Қоли аллоҳи таъолӣ « ФкшФнои ънки ғтоӣки Фбсрки алиўми ҳадид » .

Ва қол алнабӣ слии аллоҳи алайҳи вслм « ҳиҷобаи алнўри луи кашфҳо лоҳтрқти сбҳоти виҷҳаи мо антҳии илайҳи Басра » .

Бдонки ҳақиқати кашф аз ҳиҷоби берун омадан чизеаст бар ваҷҳе ки соҳиби кашфи идроки он чиз кунад ки пеш аз он идрок накарда бошад . Чунонк фармуд « ФкшФнои ънки ғтоӣк » яъне ҳиҷоб аз пеши назар тӯр бардоштем томкшўФи назари ту гашти ончи пеш аз ин нмидидӣ .

Ва ҳиҷоби иборат аз мавонеъӣаст ки дида банда бидон аз ҷамоли ҳазрати ҷлти маҳҷӯб ва мамнӯъаст . Ва он ҷумлагии аволими мухталифи дунё ва охиратаст ки брўоитии муждаи ҳазор олам гӯйанду брўоитии ҳафтод ҳазор оламу брўоитии сесад ва шаст ҳазор онч муносиб тараст ҳФтодҳзорст ки ҳадис саҳеҳ бидон нотиқаст ки « ани ллаҳи сабъин алифи ҳиҷоби ман нуру зулма » ва ин ҳафтод ҳазор олам дар ниҳод инсон мавҷӯдасту бҳсб ҳар олами инсонро дида Эйаст ки он олам бидон дидаи мутолиаи тўондкрд дар ҳолати кашфи он олам .

Ва ин ҳафтод ҳазор олам дар ду олам мундараҷаст ки аз он иборати нур взлмт кард яъне малику малакӯт ва низ ғайб ва шаҳодат гӯйанду ҷисмонӣ ва рӯҳонӣ хонанд вднёи вохрт ҳам гӯйанд . Ҷумла якеаст иборот мухталиф мешавад .

Ва инсони иборат аз маҷмӯъаи ин ду оламаст ки қудрати лоязолии ҷамъи байн алздин кардаасту ҳФтодҳзори дида ки идроки ҳафтод ҳазор олам кунад дар мадракоти ду олами инсони мундараҷи гардонида чун ҳавоси панҷгона ки бҷсмонити инсон таъаллуқ дораду ҷумлагии аволим ҷисмонӣот бидон панҷ ҳис идрок кунад ва чун мадракоти ботинии панҷгона ки брўҳонити инсон таъаллуқ дораду ҷумлагии аволим рӯҳонӣот бидон идрок кунад ва онро ақли вдлу сайру рӯҳ ва хФӣ хонанд .

Аммо дар истилоҳи аҳли сулӯки мукошифоти итлоқ бар маъонӣӣ кунанд ки мадракоти панҷгонаи ботинӣ идрок кунад на бар ончи ҳавоси панҷгонаи зоҳирӣ идрок кунад ё қувои башарӣ ки табаъ ҳавосаст .

Пас чун солики содиқи бҷзбаҳи иродат аз асфали соФлини табиат рӯй боалии алӣин шариъати ораду бқдми сидқи ҷодаи тариқат бар қонӯни муҷоҳидау риёзат дар паноҳи брдқаҳи мтобът супурдан гирад аз ҳар ҳиҷоб ки гузар кунад аз он ҳафтод ҳазор ҳиҷоб ӯро дидае муносиби он мақом кушода шаваду аҳволи он мақоми манзури назар ӯ гардад .

Аввали дидаи ақл ӯ кушода гардад ва бақадр рафъи ҳиҷобу сафои ақли маъонии маъқӯл рӯй намӯдан гирад ва бо срори маъқӯлот мкошФ мешавад ва инро кашф назарӣ гӯйанд барин эътимодӣ зиёдат набошад тоонч дарназар омад дар қадам наёяд эътимодро нишоед .

На ҳарчи ту бинӣ бтў бахшандае дили бештари ҳукамоу фалосифаи дарин мақом бимонаданду ҳиммат бар тасфияи ақлу идроки маъқӯлот сарф карданд ва онро вусӯли бмқсд ҳақиқӣ шинохтанд ва аз фавойиди дигари мадракоти маҳрӯми монданд ва бонакор падед омаданд ва дар тӣаи залолати гуми гаштанду халқро гумроҳ карданд « қдзлўои ман қаблу азлўои ксиро » .

Ва чун аз кашфи маъқӯлот убӯр афтод мукошифоти дилӣ падед омад ва онро кашф шуҳудӣ гӯйанд . Анвори мухталиф кашф уфтад чунонк шарҳи он баъзе дар фасл мушоҳидот намӯда омад .

Баъдази он мукошифоти сиррӣ падед ояд вонро кашф илҳомӣ гӯйанд . Асрори офаринишу ҳикмати вуҷӯд ҳар чизи зоҳир ва макшуф шавад . Ин заъиф гуяд . байт

Баъд аз он мукошифоти рӯҳӣ падед ояд вонро кашф рӯҳонӣ гӯйанд . Дар мабодии ин мақоми кашфи мъориҷу арзи ҷиноту ҷҳиму рӯяти млоикаҳу муколимоти эшон падед ояд . Ва чун рӯҳи бакулӣ сафо гирифт ва аз кдўроти ҷисмонии поки гашти аволими номутаноҳӣ макшуф шавад доираи азали вобди насб дида гардад . ӣнҷои ҳиҷоби замон ва макон бархезад тоонч дар замони мозӣ рафтааст дарин ҳол идрок кунад . Таксӣ бошад ки ибтидои офариниши мавҷӯдоту маротиби он кашфи назар ӯ шавад ва ҳамчунин онч дар замон мстқбл хоҳад буд идрок кунад . Чунонк ҳодиса мегуфт « конии анзри илои аҳли алҷнаҳи итзи аўрўни волии аҳли алнори итъоўрўн » . Ва хоҷаи алайҳ ассалом мефармуд « арзати алии алҷнаҳи Фрأити аксари аҳлҳо алмсокину арзати алии алнори Фрأити аксари аҳлҳо алнсоء » чун ҳиҷоби замону макони днёўии бархестаи бўдзмону макони охиратӣ кашф меафтод .

Ва ҳам дарин мақом бошад ки ҳиҷоби ҷаҳот аз пеш бархезад . Аз пас ҳамчунон бинад ки аз пеш бинад . Хоҷаи алайҳ ассалом мегуфт « аиҳо анноси ании амомкми Флои тсбқўнии болркўъу лои болсҷўду лои трФъўои рўскми фонии Эриками ман имомӣу халафӣ » яъне аз пас ҳамчунон май байнам ки аз пеш май байнам .

Ва бштри хрқи одот ки онро каромот гӯйанд дарин мақом падед ояд аз ашроф бар хавотиру итилоъ бар мғиботу убӯр бар обу оташи вҳўоу таии замину ғайри он . Ва ин ҷинси каромотро эътиборӣ зёдтӣ набошад . Зеро ки аҳли дайну ғайри аҳли дайнро буд . Чунонк хоҷаи алайҳи ассалом аз ин соӣд пурсед « мотарӣ ? » қол « арӣ ършои алии алмоء » Фқол алнабӣ слии аллоҳи алайҳу силам « зоки арши Иблис »у дигари онки ҷинси ин хрқи одоти даҷолро хоҳад буд тодри ҳадис омадааст ки мардро бикашад ва зинда кунад .

Аммо ончи онро бҳқиқти каромот тавон гуфту ҷузи аҳли дайнро набӯд онаст ки баъд аз кашфи рӯҳӣ дар мукошифоти хФӣ падед ояд зироки рӯҳи кофару мусулмонро ҳаст аммо хФии рӯҳӣ ҳазратӣаст хос ки ҷузи бхосон ҳазрат ндиҳанд . Чунонк фармуд « кутуби фии қлўбҳми алоямону идаам брўҳ манеҳ » ва ҷое дигар фармуд «у илқии алрўҳи ман амраи алии ишоءи ман ибода » ва дар ҳақи хоҷаи алайҳ ассалом фармуд « вкзлки аўҳинои алики рўҳои ман амри нои мо канти тдрии мо алкитобу алои алоямону локини ҷълнолаҳ нуро наҳудо ба ман ншоءи ман ъбодно » . Яъне рӯҳии нӯронии ҳазратии ббъзии бандагони диҳеми дуни баъзе то бавоситаи он роҳ ёбанд бъолми сифоти худовандӣ . Ки рустамро ҳам Рахш рустам кашад . То чунонк дили воситаи ду олами ҷисмонӣ ва малакӯтӣ омад як рӯй дар малакӯту дигар дар ҷисм то бидон рӯй ки дар малакӯт дорад қобили файзони нур ақл гардаду бад-ӣн рӯй ки дар ҷисми дордосори анвори малакӯтӣоту маъқӯлоти бнФс ва тан мерасонаду сайри воситаи ду олами дил ва рӯҳ омад тобдон рӯй ки дар рӯҳ дорад астФодти файз рӯҳ мекунад ва бидон рӯй ки дар дил дорад ҳақоиқи файзи рӯҳи бадали мирсондФ ҳамчунин хФии воситаи олами сифоти худовандӣу олам рӯҳоният омад то қобили мукошифоти сифот ҳазратӣ гардаду акси он ахлоқи бъолми рӯҳонияти расонад то бшрФ « тхлФўи бохаллоқи аллоҳ » мушарраф гардад ва инро кашф сифотӣ гӯйанд .

Дарин ҳол агар бсФти олимӣ мкошФ шавад илми ладуннӣ падед ояд ва агар бсФти самиъии мкошФи шўдостмоъи калому хитоб падедед ва агар бсФти басирӣ мкошФ шавад рӯяту мушоҳида падед ояд ва агар бсФти ҷамол мкошФ шавад завқи шуҳуди ҷамоли ҳазратӣ падед ояд ва агар бсФти ҷалол мкошФ шавад фанои ҳақиқӣ падед ояд ва агар бсФти қиўмӣ мкошФ шавад бақои ҳақиқӣ падед ояд агар бсФти ваҳдоният мкошФ шавад ваҳдат падед ояд . Боқии сифоти ҳам барин қиёс фаҳм кунад .

Аммо кашфи зотии мартабае бас баландаст иборату ишорат аз баёни он қосири ин заъифи рамзӣ дар байтӣ мегуяд .

Тамомии ин рамз дар фасли баён таҷаллӣ гуфта ояд ани шоаллоҳу слии аллоҳи алии Муҳамад .