Бдонкаҳ дар ҳақи сӯрати байнону зоҳири ҷӯён бо Мустафо - слъм - хитоб ин омад : « втроҳми иизрўни إлик ва ҳам лоибсрўн » . эй азиз ми​ гӯям : магари ин оят дар қуръони нхўондҳ​ эй ва ё ншнидҳ​ эй ки « қади ҷоءкми ман аллоҳи нуру китоби мубин » ? Муҳамадро нур мехонду қуръонро ки калом худост нур ми​ хонд ки « вотбъўои алнўри алзии анзли маъаа » . Ту аз қуръони ҳуруфи сиёҳии ми​и бинӣ бар коғази сифед , бдонкаҳи коғазу мидод ва сатрҳо нур нестанд , пас « алқуръони каломи аллоҳи ғайри махлуқ » кадомаст ?

Халқ аз Муҳамади сӯратӣу танӣу шахсеи диданд ,у башару башариятӣ ба бинандагони ми​нмўднд ки « қул إнмои أнои башари мслкми иўҳии إлӣ » то эшон дарин мақом гуфтанд ки « вқолўои молҳзо алрасул иأкли алтъому имшии фии алأсўоқ » . Аммо ӯро бо аҳли басират ва ҳақиқат намуданд то бҷону дил , ҳақиқат ӯ бидиданд . Баъзе гуфтанд : « аллоҳами алҷълнои ман ИМАи Муҳамад » , баъзе гуфтанд : « аллоҳами лотҳрмнои ман сҳбаҳи Муҳамад » ва қавмӣ гуфтанд : « аллоҳами арзқнои шФоъаҳи Муҳамад » . Агар дар ин ҳолат ва дарин мақоми вилоят ӯро башар хонанду ёўиро башар донанд , кофар шаванд . Бар хон : «у қолўои أбшри иҳдўннои ФкФрўо » товӣ баён кард ки « лсти кأҳдкм » .

Ва ҳақиқати қуръон ки сифат муқаддасаст мақруну манӯти дилҳои анбиёу аҳл вилоятаст ки ҳиўаҳи ин фурқат бидон омад . Он дар китоб нест ва ҳам дар китоби ми​тлб . « мо байни алдФтини каломи аллоҳ » ҳар ду тараф гирифтааст . Аммо толибони қуръонро дар китоби бадишони нмўдҳ​онд ки « إни ллқрони зҳроу бтнои влбтнаҳи бтнои илои сабъаи أбтн » гуфт . Ҳар оятиро аз қуръон зоҳирӣ ҳаст ва пас аз зоҳири ботинӣ то ҳафт ботин . Гирам ки тафсири зоҳирро касе мадрак шавад , аммо тафсирҳои ботинро ки донист ва ки дид ?у ҷой дигар гуфт ки : « أнзли алқуръони алии сабъаи أҳрФи кулҳо шоФи коф . » арӯси ҷамоли қуръон чун худро боҳилли қуръони намояд , бҳҳФти сӯрати асари бенанду ҳамаи сӯратҳо бошаффофи тамом . Магар ки азинҷо гуфт : « أҳли алқуръони أҳли аллоҳу хостаҳ » ки чун мақарии бктоб « въндам алкитоб » расед бмъонӣ қуръон бирасаду ҷамоли партави қуръон ӯро чунон аз худ маҳв кунад ки на қуръон монад ва на қорӣ ва на китоб балки ҳамаи мқрўء буду ҳама мактуб бошад .

Аммо мақсӯд онаст ки бадоне ки ҷузин башарияти ҳақиқатии дигар , ва ҷузин сӯрати маънӣии дигар , ва ҷузин қолаби ҷонӣу мағзии дигар ва ҷузин ҷаҳони ҷаҳонии дигар .

أмои оят « ва мо минҳои إлои ?лаи мақоми маълум » баёни вшрҳи ин ҳама кардааст ; « валлоҳи фазли бъзкми алии баъзи фии алрзқ » узри ин ҳама бхўостаҳаст ; « тлки алрсли Фзлнои бъзҳми алии баъз » падед кардааст « вФўқи кули зии илми алӣам » зоҳир шудааст . Ин ҳама чист ? ва чаҳ маънӣ дорад « вмои иълми таъвилаи إлои аллоҳу алросхўни фии алълм » ? ин таъвил ки худо донаду росихон дар илм . Росих дар илм кадом бошад ? бархон : « бали ҳўи оёти байноти фии судӯри аллазӣнаи аўтўои алълм » . Ин садр куҷо талабанд ? « أФмни шарҳи аллоҳи садраи ллосломи Фҳўи алии нури ман рабаи Фўили ллқосиаҳи қлўбҳм » . Ин нури куҷои ҷӯянд ? « إни фии злки лзкрии лмни кони ?лаи қалб » ! гуми роҳро ин ҳамаи гуму роҳнамоиро ин ҳамаи пайдо шудаасту зи баҳр ин гуфт Мустафо - слъм - : « إни ман алълми кҳиأаҳи алмкнўни лоиълмаҳи уламои алои алълмоءи биллоҳи Фإзои нтқўо ба лами инкраҳи إлои аҳли алғраҳи биллоҳ » .

Илмҳо се қисм омаданд : қисми аввали илм банӣ одам омаду қисми дувуми илми Фариштагону қисми сеюм илми махлуқоту мавҷӯдот аммо илми чаҳорум илм худост таъолӣу тақаддус ки илми макнуну мхзўни ми​хўоннди пас илми макнуни ҷузи олами худо кас надонад ва надонам ки ҳаргизи донстҳ​оӣ ки олам худо кист ? « атлбўои алълму луи болсин » туро бичину Мочӣн бояд рафт , онгоҳ « уламои умматии кأнбёء банӣ إсроӣил » биёбӣ .

Бар кадоми роҳ ми​боид рафт ? бар роҳи амал , амали тани нми​гўим бар роҳи амали дили ми​гўим ва маълумаст ки гуфтааст : « ман амали бмои илми варасаи аллоҳи илми молоиълм » .

Дариғо « кулами анноси алии қадари ъқўлҳм » пандӣ тамомаст ; أмои дарин варақҳо баъзе суханҳо гуфта шавад ки на мақсӯди он азиз буд , балки дигар аз муҳибон бошад ки вақти навиштан ҳозир набошанд , эшонро низ насибӣ бояд то напиндорӣ ки ҳамаи мақсӯди туе . Зеро ки ҳар ки чизеи шунӯд ки на мақоми вай буд вена дар қадари фаҳм вай бошад , идроку эҳтимол он накунад . Ту эй азизи пиндорӣ ки қуръон Маҷид хитобаст бо як гуруҳ ё бо сад тайифа ё бо садҳазор ? балки ҳар оятӣ ва ҳар ҳарфӣ хитобаст бо шахсе ,у мақсӯди шахсеи дигар балки олимии дигар . Вончаҳи дарин варақҳо навишта шуд , ҳар сатрии мақомӣу ҳолатӣ дигараст ва аз ҳар клмҳ​ои мақсӯдӣу Муродии дигар , ва бо ҳар толибии хитобии дигар ки ончӣ бо зайд гуфта шавад на он бошад ки бо Амр буд ,у ончӣ холид бинад бикр Маслан набинад .

эй азиз ! ту пиндорӣ ки « алҳмдллаҳи раби Алъоламин » бўҷҳл шунид , ё мақсӯд ӯ буд ? ӯ аз қуръон « қул ё аиҳо алкоФрўн » шунӯду насибаши ин буд ; аммо « алҳмдллаҳ » насиби Муҳамад буд ва Муҳамад шунид . Ва агар бовари нми​кнӣ аз умр хитоб бишинав ки гуфт : мстӣ - слъм - бо Абубакр сухан гуфтӣ ки шунидам вдонстму гоҳ буд ки шунидам ва надонистам ,у вақт буд ки нишнидам ва надонистам , чаҳ гӯйӣ ? аз умри дареғи ми​дошт ! на ҳошо ва куллан азуи дареғи нми​дошт , лекини фарзанди Тифлро ки рзиъ буд аз брҳбрёну ҳалвои шукр нигоҳ доранд ки ӯро меъда эҳтимол накунад , то расида рӯзгор шавад онгоҳи мأкўлоту машрубот музиров нашавад .

Абдуллоҳи бен аббоси ми​гўид ки агар ин оятро ки « إни рбкми аллоҳи алзии халқи алсмўоту аларзи фии сетаи айёми сами астўии алии алърш » тафсир мекунам « лрҷмтмўнии болҳҷораҳ » яъне саҳоба - разии аллоҳи анҳуам - мроснгсор кунанд . Абуҳурира - разии аллоҳи анҳу - гуфт ки агар ин оятро шарҳ кунам ки « аллоҳи алзии халқи сабъи смўот ва ман аларзи мслҳни итнзли аламри бинҳн » , « лкФртмўнӣ » , яъне халқ мрокоФр хонанд .

Абдуллоҳи бен аббоси ми​гўид : шабӣ бо алии бен абии толиб - карами аллоҳи виҷҳа - будам то рӯз , шарҳи бои бисмии аллоҳи ми​крд : « Фрأити нафасӣ колҷраҳ ъанд албҳри алъзим » . Яъне худро назд вай чунон дидам ки сабуе назд дарёии азим . Аз дарё , чаҳ бар тавон гирифт ? то сокин дарё нашӯй , ҳарчӣ ёбӣ қадре ва ҳаддӣ дорад ; млоҳ аз дарё , чаҳ ҳад ва васф кунад ва чаҳ баргирад ? ! зеро ки ҳарчӣ баргирад бози бирезад ки мақом дар баҳр дорад , аммо бар аз баҳр чаҳ хабар дорад ? « зуҳри алФсоди фии албру албҳр . Ҳарчӣ омӯхта халқ бошад бар ва барӣ бошад ва ҳарчӣ омӯхта худо бошад ки « арраҳмони илми алқуръон » . Баҳр ва барӣ бошаду баҳр ниҳоят надорад « влоиҳитўни бшиءи ман илма » .

Чаҳ ми​шнўӣ эй азиз ! шмҳ​ои азин ҳадис ки « алмؤмни мроаҳи алмؤмн » бдинҷо лоиқаст . Ҳар ки чизе надонад ва хоҳад ки бидонад ӯро ду роҳаст : яке он бошад ки бо дили худ руҷӯъ кунад бтФкру тадаббур то бошад ки бавоситаи дили худ худро бадасти орад . Мустафо - алайҳи ассалом - азоинҷо гуфт ки : « إстФти қлбку إни أФтоки алмФтўн » гуфт : ҳарчӣ пеш ояд бояд ки маҳалу муфтии он сидқ дил бошад . Агрдл фатво диҳад амр худо бошад ми​кн ; ва агар фатвои надиҳад тарк кун ,у эъроз пеш гирад ки « إни ллмлки ламау ллшитони лама » . Ҳарчӣ дил фатво диҳад худоӣ бошад , ва ҳарчӣ рад кунад шайтонӣ бошаду насиби ин ду лама дар ҳама ҷасадҳо ҳаст аз аҳли куфру ислом . Корҳои мо душвор бидонаст ки муфтии мо нафас амморааст ки « إни алнФси лأмораҳи болсўء » . Ҳар кро муфтӣ диласт ӯ муттақе ва Саидаст ва ҳар крои муфтӣ нафасаст ӯ хосрў шқӣаст ; ва агар шахсеи ин аҳлят ва истеъдод надорад ки бавоситаи дили худ бидонади дил касе дигар биҷӯед ва бипурсад ки ин аҳлят ёфта бошад « Фأсأлўои أҳли аззикри إни кантами лотълмўн : то дил ғайриӣ оина ту бошад .

эй дӯсти дилҳо мнқсмаст бар ду қисм : қисмии худ дар муқобилаи қалам аллоҳаст ки бар ваии навишта шудааст ки « кутуби аллоҳи фии қлўбҳми алоямон »у ямини аллоҳ котиб бошад ; пас ҳарчӣ надонад чун бодили худ руҷӯъ кунад бад-ӣн сабаб донад . Қисми дувум ҳануз норасида бошаду хом дар муқобилаи қалам аллоҳ набӯд ; чун аз яке ки дилаши оинау лавҳи қалам аллоҳ бошад бипурсад ва маълум кунад , ӯ аз ӣнҷои бидонад ки худоро дар оинаи ҷони пирдидн чаҳ бошад . Пер , худро дар оинаи ҷон мурӣд бибинад аммо мурӣд дар ҷони пери худоро бинад .

Ва мисоли ҳама ки гуфтам онаст ки ҷамоатӣ беморон бархезанду бензади табиби раванду алоҷи худ биҷӯянд . Табиби насхҳои мухталифи бҷҳти таскини амроз бадишон диҳад агар касе гуяд : ин ихтилофи насхҳо аз ҷаҳл табибаст ғалат гуфта бошаду ҷоҳили ин гӯянда бошад ки ин ихтилофи насхҳо ки афтод аз ихтилоф илал афтод . Пас иллатҳо гӯногӯнаст , насахт ҳамаи иллатҳо бики иллати боз додани сахти ҷаҳл ва хато бошад ; онҳо ки донанд ки чаҳ гуфта ми​шўд худ донанд .

Акнӯн иллати дайну исломи қолаби як ранг бошад . « банӣ алисломи алии хумс » худ насхҳои муайян додааст ки панҷ насахтаст ки алоҷу давои ҷумла муъминонаст ; аммо кори ботину равиши қалб , забтӣ ва андозҳ​оӣ надорад . Лоҷарами баҳри воридии перӣ бибояд ки табиб ҳозиқ бошад ки мурӣдро муолиҷа кунад ва аз ҳар дардии мухталифи дармонӣ мухталиф фармоед . Онҳо ки тарки алоҷу табиби крдҳ​онди худ он беҳтар бошад ки дар иллат фурӯ шаванд зеро ки « валави илми аллоҳи Фиҳми хирои лأсмъҳм » . Пас чун табиби ҳозиқ дар роҳи раванда бибояд , боҷимоъи машойих - қудси аллоҳи арўоҳҳм - фариза бошад ; ва аз ӣнҷои гФтҳ​онд : « ман лошихи ?лаи лодини ?ла » . Ва шайхро низ фариза буд хилофати қабул кардан ,у тарбият кардани мурӣдонро фарзи роҳ буд . Агар тамомтар хоҳӣ аз худоӣ таъолӣ бишинав ки гуфт : « ҳўолзии ҷълкми хлоӣФи фии аларзи врФъи бъзкми фавқи баъзе дараҷот » . Ва баёни хилофати ботини ҷой дигар гуфт : « листхлФнҳми фии аларзи комаи астхлФи аллазӣнаи ман қиблаам » байт :

Дариғо қуфли башарият бар длҳост ,у банди ғифлат бар фикрҳо ,у маънӣ « أФлои итдбрўни алқуръони أми алии қулӯби أқФолҳо » ин бошад . Чун футуҳи фатҳу нусрати худои таъолии даройад ки « إзои ҷоءи насри аллоҳи волФтҳ » ин қуфл аз дил бардорад . « снриҳми оётноФии алоФоқу фии анФсҳм » падедеду набот « валлоҳи أнбткми ман аларзи нбото » ҳосил шавад аз худ бадар ояд , малакӯт ва малик бибинаду малику молик алмалик шавад ки « кзлк нарай иброҳӣми малакӯти алсмўоту аларз » аз худ бадар ояд .

Исо - алайҳи ассалом - азин воқеаи хабар чунин дод ки « лоидхли малакӯти алсмўоти ман лами иўлди мртин » гуфт : бмлкўт нарасад ҳарки дубор назояд яъне ҳар ки аз олами шиками модар бадар ояд ин ҷаҳонро бинаду ҳарки аз худ бадар ояд он ҷаҳонро бинад . « أбдонҳми фии алднёу қлўбҳми фии алохраҳ » ин маънӣ бошад . Ойӣна « иълми алсри фии алсмўоти волорз » китоби вақт ӯ шавад . « ман урф нафса » ӯро рӯй намояд , « Фқди урфи раба » нақди вақт ӯ шавад . Аз « явми тбдли алأрз » гузашта буд ва « бғири алأрз » расида « раъии қалбии рабӣ » бинад . « أбит ъанд рабии итъмнӣу исқин » бичишад . Фأўҳии إлии абдаи мо أўҳӣ » башнавад .

эй азизи агрхўоҳӣ ки ҷамоли ин асрор бар ту ҷилва кунад аз одати парастӣ даст бидор ки одати парастии бут парастӣ бошад . Набинӣ ки қадаҳи ин ҷимоъа чигуна ми​кнд « إнои вҷднои أбоءнои алии ИМАу إнои алии осорҳми мқтдўн » ! ва ҳарчӣ шнўдҳ​ои азмхлўқот фаромӯш кун « бӣси мтиаҳи алрҷли заъма » . Ва ҳарчӣ шнўдҳ​ои ношнўдаҳи гир ки « лоидхли алҷнаҳи намоам » . Ва ҳарчӣ бинмоед нодидаи гир « влотҷссўо » . Ва ҳарчӣ бар ту мушкил гардад ҷузи бзбони дил савол макун ва сабр кун то рисӣ « валави أнҳми сбрўо ҳатто тхрҷи إлиҳми ?лаккони хирои ?лаам » . Насиҳати Хизр қабул кун « Флои тсأлнии ани шийъ ҳатто أҳдс лак манеҳ зкро » .

Чун вақт ояд худ намояд ки « сأрикмоётии Флои тстъҷлўн » ;у ми​тлб ки зуд биёбӣ ки « лаъли аллоҳи иҳдси баъди злки أмро » . Чун рӯй рисӣу бинӣ ;у ҳаргиз то нарӯй нарисӣ « أФлми исирўои фии аларзи Финзрўо » . « أлми ткни أрзи аллоҳи восеъаи Фтҳоҷрўои фӣҳо » амраст бар сайру сафар ; агар равиш кунӣ аҷоиби ҷаҳони бинӣ дар ҳар манзилӣ « вмни иҳоҷри фии сиблати аллоҳи иҷди фии аларзи мроғмои ксирои вусъа » . Дар ҳар манзилии туро пандӣ диҳанду пандгирӣ « Фзкри Фإни аззикрии тнФъи алмؤмнин » .

Ин ҳмҳоитҳои ҷуз бмсл ндонӣ ки « мисли алҷнаҳи алтии въди алмтқўн » . Туро баҷое расонанд ки садҳо ва кӯҳҳо чун пашм рангин шавад « вткўни алҷболи колъҳни алмнФўш » . « إни иأҷўҷу моҷўҷи мФсдўни фии аларз » туро бинмоӣанд . Бадоне ки ин ҳама дар тани одамии кадоми сФтҳост ? пас даҷол , ҳоли нафаси аммораро дарёбӣ « أъдии ъдўки нФски алтии байни ҷник » . Пас « ҷазбаи ман ҷазбот алҳақ тавозии амали алсқлин » даройад ва туро бимиранд ва фонӣ кунад ки « ман أроди أни инзр إлӣ мет имшии алии ваҷҳи алأрзи Флинзри إлии ибни абии қҳоФаҳ » . Пас зиндаи шӯй « أўмн кон мето Фоҳииноаҳ » . Чун боқӣ шудӣ туро бигӯянд ки чаҳ кун ва чаҳ бояд кард « волзини ҷоҳдўои Финои лнҳдинҳми сблно » . Онгоҳи туро дар бута ишқ ниҳанд ва ҳар замон гӯйанд : « вҷоҳдўои фии аллоҳи ҳақи ҷиҳода » то оташи туро сӯхта гирданд . Чун сӯхта шудӣ нур бошӣ « нури алии нури иҳдии аллоҳи лнўраҳи ман ишоء » , ва худ нури ту ботиласту нури ваии ҳақу ҳақиқати нур ӯ тохтани орад , нури ту музмаҳил шавад ва ботил гардад . Ҳамаи нур вай бошӣ « кзлки изрби аллоҳ алҳақу алботли бали нқзФ алҳақ алии алботли Фидмғаҳ » .

Пас агар ҳеҷ нишоне натавон донистан « Фҳўи алии нури ман раба » худ ми​гўид ки кор чунаст ва чун бошад . Корро бош агар сари кори дорӣ ва агар на бахуд машғӯл бош . Магар ки аз зўолнўни мисрии ншнидҳ​оӣ ки чаҳ гуфт : « إни қудрати алии базли алрўҳи Фтъоли вإлои Флотштғли бтрҳоти алсўФиаҳ » . Агар барги он дорӣ ки аввали қадам , ҷони дрбозӣ бар соз бош , ва агар натавонӣ тараоти суфиёну муҷозу такаллуфоти сӯфӣонаи туро чаҳ суд дорад ? хоҷаи Абӯалии сарахсии ин байтҳоро мабҳаси сахти ворид ва лоиқ гуфтааст дар маънии қавли зўолнўн :

Бо ту гуфтам агарчӣ мухотаби туе аммо мақсӯду фоидаи дайгарӣу ғоибӣ бар хоҳад дошт . Аз он бузурги ншнидҳ​оӣ ки гуфт : сӣ соласт ки сухан бо хдоитъолӣ мегӯяму халқи ми​пндорнд ки бо эшон ми​гўим эй азизи маъзӯри дор . Қозии фузулии ҳамадонӣ аз куҷо , ва ин суханҳои асрори азкҷо ? гӯяндаи нмидонд ки чаҳ мегуяд шунаванда чаҳ донад ки чаҳ мешунӯд !

Бисёр расоъли брўзгори дарози бқозии эмоми съдолдини Бағдодӣу хоҷаи эмоми иззуддину эмоми зиёвуддину хоҷаи комили алдўлт ва аддӣн навиштам ки муҷалладот буд , аммо ин соъати муддатии бўдкаҳи бнўштн азм надоштам ,у тақсири ми​бўду ми​оФтод . Ва чунон қасд ки дар авқоти мозии ми​бўди бмн акнӯн нми​бўд , аз баҳри онкии муддатӣ буд ки дили ин шефта аз забони ми​шнўд ки забони қойил будӣу дили мустамеъ . Дар он вақти қасду азми навиштан бисёре ми​оФтод ; акнӯн мдтист ки забонам аз дили ми​шнўди дил қойиласту забони мустамеъ . Ва ин бечораро авқоту ҳолоти булъаҷаб рӯй ми​нмоиди муддатҳо ва вақтҳо ми​бошд .

Аммо Сайидро - салавоти аллоҳу саломаи алайҳ - ҳар лаҳза ва ҳар лмҳаҳи худ ҳар ду ҳолат ки гуфта шуд будӣ . « вмои иитқи ани алҳўии إни ҳўإлои ваҳии иўҳӣ » хабари даҳ ин маънист . Чун хостӣ ки забонаш аз дили шунӯд . Гуфтӣ : « أрҳно ё балол » моро аз худии худ соъатӣ бо ҳақиқати даҳ ; ва чун хостӣ ки дили мустамеъ забон бошад , гуфтӣ : « клминӣ ё ҳумайро » эй ъоӣшаҳи марои соъатӣ аз ҳақиқати бохуд даҳ ,у маро бо худор ; то ҷаҳонён фоида ёбанд , то ваии иборати ми​кнд ки « беъсати лأтмми макорими алأхлоқ » .

Ин худ рафт , мақсӯд он омад ки ончии он азизи бузургвори нукта чанд дархост кард бар тариқи савол , дар ҷавоби он дастурӣ бо ниҳоду ҳақиқати худ барадам ,у ҳақиқатаму ниҳодами дастурӣ бо дили бараду дилами дастурӣ бо ҷони Мустафо - алайҳи ассалом - барад ,у рӯҳи Мустафо аз ҳақи таъолӣ дастурӣ ёфту дилам аз рӯҳи Мустафо - слъм - дастурӣ ёфт ; ҳақиқатами аздл дастурӣ ёфту забонам аз ниҳоду ҳақиқатам дастурӣ ёфт .

Пас ҳарчӣ дар мактуботу амолии ин бечораи хуонеу шинавӣ аз забон ман нашунида бошӣ , аз дил ман шунида бошӣ аз рӯҳи Мустафо - алайҳи ассалом - шунида бошӣ ; ва ҳарчӣ аз рӯҳи Мустафо - алайҳи ассалом - шунида бошӣ аз худо шунида бошӣ ки « моинтқи ани алҳўии إни ҳўи إлои ваҳии иўҳӣ » . Баёни дигар « ман итъ алрасул Фқди атоъи аллоҳ » . « ани аллазӣнаи ибоиъўнки إнмои ибоиъўни аллоҳи яди аллоҳи фавқи أидиҳм » ҳамин маънӣ дорад . «у исأлўнки ани алрўҳи қул алрўҳи ман амри рабӣ » манбаи ин ҳама шудааст . эй азиз « лақади кони фии қссҳми ибраи лоўлии алأлбоб » إзнӣ ва густохӣ додааст бсхни гуфтану воқеаи намӯдани перони бомридон « вукалои нақси алейк ман أнбоءи алрсли монсбт ба Фؤодк » гуфт : мо қсҳонбёу русул бар ту михўониму мақсӯд аз он ҳамаи орому осоиши дили ту миҷўиим .

Чун ҳол чунин омад ки гуфтам ман низ чунонкӣ ояд гӯям , ва аз ончӣ диҳанд бмни ман низ зубда бар хон китобати нуҳум ,у тартиб нигоҳ натавон дошт ки солики равандаро агар мтлўн буд ва дар тлўн бимонад мутаваққиф шавад ва сокин гардаду сухани гуфтани ҳиҷоби роҳ ӯ бошад аммо агар сухан гуяд ва агарна брчаҳ хатар бошад ! аммо тартибу назму иборат дар кисватӣ зеботар натавон овардан . Ин ҳануз насиб хос бошад « ман урфи аллоҳи кули лисона » ҳамин маънӣ бошад . Ин сухан ҳануз таҳқиқ ва ҳикмат набошад . Аммо хоси алхоси худ расида бошад ва ӯро бо худ ндиҳанд , ва агар диҳанд рӯзгори баҳисоби гзорндўи худ баҷое боз намонад ки онгоҳ аз он васф кунад . Мақом бениҳоят дорад , агар дастурӣ ёбад аз худо бо аҳлон , суханҳои чанд аз баҳри иқтидоу аҳтдоӣ мурӣдон бигӯеду тартиби нигоҳи натавонади доштан .

Аммо асли сухани сахти қавӣ ва барҷоӣ бошад аммо ҳар касе худ фаҳм накунад , зеро ки дар кисватӣ ва иборатӣ бошад ки аёни он дар айн ҳар касе наёяд . Дарин мақом « ман ърФоллаҳи толи лисона » буд ки чун худро ғоиби байнам ончӣ гӯям марои худ ихтиёр набошад , ончии буқат ихтиёр диҳанд худ навишта шавад « валлоҳи ғолиби алии амра » яъне бар амри ибода « иФъли мо ишоءу иҳкми мо ирид » валлоҳи алҳодӣ .