Қоли аллоҳи таъолӣ : «у абтғи Фимои отоки аллоҳи ?илдори алохраҳ . . . Алоиаҳ .

Ва қол алнабӣ слии аллоҳи алайҳи вслм : « ман асоби молои ҳлолои ФкФ ба виҷҳау васл ба раҳмау қзӣ ба дайнау ақом ба алии ҷораи лақии аллоҳи явми алқёмаҳу виҷҳаи алии зўءи алқмри лайлаи албдри вмни асоби молои ҳромоу кони мкосроу мФохроу мроӣёи лақии аллоҳи явми алқёмаҳу ҳўи алайҳи ъзбон » .

Бдонки моли внъмту ҷоҳу давлати дунё бар мисол нардбонаст ки бидон бар улувва тавон рафт ва ҳам бидон бсФли фурӯ тавон рафт . Пас молу ҷоҳро ҳам всилти дараҷоти биҳишту қурбат ҳақметавон сохт ва ҳам всилти даракоти дӯзах ва бъдҳзрт метавон кард . Чунонк ҳақи таъолии бад-ӣни кимиёгарии саодат ишорат кард фармуд « вотбғи Фимои отики аллоҳи ?илдори алохраҳ » яъне бдончи худоӣ туро додааст аз моли дунёи дараҷоти ухравиро баталабу ончи насибаи тест аз дунё фаромӯш макун . Ишорат бидонаст ки аз моли дунёи насибаи ту онаст ки дар роҳи худоӣ сарф кунӣ на ончи бҳўо харҷ кунӣ ё бунаӣ ки « мо ъндкми инФд ва мо ъндоллаҳи боқ » .

Ва шарҳи онч дар роҳи худоӣ сарф кунанд онаст ки мубини оёти байноти хоҷаи алайҳи алслўаҳ баён фармуд ки « ман асоби молои ҳлолои ФкФ ба виҷҳа » . МиФрмоид ҳар ки молӣ ҳалол ёбад ва бидон об рӯйу дайни хеш нигоҳ дорад ки аз халқ истиғно ҷӯяду мазаллат тамаъ накушуд ва бо иззат қаноат бисозад .

«у васл ба раҳма » ва бо хуишон бидон моли слти раҳм биҷой оварад . Ва хуишони ду навъанд : бкии днёўӣ ва эшонро бимол мададу муовинат кардан воҷибаст чунонк фармуд «у отии алмоли алии ҳубаи зўии алқрбӣ » ва ҷое дигар фармуду аитоءи зии алқрбӣ »у дувуми хуишон динӣанд чунонк фармуд « анмои алмўмнўни ахўаҳ » слти раҳми ухуввати динии ҳам воҷибасту тафсили он ухувват онаст ки миФрмоид « дуӣ алқрбӣу илтиёмӣу алмсокину ибни алсбилу алсоӣлину фии алрқоб » .

Ва дигар фармуд « вқзӣ ба дайна » ва бидон моли қазои ҳуқуқ ва диўн кунад . Агар касеро дар зимма ӯ мзлмаҳ Эй бошад ё биравӣ ҳақӣ буд ё динӣ дорад бгзорд ва зкўаҳ бидиҳад бмстҳқони он чунонк аз офати риёу самъау тафохуру мубоҳоту такаббуру трФъу аизоу миннату таваққуъи санои васияту шӯҳрату лофу слФу ҳиялату макри хдиът маҳфӯз бошад ки ин ҷумлаи мбтли савоби зкўаҳ ва садақааст . Чунонк миФрмоид « ё аиҳоолзини омнўои лои тбитлўои сдқоткми болмну лозии колзии инФқи мо ?лаи рӣоءи аннос » ва бузургон гуфтаанд дар моли берун аз зкўаҳ ҳуқуқаст чунонк миФрмоид «у фии амўолҳми ҳақи ллсоӣли волмҳрўм » ва дар ривоят аз хоҷаи алайҳ ассалом меояд анаи қол « фии алмоли ҳақи сӯии алзкўаҳ » ва дигар фармуд «у ақом ба алии ҷора » бимол хеши бодои ҳуқуқи ҳамсоягони қиёми намояд ки ҳамсояро ҳақ бисёр мутаваҷҷеҳаст . Хоҷаи алайҳи алслўаҳи миФрмоид ки пайвастаи Ҷабраили маро васият мекард аз баҳри ҳамсоя то гумонам омад ки ҳсмоиаҳро мирос хор гардонид ва дар ҳадисӣ дигар меояд ки « ман кони иўмни биллоҳу алиўми алохри Фликрми ҷора » .

Ва бҳқиқти бдонки моли вҷоаҳи дунёи бмсобт мисаст эксирро чун касеро илми эксир ҳосил бошад ҳар чанд мис беш ёбад зар беш ҳосил тавонад кард . Ва илми эксир онаст ки аз миси сиёҳӣу кудурат ва хуфт ва бесаботӣ берун баранду сурхӣу сафоу сиқлу сабот дар вай падед оваранд чун бад-ӣни сифати гашти зар холис бошад яке ҳафтсад ё бештар шуда .

Дар молу ҷоҳи днёўӣ низ чанд сифати змимаҳу офат мўдъаст ки агар он аз ан берун кунанд ва чанд сифати дигар дарон афзойанд эксирӣ карда бошанд ки саодати абадӣу давлат сармадӣ бидон ҳосил шавад .

Аммо сифоти змимаҳу офот ки дар молу ҷоҳи дунё ҳосиласт даҳаст :

Аввал туғёнаст ки « ани алонсони литғии ани роаҳи астғнӣ »у туғёни ғифлат ва баъдаст аз ҳақ .

Дувум бағӣаст ки «у луи басти аллоҳи алрзқи лъбодаҳи лбғўои фии аларз »у бағии фасод ва зулмаст бар билоду ибод .

Сим эърозаст ки «у азои анъмнои алии алонсони аърз ва ноӣ баҷо наба »у эъроз рӯй аз худоӣ гардонӣданасту бҳўои машғӯл шудану куфрони неъмат кардан .

Чаҳоруми кибр ва аҷабаст чунонк фиръавнро буд бавоситаи мол ва ҷоҳ мегуфт : « алиси лии малики Мисру ҳзаҳи алонҳори тҷрии ман таҳтӣ » .

Панҷум тафохураст «у тафохури бинкму ткосри фии аломўол » . Ва тафохури фахру ?хело карданаст бар ақрону такаббуру трФъ ҷустани брохўону фаромӯш кардани ҳақ .

Шашуми ткосрст ки « алҳикми алткоср »у ткосри мубоҳоти намӯдану лоф заданаст бисёре мол ва аз худои ғофил шудан .

Ҳафтум машғӯлӣаст ки « сиқўли лаки алмхлФўни ман алоъроби шғлтнои амўолноу аҳлўно » . Ва машғӯлӣ тазйиъ умраст дар ҷамъу ҳифзи молу сарфу харҷи он дар таҳсили муродоти днёўӣу мстлзоти нафсонӣу тмтъғоти ҳайвонӣ .

Ҳаштум бухласт « влои иҳсбни аллазӣнаи ибхлўни бмои атиҳми аллоҳи ман фазлаи ҳўи хирои бали ҳўи шари ?лаам » алоиаҳ . Ва бухли манъи ҳуқуқ моласт аз зи кӯҳу садақау мддохўони васлаи раҳму иҷобати соилу икроми заъифу икроми ҷору тўсъи нафақа бар аёлу хадаму ҳавли таъаҳҳуди уламоу слҳоу тафаққуди ғрбоу зуъафоу амсоли ин .

Нуҳум табзираст ки « ани алмбзрини конўои ихвони алшётин » . Ва табзир исрофаст дар инфоқ бар хилофи ризои худоӣу фармони ҳақу тснииъи мол дар талаби ҷоҳу мансабу саховат барои шӯҳрати васияту санои халқу нафақа кардан бар сФҳоу Фоқу зулмау ғулуву маболиғати намӯдан дар итлоф бар мокўлу млбўсу иморати саройу маскану мавозиъи фасод аз кӯшку боғу айвон ва дар гоҳу такаллуф дар ӯоне фаршҳоу пардаҳоу эзори деворҳоу дигари амтъаҳу олоти хонау сарфи мол дар ғуломону канизакону чаҳорпоёни зиёдат аз ҳоҷиби зарурӣу шаръӣ ва монанди ин ихроҷот .

Даҳум ғурураст ки « Фло тғр накам алҳиўаҳи алднёу лои иғрнкми биллоҳи алғрўр » ғурури дил бар дунё ниҳоданасту бмзхрФот ӯ фирефта шудан ва аз охирату маргу ҳисобу тарозуу сироту савобу уқоби фаромӯш кардан ва аз ҳайбату азимату қаҳҳорӣу ҷаббории ҳақи бихбри мондану бикраму лутфу раҳмати худои мағрури гаштан бе онки тоъат ӯ дорад ё аз маъсият тавба кунад .

Ин ҷумла офотӣаст ки аз молу ҷоҳи дунё таваллуд кунаду сабаби фитнаи соҳиб мол шавад . Чунонк ҳақи таъолии миФрмоид « анмои амўолкму аўлодкми фитна » . Пас ҳар соҳиби давлатро ки саодати мусоидати намояду тавфиқ рафиқ гардад то эксири шариъатро бдсткории тариқат бар молу ҷоҳи мис сифат андозад баъд аз анки тнқиаҳи он азин даҳ офат ки гуфта омад карда бошад ва даҳ хосият ки зиди он офатаст ҳосил карда ҷумлаи айни қурбату қабули ҳазрату рафъи дарҷату мазиди мартабат ва ёфт ҳақиқат гардад ки « нъми алмоли алсолҳи ллрҷли алсолҳ » .

Ва он даҳ хосияти аввал улувва ҳимматаст . То агар ҷумлаи ҷаҳони молу малик ӯ бошад бидон бар нашавад ва бидон бозннгрду ҳамаи худоӣ ва азон худоӣ бинад ва бичишам хуш омад дарон нанигарад то тоғӣ нагардад то мтобъти хоҷаи алайҳ ассалом карда бошад « ази иғшии алсдраҳи мо иғшии мозоғи албср ва мо тғӣ » .

Дувум иффатаст чун афифи алнФс буд зулму фасод бар худ ва дигарон раво надорад .

Сими тавваҷуҳ баҳақаст ки « ании ваҷҳату ҷҳии ллзии Фитри алсмўоту аларз » . Худроу молу маликро ҳама аз барои ҳақ дорад ва аз дӯстии ҳама рӯй бигардонад ва рӯй бдўстии ҳақи орад . Ва ҷумларо душмани шиносаду душманро дар дӯст бозад ки « Фои нуҳуми адуи лии алои раби Алъоламин » .

Чаҳорум шукраст ки «у ашкр во наамма аллоҳи ани кантам Аёа тъбдўн » .

Бад-ӣни ишорати шукри муҷарради алҳмдллаҳ гуфтан нест шукри ҳақиқии инфоқи мол худоӣаст дар роҳи худоӣ барои худои бФрмон худоӣ бодед тавфиқ аз худоӣу шинохти аҷзи хеш аз гузоради шукри худоӣ аз баӣ ниҳоятии неъмати худоӣ .

Панҷум тавозуъаст ки « ман тавозуъи ллаҳи рафъаи аллоҳ » . Ва тавозуъи хештан шиносӣаст ки бовели ҳолати хештан назар кунад як қатраи оби маин буд .

Ҳар чаҳ барон қатра зиёдат бинад аз қӯту шавкату олату ъдту молу неъмату ҷоҳу ҳурмату ақл ва киёсту илму маърифати ҷумлаи фазлу караму ъотФту роФту раҳмату неъмати ҳақ шиносад бидон мафохирату мкосрту мубоҳоту такаббуру трФъ бар халқ худоӣ накунад то бад-ӣни куфрони он орияти бознстонд ки « влӣни куфри теми ани азобии лшдид » .

Шашум саховатаст « алсхоءи шаҷараи тунбати фии алҷнаҳ »у ҳақиқати саховат онаст ки моли хеш аз хеш дареғ надораду мол ӯ онаст ки бидиҳад на онки бунаад . Чунонк дарин маънӣ гуфтаанд :

Хоҷаи алайҳи алслўаҳ вақте саҳобаро гуфт « аикми аҳби илайҳи мо ?лаи ман моли вориса » . Фармуд кист аз шумо ки моли хеш аз моли вориси хеш дўстр дорад ? ҷумла гуфтанд момоли хеш аз моли вориси хеши дӯст тар дорем . Хоҷаи алайҳ ассалом фармуд моли шумо онаст ки бохрт фиристеду моли вориси шумо инаст ки ӣнҷо бигзоред .

Ҳафтум фароғатаст ки « риҷоли лои тлҳиҳми туҷҷорау лои байъи ани зикри аллоҳ » фароғат онаст ки молу малик дар даст дорад на дар дилу дилро хоси бзкри ҳақ машғӯл дорад то бидон аз ҳақ боз намонад .

Агар соҳиби молу ҷоҳ аз машғӯлии бад-ӣни мақомот ва дараҷот натавонист расед борӣ бимолу ҷоҳи хеши тайифаеро ки аҳли сулӯки ин мқомоннди мададу муовинат ва тарбият фармоеду асбоби ҷамъияту фароғати эшон сохта кунад то ҳар дараҷа ки эшон бмдд ӯ ҳосил кунанд савоби он дар девон ӯ нависанду ббркти хизмату муҳаббати эшон ӯро азишон гардонанд ва бо эшон бронгизоннд ки « алмрءи маъаи ман аҳб » .

Ҳаштум тақвоаст ки « ани акрмкми ъндоллаҳи атқикм » тақво онаст ки аз моли ҳарому луқмаи бошбҳту шаҳавоти ҳарому ръўноти нафасу ахлоқи баду мухолифати фармон иҷтиноб кунад ва дар адоӣ ӯ амру воҷиботу мФтрзоти ҷади балиғи намояд ва дар ихлос ният кӯшад то онч кунад аз риёу самъату макру ҳалят пок бошад .

Нуҳум қавомаст «у аллазӣнаи азои анФқўои лами исрФўоу лами иқтрўоу кони байни злки қўомо » қавом онаст ки эътидол нигоҳ дорад то дар вақти инфоқ исроф накунад . Ва исроф он бошад ки бар хилофи ризои ҳақи бҳзи нафас харҷ кунад агар ҳамаи як луқма бошад . Вқтри он буд ки онҷо ки нафақа бояд кард брўФқи фармону ризои ҳақи бозгирд ва накунад . Ва қавому эътидол он бошад ки бонифоқ дар роҳи худои маболиғати намояд агар худ бҷмлгии мол буд чун Абубакри разии аллоҳи анҳу . Ва бдончи бхосаҳи худ таъаллуқ дорад тарки такаллуф ва ръўнт кунад дар мокўлу млбўсу маскану мркўбу олоти хонау ақмшаҳу амтъаҳи миёна нигоҳ дорад то бидон маҳҷӯб нашавад .

Даҳуми таслим ва ризост ки « алрзоءи болқзоءи боби аллоҳи алаъзам » таслим онаст ки нафасу молро чунонк дар мисоқ « аласти брбкм » бхдоўнд фурӯхтааст ва биҳишт харида имрӯз таслим кунад ки вақти таслим имрӯзаст . То фардо ки вақти таслим биҳишт бошад ҳақи таъолии биҳишт таслим кунад ки « ани аллоҳи уштурии ман алмўмнини анФсҳму амўолҳми бони ?лаами алҷнаҳ » . Ва таслими нафас ва мол бидон ваҷҳ бошад ки нафасу мол азон худ надонад азон ҳақ донад ва худро вакили харҷ ҳақ бинаду халқро бандагон ҳақ донад то тавонад бнФси хеши бқўлу феъли бмсолҳи эшон қиёми намояд . Ва молро барояшони бомари ҳақ нафақа кунад ва бичишам ҳақорат бкс нанигарад ва худ ротбъ эшон бинаду луқмау хирқаи бтбъит бнФс фурӯхта медиҳад ва ӯро яке бандаи камина аз бандагони худои шиносаду миннат бар кас наниҳад ва ҳар кас ки азуи эҳсонӣ қабул кунад ӯро брхўди ҳақӣ воҷиб донаду миннати дор ӯ буд .

Ва бҳкмӣ ки худоӣ бар нафасу мол ӯ ронад розӣ буд ва дар балоӣ ӯ собир бошаду дил бар ҷаҳон наниҳаду бъшўаҳи нафасу ғурури шайтон мағрур нагардаду ҷон дар маъраз таслим дорад то чаҳ вақт талаб кунанд ва дар ҳол таслим кунад . Ва дарон кӯшад ки азуи молӣу мулкӣ ки боз хоҳад монад вақф бошад бар биқоъи хайр то баъд аз вафот ӯ ҳар тоъат ки дарон биқоъ меравад дар девон ӯ минўиснд ҳамчунон буд ки зиндаи боқӣ . Ки ҳар кро дар ҳоли ҳаёт тоъат нест ӯ мурдааст ва ҳар крои баъд аз вафот тоъатаст ӯ зиндааст .

Пас асҳоби амволу арбоби нъм чун молу ҷоҳи дунёро азон даҳ офат ки намудем пок гардонанду бад-ӣни даҳ хосияту хислат махсӯс гардонанд бкимёии саодати абадӣ расида бошанду молу ҷсоаҳи дунёии фониро яке сад ва ҳафтсаду азъоФи музоъафаи дараҷоту мсўботи охирати боқӣу қурбату ҷавори ҳақи гардонида ки « мисли аллазӣнаи инФқўни амўолҳми фии сиблати аллоҳи кмсли ҳубаи анбтти сабъи снобли фии кули сунбулаи моӣаҳи ҳубау аллоҳи изоъФи лмни ишоء » .

Ва агар дар муддати умр ки бадасти ниёзи доми иродат ниҳодаасту донаи молу ҷоҳи пошидаи сипеди бозӣ аз хоссагону маҳбӯбони ҳақ азон доми донае бар дорад ва он дона агар ҳамаи як луқма буд ки ҷузвӣ аз вай гардаду баҳри тааббуд ки ӯ ҳақро кунад он ҷузв дарон шарик бошад савоби он насибаи бсоҳби ин луқма мерасад . Ва он соҳиби дувалатонро баъзе авқотаст ки дарон вақти қобили тасарруфоти ҷазбот алуҳият гирданд дарон ҳолати як нафса тоъати эшон бмъомлаҳи аҳли замин ва осмон бароед « ҷазбаи ман ҷазбот алҳақ тавозии амали олсқлин » . Ончи азин ҳолати насибаи он сайёд ояд аҳли шарқу ғарби муҳосиба он натавонанд кард зирок аз олам бе ниҳоятии алтофи ҳақи моиди назар ҳар кӯтаҳи байн бар ҷамоли камоли ин ҳадис нарасад . Ва слии аллоҳи алии Муҳамаду ?ала .