Қоли аллоҳи таъолӣ : « ё аиҳоолзини амнўои анФқўои ман таййиботи мо ксбтм » алоиаҳ .

Ва қол алнабӣ слии аллоҳи алайҳу силам : « ани атиби мо иأкли алрҷли ман касби яда . »

Бдонки ҳарфату санъати натиҷаи илму қудрату шинохт рӯҳаст ки то ин шоити даравӣ бқўт бӯдааст акнӯн бавоситаи истеъмоли олоту адавоти ҷисмонӣ бакор фармое ақл ки вазир рӯҳасту нойиб ӯ аз қӯт бФъл меояд ва аз ғайби бшҳодти мипиўндд .

Оқили соҳиби басирати бад-ӣни даричаи бсонъӣ ва сунъ тавонад нагирист то ҳамчунон ки зоти рӯҳи хешро бад-ӣни сифоти мавсуфи шинохт ва донист ки рӯҳ ӯ ҳӣ буд ки агар ҳӣ набӯдӣ феъли азу содир нашудӣ ва донист ки оламаст ки агар олам набӯдӣ ин санъатҳои латифи муносиби азу дар вуҷӯд наомадӣ ва донист ки мурӣдаст ки бе иродати феъл аз фоил дар вуҷӯд наёяд хосса дар замонии дуни замонии тахсӣси замон дар эҷоди феъл аз фоили ихтиёру иродат исбот кунад на чунонк фалсафӣ саргашта гуяд ки « сонеъи оламро дар эҷоди феъли иродат ва ихтиёр нест » куфрии бад-ӣни сариҳӣу ҷаҳлии бад-ӣни ғояту далерӣу густохеи бад-ӣни азимӣ « алайҳими лъоини аллоҳу алии мҳбиҳму мстбъиҳми илои явми аддӣн » ва донист ки рӯҳи самиъу басир ва мутакаллимаст ва агар на ин сифот дар қолаб падед наомадӣ . Ва донист ки қодираст ки бе қудрати феъли маҳол буд ва донист ки боқӣаст ки бақои қолаби натиҷаи бақоӣ рӯҳаст .

Ва чун ин ҳашт сифати зотии рӯҳи шинохти восри ин сифот дар қолаби хеш мушоҳида кард ва аз натиҷаи ин сифоти қолаби худрои мутаҳаррик ва мутасарриф дид то чандини ҳарфатҳои латиф ва санъатҳои зариф аз вай дар вуҷӯд мееду рӯҳро ҳар рӯзи илмии мёФзоиди бидонад ки рӯҳро мукаммалӣ бояд вуҷӯд ӯ бадв нест ва ӯ набӯд пас ббўд ва ӯро мўҷдӣ бояд ки ӯро аз адам бавуҷуд оварад ва он мавҷади ҳазрат худовандӣаст ҷли въло .

Ва ӯ – субҳонау таъолӣ – бояд ки бад-ӣни ҳашт сифат ки сифот камоласт мавсуфи бошдтооиҷод мавҷӯдот тавонад кард ва бояд ки зот ӯ бахуди қоим буду алои боҳтёҷу тасалсули анҷомад . Ва ин сифот бояд ки бзот ӯ қоим буду азалӣ ва абадӣ бошаду ало аз қабили эъроз буду зоти маҳал ҳаводис гардаду табоҳӣ лозим ояд ва ин раво набӯд .

Пас фоилу қодиру сонеъ мутлақан ҳазрати худовандиро шиносаду рӯҳро бнёбту хилофати ҳақ дар олами суғро ки қолаби михўоннд бар кор карда ҳақ донаду аФоъили ҳақ аз ду навъ донад : яке бавоситаи шахси инсонӣ ки Халифа ҳақаст ва яке бевосита . Онч бавоситааст ҳам ду қисмаст : яке дар олами суғрои дувум дар олами куброи онч дар олам суғроаст ва он қолаб инсонаст бавосита рӯҳасту олоту адавоти нафсонии рӯҳ чун нафас наУмияу нафаси ҳайвонӣу қувои башарӣ ва аммо онч дар олам куброаст ки ҷҳоини михўоннди бавосита рӯҳасту олоту адавоти нафсонии чонки гуфтем . Ва ҷисмонӣ чун ҳавоси панҷгонау ҷавориҳу аъзо . Ин ҳрФтҳо ва санъатҳо ки зоҳир мешавад аз одамии натиҷаи он аФоъиласт ва аммо онч бе воситаи шахс инсонӣаст аз аФоъили ҳақ онаст ки натиҷаи он дар офоқу анфус зоҳир мешавад . Аммо дар офоқи осмонии бад-ӣни баландӣ ороста бидон кавокиби дурахшон ки « взиноҳои ллнозрин » ва аз акси он кавокиб дар хоки тираи чандини гулҳо влолаҳҳо вобҳои равшани вонўоъи ашҷору азҳору асмору наботу ҳайвону аносири муфраду мураккабу маодину ғайри он ки « ани фии халқи алсмўоти волорзу ихтилофи аллилу алнҳору алФлки алтии тҷрии фии албҳр . . . » алоиаҳ . Ва аммо дар анфус аз як қатраи оби шахсеи бад-ӣни зарифии босамъу басару калому ҷавориҳу аъзои бад-ӣни латифӣ падед оварда ки « анои хлқнои алонсони ман нутфаи амшоҷи бнтлиаҳи Фҷълноаҳи смиъои бсиро » .

Чун соҳиби давлати соҳиби басирати бнўри ароӣти ҳақ ки « снриҳми оётнои фии алоФоқу фии анФсҳм » оёти ҳақро ки натиҷа аФоъил ӯст дар оинаи нафаси хеш мушоҳида кунад ва ин қолаб ки ҷаҳон кучакаст ва набӯд пас ббўди сохтау пардохтаи ҳақи шиносаду рӯҳро бхлоФт дар вай бар кор карда ҳақ донад ва бинад ки чун тасарруфи рӯҳ аз вай мунқатиъ мешавад ин қолаб бар ҷой қоим намемонад меуфтад ва хароб мешавад яқини шиносад ки дар олами бузург ки ҷаҳонаст сонеъӣ фоилӣ мебояд ки бар кор буд то аз натиҷаи аФоъил ӯ чандини аҳволу осори мухталиф падед меояд ва санъатҳои бад-ӣни латифӣ ошкоро мешавад ки агар мутасаррифии қодири комили ҳаким дар вай бар кор набӯдӣ чунин қоим набӯдӣу нмондӣ ва ҳар вақт ки тасарруфи қудрати қодир аз ан мунқатиъ шавад дар ҳол фурӯ уфтад ва хароб гардад ва аз вай асар намонад . Дарин мақоми ҳақиқат « ман урф нафса Фқди урфи раба » рӯй намояду сар «у фии анФскми аФлои тбсрўн » кашф уфтад .

Пас муҳаққиқи гашт ки чун мҳтрФаҳу аҳли саноеъро дидаи басират кушода шавад бдричаҳи сунъу сонеъии хеш берун нигаранд ҷамоли сунъу сонеъӣ бар назари эшон таҷаллӣ кунад чунонк он бузург гуфт « мо ?назарети фии шийъи алоу раъйати аллоҳи фӣа » вдидаҳи басирати эшон онгоҳ кушода шавад ки дидаи ҳавои нафас аз мутолиаи музахрафоти днёўӣу мстлзоти нафсонии вшҳўот ҳайвонӣ барбанданду бҳқиқти бидонад ки ҷаҳон бар мисол хонақоҳӣасту ҳазрати худовандӣ дар ваии бмсобти шайху ходими он хоҷаи алайҳи алслўаҳ азинҷо фармуд « сидолқўми ходмҳм »у боқии хилоиқ бар ду навъанд : ё хидматкорон ё махдумон . Чунонк дар хонақоҳи азин дўнўъ берун набошад ё амала хонақоҳ бошанд ки шайх ҳар якро бхдмтӣ насб карда бошаду ӯҳдаи он дар гардан ӯ карда ё ҷамъии толибон маҷд бошанд ки аз ғлботи шавқи муҳаббату дрдтлби пурвои ҳеҷ кор ва ҳеҷ кас надоранд ва рӯй аз халқи вҳўои нафас бгрдонидаҳ бошанду сӯии девори риёзат ва муҷоҳидат оварда .

Бркор медораду мадад ва муовинат менамояд . Ва далолату иршоди миФрмоид . Тоонҳо ки амалаанд хизмат талаба мекунанду талабаи бФроғту ҷамъияти бтоъту убудийят машғӯл мебошанд . Ки агар дар хонақоҳи ҷумла талаба будандӣ ҳарякро хизмат хеш боистӣ кард ҳамаи машғӯли мондандӣ ва аз талаби фурӯи афтодандии зироки талаби кор фориғонаст . Чунонк ҳақи таъолии хоҷаро алайҳи алслўаҳ волслм фармуд « Фозои Фрғти Фонсб » .

Пас дар хонақоҳи дунёи халқи ду тайифаанд : яке махдумон ки рӯй бъолми охирату хизмат ҳақ овардаанд ҳақи таъолӣ ки шайхи ин хонақоҳаст дунёро бо ҳар ки дараваст хизмати эшон фармӯдааст ки « ё дунёии ахдмии ман хдмнӣу астхдмии ман хдмк »у дигари тайифаи дунёи тлбоннд ки бмсобт амалаанд ҳар якро дарин хонақоҳи бхдмтӣ насб кардаанд аз подшоҳон то бозорён ҳар ки ҳастанд магари он тайифа ки бъбўдити хос машғӯланду хулоса офаринишанд ки « ва мо хилқати алҷну алонси алои лиъбдўн » . Маънии ин ояти чунон буд ки аз ҷини вонс ҳар ки бар корӣ ва дар корӣанд ҷумла аз барои онанд то он мухлисон ки аз муҳаббати дунёу ҳавои нафаси втсрФи шайтон халос ёфтаанд бФроғти бъбўдити ҳақу парвариши дайн машғӯл бошанд ки ва мо амрўои алои лиъбдўоллаҳи мухлисин ?лаи аддӣн » . Пас чунонк дар хонақоҳи амалаи бакори талаба машғӯл бошанд ва онро всилти тақарруби баҳақи созанди ҳақи таъолӣ аз онч бидон хавос мерасонад аз алтофи худовандии насибии баъамала ки хдмткороннд мерасонад .

Вақте ин заъиф дар хуросони ҷамъии даравишонро бхлўти нишонда буду дарвеширо бхдмти эшон насб карда дар баъзе мукошифот чунон медид ки аз ҳазрати худовандии имдоди лутфи баҳри як аз хилватён мерасед ва аз ҳар хилватеи насибӣ хос бидон ходим мерасед ки хизмат эшон мекард .

Ҳамчунин аҳли дунё ки амала хонақоҳ ҷаҳонанд агар дарон ҳарфату санъати хеши ҳаряки ният чунон кунад ки ин шуғл аз барои бандагон худоӣ мекунам ки бад-ӣни ҳарфат муҳтоҷ бошанд то қазои ҳоҷат мусулмонӣ бароеду мутӣъии бФроғти баҳақ машғӯл шавад ки агар ҳар касе бмоиҳтоҷи хеш аз ҳрФтҳо ва санъатҳо машғӯл шуд аз кори дайну дунёи бозмондии дунёи хароби гаштӣу касро фароғати тоъату ҷамъияти мухлисонаи нмондӣ .

Ҳазрати худовандӣ аз камоли ҳикмату ғояти қудрат ҳар шахсеро бхдмтӣу ҳрФтӣ насб кардааст ки панҷоҳ сол ва сад сол бидон хизмату ҳарфат машғӯл бошанд ки Зуҳра надоранд ки як рӯзи корӣ дигар кунанд . Ва чун аҳл ҳар ҳарфату санъат ки дарин хонақоҳ бидон хизмат қиём менамояд онч кунад бар вифқи фармон шайх кунад ки ҳазрат ҷлтасту бдлолту ҳидояту иршоди ходим ки Муҳамади расӯл аллоҳаст слии аллоҳи алайҳу силаму шафқату амонату диёнати биҷои оради вдри кули аҳвол бар ҷодаи шариъати собит қадам бошаду касби хешро аз моли ҳарому мол бо шабаҳат маҳфӯз дорад чунонк зиёдати нстонд ва кам надиҳад . Ва бо касе ки мол ӯ ҳаром бошад муомила накунад магар ки надонаду ҳаргиз дар ҳарфату санъати хеши кори маъюб ва рӯй кашида накунад вонсоФ нигоҳ дорад ва чун касеро ёбад ки дар ан ҳарфат надонаду баҳоии он матоъ нашносад бар ваии асби ндўонду бқимти афзӯн бадв нафурӯшад алои баҳмон ки бшносндаҳи фурушад . Ва аз ғулу ғаши нек эҳтироз кунад ки хоҷаи алайҳи ассаломи рӯзӣ дар бозор мерафт қадре гандум дид рехтау миФрўхтнд . Дасти муборак дар миён гандум баровард дасташтар ббўд . Гуфт : ин чист ? соҳиб гандум гуфт ё расӯли аллоҳи боронаш расидааст хоҷаи алайҳ алслўаҳ фармуд : чаро ончтар буд бар рӯй накардӣ то ҳама кас бидидӣ онгаҳ фармуд ки « ман ғшнои Флиси мно » яъне ҳар ки боаматон ман хиёнат андешеду кор мағшуш кунад аз уммат ман нест .

Ва дар он кӯшад ки аз дастранҷу касб ӯ насибии бъзизӣу роҳатӣ бдрўишӣ расад . Дар ривоят меояд ки Довӯди алайҳи ассалом бо ҳақи таъолӣ муноҷот кард гуфт : худовандо мехоҳам ки ҳамнишин хешро дар биҳишти бубинам . Ҳақ таъолӣ фармуд фардо аз шаҳри беруни рӯи аввал касе ки туро пеш ояд ӯ буд . Чун Довӯди алайҳи ассалом берун рафт шахсеро дид ки пштўории ҳизум дар пушти мёмд . Бар вай салом кард ва аз аҳвол пурсед ки муомилаи ту бо ҳазрати худовандӣ чаҳ чизаст ки бидон всилти мартабаи мроФқт ва маҷоласт анбиё ёфтае дар биҳишт ? гуфт ман ҳар рӯзи азин пштўории ҳизуми бадасти хеш ҷамъ кунам ва бар пушти бшҳри орму бик дирам бифурӯшам . Модарӣ дорам вдўдонг дар ваҷҳи нафақаи аўнҳму дўдонг дар ваҷҳи нафақаи аёлу дўдонг бар даравишону муҳтоҷон сарф кунам . Довӯди алайҳ ассалом гуфт бирав ки ҳақаст туро ки рафиқ анбиё бошӣ . Пас Довӯди алайҳ ассалом гуфт биёи бнздик ман мебош томн ҳар рӯзи як дирам бтў медаҳум ва ту чунонк дар биҳишти рафиқи ман хоҳӣ буд ӣнҷои ҳам рафиқ ман бошӣ .

Он дарвеш гуфт ман ин мартаба ки дар биҳишти рафиқ ту хоҳам буд бксби дасту ранҷбарӣ ва боркашӣ ёфтаам чун даст азон бидорам ин мартаба намонад . Ман ҳам барин минволи бори микшму хизмати худоӣу бандагон худоӣ мекунам то аҷал дар расад маро дарин ёбад .

Ва ҳақи таъолии бандагони хешро блтФи худовандии ҳам барин мартаба далолат мекунад ва ин вазифа дар пеши минҳд ки « ё аиҳоолзини омнўои анФқўои ман таййиботи мо ксбтм » . МиФрмоид нафақа кунед аз моли ҳалол ки шумо касб кардаед . Ва ӣнҷои нафақаи бмънӣ садақааст яъне аз онч касб мекунед ҳам нафақа хеш мекунед ва ҳам бдрўишон садақа медиҳед . Ва таъкиди ин маънӣ ҷое дигари миФрмоид « Фклўои минҳоу атъмўои албоӣси алФқир »у хоҷаи алайҳи ассаломи касбро ҳалолтарин молҳо ниҳода чунонк фармуд « ани атиби мо иأкли алрҷли ман касби яда » .

Чун мҳтрФаҳ ки амала хонақоҳ ҷаҳонанд бад-ӣни шароит ки намудем қиёми намоянди ҳазрати худовандӣ аз ҳар савобу дараҷаи вмқом ки бхосгону муқаррабону маҳбӯбон хеш диҳад аз анбиёу авлиёи алайҳими ассаломи насибӣ аз он бад-ӣн ҷамоат диҳад ки хидматкорону муҳибон эшон бӯдаанду фардои эшонро бо он бузургон ҳашар кунанд . Чунонк миФрмоид « Фоўлӣки маъаи аллазӣнаи анъми аллоҳи алайҳими ман алнабӣину алсдиқину алшҳдоءи волсолҳину ҳасани аўлӣки рФиқо » .

Аммо ҳар чанд ки азин ҷамоати тавоифи мухталиф ки дарин боб бар ҳашт синф ниҳодем ва дар ҳашт фасли шарҳи сулӯки воҳўоли эшон додем хоҳанд ки аз завқи мшорби мардону мақомоти муқаррабон бо насиба тар бошанд дар авроди тоъоту зоиФи зикру бедории шабу таҷарруди ботин аз муҳаббати дунёу тақлили таому касри нафасу тарки шаҳавоту муроқибаи дилу тарки ръўноти мёФзоинду бдонч аз тзкити нафасу тасфияи дилу тҳлиаҳи рӯҳ дар фусӯли он баён кардаем қиём менамоянд бақадр вусъ ва яқин донанд ки ҳар чанд ранҷ беш баради самара беш ёбад .

Ва агар аз иттифоқоти ҳасанаи он иқбол даст диҳад ки бхдмти шайхӣ аз машойихи тариқат ки сулӯки ин роҳи бъноит ҳақ ёфтаасту табиби ҳозиқ вақт гашта мушарраф гардаду муъолиҷати динии баназару истисвоб ӯ кунад то бар шҳпри ҳиммат ӯу паноҳи давлат ӯ бодияи хунхори нафаси аммора қатъ кунад ки дар ҳар манзилу марҳалаи садҳазори ҳазор содиқу садиқ чун бе далели рафтанди ҷони нозанин ббод доданду ҷамоли каъбаи мақсӯд дар наёфтанд ва чунин машойих ки табибон ҳозиқанду далелӣу раҳбарии рошоинд агарчӣ дар ҳар қарну асри азизи алўҷўду ъдим алнзир бӯдаанд аммо дарин рӯзгори бикборгии кибряти аҳмару анқоӣ мағриб гаштаанд . Ва аҷабтар онк агар нбодрии он кибрят аҳмар ёфта шавад дар он мавзе аз хоки тира номтлФт тараст ва он анқои мағриб аз ғроби ғурбати маҳрӯмтар аз ғоят бе назарии аҳли рӯзгору астғроқи халқи бадунёу бихбрӣ аз маргу кори охирату ҳисоби всроту савобу уқобу марҷаъу маъод « иълмўн зоҳиран ман алҳиўаҳи алднё ва ҳам ани алохраҳи ҳам ғоФлўн » дар назари нобӣнои кӯҳли ағбр чаҳ қимати ораду ҷоли хршд чаҳ қадар дорад . Ва маъаи ҳозо аз ғайритӣ ки ҳақро бар хоссагон хешаст ттқи иззати бавоситаи муддаӣони каззоб ки дарин асри худро чун кобулии ноки даҳ бтбибии ҳозиқ фаро менамоянд бар рӯй хавоси хеш фурӯ гузоштааст вмдъиро қуббаи ғайрати соҳиби маънии гардонида то аз назари номаҳрамони ин ҳадиси маҳфӯз монанди ки « аўлёӣии таҳти қабоеи лои иърФҳм ғайриӣ » .

Валикин ҳар соҳиби саодатро ки бмили аноят аз мкҳлаҳи ҳидояти кӯҳли дарди талаб дар дидаи ҷони кашанди боди ъотФтро аз мҳби рأФт бҳоҷбӣ бифиристанд то пардаи ғайрат аз дрхргоаҳи иззати барандозаду ҷамоли камоли он табиби ҳозиқи дайну далелу раҳбари олами яқин бар назар ӯ арза кунанд ва агар толиби содиқ дар машриқ буду табиби ҳозиқ дар мағриб ки ё толибро басари матлӯби расонад ё матлӯбро бадари толиби орад .

« аллоҳами аҷълнои ман ъбодки алсолҳину хўоски алмқрбини алҳодини алмаҳдӣину анзлнои ҳзираҳи қдски маъаи аҳли ански ман алонбёءу алмрслину ахтми лнои вломаҳи Муҳамади алайҳи алслўаҳи ассаломи бхотмаҳи алФоӣзин »у слии аллоҳи алии Муҳамаду ?алаи аҷмъини омини раби Алъоламин .