зангори табиату зулмати сифоти башарияти азу маҳв шавад ки « ани лкли шийъи сқолаҳу сқолаҳи улқулуби зкроллаҳ » пазирои анвор ғайбӣ гардаду солики бҳсби сқолти дилу зуҳӯри анвори мшоҳди он анвор шавад ва дар бдоити ҳоли анвори бештар бар мисоли брўқу лўомъу лавойиҳ падед ояд .

Ва чндонки сқолт зиёдат мешавад анвори бқўттару зиёди т тар мегардад баъд аз брўқ бар мисоли чароғу шамъу машъала ва оташҳои афрӯхта мушоҳида шавад ва онгаҳ анвори алавӣ падед ояд ибтидо дар сӯрати кавокиби хираду бузургу онкӣ бар мисоли қамар мушоҳида уфтаду баъд аз он дар шакли шамс пайдо гардад пас анвори муҷаррад аз маҳол падед ояд . Шарҳи ин ҷумла дарозное дорад аммо шама Эй намӯда ояд ани шоаллоҳ .

Бдонки маншаи анвор мутанаввиъаст чун : рӯҳонияти солику вилояти шайху набуввати хоҷаи алайҳи ассалому арвоҳи анбиёу авлиёу машойиху ҳазрати иззату зикр « лои илоҳи алои аллоҳ »у азкори мухталифу қуръону ислому имону анвоъи ибодоту тоъот ки ҳар якро нурӣ дигараст ва аз ҳар маншаи нурӣ дигар бархезад муносиби ону ҳарякро завқӣ ва лавнӣ дигараст .

Ва чун анвори бакул аз ҳуҷб берун ояд хаёлро дар он тасарруфӣ намонад алвон бархезад ва дар бирнгӣ ва бесӯратӣ ва бемаҳаллӣ ва бешаклӣ ва беҳайатӣ ва бекайфиятӣ мушоҳида уфтаду нури мутлақ онаст ки азин ҳамаи пок ва муназзаҳ бошад ва ҳар шаклу лавн ки хаёл идрок кунад ҷумла аз олоиши ҳуҷби сифот башарӣаст чун бо рӯҳоният сарф уфтад ин сифот ҳеҷ намонад втлأлўӣ берангу шакл падед ояду шарҳи онки ҳаряки азин анвоъи мухталиф аз кадоми манша мушоҳида мешавад дарин мухтасари бтФсил таазурӣ дорад .

Аммо бар сиблати иҷмоли бдонк ҳар ч дар сӯрати брўқ ва лўомъ ояд бештар аз маншаи зикру вузӯи намози хезаду гоҳ буд ки аз ғлботи анвори рӯҳи ҳуҷби сифоти башарӣ мнхрқ шавад бар мисоли абру пуртӯй аз рӯҳоният дар сӯрати барқ мушоҳида уфтад вақте мурӣдӣ аз он шайхи Абӯсаиди раҳмаи аллоҳи алайҳи вузӯи сохта буд дар хлўтхонаҳ рафт наърае бузаду берун давид гуфт худоиро бидидам шайх аҳвол донист фармуд эй кори нодидаи он нури вузӯии ту буд ту аз куҷо ҳануз ва он ҳазрат аз куҷо ?

Ва аммо онч дар сӯрати чароғу шамъ ва монанди ин бинад тӯрӣ бошад муқтабас ё аз вилояти шайх ё аз ҳазрати набувват ки «у сроҷои мниро » ё аз астФодти улӯм ё аз нури қуръон ё аз нури имон ва он чароғу шамъи дил буд ки бидон миқдори нури мунаввар шудааст азин оламҳо ки гуфтем ва агар дар сӯрати қандил ва машкот бинад ҳамин маънӣ бошад ки ҳақи таъолии дилро бидон мисл задааст ки « мисли нураи кимшкўаҳи фӣҳо мисбоҳ » .

Ва аммо онч дар сӯрат алавӣот бинад чун : кавокибу ақмору шмўш аз анвори рӯҳоният буд ки бар осмони дил бақадр сқолти он зоҳир мешавад . Чун оинаи дил бақадр кавкабӣ софӣ шавад нури рӯҳ бақадр кавкабӣ падед ояд . Гоҳ буд ки кавкаб бар осмон бинаду гоҳ буд ки беосмон бинад . Чун бар осмон бинад осмони ҷурми дил буду кавкаби нури рӯҳи қадари сафои дил агар хирад буд ва агар бузурги вогари андак буд ва агар бисёр вчўни кавкаб беосмон бинад акси нури дил буд ё нури ақл ё нури имон ки бар сафои ҳавои сина зоҳир шавад . Ва гоҳ буд ки нафаси чунон сФоёбд ки осмони вор дарназар ояд вдл бар онҷо чун моҳ бинад . Агар моҳ тамом бинад дили тамоми софӣ шудааст ва агар нуқсон дорад бақадр нуқсони кудурат боқӣаст . Ва чун оинаи дил дар сафо камол гираду пазирои нур рӯҳ шавад бар мисоли ?харчад мушоҳида уфтад чунонк сафои зиёдат буд ?харчади дурахшонтар то вақт буд ки дар равшании ҳазор бора аз ?харчади дурахшонтар буд ва агар моҳу ?харчади бики бор мушоҳида уфтад моҳи дил буд ки аз акси нури рӯҳи мунаввар шудаасту ?харчад рӯҳ бошад ки мушоҳида уфтад аммо ҳануз аз пас ҳиҷоб толеъаст тохёли онро басӯрат ?харчади нақши бандӣ муносиб кардаасту алои нури рӯҳ бешаклу лавн всўртаст .

Ва гоҳ буд ки ?харчаду моҳу кавокиб дар ҳавзу дарёу чоҳи обу ҷӯии обу оина ва монанди ин мушоҳида уфтад . Он ҷумлаи анвори рӯҳоният буд ва он маҳоли мухталиф дил бошад ки хаёли онро чунин Нақшбандӣ кардааст .

Ва гоҳ буд ки партави анвори сифоти ҳақи ъзўи ъло бар қазия « ман тақарруби илои шброи тақаррубати илайҳи зроъо » истиқбол кунад ва аз пас ҳуҷби рӯҳонӣу дилии акс бар оина дил андозад бақадр сафои он чунонк иброҳӣмро алайҳи ассалом буд дар ибтидо « Флмои ҷини алайҳи аллилу рои кўкбо » чун оинаи дил бақадр кавкабии сФоёФтаҳ буд он нур бақадр кавкабӣ мушоҳида афтод ва чун аз зангори табъи бтмом халос ёфт дар сӯрати қамар мушоҳида афтод ки « Флмои рои алқмри бозғо » ва чун оинаи бкмол софӣ шуд дар сӯрати ?харчад мушоҳида афтод « Флмои рои алшмси бозғаҳ »у бҳқиқти ончи мушоҳидаи назари ҷони халили алайҳ ассалом мешуд акси партави анвори сифоти рубубият буд ки дар оинаи дил мушоҳида меафтод валикин аз пас ҳиҷоби рӯҳонӣу дилии дрмқоми тлўини лоҷарам уфӯл мепазируфт ӯ мегуфт « лои аҳби алои Флин » .

Баёни онк аз пас ҳуҷб буд онк дар сӯратҳои мухталиф менамӯд ва он ҳазрат муназзаҳаст аз сӯрату баёни онк дар мақоми тлўин буд онк уфӯл мепазируфт ва ӯ муназзаҳаст аз уфӯлу баёни онки партави анвори сифоти ҳақ буд ки мушоҳида меуфтад онки бтъриФи ҳақи дили завқ шуҳуд меёфт ва бар ҳақиқати он ҳукм мекарду дили ҳокимии содиқ алқўласт дар онч бинад офати кизби дарави роҳи наёбад ки « мо кизби алФўоди мо рой » . Дил чун дили ббўд дурӯғ набинад ҳукм « ҳозои рабӣ » ҳам аз он партави хезад ки мшоҳд диласт .

Онч аз анвори ҳақи мшоҳд дил шавад ҳамон нури муъарриф дил гардаду таърифи ҳоли худ ҳам бахуд кунад завқӣ дар ҷони падеди оидҳзртӣ ки бидон завқи бидонади онч дил мебинад аз ҳазратаст на аз ағёр . Ин маънӣ завқӣаст дар иборат душвор гунҷад .

Ва ин завқ мутафовит уфтад агар муъарриф аз дар самъи даройади чунон бўдкаҳи Мӯсоро буд алайҳи ассалом « ании анооллаҳ »у мтои муъарриф аз пас ҳуҷбед бавосита буд ки « ман алшҷраҳи ан ё Мӯсои ании анооллаҳ » ва чун ҳуҷб бархезад бе воситаи шунӯд ки «у кулами аллоҳи Мӯсои тклимо » .

Ва агар муъарриф аз дар назари даройаду ҳуҷби боқӣ буд бавосита ояд чунонк халилро алайҳи ассалом буд « Флмои рои алшмси бозғаҳи қоли ҳозои рабӣ » тобҳқиқти завқӣ дар ҷон падед наёяд аз таъриф « анои рбк » тарҷумон забон нагӯяд « ҳозои рабӣ » . Вчўни ҳуҷб бакулӣ бархезад ббўостаҳ ояд чунонк хоҷаро алайҳи ассалом буд « мо кизби алФўоди мо рои аФтморў на алии моирӣ » . Ва умрро разии аллоҳи анҳу ҳам азин чошнӣ буд ки мегуфт « рои қалбии рабӣ » . Ва хоҷаи алайҳи ассалом дар баёни мақоми эҳсони ишорати бҳсўли ин завқ мекард « ани тъбдоллаҳи конки туроа » .

Ва агар касе суол кунад ки иброҳӣмро алайҳи ассаломи он ?харчаду моҳу ситора ки мушоҳида афтод дар олами ботин буд ё дар олами зоҳир ? ҷавоб гӯйем : тафовут накунад чун оинаи дили софии ббўди гоҳ буд ки ин мушоҳидот дар олам ғайб бинад аз олами дили бавоситаи хаёлу гоҳ буд ҳ дар шаҳодат бинад аз олами зоҳири бавоситаи ҳис дар чизе ки муносибатӣ дораду маҳали зуҳӯри анвор ҳақ тавонад буд чун ?харчаду моҳи встораҳ ки пазирои акси партави анвор ҳақанд ки « аллоҳи нури алсмўоти волорз » ки бҳқиқти ббнндаҳи он диласту намояндаи ҳазрати иззат ва чун завқ « ҳзорбӣ » аз муъарриф ҳақ бошад ғайбу шаҳодату зоҳири вботни яксон буд .

Ва гоҳ буд ки сафои дил бкмол расаду ҳуҷб шаффоф шаваду ароӣт « снриҳми оётнои фии алоФоқу фии анФсҳм » падед ояд . Агар дар худ нигарад ҳама ҳақ бинад вогар дар мавҷӯдот нигарад дар ҳарч нигарад дар он ҳақро бинад . Чунонк он бузург гуфт « мо ?назарети фии шийъи алоу раъйати аллоҳи фӣа » . Ва чун ҳуҷб бархезад бакулӣу мақоми шуҳуд бевосита муяссар шавад гуяд « мо ?назарети фии шийъи алоу раъйати аллоҳи қибла » вогар дар бҳрбии поёни шуҳуд мустағриқ шаваду вуҷӯди мшоҳдӣ муталошӣ гардад вуҷӯд шоҳид монаду бас . Чунон буд ки ҷунайди қудси аллоҳ рӯҳа мегуфт « мо фии алўҷўди сӯии аллоҳ » дарин мақоми шуҳуди ҷамоли шоҳид дар оинаи инсони ҳам назари шоҳидро буд . Чунонк ин заъиф гуяд . байт

Ва аммо алвони анвор дар ҳар мақоми он анвор ки мушоҳида уфтад рангӣ дигар дорад бҳсби он мақом чунонк дар мақоми ливомагии нафаси нурии азрақ падед ояд ва он аз имтизоҷи нури рӯҳ буд ё нури зикр бо зулмати нафас аз зёии рӯҳу зулмати нафаси нурии азрақ таваллуд кунад ва чун зулмати нафас камтар шаваду нури рӯҳ зиёдат гардад нурии сурх мушоҳида шавад ва чун нури рӯҳ ғалаба гирад нурии зард падед ояд ва чун зулмат нафас намонад нурии сипед падед ояд ва чун нури рӯҳи босафои дил имтизоҷ гирад нурии сабз падед ояд ва чун дили тамом софӣ шавад нурӣ чун нури ?харчади бошуъоъ падед ояд .

Ва чун ойӣнаи дил дар камоли сқолт буд нурӣ чун нури ?харчад ки дар оинаи софӣ зоҳир шавад падед ояд ки назар аз қӯти шуъоъ ӯ бирав зафари наёбад албата .

Ва чун нури ҳақи акс бар нар рӯҳ андозад мушоҳида бо завқи шуҳуд омехта шавад ва чун нури ҳақ бе ҳуҷби рӯҳӣу дилӣ дар шуҳуд ояд берангӣ ва бекайфиятӣ ва беҳаддӣ ва бе мислии ва бе зиддиӣ ошкоро кунаду тамкину тамаккун аз лавозим ӯ шавад . ӣнҷо на тулӯъ монад на ғуруб на ямин монад на ясор на фавқ на таҳт на макон на замон на қурб на баъд на шаб на рӯз . « лӣси ъндоллаҳи сабоҳу ломсоء » ӣнҷо на аршаст на фарш на дунё на охират .

Ибтидои анвори сифоти ҷамол ки аз олами лутф худовандӣаст дар мақоми шуҳуди азин навъи тасарруфоти фано ошкоро кунад ки намӯда омад .

Аммо анвори сифоти ҷалол ки аз олами қаҳр худовандӣаст фанои алФноу ФноءФноءоқно иқтизо кунаду баён аз шарҳи он оҷиз ва қосираст . Аввали нурӣ падед ояд мҳрқ ки хосият « лои тбқӣу лои тзр » ошкоро кунад ки бҳқиқти ҳафт дӯзах аз партав он нурасту ۱۰онўори сифоти ҷамол машриқаст на мҳрқу анвори сифоти ҷалол мҳрқаст на машриқ ва ҳар фаҳму ақли идроки ин маъонӣ накунад бал ки гоҳ буд ки нури сифоти ҷалоли зулмонеи сарф буду ақл чигуна фаҳм кунад нури зулмоне ки ақл « алҷмъи байни алздин » маҳоли шиносад .

Ва агар фаҳми туоне кардани ишорат ки хоҷаи алайҳи ассаломи миФрмоид ки дӯзахро чандини ҳазор соли митоФтнди тосрхи гашт чанд ҳазор сол дигар битофтанд то сипеди гашт чанд ҳазор сол дигар битофтанд то сиёҳи гашт ва акнӯн сиёҳаст азин қабиласту оташи сиёҳро ақл чигуна фаҳм кунад ?

Ва аз онҷо ки ҳақиқати ваҳдат ва ваҳдониятаст чун назар кунӣ ҳар куҷо дар ду олами нур ва зулматаст аз партави анвори сифоти лутф вқҳр ӯст ки « аллоҳи нури алсмўоти волорз » . Аз баҳри ин маънӣ буд ки нуру зулматро блФзи ҷаълят исбот фармуд на блФз халқят гуфт « халқи алсмўоти волорзу ҷаъли алзлмоти волнўр » . Халқятро дигари ниҳоду ҷаълятро дигар . Дар зимни ин шорат маъонӣ бисёраст фарохур ҳар ҳавсила Эй набошад .

Аммо сифоти ҷалол чун дар мақоми Фноءи алФнои савлати ҳайбати алуҳияту стўти азимати димўмит ошкоро кунад нурии сиёҳи мғнии мбқии ммити мҳиӣ мшоҳд шавад ки шикасти тилисми аъзаму рафъи русуми мубҳам аз тулӯъ ӯ пайдо гардад . Чунонк шайхи Аҳмади Ғаззолии раҳмаи аллоҳи алайҳи рамзии дарин маънӣ мегуяд . байт

Хоҷаи алайҳи ассалом дар истидъо « арнои алошёءи кмоҳӣ » зуҳӯри анвори сифоти лутфи вқҳри митлбид . Зеро ки ҳар чизро ки дар ду олам вуҷӯдӣаст ё аз партави анвори сифот лутф ӯст ё аз партави анвори сифоти қаҳр ӯ волои ҳеҷ чизро вуҷӯдии ҳақиқӣ ки қоими бзоти худ буд несту вуҷӯди ҳақиқии ҳазрати лоязолӣу лами излии рост чунонк фармуд « ҳўолоўли волохри волзоҳри волботн » .

Ва слии аллоҳи алии Муҳамаду ?ала .