Вҳўи алмштмли алии алғрзи алмқсўд беона фии ҳзаҳи алтмоҳид . эй дӯсти дайн ,у толиби калимоти ҳақи алиқини бдонкаҳ аз саволоти ту ҷавоби хоҳем кардан : яке « аллоҳи нури алсмўоти волأрз » . Ва дигар « أўли мо халқи аллоҳи нурӣ » всим « алмؤмни мроаҳи алмؤмн » .

Ҷавоби аввал : саволи оғози бқрон шояд кард ки « أллаҳи нури алсмўоти волأрз » . Дариғо ҳаргизи тафсири ин оят ки гуфтааст , онгоҳ касеро таваққуъ бошад ки ман низ бигӯям ! ман дар ҳеҷ китоб , тФсирўи баёни ин ояти ндидҳ‬ом ; аммо надонам ки ту дидҳ‬оӣ ё на ? ман дидҳ‬ом , аммо дар китоб « въндаҳам алкитоб » беҳарфу савт ;у локини нмидонм ки чун бо ҳарфу савти орм чигуна буд !

Акнӯн гӯши дор : мутакаллимону уламои ҷаҳли мигўинд ки худоро нур нишоед хонд . Чаро ? зеро ки « алнўри ибораи ъмои лобқоءи ?лаи замонин » , ва муҳаддис бошад , ин сухан рост бошад , аммо онкас ки гӯйанд ки нур ӯ , аиннўр бошад ; ва ин сифат ғалат бошад , аз номҳои ӯ , яке нураст ва ин нури мунаввари ҷумлаи нўрҳост , дариғо нурҳо бар ақсомаст : нури оФтобў нур моҳтобаст , нур оташаст внўр гавҳараст , нур зараст нури лаъл ва пирўзҷ бошад ,у нурии дигар ки ном бошад чунонкии нуриддин ва ё нўр<олъин> . Онкас ки ҷузи нури офтоб надида бошад , чун пеши аўному шарҳи нурҳои дигар гӯйанд ; қабул накунад ва мункир бошад .

Дариғо ҳҷҳолосломи Абуҳомиди Муҳамади алғзолӣ - разии аллоҳи анҳу - чаҳ баён хуб мекунад ;у шмҳ‬оӣ аз ин нур баён кард ва гуфт : « أлнўри ибораи ъмои тзҳр ба алأшёء » яъне нур он бошад ки чизҳо биҷуз аз нур натавон дид ,у зулмати бнўр зоҳир шавад . Агар нури ин маънӣ дорад , итлоқи нури ҳақиқии худ бар худо ояд , ва бар дигари нурҳо босам муҷоз уфтад . Ҳамаи мавҷӯдоти олами худ маъдӯм буданд ; пас бнўр ӯу қудрату иродат ӯ мавҷӯд шуданд . Пас чун вуҷӯди осмону замин аз қудрату иродат ӯ бошад , « аллоҳи нури алсмўоти волأрз » ҷуз вай набошад . Ҳаргизи ҳеҷ зарраро дар зулмат тавон дид ? на , зуҳӯру кашфи зарроти бавуҷуди тулӯъ офтоб бошад . Агар тулӯъ офтоб набошад , вуҷӯд заррот натавон диду маъдӯми намояд . Агар тулӯъи нур « аллоҳи нури алсмўоти волأрз » набӯдӣ , вуҷӯди заррот « вإзои أхзи рбки ман банӣ одами ман зҳўрҳми зритҳм » ҳаргиз набӯдӣ .

Пас ин хабар ки Мустафо гуфт : « إни аллоҳи халқи алхлқи ман зулмаи сами раши алайҳими ман нура » аз баҳри ин маънӣ гуфт ки вуҷӯди халқи наът зулмат дошт ; онро бнўри илоҳят мақрун карданд то ҳамаи вуҷӯди эшон нур бошад ,у зулмати эшон бнўр мубаддил шавад . ӣнҷои бадоне ки шблӣ чаро мегуяд : « моФии алҷнаҳи أҳди сӯии аллоҳ » . Сухани маърӯфи крхӣ низ туро мусаввир гардад онҷо ки гуфт : « лӣси фии алўҷўди إлои аллоҳ » сухани абўолъбоси қассоби туро рӯй намояд « лӣси фии алдорини إлои рабии вإни алмўҷўдоти кулҳо маъдӯмаи إлои вуҷӯда » . Ва ӣнҷои бадоне ки алии бен абитолб - карами аллоҳи виҷҳа - чаро гуяд : « лоأъбди рибои лами أраҳ » . Сухани Мустафо - слъм - ӣнҷои ҷилва гарӣ кунад ки « лороҳаҳи ллмؤмни ман дуни лқоءоллаҳ » .

Дариғо агар бигӯям ки нур чаҳ бошад , эҳтимол накунӣ , ва оламҳо бар ҳам аўФтд ; аммо рамзӣ бигӯям ва дареғ надорам ; бишинав : « аллоҳи нури алсмўоти волأрз » яъне أсл « алсмўоти волأрз » , асли вуҷӯди осмону замини нур ӯ омад , магари ҳусайни Мансур бо ту ин суханро нагуфтааст ки « аллоҳи масдари алмўҷўдот » ? вуҷӯд ӯ масдару мояи ҷумлаи мавҷӯдот буд , яъне « аллоҳи внўраҳи масдари алأнўор » .

Дариғо нек бишинав « аллоҳи нури алсмўоти волأрз » : аллоҳ , вуҷӯди зот ӯ буд ки ҷавҳар иззат бошад внўри сифати зоти илоҳят ки арз бошад . Охири шнидҳ‬оӣ ки ҷавҳар , он буд ки « моиқўм ба алърз » : ҷавҳари иборат аз асл вуҷӯд бошаду арзи маънии қоими бҷўҳр . Ин ҷавҳару арзи олами маҳсуси нми‬гўим , ҷўҳрўи арз ҳақиқӣ мегӯям . Агар фаҳм туоне кард ! дариғо худо мавҷӯдаст , пас ҷавҳар бошад ,у ҷавҳар беарз набошад ; вуҷӯди аллоҳ , ҷавҳар бошад ; внўри арзи он ҷавҳар бошад . Ин ҳадисро андаки мшмр ; аз каъб алأҳбор бишинав гуфт ки « лафзаи аллоҳи ибораи ани бёнўҷўдаҳ , внўри алсмўоти волأрзи ибораи ани баёни нури вуҷӯди лавозима » .

Ҳосили ин сухан , он бошад ки аллоҳ , ҷавҳар бошад ;у нури арз ;у ҷавҳари ҳаргиз беарз набӯд , ва набошад . Пас ин смўоту арз , худ брмзи гФтҳ‬ом ки ду нур ӯ бошад ки асли осмону замин ;у ҳақиқати эшон , ин ду нураст : яке нури Муҳамад , ва яке нури Иблис ;у шарҳи ин смўоту арз худ гуфта шавад ; бҷоигоҳо бозёб . Пас ин нур ки арзи ҷавҳар илоҳят аст чист , ва кадомаст ? иншоаллоҳи брмзи ягон ягон гуфта шавад ; аммо магари ин байтҳо аз хоҷаи Аҳмади ҳмўиаҳи ншнидҳ‬оӣ ? акнӯн гӯши дор :

Аммо аз навъеу иборатии дигар ки дртўон ёфт онаст ки шайх мо гуфт : « أллаҳи нури алсмўот » яъне « нури виҷҳаи нури алсмўоти волأрз » . Ҳаргиз надониста бошӣ ё бадоне ки ин смўот ва арз чист ? мгркаҳи ин оят « идбри алأмри ман алсмоءи волأрз » бар ту кашф кунанд то амр бо ту бигӯед ки смўоту арз чаҳ бошад . « ваҷҳати ваҷҳеи ллзии Фитри алсмўоти волорз » бар халқ ҷилва мекунад ,у узри ин ҷумла бхўостаҳаст . эй дӯст агар мумкинаст ки дараҷаон касе ин оятро беонкӣ дида бошад ҳақиқати он дар тавонад ёфтан , мумкини бошдкаҳи тўниз бе онкии бинӣ ва дида бошӣ дарёбӣ . Аз худо бишинав ки гуфт : « вмои қдрўооллаҳи ҳақи қадара » . Баён ин мекунад . эй « моърФўои аллоҳи ҳақи маърифата » . Дариғо магар ки ҳаргизи ҷамол « қалби алмؤмни байни إсбъини ман أсобъи арраҳмон » ндидҳ‬оӣ ? ин « إсбъин » дар олами дигар , само ва арз бошад . Охршнидҳ‬оӣ ки « волсмўоти мтўёти биминаҳ » гувоҳи ин самоу арз шудааст . Магар аз Мустафои ин ҳадиси ншнидҳ‬оӣ ки « ядуллоҳи алии алҷмоъаҳ » . ? ва агар боварат нест аз худоӣ - таъолӣ - бишинав ки баёни хилқат одам мекунад : « хилқати бедӣ » ; ва ин « ядӣ » ду нураст ки шнидҳ‬оӣ .

Дариғо « мисли нураи кмшкўаҳи фӣҳо мисбоҳ , أлмсбоҳи фии зҷоҷаҳ , أлзҷоҷаҳи кأнҳои кавкаби дарӣ » . Дариғо бндҳ‬оӣ ки чун худоиро бинад , нури вҷҳхдоӣ - таъолии бибинандаи чунон намояд ки нури чароғ аз пас обгинау обгина дар мшкўаҳ бошад . Ин мшкўҳҷон бинанда бошад ,у зҷоҷаҳи нур Муҳамад бошад ки шунидӣ . Агар хоҳӣ ки мисбоҳи бадоне « ҳўоллаҳи алзии лои إлаҳи إлои ҳў » бар хўонтои ин маънӣ битавонӣ донистан зеро ки фаҳму маърифат ҳар касе бад-ӣн нарасад . Дариғо « мисли нураи кмшкўаҳ » ибн аббос мегуяд : мисли нури Муҳамади аинҷоигаҳи дил мшкоаҳ бошад ,у ҷон зҷоҷаҳ бошаду нури Муҳамад мисбоҳ бошаду далел бар ин калимаи қавли ҳусайни Мансури онҷо ки гуфт : « қалби алмؤмни колмроаҳи إзои назари фӣҳо таҷаллии раба » .

Дариғо соликро мақомӣ бошад кҳнўри мисбоҳ зҷоҷаҳ бошад Бамёни марду миёни худо . Пас оташӣ аз « зайтӯнаи муборака » битобад ки ин оташ дар шароби кофурӣ таъбия карда бошанд . Шароби кофурии тобиш мисбоҳ бошад ки аз давр бо парвона гуяд : « қўмўои ллаҳи қонтин » . Чун парвонаи дил аз эҳроми гоҳи вуҷӯди нур , бъолм « алии нур » расад оташ « алии нур » бо ӯ бигӯед ки вуҷӯд ӯ чист . Дариғо мегӯям : парвона дар айни оташ сӯхта гардад , ва яке шавад . Пас дар ин мақоми нор , нур шавад ; ва « нури алии нур » гардад . Дариғо шайхи мо як рӯзи бъбортӣ дигар гуфт : « вуҷӯҳи иўмӣзи нозраҳи إлии рабҳо нозира » мегуяд : « нури алии нур » қалби соликро таҳорат ва сипедӣ диҳад . Пас ин баёзи ваҷҳу шуъоъи мисбоҳи ду ҳиҷоб гирданд миёни бандау худоӣ - таъолӣ - , чун оташ « валави лами тмссаҳи нор » рӯй бсолки орад , ин ҳиҷоб низ бардошта шавад . Агар мисбоҳу нур ӯ маъшӯқ шуда бошад , дар ин ҳолати парвонаи маъшӯқ нур шавад . Дариғо аз дасти амиролқлўби Абулҳасани нурӣ - разии аллоҳи анҳу - ки гуфт : ҳаркии худоро дӯст дорад , худои айшу ғизоӣ ӯ бошад ;у ҳаркии худо ӯ родўст дорад , ӯ айшу муроди худоӣ - таъолӣ - бошад .

Магар ки Увайси қарнӣ аз ӣнҷо гуфт : « إзои темати алъбўдиаҳи ллъбди икўни айшаи къиши аллоҳи таъолӣ » . Дариғо ҳаргизи донстҳ‬оӣ ки убудийят чаҳ бошад ? бузургиро пурседанд ки « моолъбўдиаҳ » ? гуфт : « إзои срти ҳарои Фأнти абд » гуфт : эй солик агар озод нашӯй банда набошӣ . Чаҳ доне ки ин озодӣ чист ! ин ҳуррият , лтиФҳ‬ои майдон дар сандӯқи убудийят таъбия карда дар олимӣ ки ӯро инсон хонанд ва إнсонит хонанд . Чаҳ мишнўӣ ? « إнои ързнои алأмонаҳи алии алсмўоти волأрзи волҷболи Фأбини أни иҳмлнҳои вأшФқни минҳои вҳмлҳои алإнсон » . Гавҳари амонати самадятро маҳалу мавзе инсон омад . Ин инсон чист ? сифот буд бар зоти аҳадят . Дариғо имрӯз дар ҷаҳон касе боистӣ то боваии ин сухани бгФтмӣ ки устоди Абубакр вроқ гуфт : « лӣси бинии вбинаҳи фарқи إлоأнии тақаддумати болъбўдиаҳ » гуфт : убудийят , моро Фропиш доштааст , яъне убудийяти сабақ бардааст бар вуҷӯди ишқи илоҳят .

Агар боварат накунад аз « субҳони алзии أсрии бъбдаҳ » бишинав ки баёни ин ҳама бкрдаҳаст . Шайхи Абӯсаиди хроз - рҳмҳоллаҳи алайҳ - ин ҷумла дар чанд калима баён кардааст , гуфт : « алломаи алмриди фии алФноءи зҳоби ҳаззаи ман алднёи волохраҳи إлои ман аллоҳи таъолӣ , сами ибдўлаҳи боди ман зоти аллоҳи Фириаҳи зҳоби ҳаззаи мнқдраҳи аллоҳ , сами ибдўлаҳи боди أизои Фириаҳи зҳоби вуҷӯд нафса вҳзи руятаи ман аллоҳ , втбқии рؤиаҳи мокони ллаҳи ман аллоҳи ФинФрди алъбди ман Фрдонитаҳ , Фإзои кони кзлки Флоикўни маъаи аллоҳи ғайри аллоҳ , Фибқии алвоҳади алсмди фии алأбдиаҳи комаи кони фии алأзлиаҳ » .

Дариғо агар асрору ҷамоли ин калимот бар саҳрои нҳодндӣ , ҳамаи ҷаҳонро тамом будӣ ! эй дӯсти бўҳрираҳ - разии аллоҳи анҳу - гуфт : « أлмшкоаҳи ҳўи алсдри волзҷоҷаҳи ҳўи алқлбу алмсбоҳи ҳўи алрўҳ » . Ин калимаро дарёфтан саҳл бошад . Акнӯн гӯши дор : « тўқди ман шаҷараи муборакаи зайтӯнаи лошрқиаҳи влоғрбиаҳи икоди зитҳои изӣ » . эй азизи маҳҷӯбони рӯзгор , ин дарахтро дар дунё донанд ; худ ндонанд ки ин дарахт дар биҳишт низ набошад , аз эмоми ҳасани басарӣ - раҳмаи аллоҳи алайҳ - бишинав мегуяд : « луи канти ҳзаҳи шаҷараи ?лакконати шарқӣаи أўи ғарбӣа , локини валлоҳи моҳии алднёи влои фии алҷнаҳи إнмои ҳў мисли зарбаи аллоҳи лнўраҳ » . эй дӯсти обро чанд номаст : битозӣ « моء » хонанд , бпорсӣ « об » хонанд ва чизе бошад ки бидиҳ забони даҳ ном дорад ; асмо бисёр бошад , аммо айну мсмӣ яке бошад .

Дариғо бош то дарахти тӯборо бинӣ , онгоҳи бадоне ки дарахт « сидраи алмнтҳӣ » кадомаст ва « зайтӯна » бозкдом дарахт бошад . « أбит ъанд рабӣ » бошад . Асли ин ҳама яке бошад . Номҳо бисёр дорад : гоҳе шаҷара хонанд ,у тавр сино хонанд , ва зайтӯн хонанд . « волтину алзитўн » бар хон . Аз шаҷара « навадӣ ман алшҷраҳи أни ёмўсӣ » каломро мустамеъ бошу шаҷара « тхрҷи ман таври сино » турои худ бар сари сари зайтӯнии расонад . Доне ки ин кӯҳ тавр кадомаст ? « влкни أнзри إлии алҷбл » ин кӯҳ бошад . Ибн аббос гуфт : « яъне أнзри إлии нури Муҳамад - алайҳи ассалом - »у нури Муҳамадро кӯҳ мехонд ки кону ватани ҷумла аз нур ӯст . « қу алқуръони алмҷид » низ гувоҳи ин кӯҳ бошад . « тўқди ман шаҷараи муборакаи зайтӯна » шнидҳ‬оӣ ; бидон ки ин зайтӯн , шарқӣ ва ғарбӣ набошад ; зеро ки нури родри олами илоҳӣ машриқ хонанд ,у норро мағриб хонанд . Чаҳ мишнўӣ ! яъне « лонўриаҳи влонориаҳ » « бали алии нурӣа » . « валави лами тмссаҳи нори нури алии нур » ту ҳануз даббоғати нори ндидҳ‬оӣ , ҷамоли нур кӣ бинӣ ? пас « алии нур » худ кӣ дид , онгоҳ то ту низ бинӣ ?у зайтӯни худ кӣ чашид , то ту низ чшӣ ? бош то « иҳдии аллоҳи лнўраҳи ман ишоء » туро кимиёгарӣ кунад . Онгоҳи бадоне ки чаҳ мегӯям ; ва ту низ бо Мустафо - слъм - мувофиқат куну ҳамаи рӯз аз худои дрмихўоаҳ ки « أллҳми бизи ваҷҳеи бнўри вҷҳки алкрим » . Шайхи мо - раҳмаи аллоҳи алайҳ - гуфт : « лошрқиаҳ яъне лоأзлиаҳу лоأбдиаҳ » . Ҳаркии ин дарахти самадиро бидид , ва аз ваии равған зят чашид , ӯро аз худ чунон бустонанд ки азал назд ӯ абад бошад ,у абади азали намояд ; на аз азал ӯро хабарӣ бошад вена аз абад ӯро асарӣ . Дариғо « лодниўиаҳи влоأхрўиаҳи худ маълум бошад ки на дунявӣ бошад на ухравӣ , ҳама худо бошад . Агар баёни азалу абад хоҳӣ шунид , саволи дигарро ҷўобФрои пеш бояд гирифт . Гӯши дор :

« қол : аввали мо халқи аллоҳи нурӣ » . эй азизи халқи бзбони арабят , бар чанд маънӣ ҳамл кунанд ; бмънӣ офаридан бошад чунонкӣ « халқи лаками моФии алсмўоти вмоФии алأрз »у бмънӣ тақдир бошад ;у бмънии зуҳӯру берун омадан бошад . Бад-ӣни ҳадис , зуҳӯр ва вуҷӯд мехоҳад . Акнӯн Муҳамад дар кадоми олами чунин махфӣ буд ки онгоҳи зуҳӯр ӯро хилқат омад ? дариғо дар олам « канти кнзои мхФёи Фأҳббти أни أърФ » махфӣ буд ; ӯро бъолм « лўлоки лмои хилқати алкўнин » овараданд .

эй дӯсти доне ки зайтӯн дар шаҷара чун комн ва пӯшида бошад , онро доне чаҳ хонанд ? уламои онро адам хонанд ; ва чун зоҳир шавад , бадв ва зуҳӯр хонанд ; ва чун бо дарахт шавад ва нопадид гардад , руҷӯъ хонанд . Чаҳ гӯйӣ ! зайтӯни Маҳмадӣ ки аз бехи дарахти самадии смрҳ‬ои нурӣ падед ояд ; ин азал набошад ? ва чун ин самара бо шаҷара руҷӯъ кунад ва аз мақоми тараққӣ бо мақом троҷъ шавад , чаҳ гӯйии ин абад набошад ? пас азал , омадан Муҳамад бошад аз худои бхлқ ;у абад , иборат бошад аз шудани Муҳамад бо худо . Пас аз комн бӯдани самара дар шаҷараи иборати <оз> адам омад . Магари он бузург аз ӣнҷо гуфт : « أлإхтлоФу алإнқсоми фии алъдми волноси изнўни أнҳмои фии алўҷўд » . Дариғо чун аз ин адам , Мустафоро бурун овараданд ки « أўли мо халқи аллоҳи нурӣ » ин нур ӯро мабдаи вмншои ҳамаи ихтилофҳо ва қисматҳо карданд ки « Фитраи аллоҳи алтии Фитри анноси алайҳои лотбдили лхлқи аллоҳ » ин бошад .

Донам ки тродр хотир ояд гӯйӣ : Муҳамадро самараи шаҷараи илоҳии михўоннду баҷоеи дигари шаҷараи ми‬хўоннд , ин чигуна бошад ? агар хоҳӣ ки шакат бархезад неки гӯши дор , агарчӣ аз барои ин сухан хӯнам бихоҳанд рехт , аммо дареғ надораму бтрк худ бигӯям : онҳо ки дар банд буданд худ Зуҳрау ёрои он надоштанд ки аз ин асрор гӯйанд . Дариғо бози онкӣ ӯ - ъзўи ъло - дар каломи қадими худ брмз гуфтааст ки « волили إзои иғшӣу алнҳори إзои таҷаллии вмои халқи алзкрўи алأнсӣ » ин ҳама , гувоҳи шаҷараи ин самара « зикри вأнсӣ » омадааст . Агар хоҳӣ « вмои халқи аззикри волأнсӣ » бадоне , оят « أлмсиҳи ибни аллоҳ » бархон то маълумат шавад . Агар чунонкӣ маълумат нашавад , аз хабар « лсти кأҳдкм » бишинав . Агар тамом фаҳм накунӣ , андеша тамом кун ки « вмни кули шийъи хлқнои завҷайн » чаҳ маънӣ дорад , онҷо ки олам фано бошад ва фард бошад , ҷуз фардят нишоед ки буд ; аммо дар олами бақоу мшоҳдт , завҷият падед ояд .

Дариғо ин оят бархон ! « вқолўои башари иҳдўннои ФкФрўо » то бадоне ки « лотҷълўои дъоء алрасул бинкми кдъоءи бъзкм баъзан » чаҳ маънӣ дорад . Аммо агар туро аз ин муҷмали ҳеҷ ҳосил ва маълум нашавад , аз муфассал бишинав онҷо ки Мустафо гуфт : « إни аллоҳи таъолии халқи нурии ман нури иззата , вхлқи нури إблиси ман нори иззата » гуфт : нури ман , аз нури иззати худо пайдо шуд ;у нури Иблис , аз нори иззат ӯ пайдо шуд ва агар тамомтар хоҳӣ аз саҳли Абдуллоҳи тстрӣу шебон роъӣ бишинав ки аз Хизр шунидаанд ки врооишон гуфт : « халқи аллоҳи нури Муҳамади ман нура , Фсўраҳи всдраҳи алии яда , Фбқии злки алнўри байни ядии аллоҳ - таъолӣ - моӣаҳи أлФи ом , факони илоҳзаҳи фии кули явми влилаҳи сабъин أлФи мулоҳизаи внзраҳ , виксўаҳи фии кули назараи нурои ҷдидоу киромаи ҷадида , сами халқи минҳои алмўҷўдоти кулҳо » мегуяд : худоӣ - ъзўъло - нури Муҳамадро аз нури худ падед кард ва бар дасти худ он нурро бдошти сад ҳазор сол , пас ҳар шбонрўзӣ ки ҳазор сол дунявӣ бошад , назар дар ин нур кардӣ ; баҳри назарӣ , нурӣу кароматӣ аз нури ин нури бёФтӣ : лоблкаҳ ҳар шубони рӯзӣ ки ҳазор соли дунявӣ буд ҳафтод ҳазор назар дар ин нур кардӣ ; ин нур аз ҳар назарии ҳафтод ҳазор нури дигари бёФтии пас аз ин нури ҷумлаи мавҷӯдоту махлуқот падед кард . Дариғо магари ҳаргизи нхўондҳ‬оӣ ки худоиро - таъолӣ - сифатӣ ҳаст ки онро сифат ахас хонанд ки бар ҳама банӣ одам пӯшидааст ? магари он сифати ахас , ин нур Муҳамадаст ки аз ҳамаи пӯшида бдоштаҳаст ? чаҳ доне ки чаҳ мегӯям : « қул ҳўоллаҳи أҳди аллоҳи алсмд » бархон ;у самад он бошад ки яке бошаду сифат ягонагӣ дорад .

эй дӯст чун зот ӯ якеаст , ин ҳашт сифат бо таъаддуд чист ? бош то ин як сифатро бинӣ иттисол ёфта бошӣ бад-ӣни сифоти ҳштгонаҳ , ва ин як сифати чунон бо хосият ва камоласт ки ҳашт хосияти дарави дарҷ шудааст . Пас ҳар нишон ки омад ва ҳар идрок ки ёфтанд , ва ҳар сифат ки гуфтанд бар сифот омад ; аз зот кӣ тавон худ чизеи гуфтан , ва ё васф кардан ? « алсмд » тамомии баён бе чунӣ зот накардааст ? !

Дариғо бибин ки чанд нмомӣу ҷосӯсии бкрдм , ва чанд асрори илоҳӣ бар саҳрои ниҳодам ! агарчӣ гуфтани ин асрор , куфр омад ки « إФшоءи сари алрбўбиаҳи куфр » агарчӣ ғайрат ӯ муставле аст бардоштан вуҷӯдҳо ! аммо зиштии бикунаму байтӣ чанд ки бар тариқи саҷъ вақте содир афтод агарчӣ бисёре ғмўз бо худ дорад , бинивисам бъдмо ки ҷузи равони Мустафо - слъм -у муҳибони худо касе дигар бар маънии ин байтҳо матлаъ ва воқиф нашавад ; аммо дигаронро насиби ҷуз шунидан набошад . Донистан ва дарёфтан дигар бошад ва дидани дигар . Зиҳии ҳикмат эй дӯст ! « вмни иؤти алҳкмаҳи Фқди أўтии хирои ксиро » дар ин боб . Чаҳ хуби рухсатӣ шудааст !у Мустафо - слъм - тамомтар баён кард онҷо ки гуфт : « إни ман алшъри лҳкмаҳ » акнӯн гӯши дору мустамеъи маънии шӯ :

Ин худ рафт аммо эй азиз чун хоҳанд ки мардро бахуд роҳ диҳанду бахудаш бино гардонанд , дида ёбад . «у إни ттиъўаҳи тҳтдўо » ин бошад ки ишроқи нуруллои мардро дида диҳад , ва гӯш диҳад ва забон диҳад « канти ?лаи смъои вбсроу лсонои Фбии исмъ ва беинтқ » баёни сифот шудааст ки тхлқ солик бошад . Дар ин мақоми малику малакӯт вопас гузошта бошад , ва аз пӯсти худӣу башарияти бурун омада бошад . «у إзои шӣнои бдлнои أмсолҳми тбдило » бидида бошад , « явми тбдли алأрз » расида бошад . Буи « ман урф нафса » бўиидаҳ бошад ,у шароб « урфи раба » чашида бошад . « إни аллоҳи халқи одами алии сувараи арраҳмон » бирав зоҳир гашта бошад . « أлрҳмни алии алърши астўӣ » ӯро макшуф шуда бошад . « идбри алأмри ман алсмоءи إлии алأрз » ӯро муҳаққиқ гашта бошад . « инзли аллоҳи таъолӣ » бирав таҷаллӣ карда бошад . Пои ҳиммат дар олам « тхлқўои бأхлоқи аллоҳ » ниҳода бошад . « кўнўои раббонӣин » ӯро нақд шуда бошад . « أлмؤмни мроаҳи алмؤмн » бо ӯ бародарӣ дода бошад .

Дариғо чаҳ мишнўӣ ! « أлсломи алмؤмни алмҳимн » ном худост - табораку таъолӣ - чун ӯ муъмин бошад ,у Мустафо муъмин бошаду солик муъмин бошад ҳамаи оина якдигар бошанд . « أлмؤмни мроаҳи алмؤмн » баёни ин ҳама кардааст . Нхстохўонит дуруст шавад . Иттиҳод ҳосил ояд . « أлмؤмни أхи алмؤмн » онгоҳи худро дар оинаи ихвонят дуруст бинад .

Шайх мо гуфт - разии аллоҳи анҳу - ки шайхи мо Абубакр дар муноҷот бо худо гуфт : « илоҳии мо алҳкмаҳи фии халқӣ » ? гуфт : худовандо дар офаридан ман чаҳ ҳикматаст ? ҷавоб омад : « أлҳкмаҳи фии хлқки руятии фии мроаҳи рўҳки вмҳбтии фии қлбк » гуфт : ҳикмат онаст ки то ҷамоли худро дар оинаи рӯҳи ту байнам ,у муҳаббати худ дар дили ту афканам . эй дӯст ! чун хоҳад ки худро бинад . Дар оинаи рӯҳ мо нигарад ; худро бинад ки бичўн шуда ; аз идроки ҳасану ҷамоли бичўнӣ , баробари даройад . « أлмؤмнўни кнФси воҳида » дар ин олам бо солик нишонҳо диҳад . « إни аллоҳи инзри фии кули явму лайлаи слсмоӣаҳи вестин назараи إлии қалби алмؤмн » ҳамин маънӣ бошад ки сесад ва шаст бори боинаҳи худ нигарон шавад , то мақсӯд худ биёбад . « إни аллоҳи лоинзри إлии сўркми влоإлии أъмолкми влкни инзри إлии қлўбкму нёткм » брмзи баёни ин мроаҳ мекунад . « ?илами иълми бإни аллоҳи ирӣ » ин бошад . « валлоҳи бакули шийъи муҳӣт » аҳотти ҷумлаи дилҳо баён мекунад . Ин он мақом бошад ки ӯ худро дар оинаи рӯҳ мо бинад .

Аммо чун хоҳад ки мо худро дар нур ӯ байнем , « аввалами инзрўои фии малакӯти алсмўоти волأрз » нур ӯ тохтани оради бҷони солик . « إни алмулуки إзои дхлўои қарияи أФсдўҳо » ҷони солики даст бар таҳта вуҷӯдаш занад ки « аввалами икФи брбки إнаҳи алии кули шийъи шаҳиди أлои إнҳми фии мзиаҳи ман лқоءи рбҳми أлои إнаҳи бклшиءи муҳӣт » пас аҳотти нур ӯ ҷумлагии вуҷӯд мо бихӯрад . « лотдркаҳи алأбсорўҳўи идрки алأбсор » ин маънӣ бошад . Пас дар ин мақом , марди бидонад ки вуҷӯди худ дидан дар оинаи нури самадӣ чун бошад ва чигуна буд . Кофарамгар ндидҳ‬ом , доне ки чаҳ мегӯям ? « раъии қалбии рабӣ » ин маънӣ бошад ки мо худро дар нур ӯ байнем . « أўлми инзрўои фии малакӯти алсмўоти волأрз » баёни ин шудааст . « أлмтар إлии рбки Киеви мади алзл » бҷмлгии оинаи мо омадааст .

Дар ин мақоми олии соликро рӯй намояд ки Мустафои баён аз он ҳол чунин кард ки « ман ронии Фқди раъй алҳақ » . эй дӯсти ҳеҷ фарқӣ ҳаст миёни ин ки « ман ронии Фқди раъй алҳақ »у миёни онкӣ « ман итъ алрасул Фқди أтоъи аллоҳ » . Пас магар « أно алҳақ ҳусайну субҳонии боязид » ҳамин маънӣ буд . эй дӯсти онҳо ки дар ин зумраи вошўқоаҳи илои лақоӣ ихвонӣ бошанд , ҳусайни Мансурроу боязидро маъзӯр доранд .

Дариғо « أлмؤмни мроаҳи алмؤмн » яъне ки ӯ худро дрмо бинад . « أлмؤмни أхи алмؤмн » яъне ки мо худро дар нур ӯ байнем . эй дӯст ӯ муъминаст бъбўдити мо , ва мо муъминин брбўбит ӯ ; пас мо ҳар ду муъмин бошем . Кофарӣ агар ин калимотро набошӣ ки дар ин олами муҳибон ӯ , дар адаби хона « Ну алқлм » ва « тоҳо » таълими илми худ ҳосил кунанду зангор аз қалби худ ҷило диҳанд ки « أдбнии рабии Фأҳсни тأдибӣ » баён мекунад ки ин мутааллим дар ин мактаб , мавсуф ба рубубият ва убудийят шуд .

Шарбатӣ аз « внФхти фӣаи ман рӯҳӣ » хуранд ;у шарбатӣ аз « вҳмлҳои алإнсон » дар ин олами ҳеҷ болотару рафеътар аз убудийят нест .

Убудийяти холии сети болои гирифта бар чеҳраи ҷамоли рубубият , ӣнҷои бадоне ки он бузург чаро гуфт : « лӣси бинии вбинаҳи фарқи إлои أнии тақаддумати болъбўдиаҳ » . Ҷамоли чеҳраи рубубият бе холи убудийят , наът камол надорад ;у холи убудийят бе ҷамоли чеҳраи рубубияти худ вуҷӯд надорад . « вмои хилқати алҷну алإнси إлои лиъбдўн » ҳар ду тарафро гувоҳӣ медиҳад ҳам рубубиятро ва ҳам инсониятро . « канти кнзои мхФёи Фأҳббти أни أърФ » баёни иттисол убудийят мекунад бо рубубият . Агар чунончии тамомтар хоҳӣ аз ахии бўолФрҷи зангонеи гӯши дори онҷо ки гуфт : « أлъбўдиаҳи бғири рбўбиаҳи нуқсони взўол ,у алрбўбиаҳи бғири алъбўдиаҳи маҳол » гуфт : убудийят берубубият , нуқсон ва завол бошад ;у рубубият беубудийят , маҳол бошад . « вأлзмҳми калимаи алтқўии вконўои أҳқи баҳои воҳлҳо » ин бошад ки убудийяту рубубияти лоиқ ва муносиб омаданд .

« إни аллоҳи أштрии ман алмؤмнини أнФсҳми вأмўолҳми бأни ?лаами алҷнаҳ » нафасҳо ва молҳои муъминон , ба биҳишт харидааст . Дили худ аз он ӯст , харидан ҳоҷат набошад . Чунонкии рубубият баҳо надорад , убудийяти ҳам баҳо надорад . эй дӯсти ҳаргизи магар ки ин мсأлти нахондае ки ҳар байъ ки муқобил саман набошад он байъи ғабн ва зулм бошад ? агар дил дар муқобили оина илоҳят набӯдӣ , « мо ллтроби врби алأрбоб » дуруст будӣ . « злўмои ҷҳўло » пай гум мекунад . Агар туоне ҷавоби дигари шунидан , гӯши дор : иродати ҳақ - таъолӣ - нуқтаи убудийятро ба муҳаббат фурухт ; чун фурӯхтан ҳосил омад , убудийят бо асл рубубият шуд то он вақт гуфтанд : « злўмои ҷҳўло » ; акнӯн гӯйанд : « أҳқи баҳоу أҳлҳо » .

эй дӯст « إзи иғшии алсдраҳи мо иғшӣ » дарахт рубубиятаст ки убудийяти самараи он омадааст . Мустафо - алайҳи ассалом - гуфт : шаби миъроҷ ӯро натавонистам дидан ки нур ӯ ғалаба мекард « Фрأити Фрошои ман алзҳби ҳоли байнау бинӣ » . Ин парвона ки ҳоил руят омад инсоният буд . Пӯшида нест ки шамъи илоҳятро парвонаи дили инсонияту убудийят омадааст .

Дариғо « волнҷми إзои ҳўии мозли соҳбкми вмоғўии вмои интқи ани алҳўии إни ҳўи إлои ваҳии иўҳӣ » баёни ин ҳамаи калимот бо худ дорад . « Динои Фтдлии факони қоби қавсин ӯ أднии Фأўҳии إлии абдаи моأўҳӣ » чаҳ доне ки чаҳ гуфтааст ! дариғо ошиқ ки маъшӯқро дар канор гирад , чаҳ гӯйӣ бихўд нашавад ? ! « фахри Мӯсои съқо » ин бошад ва он ҳадис низ ки Мустафо - слъм - гуфт : шаби миъроҷ чун ба ҳазрати иззати расидам , ва чун бмқоми қурби расидам ки « Фأўҳии إлии абдаи моأўҳӣ » . « вазъи ядаи алии китфии Фўҷдти баради أномлаҳи байни сдии Фълмти илми алأўлини волохрин » дариғо оятии бад-ӣни сариҳӣ буд бар далолати ишқи илоҳии марҷони қудсироу кас худ намедонад ! шайх мо гуфт : шаби миъроҷи худоӣ - таъолӣ - бо Муҳамад гуфт : ҳамаи айёму авқот , нозиру мустамеъ , ту будӣ ; имшаби сомъу нозири манаму қоилу манзури ту . Пас « Динои ФтдлиФкони қоби қавсин أўи أднӣ » ин қурбати худоро бошад бо Муҳамад на Муҳамадро бо худо . Ин калима ман намегӯям ки ӯ мегуяд . Магар ки ин харон бе афсори хоксору нгўсори тозӣ низ намедонанд ! « Фأўҳии إлии абдаи моأўҳӣ » баёни ин маънӣ бкрдаҳаст . « Фأўҳии إлии абдаи моأўҳӣ » ҷумлаи нишон бо худ дорад . Гӯши дор :

Ошиқ чун хоҳад ки маъшӯқро бӯса диҳад ва ё бо вай розӣ гуяд , агар касе ҷуз аз вай ҳозир бошад пай гум кунад яъне ки ҳадис мекунам дар гӯшаш , шаби миъроҷ ӯро аз барои худ барад ки « أсрии бъбдаҳи Лайло » ; ва Нидо дод аз баҳри дигарону ағёр ки ӯро бидон оварадем то аҷоиби осмон ва замин бинад . « влқди раъии ман оёти рабаи алкбрӣ » нишонеи бузург омадааст . Суғрои мо дун аллоҳасту куброи ҳама кбрёءоллаҳаст .

Дариғо султони Маҳмӯд , Аёзро дӯст дорад ; ва ӯро бар тахт мамлакат бинишонад ва дигаронро пай гум кунад ки шумо аҳлят он надоред ки мамлакати маро лоиқ бошед , худ доне ки ин калима чист ? охири ин калима ки шунидае ки ишқ , султонаст ; онҷо фурӯ ояд ки хоҳад . Ишқи лоязолӣ бо ҷони қудсии ақди сиррӣ бастааст ки ҷузи ошиқро аз он дигари касро хабар набошад .

Дариғо дар ишқ мақомӣ бошад ки ошиқу маъшӯқро аз он хабар набошад ; ва аз он мақоми ҷузи ишқ хабар надорад . « ҳбколшиءи иъмии висм » ин бошад . Чаҳ гӯйии ишқ аз ошиқаст ва ё аз маъшӯқ ? неи не аз маъшӯқаст . Пас ишқи илоҳӣ аз кӣ бошад ? зарурат аз ҷон қудсӣ бошад . Ишқи ҷони қудсӣ аз кӣ бошад ? аз нур илоҳӣ бошад . Чаҳ доне ки чаҳ мегӯям ? ! дариғо гуфтам чун моро бахуд қурбат диҳад , дар нур ӯ худро ба байнам . Иборат ин бошад « раъии қалбии рабӣ » . Алии бен абии толиб - алайҳи ассалом - аз ин ҳоли чунин баён мекунад : « монзрти фии шийъи إлои врأити аллоҳи фӣа » . « أлмтар إлии рбки Киеви мади алзл » ин бошад ва чун ӯ худро дар оинаи дил мо бинад , иборат ин бошад ки « أлми иълми бأни аллоҳи ирӣ » .

эй дӯст агарчӣ ин калима дар хури ҷаҳон ту нест , пиндорӣ ки дунёро мегӯям ? ! ин калима низ дар биҳишт нагунҷад , ҷуз дар биҳишти дил ту нагунҷад ки фарохӣ тамом дорад ки « лоисънии смоӣии влоأрзии вўсънии қалби абдии алмؤмн » . Агар хоҳӣ ки дилиро чунин бо дасти оре ки « мараҷи албҳрини илтқён »у оят « Фтқблҳои рабҳо бқбўли ҳасан » ӯро қабул карда бошад , чандин ҳазор ҳастанд ки ин наът доранд . Лекини мақсӯди мо баъзе аз уламоанд ки « волросхўни фии алълм » камоли дараҷа эшонаст . эй дӯсти муддатҳо буд ки маро на тан аз уламои росих маълум буданд ;у лекини имшаб , ки шаби одина буд ки айёми китобат буд , даҳумро маълум ман карданд : ва он хоҷаи эмоми Муҳамади Ғаззолӣ буд - раҳмаи аллоҳи алайҳ - . Аҳмадро медонистам , аммо Муҳамадро намедонистам ; Муҳамад низ аз он мост . Агар хоҳӣ ки ончӣ гуфтам тамоми бадоне аз хоҷаи Аҳмад Ғаззолӣ бишинав ки чаҳ мегуяд дар маънии ин ҳадис « алмؤмни мроаҳи алмؤмн » :

Агар касеро ин мақом сазад аз хондагон , охири маҳҷӯбонро гуфтани ин мақом расад . Шайхи мо мўдўд бисёр гуфтӣ ин байтро :

эй дӯсти қадари офтоб , офтоб донад « إнмои иърФи алФзли лإҳли алФзли алФзлоء » . Рахти султони ҳам асбони султони кашанд « лоиҳмли атоёи алмулуки إлои мтоёи алмулук » . Агар тозӣ наме доне чунин мегӯям :

Агар чунонкии гӯйӣ дар офтоб , чизеи дигари биҷузи офтоби офтобӣ дигар кунад ? накунад . Ҷои офтоб , худ офтоб гирад . Он кас ки завқи ин калимот чашида буд , ҳузну хавф ӯро аз худ бстдаҳ бошад . Магар ки аз ҷумлаи восилон аз яке нашунидае ки гуфт : « ман урфи аллоҳи толти мусӣбата » ? ҳар ки худоро бишнохт , мусӣбат ӯ дароз шуд . Дариғо ин аз баҳр он гуфтам ки шайх мо гуфтӣ : « лоиърФ алҳақ إло алҳақ » гуфт : « хдоро касе нашнохт магари худ ӯ ; эй азиз ӯро худ ӯ донад , ва ӯро худ ӯ шиносади парвона чун оташ шавад , оташ аз оташ чаҳ баҳра гирад , ва чаҳ ҳазз ва чаҳ насиб ёбад ? ва чун аз оташ давр бошад , ҳазз чигуна баргирад ва бо ғайрият чигуна созад ? ақл ӣнҷо нарасад . Агар варои ақли чизеи дорӣ , худ доне ки чаҳ мегӯям :

Он саволи дигар ки карда будӣ ки кор , толиб дорад ё матлӯб бар садри китоби шама Эй шунидӣ , аммо ӣнҷои тамоми гӯши дор : аввали сармоя эй ки толиби соликро бояд ишқ бошад ки шайх мо гуфт : « лошихи أблғи ман алъшқ » ҳеҷ пери комилтар , соликро аз ишқ нест . Вақте шайхро пурсидам ки « мо алдлили алии аллоҳ . Фқол : далелаи ҳўи аллоҳ » . Ин калима , баёни балиғ бо худ дорад ; яъне офтобро ба чароғ натавон шинохт . Офтобро ҳам ба офтоб шояд шинохт . « урфати рабии брбӣ » ин бошад . Аммо ман мегӯям ки далели маърифати худоӣ - таъолӣ - мубтадиро ишқ бошад . Ҳар киро пер ишқ набошад ӯ раванда роҳ набошад . Ошиқ ба маъшӯқ ба ишқ тавонад расӣдан ,у маъшӯқро бар қадар ишқ бинад . Ҳар чанд ки ишқ ба камол тар дорад , маъшӯқро ба ҷамол тар бинад .

Дариғо бим онаст ки ишқи пӯшидаи даройаду пӯшида берун равад ва касе хабар надорад . Ишқ ҳақиқӣ намегӯям , он ишқ мегӯям ки аз он заррае дар дунё омад ва бим онаст ки ҳамчунон бикру пӯшида бо ҷой худ равад ! ишқи илоҳӣ бар ду тараф қисмат карданд : нимӣ ҷавонмардӣ барграфт , ва нимӣ ҷавонмардии дигар . ӣнҷои ҳусайни Мансури чунин баён мекунад ки « мо сҳтолФтўаҳи лأҳди إлои лأҳмд - слъм - влإблис » : Аҳмади заррае ишқ бар муваҳҳидон бахш кард , муъмин омаданд ; Иблиси заррае бар Муғон бахш кард , кофару бут параст омаданд . Аз он бузург нашунидае ки гуфт : « алҷодаҳи касӣраи влкни алтриқи воҳид » . Гуфт : ҷодаи манозили рубубият бисёраст , аммо роҳ яке омад .

эй дӯст агар ончии насоро дар исои диданди ту низ бибинӣ , тарсои шӯй . Ва агар ончии ҷуҳудон дар Мӯсои диданди ту низ бибинӣ , ҷуҳуди шӯй . Балки ончӣ бут прессатон диданд дар бути парастӣ , ту низ бибинӣ , бути парасти шӯй . Ва ҳафтод ва ду мазҳаб , ҷумлаи манозили роҳ худо омад . Магари ин калима нашунидае ки шайхи Абӯсаиди абўолхири рӯзии пеш габрӣ омад аз Муғон , ва гуфт : дар дайни шумо имрӯзи ҳеҷ чизе ҳаст ки дар дайни мо имрӯзи ҳеҷ хабар нест ?

Дариғо мақсӯд онаст ки ишқи илоҳӣ , мнқсм шуд бар ду қисм ; ҳар қисмӣ , ҷавонмардӣ барграфт . Аммо ҳеҷ доне ки ишқи убудийят ба тамомӣ , ки баргирифтааст ? дариғо ҳамаи ишқ ба тамомии худ ӯ баргирифтааст : « валлоҳи алии кули шийъи қадир » ин бошад . эй дӯсти ишқи пайдоу аён дар олами малику олами дунё ки дид ? онгоҳ ки соликро пер роҳ шавад , ва ӯро роҳи намояд . Агар ишқ , шайх ҳама шудӣ ; ҷумла мурӣд шудандӣ :

эй дӯсти ошиқонро дайну мазҳаб , ишқ бошад ки дайни эшон , ҷамол маъшӯқ бошад ; онкии маҷозӣ буд , ту ӯро шоҳиди хуоне . Ҳар ки ошиқ худо бошад , ҷамоли лқоءи аллоҳ , мазҳаб ӯ бошад ; ва ӯ , шоҳид ӯ бошад ; дар ҳақиқат , кофар бошад ; куфрӣ ки имон бошад ба азоФт бо дигарон . Магар ки ин байт ҳо нашунидае :

эй дӯсти ҷавобӣ дигар бишинав : роҳи пайдо кардан , воҷиби сет ; аммо роҳи худоӣ - таъолӣ - дар замин нест , дар осмон нест , балки дар биҳишт ва арш нест ; тариқи аллҳдри ботини тест : « вФии أнФскм » ин бошад . Толибони худо , ӯро дар худ ҷӯянд зеро ки ӯ дар дил бошаду дил дар ботин эшон бошад . Турои ин аҷаб ояд ки ҳарчӣ дар осмон ва заминаст , ҳамаи худо дар ту бёФридаҳаст ; ва ҳарчӣ дар лавҳу қаламу биҳишт офарӣдааст , монанди он дар ниҳоду ботини ту офарӣдааст . Ҳар чаҳ дар олами илоҳии сет , акси он дар ҷони ту падед кардааст .

Ту ин ндонӣ ; бош то турои бинои олам тмсл кунанд , онгоҳи бадоне ки кор чунаст ва чист . Бинои олами охирату олами малакӯти ҷумла бар тмсласт . Бар тмсли матлаъ шудан , на андаки кории сет . Маргро ба ҷойгоҳҳо шама Эй шунидӣ ки чаҳ буд « ман أроди أни инзр إлӣ мет имшии алии ваҷҳи алأрзи Флинзри إлии ибни أбии қҳоФаҳ » баёни ин марг шудааст . Ҳаркии ин марг надорад , зиндагонии наёбад . Охири доне ки марг на марг ҳақиқӣ бошад , балки фано бошад . Доне ки чаҳ мегӯям ? мегӯям чун ту , ту бошӣ ва бо худ бошӣ ту , ту набошӣ ; ва чун ту , ту набошӣ ҳамаи худ ту бошӣ :

Дариғо чаҳ хоҳии шунидан ! назд мо марг ин бошад ки ҳарчӣ ҷуз маъшӯқ бошад аз он , мурда шавад то ҳам аз маъшӯқ зиндагӣ ёбад ва ба маъшӯқ зинда шавад . Маргро донистӣ ки дар худ чун бошад .

Гӯрро низ дар худ талаб мекун . Мустафо - слъм - ҳамаи рӯзи ин дуо кардӣ : « أллҳми إнии أъўзбки ман азоби алқбр » . Башарияти одамии худ ҳама гӯраст . Аз он бузург нашунидае ки ӯро гуфтанд : « ҳилли фии алқбри азоб ? Фқол : أлқбри каллаи азоб » гуфтанд : одамиро дар гӯр азоб бошад ? гуфт : гӯр , ҳама азобаст ; яъне вуҷӯди башарияти одамии худ ҳама азобаст . Гӯри толибон қолаб бошад бъдмо ки ҳамаро гӯр қолаб хоҳад бӯдан .

Аввали чизе ки соликро аз олами охират маълум кунанд , аҳвол гӯр бошад аввали тмсл ки бинад , гӯр бошад : Маслан чун мору каждуму сагу оташ ки ваъда кардаанд аҳли азобро , дар гӯр ба тмсли буии намоянд ; ин низ ҳам дар ботин мард бошад ки азу бошад . Лоҷарами пайваста бо ӯ бошад , дариғо чаҳ май шинавӣ ? !

Саволи мункиру накири ҳам дар худ бошад . Ҳамаи маҳҷӯбони рӯзгорро ин ашкол омадааст ки ду Фриштаҳ дар як лаҳза ба ҳазор шахс чун тавонанд рафтан , бад-ӣни эътиқод бояд доштан . Аммо Абӯалии сино - рҳмҳоллаҳи алайҳ - ин маъниро олимӣ баён карда дар ду калимаи онҷо ки гуфт : « алмнкри ҳўи алъамали алсииء , волнкири ҳўи алъамали алсолҳ » гуфт : мункир , амал гуноҳ бошад ;у накири тоъат . Дариғо аз дасти ин калима ки чаҳ хуб гуфтааст ! яъне ки нафас , оинаи хисол змимаҳ бошад ;у ақлу дили оинаи хисоли ҳамида буд . Мард дар нигарад , сифоти худро бинад ки тмслгар ӣ кунад ;у вуҷӯд ӯ , азоб ӯ омада бошад . Пиндорад ки он ғайриӣ бошад ; он худ ӯ бошад , ва азу бошад . Агар хоҳӣ аз Мустафо низ бишинав онҷо ки шарҳи азоб гӯр кард : « Фқол : إнмои ҳаии أъмолкмтарад إликм » .

эй дӯсти сирот низ дар худ бояд ҷустан « вإни ҳозои сиротӣ мустақиман Фотбъўаҳ » . Ибн аббос гуфт : сироти мустақӣм , ҷода шаръаст дар дунё ; ҳар ки бар сироти шаръ , мустақӣм омад , бар сироти мустақӣми ҳақиқат , рост омад ;у ҳаркии роҳ , хато кард ; ҳақиқати худ гум кард ва худ родри хатои афканд . Сирот , ботин мард бошад .

эй дӯсти доне ки мизон чаҳ бошад ? мизон ақл бошад . « ҳосбўои أнФскм қабл أни тҳосбўо » . Дариғо бархон : « лақади أрслнои рслнои болбиноти вأнзлнои мъҳми алкитоби волмизон » . Ин мизон , ақл бошад ки вазн ҷумла бидон ҳосил ояд . Ин қстоси мустақӣм дар ботин бошад . Мустафо - алайҳи ассалом - рӯзӣ гуфт ки « мисли алслўаҳи алмктўбаҳи колмизон , ман أўФии أстўФӣ » . Дар ин ҳадис ишоратаст бдонкаҳи ин мизон , ду каффа дорад : яке каффа азал бошад ва яке каффаи абад ; ҳарчӣ дар азал дода бошанд , дар абади ҳамон боз ситонанд . Ин калимаи дархури фаҳм ҳаркасӣ набошад .

Аммо эй дӯст ! биҳишту дӯзах низ бо тест , дар ботини худ бояд ҷустан ; ва ҳар касеро бар қадари мартаба ӯ бошад : чндонкаҳ дар дунёи ҷумлаи хилоиқ аз аввал то охир хуранд ва хоҳанд хӯрдан , дар биҳишти аблаҳӣ , биҳиштӣ бихӯрад ба як соъати чунонкии заррае малолат набошад , ва дар андарун ӯ бо дид наёяд . Пас чаҳ бошад ки як таом дар биҳишт ба як таъм , завқи ҳафтод таом бошад ; ва ҳафтод гӯна ҳаловат ёбад аз як таом ! ин , биҳишт умум бошад ;у баёни дараҷаи мأкўлот ва шаҷарҳоу ҳурёну анвоъи кароматҳоу мақомоти аҷоибу ғароиби худ дар кутуб бисёраст .

Аммо муҳибони худоиро - таъолӣ - ҷаннатӣ дигар бошад биҷузи ин биҳишт ки Мустафо - слъм - аз он биҳишти хабар чунин дод ки шаби миъроҷи худоӣ - таъолӣ - бо ман гуфт : « أъддти лъбодии алсолҳини молоъини рأти влоإзни самъати влохтри алии қалби башар » . Дӯстон ӯ , чун ӯро бенанд дар биҳишт бошанд ; ва чун бе ӯ бошанд , худро дар дӯзах донанд .

Дариғо « вҳили бинҳму байни моиштҳўн » дӯзахӣ тамомаст мари аҳли басиратро ! « أўлӣки инодўни ман макони баъӣд » ин баъд аз ҳазрати иззат , дӯзахасту кас худ намедонад . Имрӯз маҳҷӯбон медонанд ки азоб ба оташи дунё чун бошад ; бош то ба олам яқин расанд бидонанд ба илми алиқин ки дӯзаху оташи маънавӣ ,у биҳишти маънавӣ чаҳ бошад . « куллан луи тълмўни илми алиқини лтрўни алҷҳим » ин ояти шарҳи дӯзахро тамом кардааст .

эй дӯст ! чун солик , рахт дар шаҳр убудийят кашад ки дил ӯ бошад , дар биҳишт шавад ; « Фأдхлии фии ибодии вأдхлии ҷаннатӣ » . Дарини ҷинат бо эшон дар хитоб ояд ки аз ман чизе бихоҳед ? гӯйанд ; худовандо мо аз ту фано ва бехудӣ май хоҳем . Шарбатӣ аз шароби васлату қурбат бар ниҳод эшон Чехияанд ; ҳар ҷо ки меояд , кимиёгарӣ мекунад . « шробои тҳўро » ин буд , об ки чун эҳдос аз аъзоӣ муҳаддис баргирад , ва ӯро аз баъди ҳдс ба қурбати таҳорати расонад , уламои онро таҳур хонанд « вонзлнои ман алсмоءи моءи тҳўро » . Пас он шарбат ки дар биҳишт диҳанд , бар эҳдоси башарияту ҷанобат инсоният ояд ; ҳама ба ранг худ кунад ки « всқиҳми рбҳми шробои тҳўро » .

ӣнҷои маълум солик шавад ки биҳишт чисту дӯзах кадомаст . Он пери магар аз ӣнҷо гуфт ки « أлъшқи ҳўи алтриқи врؤиаҳи алмъшўқи ҳўи алҷнаҳи волФроқи ҳўи алнори волъзоб » гуфт : ишқи худои дайну мазҳаб ошиқасту маъшӯқро дидан биҳишт ӯст , ва аз маъшӯқи давр бӯдани дӯзах ӯ бошад . Ин ҷумла низ дар худ бошад . Агар хоҳӣ ки ин калимаро тамомтар бадоне мисолӣ бишинав : офтоб дигараст ,у шуъоъаши дигар . Офтобро ба шуъоъи тавон дидан ,у офтоб , шуъоъ нест ; ин сухан мушкиласт . Мисоли дигарро гӯши дор : моҳро дар об дидан дигар бошад ,у муъоина дидани дигар . Онкас ки моҳро дар об бинад , ҳам моҳ дида бошаду локин дар ҳиҷоб ; ва ҳам надида бошад беҳиҷоб . Ин низ ҳам дар худ бошад . Ин ҳамон калимааст ки гуфтанд : « мисли алқлби колмроаҳи إзои назари фӣҳо таҷаллии раба » .

Бибин ки сухан , маро аз куҷо то куҷо мекашад ! ин худ рафт ; аммо мақсӯд онаст ки гуфтам : баннои вуҷӯди охират бар тмсласту тмсл шинохтан на андаки кории сет балки муаззами асрори илоҳӣ донистан тмсласту бино шудан бидон . Дариғо « Фтмсли лҳои бшрои суя » ҷавобӣ тамомаст . Тмсли ҷбрили худро аз он олами рӯҳоният дар ҷомаи башарият , ба тариқи тмсл ба Марям намӯд ; ва ӯ , ҷбрилро мардӣ бар сӯрат одамӣ дид . Ва вақт будӣ ки саҳобаи Мустафои ҷбрилро бар сӯрати аъробии диданд ,у вақт будӣ ки ҷбрили худро ба Мустафо дар сӯрати дҳиаҳ клбӣ намӯдӣ . Агар ҷбрили сет рӯҳонӣ бошад , аъробӣ дар кисвати башарият дидани сӯрат чун бандад ? ва агар ҷбрил нест , киро диданд ? тмсли хушку нек май дон . эй дӯсти ин хабарро низ гӯш май дор ки хавоси умматро огоҳ мекунад . Гуфт : « إёкми волнзри إлии алмрди Фإни ?лаами лўнои клўни аллоҳ » ;у ҷой дигар гуфт : « раъйати рабии лайлаи алмъроҷи алии сувараи шоби أмрди қтт » . Ин низ ҳам дар олами тмсл май ҷӯй .

Дариғо кас чаҳ донад ки ин тмсл чаҳ ҳол дорад ! дар тмсл , мақомҳоу ҳолҳост . Мақомӣ аз он тмсл он бошад ки ҳар ки заррае аз он мақом бидид , чун дар он мақом бошад он мақом ӯро азу бастанд ; ва чун бе он мақом бошад , як лаҳза аз фироқу ҳузн бо худ набошад . Тафаккур аз ин мақоми хезад . Аз мақомҳои Мустафо - алайҳи ассалом - яке фикр буд ва яке ҳузн . Оиша сидиқа гуфт - разии аллоҳи анҳо - : « конрсўли аллоҳ - слъм - доими алФкри тавили алأҳзон » мегуяд : Мустафои пайваста бо фикр будӣ ;у пайвастаи ҳузн тамом доштӣ .

Дариғо чаҳ доне ки ин мақом бо ҳар касе чаҳ мекунад ! кофарам ки агар ҳарчӣ ба ман диҳанд на аз баҳри ин мақомаст , бош то заррае аз ин мақом бар тмсли мақоми сӯратӣ ба ту намоянд . Онгоҳи бадоне ки ин бечора дар чист ! доне ки ин чаҳ мақомаст ? шоҳид бозӣаст . Чаҳ май шинавӣ ! дариғо магар ки ҳаргизи турои шоҳидӣ набӯдааст ,у онгоҳи ҷигарат аз дасти ишқу ғайрати он шоҳиди пораи пора нашудааст ? ! эй дӯсти шоҳид дар ин мақом яке бошаду машҳӯд беадад . Бо ту чунин тавон гуфтан . Ндонӣ ки аъдод дар яке худ яке бошад ? ин мақоми ҳусайни Мансурро мусаллам буд онҷо ки гуфт : « أФроди алأъдоди фии алўҳдаҳи воҳид » . Ақди даҳ аз яке хост , ва яке дар он маҷмӯ дохиласт . Ин мақоми гуфтан , ҳар касе бар нтобад . Шоҳиду машҳӯд , худ яке бошад дар ҳақиқат ; аммо дар иборату ишорат , таъаддуди намояд . эй дӯсти шоҳиду машҳӯд , мақом савгандаст ! агар нек андеша кунӣ , гоҳи мо шоҳид ӯ бошем ;у гоҳ ӯ шоҳид мо бошад : дар ҳолатӣ ӯ шоҳид ва мо машҳӯд , ва дар ҳолатии дигари мо шоҳид ва ӯ машҳӯд . Ҷаҳонӣ аз дасти ин шоҳид , ҷони дрбохтаҳ ва беҷон шудаасту ҳаргизи кас дармон наёфт ,у наёбад . Шайхи мо як рӯзи ин байт ҳо мегуфт ва моро аз ӯ ёдгораст :

Дариғо « раъйати рабии лайлаи алмъроҷи фии أҳсни сувара » ин « أҳсни сӯрат » тмсли сет ; ва агар тмсл нест , пас чист ? « إни аллоҳи халқи одами вأўлодаҳи алии сувараи арраҳмон » ҳам навъе омадааст аз тмсл . Дариғо аз номҳо ӯ , яке мусаввир бошад ки сӯрат кунанда бошад ; аммо ман мегӯям ки ӯ мусаввираст яъне сӯрат намояндааст . Худ ту доне ки ин сӯратҳо дар кадоми бозори намоянд ва фурушанд ? дар бозор хавос бошад . Аз Мустафо - слъм - бишинав онҷо ки гуфт : « إни фии алҷнаҳи сўқои ибоъи фӣҳо алсўр » гуфт : дар биҳишт бозорӣ бошад ки дар он бозор , сӯрат ҳо фурушанд . « фии أҳсни сувара » ин бошад . Эмоми Абубакри қҳтбиро байн ки аз тмсл чаҳ хабар медиҳад гуфт : « раъйати раби алъзаҳи алии сувараи أмӣ » яъне худоро бар сӯрати модар худ дидам ; доне ки ин « أм » кадомаст ? « алнабӣ алأмӣ » май дон ; « въндаҳи أми алкитоб » мехон .

Дариғо аз мақоми шуҳуд ки хабар дод , ва худ ки тавонад хабар додан ? ту ҳануз ин қадар наме доне ки шоҳид аз барои маҳбӯб бошад ! бар дилҳо насибӣ аз шоҳиди бозии ҳақиқат дар ин шоҳиди маҷозӣ ки рӯй некӯ бошад дарҷаст ; он ҳақиқати тмсл , бад-ӣни сӯрати некӯи тавон кардан . Ҷонами фидоӣ касе бод ки парастандаи шоҳид маҷозӣ бошад ки парастандаи шоҳиди ҳақиқии худ нодираст . Аммо гумон мабар ки муҳаббати нафасро мегӯям ки шаҳват бошад , балки муҳаббат дил мегӯям ва ин муҳаббати дили нодир буд . Бош то бидон мақоми рисӣ ки ҳафтод ҳазор сӯрат бар ту арз кунанд , ҳар сӯратӣ бар шакли сӯрати худ бинӣ . Гӯйии ман худ аз ин сӯратҳо кадомам ? ҳафтод ҳазор сӯрат аз як сӯрат чун мумкин бошад ? ва ин он бошад ки ҳафтод ҳазор сифат , дар ҳар мавсуфӣу зотии дарҷу мамзуҷ ва мутамаккинаст ; ва ҳар хосиятӣу сифатӣ тмсл кунад ба сӯратӣ ва шахсе шавад . Мард чун ин ҳамаи сифат ҳо бинад , пиндорад ки худ ӯст ; ӯ нест , валикин азуаст . Дариғо маъзӯрем ки аз шинохти ҳақиқат худ даврем , ва аз дида дил кӯрем ва аз ҷоҳи башарият дар гӯрем :

Вақте перам гуфт - қудси аллоҳи рӯҳа - эй Муҳамади ҳафтсад бори Мустафоро дидаам , ва пиндошта будам ки ӯро май байнам , имрӯз маълум шуд ки худро дида будам . Ин ҳафтсад борро ин ҳадис гувоҳӣ медиҳад « кأнии أнзри إлии арши рабии борзо » . « қул إни кнтмтҳбўни аллоҳи Фأтбъўнии иҳббкми аллоҳ » ҳамин маънӣ буд .

Дариғо ки башарият намегузорад ки асрори рубубияти рахт бар саҳрои сӯрат наад ! аз шайхи Абуязиди шинав ки аз башарияти шикоят чун мекунад онҷо ки гуфт : « أлбшриаҳи зиди алрбўбиаҳи Фмни аҳтҷби болбшриаҳи Фоттаҳи алрбўбиаҳ » яъне ки рубубият бо башарияти ҳаргиз ҷамъ нашавад ; ва аз вуҷӯди яке , ғайбати он дигар буд . Ва худ доне ки дар биҳишти шукр аз чаҳ кунанд ? аз халос башарият кунанд ки « алҳмди ллаҳи алзии أзҳби ънои алҳзн » ибн аббос гуфт : « яъне ҳузни албшраҳ » .

Дариғо ғайрати башарият на мухтасари ҳиҷобии сети халқро аз олами илоҳӣ ! ва дар ҳақ умум гуфт Мустафо - алайҳи ассалом - ки « إни улқулуби тсдأи комаи исдأи алҳдид » зудудани ин зангу халосу дармони ин ранҷ , ин омад ки « зикри аламути втлоўаҳи алқуръон » ин садоу зангу ғбрт ва рину ғину ғам , ҳамаи кдўрот башариятаст ; чун ҷазбаи ман ҷазбот алҳақ тохтани орад , кимиёгарӣ кунад ; даст бар таҳта башарият занад ; ин ғин бар дорад . « рأнии қалбии рабӣ » сари барзанад . « кўнўои раббонӣин » ҳосил шавад . Пас ғини қалби мо башарият бошад ;у ҷилоу кошифи ин ғин , нур илоҳят бошад . Дариғо ҳаргизи донистае ки ғини дили Мустафо аз чаҳ буд ? агар ндонӣ маъзӯр бошӣ « إнаҳи лиғони алии қалбӣ ҳатто астғФри аллоҳи фии алиўми воллилаҳи сабъин мара » ин ғинро ҷузи худои дигар кас надонад .

Дариғо ҳулӯл рӯй ӣнҷо хоҳад намӯдан ! эй дӯст агар хоҳӣ ки турои саодати абадӣ муяссар шавад , як соъати суҳбати ҳулӯлӣ ки сӯфӣ бошад дарёб то бадоне ки ҳулӯлӣ кист . Магари он шайх аз ӣнҷо гуфт ки « алсўФии ҳўи аллоҳ » . Абдуллоҳ Ансорӣ мегуяд ки олам ба илм нозаду зоҳид ба зуҳд нозад . Аз сӯфӣ чаҳ гӯям ки сӯфӣ худ ӯст . Чун сӯфӣ ӯ бошад , ҳулӯлӣ набошад . Ҳар чаҳ худоро бошад ин ҳулӯли муваҳҳидро низ бошад . Дар ин мақом ҳарчӣ азуи шинавӣ , аз худо шунида бошӣ .

Дариғо ҳарки хоҳад ки бевосита , асрори илоҳяти шунӯд ; гӯ : аз айни алқзоаҳ ҳамадонӣ бишинав « إн алҳақ линтқи алии лисони умр » ин бошад . Агар мумкин бошад ки аз самъу басару ҳиўаҳу илму қудрати ҳақ - таъолӣ - чизе аз мавҷӯдоту мкўнот берун бошад , мумкин буд ки аз самъу басару қудрати чунин равандаи холӣ ва берун бошад . Ҳарчӣ дар мавҷӯдот буд бар вай пӯшида набошад « вмои иълми таъвилаи إлои алросхўни фии алълм » . ӣнҷои ҳулӯл рӯй намояд ; сар « тхлқўои бإхлоқи аллоҳ » бошад . Ва ин сухан аз он олӣ тараст ки ҳар кас дарёбад ки баъзе аз соликони муҳаққиқ ин гуфтанд ки роҳи ҳақ - таъолӣ - номутаноҳии сет . Лоҷарам ҳар рӯзи ҳафтод бори рахти убудийят , ба манозили саҳрои рубубият бояд ниҳодан . Ин калимаи аҷаби донистае , ва интиҳои ин хабар донистаанд ; аммо май тарсам ки айни алқзоаҳ аз хазонаи ганҷ « вълмноаҳи ман лднои уламо » пора Эй баргирад ва бар қалби баъзе муҳибон худ занад .

Дариғо халқ аз асрори ин калима « тоҳо » мҳтҷб‬анд . тоҳо яъне эй мард чун моҳи чаҳордаҳи шабаҳ ки назд халқи мунаввар ва азиз бошад ! нури тоҳо дар он олами мунаввар чун моҳи чаҳордаҳ шабаҳаст ; дар ин олам агар хоҳӣ ки дарёбӣ ки чаҳ мегӯям , гӯши дор : ҳамаи соликон аз худои тавфиқ он ёфтаанд ки аз худ , ба худои рафтанд ; аммо Муҳамад , аз худо ба халқ омад . « ё أиҳои алмзмл » мегуяд ончӣ гуфтанӣаст . Ҳолот , мутафовитаст ту ҳар ҳолатиро фаҳм натавонӣ кардан ;у ҳамаи ҳолотро яке донистан хато бошад . Дар ҳолатӣ ӯро мард хонанд ; ва ин ҳолат дар олимӣ бошад ки дар он олам , ҷузи Муҳамаду худои дигар кас набошад . Чун хоҳад ки дар ин олами ӯро ташриф диҳад , ӯро ятем хонд « أлми иҷдки итимои Фоўӣ » . Хўддонӣ ки ин оламро чаҳ хонанд ? ҷинат қудс хонанд « аноу коФли алитими кҳотини фии алҷнаҳ » . Чаҳ гӯйии Муҳамад ятем нест ? ! чун Муҳамад ятем бошад ,у ҳақ - ҷли ҷалола - прўрндаҳ ятемаст . Пас ҳар ду дар биҳишт баҳам бошанд . Ончӣ дигарон гуфтанд ки ӯ аз халқ ба худо мерафт дар ин мақоми Муҳамад аз худо ба халқ меомад « қади ҷоءкми ман аллоҳи нўрўктоби мубин » . « أрҳно ё балол » далели ин сухан омадааст . « вмоأрслноки إлои раҳмаи ллъолмин » баёни ин ҳама шудааст . Киро баёнаст ? он касро баёнаст ки « бали ҳўи оёти байноти фии судӯри аллазӣнаи أўтўои алълм » .

Дигари мақом дар тмсл онаст ки Оишаи сидиқа дар ҳақи Мустафо - алайҳи ассалом -у руят ӯ мари худоро ин нишон медиҳад ки « ман заъми أни мҳмдои раъии рабаи бъини раъсаи Фқди أъзми алии аллоҳи алФриаҳ » . Бо Оиша гуфт : шаби миъроҷ , ӯро надидам , ба зоту ҳақиқат ӯ ; ва бо ибн аббос гуфт : дидам , бар сӯрати тмсл . Дариғо аз зоти худо , тлзз ёфтану хабар гирифтану кайфияту идроку аҳотт , маҳоласт ки зот ӯ - таъолӣ - бинандаро аз бинандагӣ бастанд . Чун бинанда намонад , киро бинад ?

Аммо ончии ту сифоти хуоне ки « أўли мохлқи аллоҳи нурӣ » аз он нишон бошад ; чун ӯ - ҷли ҷалола - худро ҷилва гарӣ кунад бидон сӯрат ки бинанда хоҳад ба тмсли буии намояд . Дар ин мақоми ман ки айни алқазтам , нурӣ дидам ки аз вай ҷудо шуд ; внўрӣ дидам ки аз ман баромад ; ва ҳар ду нур баромаданд вмтсл шуданд ,у сӯратӣ зебо шуд чунонкӣ чанд вақт дар ин ҳоли мутаҳайир монда будам . « إни фии алҷнаҳи сўқои ибоъи фӣҳо алсўр » ин бошад . « раъйати рабии фии أҳсни сувара » худ нишон медиҳад .

Дариғо ин калимаро гӯши дор : антҳоўи иттисоли ҷумлаи соликон ба нур Мустафоаст . Аммо надонам ки интиҳоу иттисоли Мустафо ба кист ? « ман ронии Фқди раъй алҳақ » баёни ин калима бкрдаҳаст .

эй дӯсти ту аз ин ҳадис чаҳ фаҳм кардае ки Мустафо гуфт : « тФкрўои фии олоءи аллоҳи влотФкрўои фии зоти аллоҳ » тафаккур кунед дар сифоти худо , аммо дар зот ӯ тафаккур макунед . ӣнҷои олами шаръи зер ва зибр шавад . Доне ки чаҳ мегӯям ? мегӯям : нури ҳақ - таъолӣ -ро ба худ тавон дидан ки дар ин мақоми мард бо худ бошад ; аммо зоти ҳақ - таъолӣ -ро ба ҳақи тавон дидан ки мардро аз мард бастанд . « лотдркаҳи алأбсор » ин бошад ки соликро аз худ бастанд . « вҳўи идрки алأбсор » ин бошад ки ҳама худо бошад . Дар ин мақом бо Оиша гуфт : надидам ; ва бо дигарон гуфт : дидам : яъне нур ӯ на зот ӯ . Шуъоъи офтоби тавон дидан ки навозандааст : аммо айн ӯ натавон дидан ки сӯзандааст . ӣнҷои масъала азим бидон . Сифоти ҳақ - таъолӣ - айни зот ӯ нест ки агар ҷумлаи сифоти худ айни зот будӣ иттиҳод будӣ ;у ғайри зот ӯ нест ки ғайрияти таъаддуди илоҳят будӣ . Сифот , қоимоти бзотаҳи тавон гуфтан .

Дариғо ҷигарами пора пора мешавад аз дасти он ки дар ҷаҳон касе боистӣ ки ин калимаро гӯш доштӣ ки хоҷаи эмоми Абубакр бо қулоне чаҳ мегуяд онҷо ки гуфт : « أлборӣ - таъолӣ - боқи болбқоء , воҳиди болўҳдониаҳ , мавҷӯди болўҷўд » мегуяд : боқӣ дигараст ,у бақои дигар ,у мавҷӯд дигарасту вуҷӯди дигар ,у воҳид дигараст ,у ваҳдонияти дигар . Агарчӣ ин маъонии қоими бнФс ӯ бошад , аммо инфикоки сифот аз зот натавон гуфтан .

Дариғо ин маъонии ҷилва бар касе кунад ки ҳафтод ваанд мазҳаби мухталифро вопас гузошта бошад . Онкас ки ҳануз як мазҳаби тамом надида бошад , ӯ аз куҷо ва ин сухан аз куҷо ! бош тооини калимаи туро рӯй намояд ки яҳуд ва насоро гуфтанд : « إни алأнўори ттрأи ман зоти алрб » мигўинд : ҷумлаи трўءи нурҳо азу омад . « аллоҳи масдари алмўҷўдот » ин бошад ва маҷус гуфтанд : илоҳ дуаст : яке яздон ва он , нураст ;у дигар , аҳриман ва он зулматаст ; нури Фрмоиндаҳи тоъоту зулмати Фрмоиндаҳи сиот ; нури меоди рӯз ,у зулмати маъоди шаб ; куфр аз яке , имон аз он дигару млоҳдаҳи воҳл табоиъ гуфтанд ки сонеъи олам , афлокаст ;у аносирро қадим донанд ;у сӯрати ин шбҳтҳои эшонро аз ҳақиқат маҳрӯм кардааст .

Дариғо олимӣ аз худ дар ҳиҷоб ва дар умрии як лаҳза аз шинохти худ қосир аз эшон чаҳ таваққуъ шояд дошт ! эй дӯст « урфати рабии брбӣ » ӣнҷо он бошад ки чунонкии худоро бхдои тавон шинохтан , худоро ҳам бхдои тавон дидан . « أрнӣ » . Ранг ғайрат дошт ; « лнтароне » гуфт : эй Мӯсои ту на бинӣ биҷаҳаду кӯшиш , маро ;у марои ту бахудӣ худ натавонӣ дидан ; марои бмни туоне дидан . Зўолнўни мисрӣ аз аинмқоми чунин баён мекунад : « раъйати рабии брбии влўлорбии лмои қудрати алии рؤиаҳи рабӣ » . Сухани Абуалҳусайн мановрии ӣнҷо рӯй намояд ки « морأии рабии أҳди сӯии рабӣ » гуфт : ӯро кас надид магар ки ӯ худ худро дид : яъне биҷуз ӯ , касе дигар ӯро надид .

Дариғо ! аз дасти ин калима , турои ин аҷаб ояд ! аз қуръон бишинав ки бо бандагон чаҳ мегуяд : « моликами лотрҷўни ллаҳи вқорои вқдхлқкми أтўоро » ҳамин маънӣ буд ки « лоиърФўни қадараи влоидркўни руята » . Ва ҳамин маънӣ буд оят « вмои қдрўои аллоҳи ҳақи қадара » . Муҳибон ӯ ҷумлаи асрор дар ин оят боз ёбанд ки « аллоҳи алзии халқи сабъи смўот ва ман алأрзи мслҳни итнзли алأмри бинҳн » . Ибн аббос гуфт : агар ман ин оятро тафсир кунам , халқи марои ҷуз кофар нахонанд . Ояти дувум « إни рбкми аллоҳи алзии халқи алсмўоти волأрзи фии сетаи أёми сами أстўии алии алърши иғшии аллили волнҳори итлбаҳи ҳсисои волшмси волқмри волнҷўми мусаххароти бأмраҳи أлолаҳи алхлқи волأмри табораки аллоҳи раби Алъоламин » . Абуҳурира гуфт : агар ин оятро тафсир кунам саҳобаи маро сангсор кунанд .

эй дӯст аз ин оят ки « Фсбҳони алзии бедаи малакӯти кули шийъи вإлиаҳи трҷъўн » чаҳ фаҳми крдҳ‬оӣ ? малакӯт , соя ва акс ҷабарутаст ,у малики сояи малакӯт . Аз Мустафо - слъм - бишинав агар боварат нест онҷо ки гуфт : « момслии вмсли алднёи إлои крокби фии явми ъосФи рифъати ?лаи шаҷара сам назул вқоли вноми фии зиллҳо соъаҳи сами роҳи втркҳо » . Дунёро соя дарахт мехонд ; аз кадоми дарахт ? « ман алшҷраҳи أни ёмўсии إнии أнои аллоҳ » . эй дӯсти олам малик дидӣу аҷоиби он ; бош то олами малакӯт низ бинӣу аҷоиби он . Ту ки олами малакӯт надида бошӣ , азъолми илоҳии худ чаҳ хабари дорӣ ? !

эй дӯсти ҳаргизи ин калимаи ншнидҳ‬оӣ ки « қимаи алмрءи қадари ҳамтаҳ » ? пас бадоне ки ҳиммати ту то куҷост ; онҷо ки ҳиммати тест , худ чаҳ қадар дорад . Пас бибин ки чун қимату дарҷат дар муқобилау зимн ҳимматаст , дараҷот чигуна мутафовит бошад ! дариғо « إни аллоҳи итҷлии ллноси оммаи влأбии бикри хосса » чротҷлии хос дар қиёмати насиб ӯ омад ? аз баҳри онкии ҷръҳ‬оӣ аз пери худ ситада буд , ва он ҷуръа нест магар ки « мозоғи албсри вмотғӣ » . Пас чун кор бар қадар ҳиммат омад « тлки алрсли Фзлнои бъзҳми алии баъз » дуруст бошад . Шайх мо гуфт ҳақ - таъолӣ - дар вақте ки вақт напазирад бо муҳибон худ гуфт : шумо донед ки ман чаро се танро аз миёни ҳамаи бандагони баргузедам ? дариғо чун соили аўбўд , мҷиби ҳам ӯ буд . Гуфт : иброҳӣми халилро бухлат аз баҳри он музайян кардам ки дар миёни арвоҳ , ҳеҷ рӯҳи чунон бо сахо ва бахшиш надидам ки рӯҳи иброҳӣмро буд . Пас чун атоу сахои ҳиллӣау халқи мост , мо низ ҳалаи хулат дар ваии пўшонидим ки « вотхзоллаҳи иброҳӣми хлило » . Пас бмўсӣ нигоҳ кардем ; дар миёни арвоҳ , ҳеҷ рӯҳи мутавозеътару гардани ниҳодатар аз рӯҳи Мӯсо - алайҳи ассалом - надидам ; пас ӯро бкломи худ махсӯс кардем « вклми аллоҳи Мӯсои тклимо » . Пас назари брўҳ Мустафо кардем ; дар миёни арвоҳ , ҳеҷ рӯҳи муштоқтар ва муҳибтар аз рӯҳ ӯ надидем ; пас ӯро брؤит худ баргузедем , ва ихтиёр кардем ки « أлмтар إлии рбки Киеви мади алзл » . Чаҳ мишнўӣ ? ин ҳамаи баён ҳиммат мекунад . Ҳиммати боло гирифтааст бар ҳамаи чизе ки « إни аллоҳи иҳби мъолии аломўри викраҳи сФосФҳо » онаст ки ҳар ки олии ҳимматтар , кор ӯ рафеътар .

эй дӯст ! агар дар ин китоб , зубдаи ҳеҷ калимаи нестии ҷузи ин калимот ки зубдаи улӯм ҳар ду ҷаҳон омадааст ки бас будӣ оламёнро . Ин калимот кадомаст ? гӯши доруи ин калимоти шайх мо гуфтааст Абубакр . Доне мақсӯд чист ? дар мадҳи ин калимот онаст то ту бҳмгии худро бо ин калимоти диҳӣ . Охири доне ки дар иборату мисол аз ин мубинтару муайян тар натавон гуфтан ? аз ду олам гузар мебояд кардан , онгоҳи ин калимот бошад ки ъаду баён тавон кард . Аз ду ъолммлкўтӣу ҷабарутӣ беш аз ин бо олам ту натавон овардан . Дариғо чаҳ доне ки дар ин тамҳиди чандҳазор мақомҳои мухталиф вопас гузоштем , ва аз ҳар олимии збдҳ‬ои дрксўти румуз бо олам китобат оварадем ! падед бошад ки аз он олам бо ин олам , чаҳ тавон овардан ; ҷръҳ‬оӣ аз коса « лобли ҳозои касӣри қатраи ман баҳри лаҷии лобли шуъоъи ман шамс » .

Дариғо агар чаҳ хӯнам бихоҳанд рехтан аммо дареғ надорам ! охири шнидҳ‬оӣ ки « шари анноси ман أкли вҳдаҳ » ; аммо арҷўо ки аз идбори худ бози раҳам ; аммо ҳануз давраст ! аммо донам ки гӯйии калимот худ нагуфт ; ин калимот бар баёни маротиби олӣ ки ҳиммат аст гуфта мешавад .

Гӯши дор ки ҳаргизи ншнидҳ‬ои иброҳӣми соҳиби завқ буд , Мӯсои соҳиби лиззат буд , Мустафо - слъм - соҳиби ҳаловат буд . Чаҳ доне ки чаҳ мегӯям ! на бо ту гФтҳ‬ом ки асал дидан дигар бошаду асал хӯрдани дигару асал бӯдани дигар . Ин калимотро гӯши дор : Мустафо гуфт : « ман рукни إлии алднёи вмоли إлиҳои аҳрқаҳи аллоҳи бнори ҷаҳаннами Фсори рмодои тзрўаҳи алрёҳ » . Ин калимот , баёни манзалати арбоб олам маликасту сифати абноу муҳибони дунё . Аммо арбоби олами охирату малакӯтро гуфт : « вмни рукни إлии алъқбии вмоли إлиҳои أҳрқаҳи аллоҳи бнори алохраҳи Фсори зҳбои интФъ ба » . Ин калимоти муҳибони аҳли малакӯтро баён дарҷатаст . Аммо арбоби олами илоҳӣу ҷабарутро нишон ин дод ки « вмни рукни إлии аллоҳи вмоли إлиаҳи أҳрқаҳи аллоҳи бнўраҳи Фсори ҷўҳрои лоқимаҳи ?ла » . Кас чаҳ донад ки ин калимот аз сар чаҳ ҳолат гуфта омадааст ! се оламро шарҳ ва нишон доду Мустафо - слъм - аҳли ин се оламро зоҳир ва мубин кард ,у пайдо ва равшан гардонид .

Аммо ҷавонмардии дигар , ин сухани мубинтар чунон ки дар хури фаҳми ҳама кас бошад , гуфтааст онҷо ки гуфт : « алмсоФрўни сулсаи أсноФ : синфи исоФри фии алднёи раъси молаи алднё ,у рбҳаҳи алмъсиаҳи волндомаҳ ; вснФи исоФри фии алохраҳи раъси молаи алтоъаҳи волъбодаҳ , врбҳаҳи алҷнаҳ ; вснФи исоФри إлии аллоҳ - таъолӣ - раъси молаи алмърФаҳ , врбҳаҳи лқоءи аллоҳ - таъолӣ - » . Чаҳ мишнўӣ ! донам ки гӯйӣ : ин мақоми зуҳду баён зоҳидӣаст ; ва назд муҳаққиқон , зуҳду зоҳид худ нест ва набошад . Аз баҳри онкии дунёи худ он қадар надорад ки тарккунанда он зоҳид бошад .

Агар хоҳӣ аз Мустафо бишинав ки дараҷаи дунёи бача ҳад мерасонад дар ҳақорату нзорт , онҷо ки гуфт : « луи канти алднёи тзни ъндоллаҳи ҷиноҳи бъўзаҳи мосқии коФрои минҳои шурбаи моء » дунёро камтар аз пар пшҳ‬оӣ мехонд бнсбт бо олами илоҳят . « қул матоъи алднёи қалил » ин бошад . Ҳиўаҳи дунёи бнсбт бо умри охират , зрҳ‬ои намояд . « кأнҳми явми ирўнҳои лами илбсўои إлои ъшиаҳи أўзҳиҳо » ин баён бо худ дорад . Аз Мустафо - алайҳи ассалом - бишинав ки гуфт : « мо алднёи фии алохраҳи إло мисли аҳдкми إзои ғмси إсбъаҳ фӣ ?илем Флинзри Бами ирҷъ » . Тарки ин қалил воҷибаст ; ин тарк , зуҳд набошад . Пас дар охирати мақомии олитар аз он бошад ки « влоолохраҳи Акбари дараҷоти вأкбртФзило » . Пас онкас ки хоҳад « кбрёءи аллоҳ » ӯро насиб Акбар диҳад , ва худро буии намояд « аллоҳи أкбр » дар ин мақоми маълум мард мешавад ки бузургворӣу кибриёии ҳақ - таъолӣ - чигуна бошад . Пас чун аз ин бузургӣ бинад , олами охиратро ҷузи тарк , воҷиб надонад ; агар тарк кунад ин зуҳд набошад . Чун аз ин ду олам ӯро зуҳд афтод , мақоми кбрёрўнмоид , Акбар бошад . Пас рӯй аз кибриёи гардонӣдан ва аз он эъроз кардан , куфр бошад . Охири дунёу охират аз он зоҳид нест то тарк кунад , аз он худост , чаҳ тарк кунад чизе ки аз он ӯ набошад ! пас зуҳди ҳеҷ маънӣ надорад ;у ончӣ аз он ӯст худ тарки натавонад кардан . Ҳарчӣ таваққуъу мақсӯд солик бошад , он маъбуд ӯ бошад ;у тарки маъбуди худ сӯрат набандад . Пас ҳаргиз на зоҳид бошад венаи зуҳд .

Дариғо бибин ки он бузург , наъти сӯфӣу мурӣду зоҳид чигуна кардааст ; гуфт : зоҳид дар он кӯшад ки нахурд ,у мурӣд дар он кӯшад ки чаҳ хӯрд ;у сӯфӣ дар он кӯшад ки бо ки хӯрд ,у муҳибони хдодр он кӯшанд ки азуи хўрндблкаҳ бо ӯ хуранд . Пас чун зуҳду зоҳиди ҳаргиз набӯда бошад , ин хабар аз Мустафо бишинав чаҳ маънӣ дорад : « алзҳди фии алднёи ириҳи албдн , волзҳди фии алохраҳи ириҳи алқлби волإқболи алии аллоҳи ириҳи алрўҳ » . Ин зуҳди бзҳод мутафовит шавад .

Ин зуҳд он бошад ки мард бмқомӣ расад ки онро мақом тасаввуф хонанд ки шайхи боязид аз он нишон медиҳад : « إни аллоҳи сафии алсўФиаҳи ани сФотҳм , ФсоФоҳм , Фсмўои сӯфия » . Мақоми тасаввуф , аввал зуҳд бошаду эъроз аз ҷумлаи мавҷӯдот ; пас сифоти ҳақ - таъолӣ - сӯфиро аз ҳамаи сифоти змимаҳу башарият сафо диҳад ,у зоҳиду сӯфӣ ҳақиқӣ шавад ; онгоҳи фақр рӯй намояд ки « إзои теми алФқри Фҳўоллаҳ » . Магари он бузург аз ӣнҷо ки ӯро пурседанд ки сӯфӣ кист ва кадомаст ? гуфт : « алсўФиҳўоллаҳ » гуфт : сӯфӣ худост . « إзои теми алФқри Фҳўи аллоҳ » ин бошад . « алФқри фахрӣ » пешаи ин сӯфӣ ва зоҳид бошад . Дариғо ки ёради гуфтан ? ! аммо гӯши дор : вақте боязидро пурседанд : « ман алзоҳд ? Фқол : ҳўолФқир , волФқири ҳўи алсўФӣ , волсўФии ҳўоллаҳ » . Муртадӣ агар ҳам умр дар фаҳми ин калимот сарф накунӣ ки нодонистан ин калимот , ғабнии взррӣ азимаст ; ва ин зарарро ҳаргизи тадорук ва иваз набошад .

Аз шайх ҷунайд бишинав ки чаҳ мегуяд : « лӣси шийъи أъзи ман إдроки алўқт , Фإни алўқти إзои Фоти лоистдрк » . ҲФтодҳзори солик дар ин мақом , росих бошанд ки фақиру сӯфӣу зоҳиду орифи наът ва кунят эшон бошад ки бо ъкошаҳ - разии аллоҳи анҳу - Мустафои нишон ин дод ки « идхли ман أмтии алҷнаҳи сбъўни алФои бғири ҳисоби вўҷаҳи кул воҳид манеҳам колқмри лайлаи албдр , ваҳми фии алҷнаҳи колнҷўми фии алсмоء » . Ту ин ҳадисро чигуна хоҳии шунидан ! магар ки чунин ситораро дар биҳишти ндидҳ‬оӣ ки онгоҳи чунин перии туро қабул кардӣ ки « вболнҷми ҳам иҳтдўн » ? ва бо ту ин ҳадис бигуфтӣу шарҳи он маълум ту кардӣ ? агар хоҳӣ ки ҳадиси дигар дар наъти ин ситорагони биҳишт бар навъе дигар бишинавӣ ки моро дар хизмати пер аз Хизри бтриқи самоъи ҳосил шудааст ки Хизрро бтриқи мшоФҳаҳ аз хизмати Мустафои ҳосили омада буд . Чун ровӣ Хизр бошад , ҳадиси чунин ҷомеъу комил буд , гӯши дор : « қол : халқи аллоҳ - таъолӣ - ман нури бҳоӣаҳи сабъин алифи раҷули ман أмтии вأқоми мъҳми фавқи алърши волкрсии фии ҳзираҳи алқудс . Лбосҳми алсўФи алأхзру виҷҳаами колқмри албдри лайлаи алнсФи ман алҳилол . Сўрҳми ксўри алмрди волшбони алҳсни вълии рؤўсҳми шеъри кшъри алнсоءи Фқомўои мтўоҷдини волҳини мнзи хлқҳми аллоҳ - таъолӣ - вإни أнинҳми вأзизи қлўбҳми исмъи أҳли алсмўоти волأрз . Вإни إсроФили қоӣлҳми вмншдҳми вҷбрили ходмҳми вмтклмҳми валлоҳи анисҳми вмликҳми ваҳми ахўоннои фии алнсби сами бкӣу атрқи раъсаи млё , сами қол : вошўқоаҳи إлии лқоءи إхўонӣ » . Агар чунонкии ин сухан фаҳм накунӣ , маъзӯрӣ ки машойихи кбори ин ҳадисро узрҳо ниҳодаанд онҷо ки гӯйанд : « إни аллоҳ - иътии алъбди ман ҳайси аллоҳ - таъолӣ - ломни ҳайси алъбд , волъбди истдрки ман ҳайси алъбд » . Шунидӣ ки чаҳ гуфта шуд агрчнонкаҳи зиндагии дорӣ ; ва агар мрдҳ‬ои мурдаи ҳеҷ натавонади шунидан ва ҳеҷ фаҳм накунад . « линзри ман кони ҳаё » баёни ин ҳама бкрдаҳаст .

эй дӯст аз ғайрат чаҳ ёФтҳ‬оӣ ? чаҳ доне ки ғайрати ҳақ - таъолӣ - кадоми ҳиҷоби Фропиши минҳд ! « вإзои қрأти алқуръони ҷълнои бинки вебин аллазӣнаи лоиؤмнўни болохраҳи ҳҷобои мстўро » ; Абубакри дқоқ - рҳмҳоллаҳи алайҳ - гуфт : « алҳҷоби ҳўи алғираҳи вломонъи ман тариқи аллоҳ - таъолӣ - أълии ман алғираҳ » . Ғайрат ӯ ҳимоят ӯст . « вмни ғайритаҳи ҳарами алФўоҳш » баёни ғайрат илоҳӣ мекунад . Ҷой дигар гуфт : « момни أҳди أғири ман аллоҳ » . Агар хоҳӣ ки ғайрат тамом бишносӣ « хлқтнии ман норӯи хилқатаи ман тин » ту низ тамом ҳосил кун то бадоне ки ғайрат чаҳ бошад . Ман мегӯям ки « алғираҳи ғайратони ғайраи алъбди вҳўи أни икўни болклиаҳи ллаҳ - таъолӣ - » . Пас он бузург аз ӣнҷо гуфт : « أлҳқи ғаюри вмни ғайритаҳи أнаҳи лами иҷъли إлиаҳи триқои сўоаҳ » . Ва ин , ғайрат ӯ бошад бобанда .

Аммо чаҳ доне ки ғайрати банда бо ӯ аз баҳр чаҳ бошад ! агар туоне шмҳ‬оӣ аз шблӣ бишинав он вақт ки муаззин , бонг намоз мекард ва чун ӣнҷо расед ки « أшҳди أни мҳмдои расӯли аллоҳ » дар ин мақом , ғайрат биравӣ ғалаба кард . Пас ӯ аз ғиртншон ин дод ки « лўлоأнки أмртнии бҳзаҳи алклмаҳи мозкрти мъки ғайрик , влӣни азкрҳои мараи ахрии Фокўни коФрои ҳқо » . Гуфт ; ғайри ту бо ту ёд натавон кардан ; аммо ту чунин Фрмўдҳ‬оӣ ки номи Муҳамад , қарини ном ту бошад . Чаҳ донеи ту ки ин кадом мақом бошад ки Муҳамад дар он мақом нагунҷад ! ғайрат бошад чунонкӣ ӯ рониз буд ончӣ ки гуфт : « лоисънии фӣаи малики мқрбўлонбии мурсал » яъне марои мақомӣ буд бо ӯ ки ғайри дрнми‬гнҷди азғирт . ӣнҷои солики ниҳоятӣ аз мақом сулӯк биёбад ки дар он мақоми ҷуз ин нагӯяд ки « қул аллоҳи сами зарраам » . Дар ин ҳолати Муҳамад низ дрнгнҷд вақте шайхро пурсидам ки « моолФризаҳ ? Фқол : алФризаҳи ънднои тасҳеҳи алъбўдиаҳи фии таҳсили алрбўбиаҳ , волснаҳи ънднои алнзри إлӣ алрасул алмқбўли втрки мосўоҳмо » . Шунидӣ ки чаҳ гуфт : мегуяд : фариза бо худо бӯданаст ,у суннат бо расӯл бӯдан , ва пас аз ин ҷумларо тарки гуфтан . Бўолҳсни хрқонӣ ӣнҷо гуяд : « лоإлаҳи إлои аллоҳи ман дохили алқлб , Муҳамади расӯли аллоҳи ман қрти алозн » маъзӯр бояд доштан .

эй ҷавонмарди муъолиҷату давои баъзе дардҳо ва маразҳо сабр бошад ! « восбри лҳкми рбки Фإнки бأъинно » ӯ низ ин мегуяд . Аммо сабрҳо мнқсмаст : алсбри фии аллоҳ дигараст , алсбрллаҳ дигараст , алсбри маъаи аллоҳи сахттар аз ҳамаи ин сабрҳо бошад . Ва ин дардҳоро давоу алоҷи ҳам сабр бошад . Аз он бузурги ншнидҳ‬оӣ ки гуфт :

Восбр мегуяд : сабр кун . Дариғо калимоти мқлўбот , ҷаҳониро бо лавҳу қалами кӯдакони ми‬оўрдҳ‬оим . Он кас ки ҳануз ҳуруф нашносад , хати мқлўбро хондан ҷаҳл бошад ;у тамаъ донистани хати мқлўб , аз ваии таманноӣ маҳол бошад . Аммо гуфтам ки сабр ночор бошад . Рӯҳ маъмураст бсбр , қалб маъмураст бсбр , қолаб маъмураст бсбр . Агар хоҳӣ ки сабри тамоми бадонеи муъмини шӯ . Онгоҳи ин оят бархон : « ё أиҳои аллазӣнаи омнўои асбрўои всобрўои вробтўо » яъне « إсбрўои болҷсди алии тоъаҳи аллоҳ , всобрўои бқлўбкми алии блоءи аллоҳ - таъолӣ - фии аллоҳ ,у робтўои бأсроркми алии алшўқи إлии аллоҳ » .

Ин ҳама бо ӯ тавон ёфтан . « вҳўи мъкми أинмои кантам » ин бошад . Аммо ту бо худӣ , чун чизеи ёбӣ , монанди худ ёбӣ ; толибону муҳибони худо ӯро бо ваии ҷӯянд , лоҷарами ӯро бадв ёбанд . Маҳҷӯбон ӯро бахуди ҷӯянд , лоҷарами худро бенанду худоро гум карда бошанд . Чаҳ мишнўӣ ! ин суханро андаки мшмр . Агар хоҳӣ аз Мустафо - алайҳи ассалом - бишинав ки чигуна баён мекунад ва чигуна менамояд . Мегуяд : « إни алмؤмни أхзи дайнаи ани аллоҳ , вإни алмноФқи насби раъйаи Фأхз дайна манеҳ » . Гуфт : муъмини дайнро аз худои фарогирад ,у мунофиқ аз ҳаво фаро гирад . « أФрأити ман атхзи إлҳаҳи ҳавоа » ин бошад .

эй дӯсти он олам , ҳамаи ҳиўаҳ дар ҳиўаҳаст ; ва ин олам , ҳамаи мӯат дар мӯат ; то аз мӯати бнгзрӣ , бҳиўаҳ нарисӣ «у إни ?илдори алохраҳи ?лаии алҳиўон » . Ва дигари ҷогФт : « лоидхли малакӯти алсмўоти ман лами иўлди мртин » . Гуфт : солик бояд дубори бзоид : якбор аз модари бзоид ки худро ва ин ҷаҳони фониро бинад ; ва як бор аз худ бзоид то он ҷаҳони боқӣу худоро бинад . Агар тамомтар хоҳӣ аз худо бишинав ки чигуна хабар медиҳад аз қавмӣ ки : « қолўои рбнои أмтнои аснтини вأҳиитнои أснтин » . Аммо як марг , варои ин марги қолаби майдон ;у ҳиўаҳи дигари биҷузи ин ҳиўаҳи қолаб майшинос . Агар тамомтар хоҳӣ ки аз ҳиўаҳу мӯати маънавии бадоне аз Мустафо бишинав ки дар дуо чаҳ мегуяд : « аллоҳами бки أҳёи вбки أмўт » мегуяд : худовандо бтўи зндҳ‬ом , ва аз ту меРом . Ҳеҷ доне ки азуи мурдан чигуна буд ,у бадви зистан чигуна бошад ? !

Дриғооини ҳолат , шоҳид бозон донанд ки ҳиўаҳ бо шоҳид чигуна буд ; ва бешоҳид , мӯат чун бошад ;у шоҳид ва мшҳўдбён мекунад бо шоҳиди бозони ҳақиқӣ , ки ҳиўаҳ ва мӯат чист . Донам ки ин калимот дар олами одати парастӣ ту набошад , олами одати парастӣ шариъатасту шариъати варзии одат парастӣ бошад ; то аз одати парастии бдрнёиӣу дасти бндорӣ , ҳақиқат варз нашӯй . Ва ин калимот донистан дар шариъат ҳақиқат бошад на дар шариъати одат . Агар мардии худро бо ин байтҳо даҳ ки чун гуфта мешавад :

эй дӯст « раъйати рабии лайлаи алмъроҷи алии сувараи шоби أмрд » . Воқеау ҳолот пераст бомурӣд . « إёкми волмрди Фإни ?лаами лўнои клўни аллоҳ » тарбиятаст бхбр додани пер , мурӣдро бад-ӣни мақоми шуҳуд . Чун гуфтам ки шоҳиди бозон , ин мӯат ва ҳиўаҳ донанд : мӯат , фироқ ва ҳиҷрон бошаду ҳиўаҳи лақоу шавқ ; аз васлат чаҳ тавон гуфтан ? дариғо « лӣси алхбри колмъоинаҳ » фориғон аз ишқ ва аз шоҳиди бозӣ чаҳ хабар доранд ? агар хоҳӣ ки равшантар бадоне : мӯати наздики мо куфр бошад ; ҳиўаҳи ислом ва тавҳид бошад . Бдонкаҳи сари шоҳиди бозони Мустафо буд ; нишони куфру ислом чунин дод : « аллоҳами бки أҳёи вбки أмўт » . Дариғо гўиндҳ‬оӣ боистӣ шоҳиди хуб рӯй то ин байтҳо бигуфтӣ то будӣ ки ин маъонии зрҳ‬оӣ рӯй намӯдӣ :

Ту дар дуо ин битавонӣ хостан ки Мустафои хост . Ту пайваста дар дуо мехоҳ : « أллҳми аҳинии мо илмати алҳиўаҳи хирои лӣу тўФнии моълмти алўФоаҳи хиролӣ » . Аввали мақоми мард он бошад ки ӯро мӯати маънавӣ ҳосил ояд ; чун ин мӯат ҳосил омад « Фқди қомати қиёмата » биравӣ ҷилва кунад .

Донеи аввали чизе ки дар ин қиёмати бинӣ , чаҳ бошад ? дариғо дар ин қиёмати анбиёро - алайҳими ассалом - бар ман арза карданд боаматон эшон ; ҳар пайғомбарии ду нур дошту уммат ӯ як нур ; аммо Муҳамадро - алайҳи ассалом - дидам ки аз сар то бпои ҳамаи нур буд ки « вотбъўои алнўри алзии анзли маъаа » .Аматон ӯро дидам ки ду нур доштанд . Агар хоҳӣ ки бадоне ки ин нурҳо чистанд Усмони бен ъФонро - разии аллоҳи анҳу - бозпурс то ӯ бо ту бигӯед ки чаро ӯро зўолнўрини хонданд ;у Усмони сайратон низ ҳар як ду нур доштанд . Дариғо чаҳ доне ки чаҳ хоҳии шунидан ! аз ҷумлаи перони ҷуҳудон , якеро дидам , аз ваии ин воқеаи пурсидам . Гуфт : ман низ дар тӯрят , ин наъти маротиби сулӯки анбиё - алайҳими ассалом - хўондҳ‬ом ; ва эшон боаматон худ , чунин гуфтаанд ;у худо бо Мӯсо - алайҳи ассалом - чунин гуфтааст . Дариғо эй дӯсти ҳамаи анбиёи худ нур буданд ; аммо Муҳамад аз ҳамаи нуртар буд . Аммо « внўрҳми исънии байни أидиҳми вбأимонҳм » ин ду нур бошад ки « нури алии нур » беонемуҷмал бошад ; аммо тафсилаш , зўолнўрин бошад .

Дариғо Мустафо - алайҳи ассалом - бо онкии нур буд , эй дӯсти нурӣ буд ки аз « алии нур » буд . Донам ки гӯйии пас фоидаи ин сухан чист ? онаст ки « ман ронии Фқди раъии аллоҳ » . « إни аллоҳи халқи одами алии сувараи арраҳмон » ин маънӣ бошад . « вқолти алнсорӣ : алмсиҳи ибни аллоҳ » дар ҳақи исо - алайҳи ассалом - азин нишоне дорад . « ман съодаҳи алмрءи أни ишбаҳи أбоаҳ » роҳи солконст . « кўнўои раббонӣин » ҳам зиёдати дараҷа эшон менамояд . Пас чун нураст , ин оят чист ки « рбнои أтмми лнои нўрно » ? агар ин ояти бовари нми‬дорӣ , ин дуо чист : « аллоҳами аътнии нурои фии ваҷҳеу нурои фии ҷасадии внўрои фии қалбии внўроФии أъзоӣии внўрои фии изомӣ » ? ҳарчанд ки нур зёдт‬тр бошад , зиёдат бояд хост . Аммо « рбнои أтмми лнои нўрно » ӣнҷои нур худо мехоҳад на нури ғайр ӯ .

Дариғо ҳарчанд ки мехоҳам ки аз олам китобат бигурезам , китобати маро бадаст мегирад ; внми‬гзорд ки аз китобат бо мактуб бошам . Ин дуои магари нхўондҳ‬оӣ « ёнўролнўр » ? нур аз нур зёдтӣ мехоҳад . Гуфт : « أтмми лнои нўрно » . Ин маънии доникаҳ кӣ муяссар мешавад ? онгаҳе ки либос ғайрият бурдоранд , дохил , мдхўл шавад . « вإни إлии рбки алмнтҳӣ » рӯй намояд . Нурҳои маҷозӣ , ҷумла дар нури ҳақиқӣ , ҳақиқат шаванд .

Кофарӣ агар ҳаргизи донстҳ‬оӣ ки « шҳдоллаҳи أнаҳи лоإлаҳи إлои ҳўи волмлоӣкаҳу أўлўолълми қоӣмои болқст » чаҳ маънӣ дорад ! чун ҳозир , ҳузур аёнӣ шавад ; имон бар солик арз кунанд . Чаҳ хоҳии шунидан ! ту пиндорӣ ки имон бғиб бошад ? имони муваҳҳидони бъён аз аён бошад . Дар <оимон>и либоси ғайрияти малоика ва аўлўолълм бардошта шавад . Ҳама « ишҳдоллаҳ » бошад , яъне « ҳзроллаҳи алмؤмни алмҳимн » ӣнҷо рӯй намояд . Бсолк маълум шавад ки « ё أиҳоолзини омнўои омнўои биллоҳи врсўлаҳ » мегуяд ки биҷузи ин имон , ӣмонӣ дигар мебояд . Пас акси ин сухан чаҳ бошад ? он бошад ки варои ин куфр , куфрӣ дигар бошад . « вмни иؤмни биллоҳи иҳди қалба » ин бошад . Чун мард ҳануз бо дил бошад , муъмин бошад беҳидоят ! чун мард бихўд шавад , ҳидоят рӯй намояд . « изли ман ишоءи виҳдии ман ишоء » рӯй намояд . Чун ҳидоятии чунин ҳосил ояд , бмқомӣ расад ки ҳам шарик ва ҳам мақоми хдошўд : мушрик бошад . « лӣни أшркти лиҳбтни ъмлк » худ ҳамин мегуяд то кор баҷое расад ки ҳама ин шавад « вмои иؤмни أксрҳми биллоҳи إлои ваҳми мшркўн » .

Агрхўоҳӣ ки тамоми ин калимоти бадоне « أлоимони урёну либосаи алтқўӣ » нек бидон . Охири доне ки « нурои фии ҷасадӣ » либос танаст , « нурои фии қалбӣ » либос дил бошад , « нурои фии ваҷҳе » либос чашм бошад . Дар ин мақом , ин соликро « зўолнўрин » хонанд . Ин ду нур кадом бошад ? ту низ бигӯ ки « ёнўри алнўр » . Чун хоҳад ки ин мақом низ басар ояду имони айн муъмин шавад , гуяд : « рбнои أтмми лнои нўрно » . Либоси имон низ ки тақвоаст брдоштҳшўд ; муъмин намонад . « лмни алмалики алиўм : ллаҳи алвоҳади алқҳор » қаҳрят бо марди намояд .

эй дӯст аз оят « явми тблии алсроӣр » чаҳ фаҳми крдҳ‬оӣ ? он рӯз ки асрор бар саҳро ниҳанд , ин рӯз бошад . Он рӯз кадомаст ? рӯз қиёмат хонанд ; қиёмат авом набошад . Қиёмат « ман моти Фқди қомати қиёмата » бошад . Агар хоҳии савганд ӯ бад-ӣни қиёмат бадоне бихон : « лоأқсми биўми алқёмаҳ » . Дар ин қиёмат « тблии алсроӣр » ҷилва гарӣ кунад . « вҳсли моФии алсдўр » парда аз рӯй кор бардорад . Тақво рӯй намояд « إн أкрмкм ъанд аллоҳи أтқокм » . Пас аз ин савганд ёд кунад ки « влоأқсми болнФси аллўомаҳ » . Чун ҳамагии ту мунаввар шавад , хитоб ин бошад ки « ё أитҳои алнФси алмтмӣнаҳи أрҷъии إлии рбки розӣаи Марзияи Фодхлии фии ибодӣу адхлии ҷаннатӣ » . Ин ҷинати родри олам , Яман хонанд . Кадоми Яман ? аз Мустафо бишинав онҷо ки гуфт : « алإимони ямонӣу алҳкмаҳи ямонӣа » . Ямани иборат аз даст рост бошад ; пас ҳарки на Яманӣ бошад , он кас ясорӣ бошад . « أсҳоби алимини вأсҳоби алшмол » ин ду гуруҳ бошанд . Гуруҳеи дигар дар асри Мустафо - алайҳи ассалом - Яманӣ буданд чун Увайси қарнӣ . Мустафои нишон аз ин румуз ин дод « إнии лأҷди нафаси арраҳмони ман қабл алимн » . Аз чунин мардон , нишон натавон додан ва кӣ тавонад додан ; аммо ӯ ин қадар нишон дод .

Аммо « алмҷолси болأмонот » магари нхўондҳ‬оӣ ? доне ки ин дар кадом мақом бошад ? муртадам агар ёрами гуфтан ки ин чаҳ мақомаст ! аммо бояд ки доне ки ин соъат , худ муртадам . Доне ки чаҳ мегӯям ? агар боварат нест аз Мустафо бишинав онҷо ки гуфт : « ман бадали дайнаи Фоқтлўаҳ » мегуяд : ҳаркии дайн худ бигардонад , ӯро бикашед , ин хитобаст бо дарбонони иззат ки « вмни ибтғи ғиролإсломи динои Флн иқбл манеҳ вҳўи фии алохраҳи ман алхосрин » .

Агар хоҳӣ ки забони тилисмоти ҳандасӣу мқлўботи бадоне ,у ҷои рисӣ ки на кофар бошӣ венаи муъмин ;у сари он дорикаҳ бо ман мувофиқат кунӣ ,у насиб худ биндозӣ , ва аз худии худ беруни туоне омадан то огоҳи ин рози шӯй , влоиқи шунидани ин калимоти шӯй . Донам ки гӯй : балӣ ; аммо ботўгФтҳ‬ом ки мухотаби туе , аммо мақсӯд , мухотабон ғоибанд ки хоҳанд пас аз мо омадан ки фавойиди аҷибро дар китоби мо бадишон хоҳанд намӯдан ки « алшоҳди ирии молоирии алғоӣб » ин мақом бошад . Дар ин мақом то ғоиб нашӯй , ҳозир набошӣ ; ва то ҳозир набошӣ , ғоиб нашӯй .

Агар чунонкии сари он дорӣ ки кофари шӯй , гӯши дор , аз он бузурги ншнидҳ‬оӣ ки гуфт : ончӣ назд халқ , Муҳамадаст назд мо худост ; ва ончӣ худост пеши халқ , назд мо Муҳамадаст . « моҷъли аллоҳи лрҷли ман қалбин фии ҷўФаҳ » ин мақом бошад . Пас ончии ҳозир буд , ғоиб бошад ;у ончӣ ғоиб бошад , ҳозир буд . « алшоҳди ирии молоирии алғоӣб » ин бошад .

Аммо бо ин ҳама , зинҳор набинам ки бе онкии ин сухани туро бахуд кашад , ту ин калимотро бахуди кашӣ ки онгоҳ ҷон набарӣ ндонӣ ки чаҳ гуфта мешавад . Мустафо гуяд ки « ман أҳдси фии أмрнои ҳозо молис манеҳ Фҳўи мардӯд » ; ва ин ҳадис , дамор аз рӯзгори ҳамаи фалосифа баровардааст . « ман ғшнои Флиси мно » ин бошад . Охири шнидҳ‬оӣ ки ҳарки бо кофар нишинад кофар шавад ? агар суҳбати ман турои ҳеҷ асарӣ накардӣ ҷузи онкӣ агарчӣ ҳулӯлӣ маънавӣ набошӣ , бории ҳулӯлӣ маҷозӣ мебош . Чгўиӣ ! онҳо ки маро бедайн майдонанд ва ту бар дайн ман бошӣ ! чаҳ гӯйӣ ? ту низ бедайн набошӣ . Эшонро маъзӯри дор « қул аллоҳи сами зарраам » .

Агар хоҳӣ ки дар кисватӣ аз ҷамоли ончии гуми крдҳ‬ои бозёбӣ , як соъати худро бо ин ҳадиси боздиҳ ки Мустафо гуфт : « мисли алмؤмн мисли алнхлаҳ » мисоли муъмин , мисоли дарахт бобор бошад ки пайваста аз миваи ин дарахт , халқ мунтафаъ шаванд . Ин қадари ӣнҷо кифоят бошад . Аммо ҷамоатӣ ки ин сифат доранд ки « шари алъмии ъмии алқлб » бо эшон ҷузи ин ҳадис натавон гуфт ки « мисли алмؤмн мисли алнхлаҳи лоиأкли إлои тибои влоиснъи إлои тибо » гуфт : мисоли муъмин чун мнҷ ангабин бошад ки ҷуз пок нахурду ҷузи поки беруни надиҳад , мнҷро таом таййиб мехӯронаду фароғати он асал мебошад ки « фӣаи шФоءи ллнос » ин ҳамаи мақоми камол аз ваҳй ёфт ки « вأўҳии рбки إлии алнҳл » .

Дар мақомӣ дигар гуфт : « мисли алмؤмн мисли алснблаҳ » мисоли муъмин , мисоли хӯша буд ки соъатӣ сокин бошаду соъатии мутаҳаррик дар трқиў троҷъ бошад ,у мисоли кофар чун дарахт хушк бошад ки миваи надиҳад ва сахт бошад ҷуз бариданро нишоед . Туро аҷаб ояд ончӣ гуфта мешавад ки мақсӯд китобат эшонанд ва дигарон туфайли эшон .

Агар хоҳӣ аз Мустафо - алайҳи ассалом - бишинав онҷо ки гуфт : « мисли أсҳобии фии أмтии колмлҳи фии алтъоми лоислҳи алтъоми إлои болмлҳ » . Дариғо намак аз худ тбро кардааст ; ҳамаи таомҳоро бидон ҳоҷат бошад ; агар бо худ будӣ , ӯро низ бо дайгарии ҳоҷат будӣ . « أллҳми аҳади қавмии Фإнҳми лоиълмўн » роҳнамоӣ дуост бдинмқомҳо . « ёляти қавмии иълмўни бмои ғФрлии рабии вҷълнии ман алмкрмин » андӯҳаст ки мехӯрд ки чаро ҷумла маҳрӯм бошанд аз суҳбати илоҳят ? ! ҳаркасии лоиқ суҳбат набӯд ; ва агар ӣнҷо ғайрат бошад , ҳеҷ нишон натавон додан ки « أлмҷолси болأмонот » онҷои ҳеҷ рашк ва ғайрат набошад , агар хоҳӣ аз ҳақ - таъолӣ - бишинав онҷо ки гуфт : « внзънои моФии сдўрҳми ман ғули إхўонои алии срри мутақобилин » . Чаҳ хуб беонешудааст ин ҷумларо ки гуфта шуд !

Дариғо магари ншнидҳ‬оӣ ки орифии бензади орифии набшат ; гуфт : « Киеви ҳолк » ? он орифи вопаси набшат : « أмои кони фии ҳолки мо шғлки ани ҳоле , Фإнии анҳу машғӯл » . Ин олами баландтар аз онаст ки касе таваққуъ дорад кӣ матлаъ он шавад . Агар хоҳии тамомтар бадонеи бдонкаҳ бо Мустафо - слъм - чаҳ мегуяд аз воқеаи асҳоби Каҳф « луи атлъти алайҳим лўлит манеҳам Фроро влмлӣт манеҳам ръбо » . Агар дар ин мақом ҷавонмардӣ гуяд : « раъйати рабӣ » маъзӯр бояд дошт .

Ин нукта бигӯям ки маро мушавваш медорад : Усмон - разии аллоҳи анҳу - он рӯз ки аз дунёи мФорқти хост кардан гуфт : имрӯзи маро ҳалол кунед , ва аз ҳар яке узрӣ ва астҳлолӣ мехост ; ӯро гуфтанд : сабаб ин чист ? гуфт : имшаби Мустафоро - алайҳи ассалом - дидам ки дар олами шуҳуд буд . Яъне дар мақоми шуҳадо ; гуфт : эй Усмони фардои бмни хоҳӣ расӣдану ифтори пеш мо кунӣ . Чун аз хоб даромадам , аз шодии ин хоб қарорам нест . Акнӯн донам , ончӣ ӯ гуфта бошад сидқ бошад ва бидон мақом натавон расӣдани алои бқтл ; имрӯзам бихоҳанд куштан , рӯз ба нима нарасида буд ки шаҳид шуд . эй дӯсти номӣ аз номҳои ӯ « алшҳид »аст .

Он ҷавонмард гуфт : он сагро ки « вклбҳми бости зроъиаҳи болўсид » наът ӯст ӯро дидам ки ҳақиқати одамияти азу ҷилва мекард яъне ки ҳақи ро–тъолӣ - дар он ҳақиқати одамияти он клб бидидам пас бо ӯ гӯйанд : « луи атлъти алайҳим лўлит манеҳам Фроро » . Агар ман ӣнҷо гӯям : то бидон ғордр нашӯй , ва ӯ далели роҳ ту нашавад ҳануз он роҳ тамом набошад , бояд ки маро маъзӯр доранд . Гӯши дор ки чаҳ мегӯям : « лоиълмҳми إлои қалил » нми‬гзорд ки чунон ки ҳаст бигӯям , то ҳаст шудагони паст ва нест шаванд то ҳастӣ дувуми эшонро чунон кардӣ ки лоиқ оянд ки ин асрор бар эшон ҷилва кардӣ . Аммо бо ин ҳамаи гӯяндаи имонро бад-ӣни калимоти маъзӯр бояд дошт , « أқилўоолкроми ъсротҳм » узри ҳамаи шефтагон бхўостаҳаст .

Аз ҷунайд бишинав - разии аллоҳи анҳу - ки азуӣ пурседанд ки « ман алъорФ ? Фқол : أлмърФаҳи моء , влўни алмоءи ман лавни алإноء » гуфт : ранги об аз ранг ано бошад то дар олам тлўин бошад . Аз ин мақоми Мустафо - слъм - чунин иборат кард ки « إни ллаҳи ъбодои хлқҳми лҳўоӣҷи аннос » . Ва ин ншнидҳ‬оӣ ки вақте бузургӣ , бузургиро пурсед ки « إлии أини إшортк ? Фқоли إлии алърш . Фқол : أлҳмди ллаҳи алзии أўқФи алхолқи маъаи алмхлўқ . أмои илмати أни алърши мхлўқо » ? доне ки ин мақом кадом бошад ? онаст ки вақте рӯем - разии аллоҳи анҳу - шблиро пурсед : « мо алтўҳид ? Фқол : ман أҷоби ани алтўҳиди Фҳўи мулҳид , вмни урфи алтўҳиди Фҳўи мушрик , вмни лами иърФи злки Фҳўи кофари вмни أўмии إлиаҳи Фҳўи ъобдўсн , вмни сأли анҳу Фҳўи ҷоҳил » . Дар ин мақом « ман урфи аллоҳи кули лисона » бакор бояд доштан . Ва аммо мубтадии соликро худ нишоне додааст ки « Фأсأлўои أҳли аззикри إни кантами лотълмўн » .

Агар хоҳӣ аз Мустафо - алайҳи ассалом - низ бишинав онҷо ки гуфт : « أтлбўо алФзл ъанд алрҳмоءи мнأмтии тъишўои фии أкноФҳм » , иҷозатаст перро чандоне ки бо худ омадан ки тарбиятӣ кунад мурӣдро ; ва тарбият онаст ки мурӣдро машғӯли кндбпрстидну бпрсидни аҳвол аз шайх . Магар ки он бузург аз ӣнҷо гуфт : ҳарки бо пери худ аҳвол нагуфта бошад , дар қиёмат ӯро роҳ ндиҳанд то аз ҳақ - таъолӣ - бозпурсад ва ё бовай сухан гуяд ки « ҳадяи аллоҳи ллмؤмни алсоӣли алӣ боба » ин бошад . Аммо мақсӯд аз ин ҳама онаст ки кор аз он бояд кард ки савоб бошад ; то пирпрст нашӯй , худо параст набошӣ . Ту пиндорӣ ки Мустафо - алайҳи ассалом - на аз ӣнҷо гуфт ки « أлмрءи касӣри бأхиаҳ » ? ин тарбиятаст перро . Амомридро муқайяд кардааст бшртӣ ва он онаст ки « алмрءи алии дайни халила » мард бар дайни бародару пер худ бошад . эй дӯст мақомӣ бошад ки он мақомро хулат хонанд ки дарони мақом убудийят набошад ҷумла хулат бошад . Дар ин мақоми хулат , « алмрءи алии дайни халила » бошад .

эй дӯст донам ки зикри муҳибони ин қадар ки гуфта шуд кифоят бошад . Мақсӯди мо бештар онаст ки гуфт : эшон дар миёни уммати ман ҳамчунон бошанд ки намак дар миёни таоми чунонкии таом бенамак хуш набошадаматон ӯ бе он бузургон нек набошанд .

Аз ҷумлаи ин тайифаи яке бўзри ғаффорӣ буд - разии аллоҳи анҳу - ки мстФи–слъм - як рӯз ӯро дид ки танҳо меомад , гуфт : « мискини أбўзри имшии вҳдаҳи вҳўи фии алсмоءи фарди вأбўзри фии алأрзи фард , кун фардои ллФрд ; сами қол : ёобозри إни аллоҳи ҷмилўиҳби алҷмол ; ё أбозри أтдрии моғмии вФкрии вإлии أии шийъи إштёқӣ ? Фқоли أсҳобаҳ : хбрно ё расӯли аллоҳи бғмки вФкрк ; сами қол : вошўқои إлии лқоءи إхўонии икўнўни ман баъдӣ , шأнҳми шаъни алأнбёءи ваҳми ъндоллаҳи бмнзлаҳи алшҳдоء ; иФрўни ман алобоءи волأмҳоти волإхўаҳи волأхўоти абтғоءи мрзоаҳи аллоҳ - таъолӣ - ваҳми итркўни алмоли ллаҳ , визлўни أнФсҳми болтўозъи лоирғбўни фии алшҳўоти вФзўли алднё ; иҷтмъўни фии байти ман буюти аллоҳ - таъолӣ - мағмумин маҳзунин ман ҳуби аллоҳ . Қлўбҳми إлии аллоҳи врўҳҳми ман аллоҳи вълмҳми ллаҳ . إзои мараз воҳид манеҳам ҳўи أФзли ман ибодаи сана . Вإни шӣти أзидк ё أбозр ; қиллат : балӣ ё расӯли аллоҳ . Қол : ё أбозр أлўоҳд манеҳам имўти Фҳўи кмни моти фии алсмоءи лкромтҳми алии аллоҳ . Ва إни шӣти أзидк ё أбозр ; қиллат : балии ёрсўли аллоҳ ; қол ; أлўоҳд манеҳам иؤзиаҳи қмлаҳи фии сёбаҳи фалаи ъндоллаҳи أҷри сабъин ҳаҷаи вғзўаҳи вкони ?лаи أҷри ътқи أрбъини рқбаҳи ман валади إсмоъили кул воҳид манеҳам бإснии ъушри أлФ . Ва إни шӣти أзидк ё أбозр ; қиллат : балӣ ё расӯли аллоҳ ; қол : أлўоҳд манеҳам изкри أҳлаҳи сами иғтм , иктби ?лаи бакули нафаси أлФи дараҷа . Вإни шӣти أзидк ё أбозр ; қиллат : балӣ ё расӯли аллоҳ ; қол : أлўоҳд манеҳам ислии ракаатин фии أсҳобаҳи أФзли ъндоллаҳи ман раҷули иъбди аллоҳ - таъолӣ - фии ҷабали Лубнон мисли умри Нӯҳ - алайҳи ассалом - أлФи сана . Вإни шӣти أзидк ё أбозр ; қиллат : балӣ ё расӯли аллоҳ ; қол : أлўоҳд манеҳам исбҳи тасбеҳаи хайри ?лаи явми алқёмаҳи ман أни тсири маъааи ҷиболи алднёи зҳбо . Вإни шӣти أзидк ё أбозр ; қиллат : балӣ ё расӯли аллоҳ ; қол : назараи тнзри إлии أҳдҳми أҳби إлии аллоҳи ман назараи إлии байти аллоҳ - таъолӣ - ; вмни назари إлиаҳи Фкأнмои أтъми аллоҳ - таъолӣ - вإншӣти أзидк ё أбозр ; қиллат : балӣ ё расӯли аллоҳ ; қол : иҷлси إлиҳми қавми Мисрин мсқлини ман алзнўби мо иқўмўни ман ъндҳм ҳатто инзроллаҳи إлиҳми виғФрлҳми знўбҳми лкромтҳми алии аллоҳ - таъолӣ - . ё أбозри зҳкҳми ибодаи вмзоҳҳми тасбеҳи внўмҳми садақа . Инзри аллоҳи إлиҳми фии кули явми сабъин мара . ё أбозри إнии إлиҳми муштоқ . Сами أтрқи раъсаи млёи сами рафъи раъсаи вбкӣ ҳатто ағрўрқт айнана Фқол : вошўқоаҳи إлии лқоӣҳм . Виқўл - слъм - أллҳми أҳФзҳми вонсрҳми алии ман холФҳм , вأқри Айнии баҳами явми алқёмаҳи сами қрأ « إлоإни أўлёءи аллоҳи лохўФи алайҳими влоҳми иҳзнўн » .

Ин ҳамаи ҳнўзбри қдрҳўслаҳи мухтасар ҳаматон гуфт : ончӣ хавос донанд худ донанд ; аммо бо ту гФтҳ‬ом ки шавқ аз руяту ҳузури хезад на аз ғайбату ҳиҷрон . Агар хоҳӣ ки тамоми бовари дорӣ аз ҳақ - таъолӣ - бишинав ки чаҳ мегуяд : « أлои толи шавқи алأброри إлии лқоӣии вإнии إлии лқоӣҳми лأшди шўқо » ;у Мустафо - алайҳи ассалом - низ бдъо дар мехоҳад : « аллоҳами أсأлки лзаҳи алнзри إлии вҷҳки волшўқи إлии лқоӣк » то бадоне ки шавқ аз ҳузур бошад на аз ғайбат .

Аммо тамомии шарҳ кардан ин гуруҳ натавон кард зеро хавотир барнатобад ,у ҳўслҳо эҳтимол накунаду ғайрат илоҳӣ нагузорад ; бъдмои худ ки муҳаррамони худро аз дидаи ағёр чунон бапушанд ки каси эшонро дар ҳисоб наёрад ва эшонро ҷузи гумроҳ ва девона ндонанд ; аммо роҳи худ эшон доранд . Аммо гӯши дор ки шарҳи ин калимот дар ин абёт чигуна ҳосил хоҳад шуд ,у ҷавоби ин ҳолатҳо чигуна додааст :

« вўҷдки золои Фаҳдӣ » ин бошад . Дариғо « إнки лФии злолки алқдим » худ бгмроҳии эшон чигуна гувоҳӣ медиҳад ! аммо бояд ки доне ки тобеъ дар ҳукм матбӯъ набошад яъне қтрҳ‬оӣ дар дарё , худро дарё тавонад хондан . Агар гӯйӣ : қтрҳ‬оӣ , дигар бошад рост буд ; ва агар гӯйӣ : қтрҳ‬оӣ аз дарёст , ҳам рост буд ; ва агар гӯйӣ : аз дарё фаро дид ояд ҳам рост бошад . Аммо муайян натавон кардан ки мақсӯд мо чист , аммо агар касе хоҳад ки бидонади ҷони бикунад то бадасти орад ва ин калимоти ҷздри кисватӣ муҷмал натавон гуфтан ,у баёни муҷмали муфассал аз амслҳ‬оӣ чанд шавад ки мқлўббошди бтлсмоти ҳандасӣ .

Акнӯн неки гӯши дори тохўд чаҳ фаҳм мекунӣ : « إълми أни алмўҷўдоти тнқсми إлии أқсоми салоса : إлии ҷавҳари вързи вҷсми волҷсми тобеъи лҳмои влоўостаҳи вроءҳмо , влкли воҳиди мнҳмои ҳқиқаҳ , Фтқўл : أлмўҷўди инқсми إлии воҳиди вإлии касӣр ; أмои алвоҳади Фإнаҳи итлқи ҳқиқаҳи вмҷозо . Фолўоҳди болҳқиқаҳи ҳўи алмънӣу локинаи алии слоси маротиб .

أлмртбаҳи алأўлии вҳии ҳқиқаҳи вҳўи алвоҳади алзии локсраҳи фӣаи лоболқўаҳи влоболФъл ; взлки колнқтаҳи вҳзои зоти алборӣ - таъолӣ - вҳўи алзии сминоаҳи ҷўҳрои фардо . Фإни ҳзаҳи алнқтаҳи листи мнқсмаҳи влоқоблаҳи ?ла ; Фҳўи муназзаҳи ани алксраҳи болўҷўди волإмконўолқўаҳи волФъли Фҳўи воҳиди вҳўи зоти алборӣ - таъолӣ - .

أлмртбаҳи ассонӣаи алвоҳади болإтсоли вҳўи алзии локсраҳи фӣаи билфеъли أънии фии Алъолами алҷсмонӣ , влкни фӣаи қувваи алксраҳ яъне ксраҳи билқувваи أънии алқўаҳи алрбониаҳ ; вҳзаҳи алмртбаҳи ҳаии алأнўори алмтрўаҳи ман зоти аллоҳ - таъолӣ - тораи тнксФи втнқтъи исмии ҷсмо . Вإни кони фардои вмтслои исмии ҷўҳрои фардои волмънии болҷўҳри молоиҳтоҷи إлии ғайраи фии қиёмаи викўни қоӣмои бнФсаҳ .

أлмртбаҳи алсолсаҳи ман алмўҷўдоти мо канти ъксиаҳи أсриаҳи ман ҳзини алмўҷўдини алмзкўрини вҳўи алмънии алмнсўби болъолм . Сами ҳозои инқсми إлии қисмин : إлии мулкии вإлии малакӯтӣ . Фолмлкўтии ҳўи олами алрўҳониаҳ , вҳўи мо итълқи бъолми алохраҳ ; вмнҳои мо исмии ҳозои Алъолам , вҳўи олами алднёи вҷмиъи мозкртаҳи أълми бмсоли вҳўи нуқтаи ҳ , волохри нуқтаи т ,у алохри нуқтаи ло , волохри алии нуқтаи Н , волохри алии нуқта ӣ , волохри алии нуқтаи ди вбъзҳои алии нуқтаи ҷ .

Сами إълми أизои أни алмҷўдоти тнқсми إлии أқсоми салоса : إлии воҷиби алўҷўди вإлии ҷоӣзолўҷўди вإлии мустаҳили алўҷўди вإлии мустаҳили алъдм . Аммо алмънии бўоҷби алўҷўди ҳўи алқоӣми бнФсаҳи лоолқоӣми бғираҳ , вҳзои зоти алборӣ - таъолӣ - лообтдоءи лўҷўдаҳи влоأФттоҳи лсбўтаҳи вҳзои ҳўи алқдими алҳқиқӣ . Вأмои ҷоӣзи алўҷўди Фҳўи алзии иҷўзи أнлоикўни Фإзои кони адамаи ғайри ҷоӣзи икўни ҳаии алأнўори волأрўоҳи алмънўиаҳ ; вмоъдозлки Фҳўи моиҷўзи أни икўни виҷўзи أни лоикўн . Вмолоидхли фии алўҷўди Фҳўи алъдм » .

Дариғо ҳафтод ва ду мазҳаб ки асҳоб бо якдигар хусумат мекунанд ; ва аз баҳри миллат ҳар яке худро зиддиӣ майдонанд викдигрро мекашанд ва агар ҳама ҷамъ омадандӣ , ва ин калимотро аз ин бечораи бшнидндии аишонро мусаввир шудӣ ки ҳама бар як дайн ва як миллатанд . Ташбеҳу ғалат , халқро аз ҳақиқат давр кардааст « вмои итбъи أксрҳми إлои знои вإни алзни лоиғнии ман алҳақ шиӣо » . Исмҳо бисёраст , аммо айну мсмӣ яке бошад : туро зҳиролдин хонанд ва хоҷа хонанд ва олам хонанд ва муфтӣ хонанд ; агар баҳри номии ҳақиқати ту бигардад , ту бист Заҳир аддӣн бошӣ ; аммо исми ту яке набошад ва мухталиф бошад ,у мсмӣ яке бошад . « лаками динкм вале дайн » ин маънӣ бошад . Дариғо магар аз Мустафо - алайҳи ассалом - ншнидҳ‬оӣ ки гуфт : « кули муҷтаҳиди мсиб » ? иҷтиҳоди муҷтаҳид , савоби ми‬онгорд ; ва ҳар миллатӣ бар иҷтиҳод , эътимод кардааст .

Калимоти арабиро ки шунидӣ шарҳи ҷаҳонӣ бо худдорад ; бишинав гуфт : мавҷӯдот бар се қисманд : қисмии воҷиб алўҷўд омад вўоҷби алўҷўд он бошад ки « лоизиди влоинқс » на зиёдат шавад ва на нуқсони пазирад ва он зот худост - таъолӣ -у қисми дувум : наът мазид дорад , ва аз нуқсон давр бошад ва бар мазид бошад ва дар зер нуқсон наёяд ; ва ин сифати нурҳоу рўҳҳосту олами охират . Қисми сеюм : онаст ки ҳам нуқсони пазирад ва ҳам зиёдат шояд ки бошад ва ин олами ҷисмонӣ ва қолаб дунявӣаст .

Пас чун шиФтҳ‬оӣ гуяд ки қтрҳ‬оӣ дар дарё , худро дарё хонд чунонаст ки он ҷавонмард гуфт : « أно алҳақ » ӯ ронизи маъзӯр бояд дошт . Кофар ҳақиқӣ бошад агар на азмқоми худ ки мегуяд блснў гуфт . Агар дар он мақом ки « Фأўҳиإлии абдаи моأўҳӣ » рафт , ва ман ҳозир набудам чаҳ ман чаҳ бўлҳбу бўҷҳл ! яъне кофарам агар онҷо ҳозир набудам . « Динои Фтдлӣ » ин бошад . Дар иборат муҷмал гуфта шуд .

Чанд шинавӣ , аз одати парастии бадари шӯ . Агар ҳафтод сол дар мадрисаи бўдҳ‬ои як лаҳзаи бихўди ншдҳ‬оӣ . Як моҳ дар хароботи шӯ то бибинӣ ки хароботу хроботён бо ту чаҳ кунанд . Хроботии шӯ эй масти маҷозӣ ! биё то соъатӣ мувофиқат кунем .

Нӯши боди он бузургро ки чаҳ гуфт :

То пери хароботи фармони надиҳад , касро Зуҳра он набошад ки арӯси хароботи хона « қул алрўҳи ман أмри рабӣ » ротўонд дидан . Шамъу шоҳидро дар хароботи хонаи куфр ниҳодаанд ; то ин куфр вопас нагузорӣ , муъмини имон Аҳмадӣ нашӯй :

Он ндидҳ‬оӣ ки булбул , ошиқ гуласт ; чун назд гул расад , тоқат надорад худро бар гул занад . Хорро дар зери гул , мақом дорад , булбулро кушта гул кунад . Дариғо сад ҳазор раҳрав дар ин мақом беҷон шаванд ки ҳаргиз дар ду ҷаҳони ҳеҷ асарӣ набошад эшонро ва эшонро аз худ хорӣ набошад . Агар гул бе заҳмати хор будӣ , ҳамаи булбулони даъвӣ ошиқӣ кардандӣ ; аммо бовуҷӯди хор аз сад ҳазор булбули яке даъвии ишқ гул накунад . Дариғо тарсое боистӣ то ин байтҳо бгФтмӣ :

Доне ки « ман ташаббуҳи бқўм Фҳў манеҳам » чаҳ бошад ? « қул إни кантами тҳбўни аллоҳи Фотбъўнии иҳббкми аллоҳ » ҳамин маънӣ бошад . Аммо то дарбони ин ҳазрати роҳи надиҳад , ин мақом натавон ёфтан . Ин дарбон кист ? » Фбъзтки лأғўинҳми أҷмъин » . Агар подшоҳро дарбон набӯдӣ , ҳамаи бқрбти султон яксон будандӣ ; ва ҳеҷ тафовут набӯдӣу номардон низ қадам дар роҳи нҳодндӣ . Ин дарбони мумайизи мдъёнст то худмухлис кадомасту муддаии кадоми ту низ бо ман ин байтҳо бигӯ ва мувофиқатӣ бикун ки ин низ гуфтан навъе бошад аз сулӯк :

Нҳоёти камоли соликони ин мақом бошад аммо ин бо касе бошад ки аз ӣнҷо дар сулӯк ва тараққӣ бошад ва аз ӣнҷо бидонҷо шавад яъне аз худ бадв шавад . Амоксӣ ки аз онҷо бдинҷо ояд азу бахуд ояд .

Ҳеҷ нми‬ёрм гуфт , ва аз ҳолат ӯ ҳеҷ нишон нми‬ёрм намӯд . Аммо эй дӯст ! ман чанд ҷойгоҳи турои маъзӯри доштам , ту низ бад-ӣни ҷойгоҳи марои маъзӯри дор . Дариғо аз Мустафо - алайҳи ассалом - магари ншнидҳ‬оӣ ки гуфт : « ман أқоли нодамои байъатаи أқоли аллоҳи явми алқёмаҳи ъсртаҳ » ? ин ҳадис аз ман низ узр мехоҳад . Ин байтҳо низ бишинав :

Он савол ки карда будӣ ки Мустафо - алайҳи ассалом - аз баҳр чаҳ ми‬Фрмоид ки « أлнзри إлии алмроаҳи алҳсноءи язиди фии албср » ; ин саволи биҷой худаст . Аммо ин низ хонда бошӣ ки « أлнзри إлии алҳзраҳи язиди фии албср » . Магар ки ҳануз дар биҳишти сокини ншдҳ‬оӣ ки « вҳўри айни кأмсоли аллؤлؤи алмкнўн » ? бо ҳурён , дар биҳишт бӯдан гувоҳӣ медиҳад . эй дӯст дар биҳишти ҳеҷ айшии хуштар аз ҳурён нест ! аз баҳри онкӣ ҳануз зрҳ‬оӣ аз ин олам дар вай тмзиҷ кардаанд бъдмо ки худ доне ки бад-ӣни ҳасан , ҳасан маънавӣ мехоҳад на ҳасани қолабӣу сӯратӣ , чун назар бар маънӣ ояд , нури басар зиёдат шавад ;у бад-ӣни ҳазрат , млоикаҳ мехоҳад ;у бад-ӣни ҳусно , ҳурро мехоҳад ки назар кардан дар ин ду кас , басари ботин зиёдат кунад . Аммо « алнзри إлии алкъбаҳи язиди фии албср » : назар дар каъбаи ҳақиқат кардан , басари дил зиёдат кунад . « алнзри إлии ваҷҳи алأхи язиди фии албср » : назар дар рӯй бародар кардан , равшанои ботин зиёдат мекунад . Басари қалб , оинаи шоҳидони лутф илоҳӣ бошад ; пас ботинро басари биҳишт ва ҳур бошаду анвоъи он . Аммо дилу ҷонро басари ҷузи оинаи сӯрат « раъйати рабии лайлаи алмъроҷи фии أҳсни сувара » набошад . Пас бидон эй дӯсти онҷои оина махлуқ бошад ӣнҷои оинаи холиқ - таъолӣ - бибин аз куҷо то куҷо ! ! ! дариғо ин рубои гӯши дор :

эй дӯст аз саволҳои боқӣ беш аз ин чаҳ мондааст ки Мустафо - алайҳи ассалом - гуфт : « إни ллаҳи тсъаҳу тсъини إсмои ман أҳсоҳои дахли алҷнаҳ » . Аммо ман брўоитии мأсўри хўондҳ‬ом ки рӯзӣ бар сар минбар гуфт : « ё أбобкр » ; гуфт : « лаббайк ё расӯли аллоҳ . Фқол : إни ллаҳи тсъаҳу тсъини хлқои ман тхлқи баҳои дахли алҷнаҳ . Фқоли Абубакр : ё расӯли аллоҳ , ҳилли фии шийъи минҳо ? қол : кулҳо Фик » гуфт : эй абобкри худоӣ - таъолӣ -ро навад ва на халқаст ҳар ки бикӣ аз он тхлқ ёфт , дар биҳишт шуд . Абубакр гуфт : ё расӯли аллоҳ аз ин халқҳои илоҳӣ , ҳеҷ дар ман ҳаст ? гуфт : эй абобкри ҷумлаи халқҳо дар ту мавҷӯдаст .

Дариғо дигари бораи сухан аз сар мебояд гирифтану роҳ дигар мебояд омухтан ва низ заруратаст дар ин роҳи олотӣу асбобӣ ки соликро бояд то ӯрои бмқсўди расонад ; муҳассил бояд кардан ва он нест магар дар ин ҳадиси муҷмал ки Мустафо - алайҳи ассалом - гуфтааст ; уламо аз ин ҳадис , ҳуруфӣ дидаанд ; аммо надонам ки ту аз ин ҳадис чаҳ фаҳми хоҳӣ кардан ? он баён дар ибтидо карда шуд аз кайфияти сулӯки соликон ,у талаб кардани толибон ;у ҳамагии ин дароз бошад . Онҷомбин бошад ки толибон бар ду қисманд : қисмии мтлўбоннд ки эшонро бахудии худ бахуд расонанд ва эшон ин гуруҳ бошанд ки наъти эшон шмҳ‬оӣ шунидӣ . Қисми дувум аз толибони он толиб бошад ки ӯро азуи бахуди рсонндўи фарқи миёни ин толиб ва он толиб , ин бошад ки султони яке родўст дорад бехосту мақсӯд , ва ӯро хлътҳои гӯногӯн ҳар лаҳза медиҳад ва як лаҳза ӯро аз инси мушоҳидаи худ холӣ надорад . Ин ходим дар лашкар , мартабаи қурбати вароӣ ҳар касе дорад . Дайгарии чандон тақарруби намояду ҷад ва ҷаҳд кунад то худро низ бқрбти султони расонад ва ӯро низ хлътҳо диҳад . Аз ҳазор толиби яке бад-ӣн мақсӯд нарасед ; ва агар бирасад , халъату ато дигар бошаду анояту дӯстии султони дигар . Акнӯн толибон ки матлӯби муҳаббат илоҳӣ бошанд аз ҳолоти эшон рамзӣ чанд шунидӣ ; аммо толибӣ ки баталабу ҷаду ҷаҳди худро бадви расонад ва аз худ бадв расад шмҳ‬оӣ низ бибояд гуфтан ва он дар ин ҳадис дарҷ бошад ки « إни ллаҳи тсъаҳи втсъини хлқои ман тхлқи бўоҳди минҳои дахли алҷнаҳ » . Онкасӣ ки беталаб , ӯро бмтлўб расонанд чанд тафовут бошад бо толибӣ ки баталаб ӯро , агар тавфиқ ёбад , бмтлўб расонанд .

Дариғо он шаб ки шаби одина буд ки ин калимоти минўштм , баҷоеи расидам ки ҳарчӣ дар азалу абад буд ва бошад дрҳрФ алиф бидидам . Дариғо касе боистӣ ки фаҳм кардӣ ки чаҳ мегӯям !

Он толибон ки матлӯб бошанд ҷумлаи асрору улӯм дар таии алиф « ?илам » бенанд . Ибтидои эшон , ин исм бошад ки « أллаҳ » то мқлўб шавад чунонкӣ ҳеҷ намонад магар « ҳў » чунонкии ибни аббосро бпрсиднд ки аллоҳ чаҳ маънӣ дорад ? гуфт : « аллоҳи ибораи ани алҳўиаҳ » . Толибии дигарро мқлўб шавад ибтидоӣ « أлҳодӣ » буд . Ҳидояти кашиши сар бар занад « вإни ттиъўаҳи тҳтдўо » аз ин бошад . Пас аз ин , сабр рӯй намояд ки « валави أнҳми сбрўо ҳатто тхрҷи إлиҳми ?лаккони хирои ?лаам » ин маънӣ бошад . Пас « أлбдиъ » рӯй намояд . Ъломот « нъми алмўлии внъми алнсир » рӯй намояд . ӯро биҷой расонанд ки « أлбоқӣ » ӯро низ наът шавад . Пас аз ин , ӯро халъат диҳанд ки ӯ бидонад ки « أлўорс » чаҳ бошад . Пас « أлршид » рӯй намояд . Пас « أлзор » ӯро зрӣ ҳосил гирданд . « أлноФъ » ӯро марҳамии бунаад . « أлмқст » дар ин мақоми бидонад ки чаҳ буд . « أлммит » ӯ рорўии намояд . « أлҳӣ » ӯро зинда гирданд . « أлнўр » ӯро мунаввар кунад . Зинҳор то чаҳ фаҳм кунӣ аз ин ҳиҷобҳо ки гуфта мешавад ! « أлмбдии алмъид » дар ин мақоми ибтидо ва интиҳои ӯ рӯй буии намояд . « أлзоҳри алботн » ӯро ҳам зоҳир ва ҳам ботини бкмоли расонад . « أлсмиъи албсир » ӯро шунавоу биноӣ ҳақиқат гирданд . Ин ҳар якеро мқомист ва муттаҳид нест . « أлҷбори алмткбр » ӯро паст ва нест кунад . « أлмؤмни алмҳимн » аўроҳст кунад . « أлқдўси ассалом » ӯро перӣ ва тарбият кунад . « أлсмд » ӯро якто кунаду онгоҳ ӯро қабул кунад . « ҳў » ӯро бар тахти аллоҳ ва илоҳят бинишонад . Доира « ҳў » ӯро бо паноҳ иззат гирад .

Сухани он бузурги ӣнҷои вайро рӯй намояд ки мурӣд ӯро савол кард ки шайх ту кист ? гуфт : أллаҳ ; гуфт : ту кистӣ ? гуфт : аллоҳ ; гуфт : аз куҷое ; гуфт : аллоҳ . Он дигар низ магар аз ӣнҷо гуфт чун аз вай пурседанд ки азкҷои ми‬оиӣ ? гуфт : « ҳў » ; гуфтанд : куҷо мерӯй ? гуфт : « ҳў » ; гуфтанд : чаҳ мехоҳӣ ? гуфт : « ҳў » ; ту аз ин олам чаҳ хабари дорӣ ? ! аз ин мақом то бидонҷо ки нури Мустафо - алайҳи ассалом - аст чандонаст ки аз савод то баёз ва ё аз ҳаракат то сукӯн . Ҷумлаи рўндгони бшхсӣ расидаанд ки қиёму олами малик ва малакӯт бадваст . Баъзе нури Аҳмадӣ донистаанд ва баъзе ҷамоли самадӣ .

Ҳамгинони айн алқзоаҳ набошанд ки дар иззати доира « ҳў » мустағриқ бошад ки ҷаҳониро бҳмоити ҳмои самадят хлътҳо бахшанд бъдмо ки ин бечораи худ дар ҳимояти иззати он девонааст ки « أлсбёни измўнаҳи болҳҷораҳ » дариғо « إнии лأҷди нафаси арраҳмони ман қабл алимн » бтъриФ ӯ гувоҳӣ медиҳад ҳамоно ки аз он девона шуд ки ҳушёри омада буд . Девонагии ӯро аз ҳамаи мавҷӯдот пӯшида гардонид . Анбиё - алайҳими ассалом - брсолту фоида ғайриӣ машғӯл шуданд ; аўрогФтнд : бо мо мувофиқат кун ва моро бош муҷаррад ; аммо ҳамоно ки ишқи Увайс бо сӯрат байнон мегуяд :

Ёдгори шайхи Аҳмади мост - қудси аллоҳи сира - .

Аммо эй дӯст дар рисолаи азҳўии магар ки нхўондҳ‬оӣ ки Абӯсаиди абўолхир - рҳмҳоллаҳи алайҳ - пеши буъалӣ сино навишт ки « длнии алии алдлил ; Фқоли алрӣиси أбўълии фии алрсолаҳи алии тариқи алҷўоб : أлдхўли фии алкФри алҳқиқии волхрўҷи ман алإсломи алмҷозӣу أни лотлтФтإлои бмои кони вроءи алшхўси алслосаҳ ҳатто ткўн мусалламан вкоФро , вإни канти вроءи ҳозои фалсати мؤмнои влокоФро , вإни канти таҳти ҳозои Фأнти мушрики мусаллам ,у إни канти ҷоҳлои ман ҳозои Фإнки тааллуми أни лоқимаҳи лаки влотъдки ман ҷумлаи алмўҷўдот » . Шайхи Абӯсаид дар масобиҳ меорад ки « أўслтнии ҳзаҳи алклмоти إлии молоأўслнии إлиаҳи умри моءаҳи أлФи санаи ман алъбодаҳ » . Аммо ман мегӯям ки шайхи Абӯсаид ҳануз ин клмотрои нчшидаҳ буд ; агар чашида будӣ ҳамчинонкии буъалии вдигрон ки мтъўн бегонагон омаданд , ӯ низ мтъўну сангсор будӣ дар миёни халқ , аммо садҳазори ҷони ин муддаии фидои он шахси бод ки чаҳ парда дарӣ кардааст ва чаҳ нишон додааст роҳ бероҳиро ! дарунам дар ин соъати ин абёт иншоад мекунад ки тақвият кун ба тарҷумаи сухани мтъўн омадани буъалӣ ; гӯши дор :

Неки ми‬шнўӣ ки чаҳ гуфта мешавад ? эй фалсафии чгўиӣ ? ! ин калимот на калимот фалсафааст ? ҳарчӣ на чун ин калимот фалсафа бошад , ҷумлаи музмаҳил ва ботиласт . Аммо эй дӯст агар хоҳӣ ки ашколи ту тамом ҳал шавад бдонкаҳ ҳар мазҳаб ки ҳаст онгоҳи муқарари вай собит бошад ки қолабу башарият бар ҷой бошад ки ҳукми хитобу таклиф бар қолабасту марду башарият дар миён бошад ; аммо касе ки қолабро боз гузошта бошад ,у башарият афканда бошад ва аз худ берун омада бошад таклифу ҳукм хитоб бархезаду ҳукми ҷону дил қоим шавад . Куфру имон бар қолаб таъаллуқ дорад . Онкас ки « тбдли алأрзи ғайри алأрз » ӯро кашф шуда бошад , қалами амрўи таклиф азу бардошта шавад « лӣси алии алхроби хароҷ » . Ва аҳволи ботин дар зери таклифу амр ва наҳй наёяд .

Дариғо аз равишҳоу аҳволи дарунӣ , чаҳ нишони тавон додан ! аммо худ дониста бошӣ ки равишҳо бар як ваҷҳ нест яъне равиш ҳар раванда бар навъе дигар бошад ,у аҳволи сулӯку тараққӣ ӯ аз дайгарӣ муғойир бошад : Маслан бошад ки мурӣд баҷое расад ки аҳволи дарунӣ ӯ варои тариқ пер бошад , ва ӯро аз ваҷҳеи дигар муяссар шавад . Пас аҳли сулӯкро чандон мақомот ва равишаст ки мумкин набӯд бо ҳаср ва ъад овардан . « вмои иълми таъвилаи إлои аллоҳ » ӣнҷо , баён « вмоиълми ҷунуди рбки إлои ҳў » мекунад . Пас мумкин набӯд сулӯк ҳар якро ъад тавон кардан ; чун аҳвол ҳар яке мухталиф омад , онрои ҳаддии муайяни нбошдўи онро дар олами амр ва наҳй худ наёваранд .

Дариғо дар олами шаръии шахси қолабӣ дар ҳамаи умр бар як мақом ки он башариятаст , қарор гирифта бошад ; аммо шахси рӯҳӣ дар ҳар лаҳза бошад ки чанд ҳазор мақоми мухталифу аҳвол мутафовит бинад ва бозпас гузорад . Пас он шахс ки чунин бошад ӯро дар як мақом ки шаръ бошад чун тавон ёфт ? ! шахси қолабро бо ҷумлаи як ҳукм доданд ; ҳама дар ҳукми шаръӣ баробар омаданд ва дар ҳукми шаръӣ яксон шуданд .

Аз Мустафо - слъм - бишинав ки гуфт : илми фароизи нима илм бошад ; илм , бнФсаҳ тамомаст , аммо нимҳ‬ои вқсмт низ дар олам падед ояд , ҳолат дуаст : яке ҳолати зиндагонӣу дигари ҳолати марг . Ончии бзндгӣ маълум шавад , насафӣ бошад ;у ончии бмўт ҳосил ояд , насафӣ бошад . Акнӯн гӯши дор : илму маърифати ту бҷмлаҳи мавҷӯдоту бавуҷуди хештан , як тараф омад !у илми ту бадву бзоту сифоти ълияти як тараф . Пас илми фариза , илми модӯн аллоҳаст ки нисф бошад ; чун ин нисф ҳосил ояд . Он нисфи илми илоҳӣ низ ҳосил омада бошад « вълмки молами ткни тааллум » . Аз илмҳо ва маълумҳо ки тавонад хабар додани ҷузи рамзӣ ки « أлълми лоиҳли манъа » !

Дариғо илм поён надорад ва мо бпоён нахоҳем расӣдан . Ва албата мехоҳем ки мо бадв дар расем , ва нахоҳем расӣдан : на илм дорем ва на ҷаҳл , на талаб дорем венаи тарк на ҳосил дорем венаи биҳослӣ , на мастем ва на ҳушёр , на бо худем ва на бо ӯ . Аз ин сахттар чаҳ меҳнат бошад ! гӯйӣ кӣ бошад ки аз қилу қол наҷот ёбем ? !

Дариғо чаҳ хуб беоне ин ҳадисро хостам кардан ! аммо имшаб ки шаби одина буд нуҳуми моҳи раҷаб , шайхи Абӯалии омулӣ - мдоллаҳи умра - гуфт : имшаби Мустафоро - слъм - бихоб дидам ки ту айни алқзоаҳ ва ман , дар хизмат ӯ мирФтим , ва ин китоб бо худ доштӣ . Мустафо - алайҳи ассалом - аз ту пурсед ки ин китоб бо ман намой . Ту ин китоб бовай намӯдӣ . Мустафо - слъм - ин китобро гирифт ва гуфт туро , ки бостини ман на . Ту ин китоби бостини аўнҳодӣ . Гуфт : эй айни алқзоаҳ ! беш аз ин , асрор бар саҳро манеҳ , ҷонами фидои хоки пой ӯ бод ! чун бигуфт ки беш аз ин , асрор бар саҳро манеҳ , ман низ қабул кардам . Аз гуфтан , ин соъати дасти бдоштму ҳамагии бадв машғӯл шудам то худ кӣ дигар бор бифармоед :

Бош то бъолми ман рисӣ ки заҳмати башарият дар миён набошад ки худ бо ту бигӯям ончӣ гуфтанӣ бошад . Дар олами ҳуруф беш аз ин дар иборат натавон овардан . Кӣ бошад ки аз идбор худ барраем ? ! ва ҳануз давраст ворҷу ки ани қариб муяссар шавад « Фإни тўлўои Фқл : ҳасбии аллоҳи лоإлҳإлои ҳўи алайҳи таваккулати вҳўи раби алърши алъзим » .