Бисмии аллоҳи арраҳмони арраҳим

Сбҳонки лооҳсии сноءи алейк азнти комаи аснити алии нФск , зоти воҷиби айн камоласту васфи имкони нақсу вабол , мояи нақси худ чаҳ донад ки аз олами камол сухан ронад , бандаи нафасро нзибд ки бар ҳазрати қудс сано хонд . Маъонӣ чанд ки дар тай лафз оянд ва аз табъи блҳзи гроинд , ғояти хаёл инсонӣаст на болиғи санои раббонӣ . Табъи ноқис чаҳ зояд ки наъти камолаш тавон хонд на ваҳму хаёл , нутқи қосир чаҳ гуяд ки ҳамду сипосаш тавон гуфт на ваҳму қиёс . Пои дониши куҷоу пояи ситоиши натоиҷи хаёли куҷо ?у мъорҷи камоли ақли башари маҳҷӯб ва маҳбӯсасту зоти худои маъқӯл ва маҳсус нест . Агар аз маҳбаси табъи бхлўти ғайби роҳ будӣ ё дидаи ҳис бар манзари қудс назар гушӯдӣ , шоистии роҳи ирфон рафтану наъти яздони гуфтан . Вале акнӯн ҷои шарм ва инсофаст ки дар маҳбаси табъу ҳис бо ин қувваи ақли вФкри дафтари ҳамду шукри гушӯда , нутқи абкм дар баёни орему калаки абтар дар бенон . Ҳамди аҳади бФкр ва хирад гӯйему шукри нъми бнўки қалам .

Ҳайҳот ! ҳайҳот ! на дар олами нақсу айби олами сари ғайб тавон шуд , на нодидау ношинохтро васфу наът тавон гуфт . Нахусти тамҳиди маърифат бояд , он гоҳи тақдими Муҳамадат шояд , ки зот бе чунро бФкру дониш сутудан ё бнодонии даъвии маърифати намӯдан чунонаст ки мзкўму зрир аз бадари муниру машку абири сроиндўи меҳри равшани вътр гулшан ситоянд . Зиндонии обу хокро бо олами ҷони пок чаҳ корасту аъамӣу мзкўмро бо маръӣу мшмўм чаҳ бозор ? таъолии шонаи ъмои иқўлўн .

Аҷз аз ҳамди айн Муҳамадатасту иқрори бҷҳли ғояти маърифат .

Ҳазратиро ситоиш сазаду парастиш бояд ки дар наъти вуҷӯду шарҳи шуҳудаш аз аҷзу қусӯр гзирӣ нест ва дар қудси ҷамолу ъзи ҷалолаши шабиҳу назирӣ на .

Вуҷӯдӣ бе чун ва чанд , мубарро аз мисли ва монанди , барӣ аз шабаҳу анбоз , бар , аз анҷому оғоз , на кас донанда ӯст на чизе монандаи ӯ . ЛоиФорқаҳи алхири лоиқоси болғири лӣси кмслаҳи шийъу ҳўи алсмиъи албсир .

Айни вуҷӯдаши нафас вуҷуб шуду анҳои адам аз ӯ мслўб ; то ҳақиқат басита омад . Таъолии шонаи ани злки бали аҳоти уламоу қдрои вҳўити муҳӣта . Нақси имкон бо камоли вуҷуб муқобил афтод то салб нақоис карду сабти хасоис .

Лами яладу лами иўлди икни ?лаи кФўои аҳад .

Ва чун ҷумлаи сифоти хуб аз нашъати вуҷуб буд худ бзотаҳи айн сифот шуду ҷомеъи ҷамеъи камолот , Фҳўолълми каллаи волқдраҳи кулҳо .

Илмаши тақозоӣ маълӯмот намӯд , олами сифот падед оварад , маънии қудрат буруз кард , пас аз таҷаллии зот дар ойинаи сифоти ҳақоиқи сӯрати асмоءи ҷилва гар гардид .

Ҳўолоўли волохру алботну аззоҳир . Зотши айн вуҷӯдаст , ғайбаши айни шуҳуди ҷилваи камоли ваҳдат аз ишваи шуҳуд касратасту қавоми нафаси касрати бдўоми зоти ваҳдат , арши рҳмн бар қувоем арбъ қарор гирифт , нури яздон аз ҳёкли имкон зуҳӯр ёфт . Арраҳмони алии алърши астўӣу ҳўи болоФқи алоълӣ , аз итлоқ бтқиид омад , аз иҳота бтҳдид расед , насими файз аз мҳби фазл дар ҷунбиш афтод , шуъоъи вуҷӯд бар биқоъи шуҳуд тобиш гирифт , аволими амри вхлқ пайдо шуд , ҳақоиқи ҷузву кули ҳувайдои гашт . Алолаҳи алхлқи воломри Фтборки аллоҳи аҳсани алхолқин .

Гавҳари ақл аз олами амр падед овараду мояи нафас аз сояи ақл шуҳуд ёфт , табъи зилл нафас шуд ҷисм аз табъ ҳосил омад . Табоиъи аҷсоми бҳкми зарурат аз ҳиўлии всўрт таркиб ёфту аволими эҷоди бад-ӣни вазъи услуби назму тартиби пазируфти қавси нузули бавосита раҳмат шуд қавси суъӯди бзобтаҳи ҳикмати имтизоҷи аҷсому издивоҷи табоиъу аҷроми мунтаҷи маволеди се гона шуду мӯҷиби интизоми замона . Пас аз ҷумлаи маволеди слоси ҷинси ҳайвони акл аҷнос шуд ки қувва эҳсос дошту навъи инсони ашрафи анвоъи гашт ки иллати ибдоъ буд .

Ва болҷмлаҳ чун иродаи азалии барин буд ки нахли имкон бабор ояду боғ кайҳон биорояд , ҳақиқати инсонӣ мавҷӯд карду канзи махфии машҳӯди гашт ва ӯ худ вуҷӯдӣ қобил омад мадраки куллиёт , ҷомеъи мутақобилот ки махзани асрори ғайб ва шуҳуд шуду матлаъи анвори қудс ва инс гардид .

Олами кабӣр дар ҷурм сағир ниҳоданду нақши қазоу тилисм тақдир карданд , ойинаи сифот камол гардид вгнҷинаҳи ҷамолу ҷалоли ишваи ҷамолаши раҳбарӣ ва пишўоӣӣ шуд , ҷилваи ҷалолаши сарварӣу подшоҳии гашт раҳ барон поки бъолми хок ташриф доданд . Сарварони малики бърсаҳи даҳр қадам ниҳоданд , пешвоёни ҳодии роҳи дайни гаштанд , подшоҳони ҳомии халқи замин . Баҳри сӯи ғулғул ҳидоят андохта шуд ва ҳар ҷои рояти ҳимояти афрохта ва дар ҳар аҳду асри ҳам чунон пишўоӣии халқи хоси пайғамбарӣ буду посдории малик бо хдиўӣу сарварӣ ; то анўбти набуввати бхўоҷаҳи коӣтоту ашраф мавҷӯдот раседу иллати халқи кайҳону маънии ганҷи пинҳон ошкор гардид , даври олам ки дар аҳди одами бимасобаи ниҳолии тоза буд умрӣ дар мнҳл нашав , қомати рушди биФрохту пояи бех ва бен қавии сохт то шохи шиква дар кохи шуҳуди бгстрду ғсни намо бар авҷ само баркашид ва чун вақт он расед ки миваи зеб вФр диҳаду равнақи брку брФзоиди аҳди ҷаноби хотам буду фасли баҳори олам .

Раҳ барон пеш ки роҳи ойину кеши бхлқ ҷаҳон намуданд бмнзлаҳ пешкорӣ буданд ки тамҳиди қудум султон кунаду танзифи бисот айвон диҳад , пас чун пешгоҳ пероста шуду маснади тоҷ вагоҳ оростаи гашт , хусрави малики ҳудоу партави нури худоу хоҷаи арзу самоу сарвар ҳар ду сарои Муҳамади Маҳмӯди Мустафои алайҳи олоФи алтҳиаҳу алсноء ки меҳтар пешвоёнасту раҳбари раҳи намоёну султони анбиёии русулу солори ҳодӣони сблу мабъус бар ҷину инсу ҷузву кул , пои футувват бгоҳ набуввати ниҳоду маснади рисолати бқдм ҷалолат биёрост . Даври ҷаҳон дар аҳди Саидаши ҳад камол дошту ҷумлаи зарроти кун , аъам аз неку бади чунон дар ҳади худ такмили саодату ттмим шақоват карда буданд ки тақдими ислоҳу тарбият , ҷузи бавуҷудии атуму акмалу шуҳудии аҷалу аҷмл , сӯрати нмибст . Лоҷарами ҳикмати хдоӣӣу раҳмати кбрёӣӣ мқтизӣ шуд ки хоҷаи гетии худ бмлки хеш гузар кард ва бар ҳоли раияти назар . Ҳазраташи ҳуҷҷати қотеъа буду ҳақиқати ҷомеъау раҳмати оммаи вклмаҳи тома ; подшоҳии зоҳир бо пишўоӣии ботини қарини сохту раёсати набавӣ бо сиёсати хусравӣ ҷамъ фармуд . Расми дўӣии вҷдоӣӣ ки аз дербози мобайни ҷанбаи ҷалолии ҷамолӣ буд барандохт . Қаҳраши айн раҳмат шуд вмҳрши маҳзи ҳикмат . Лутфу хашмашро маънии яке буд ва басӯрат фарқи андакӣ . БнФси тоҳир дар малики зоҳир , салтанат адл кардӣу бҳкми ботини тарбият ақл намӯдӣ ва дар ҳар ҳол аз таълими ҳукму аҳкому таҳзиби уқулу аФҳоми зоҳли набавӣ ; то қонӯни маоши вмъоду асрори ибдоъу эҷодро бошорти амр ва наҳйу далоили танзилу ваҳии таълими халқ ҷаҳон кард ва чандон ки шоисти эълони рози ниҳони мавҷҳо аз баҳри ҳақоиқ авҷ гирифт , сайлҳо аз мавҷи маориф бпо хост ки ҳар кас дар хури вусъи хеши баҳрӣ аз он бараду наҳрӣ равон кард . Кофарони палиду муъминони Саидро ки дар пояи диқ ва нақоф ғояти истеъдоду истеҳқоқ буд чунон арзаи тарбияти сохт ки ин молики дараҷот олия шуд ва он ҳолк дар коти ҳоўиаҳ . Фриқи фии алҷнаҳу Фриқи алсъир . Қавмии подоши шарӯр аз ҳиҷоб ҳузур гирифтанду қавмӣ бе воситаи ғайри бротбаҳи хайри расиданд ва чун ҳақи тарбият адо шуду зарфи ҷамеъи хилоиқро аз моءи муайяни ҳақоиқ дар хури вусъи ммтлии сохт , ваъдаи рӯз васл раседу навбати руҷӯъ босл омад .

Ва зон пас чанде ки хусрави боргоҳи вилоят , кишвари салтанату ҳидоят дар зер нигин дошт вмнти раҳбарӣу ҳимоят бар халқи замин ; бози салтанати ботину зоҳири маҷмӯ буду ҳиҷоби фарқи мобайни ҷамоли вҷлоли мрФўъ , валикин дар соири авқоти ҳамон модаи ҷангу ҷидол ки боқтзои зоти мобайни ин ду васф буд авд намӯда , санги тафриқа дар миён афтоду раҳмати ҷамолӣ аз стўти ҷалолӣ бар карон шуд , чаҳ то мавкиби шарифи набувват аз соҳати дунёи бҷнт улё хиромед , асҳоби шиқоқи асбоби нифоқ фароҳам карда ҳақи хилофат ғасб карданду рояти хилофи ҳақи насб . Баъд аз он ин шева шаваму одати мазмуми чунон сорӣу соири гашт ки аъиммаи тоҳирин слўти аллоҳи алайҳими аҷмъин бо он ки шоФъи рӯз ҷазо буданду сафдари дашти ғзоу қуллоби қадару қаҳҳори қазоу итрати Мустафои су ашболи Муртазои боз ҳар як дар ҳар аҳд ки гоҳи имомати бком каромат супурданд бар ҳасби иқтизои замона аз тахти малики каронаи гузидаи бммлкти ботин иктифо карданд ва аз салтанати зоҳири ихтифо .

Нахусти ҳазрати Муҷтабои зайли тоҳир бар малики зоҳири броФшондаҳ , ҳазраташи ҳодӣ мутлақ шуду зодаи ҳинди Халифаи ноҳақ . Пас маснади хилофат аз оли толиби бадаст ғосиб афтод ва як чанд сиёсати малику раёсати нос бо оли Умияу аббос буд .

Соҳиби аҳду аср низ боқтзои ҳикмат , илтизом ғайбат фармуд , аморати имону ислом ки мироси хоҷаи аном буд малъабаи тарк втозӣ шуд вному номӯси подшоҳӣ дар варта табоҳӣ афтод , гоҳи шӯриши араб буду гоҳи фатрати аҷаму гоҳи фитнаи тарку Дайлам ; на аз шарму адаби ном ва нишон монад на аз расми каёни исмӣ дар миён . Малики аҷами роҳ адам гирифт , хайли араби ҳифз адаб накард , лашкари тарки фитнаи сутург падед оварад , ҳар куҷои саркашӣ буд даъвӣ сарварӣ кард вбҳраҳи худсарии барад ва ҳар куҷои кеҳтарӣ буд пояи меҳтарии хосту рутбаи бартарии ҷуст . Мардум беадабро ҳирсу тамаъ бҷоӣӣ расед ки банда чанд ғосиби малики худованди гашту чокарӣ чанд соҳиби тахт сарварӣ шуд . Нокасони чашми палид аз кӯҳл ҳаё бишустанд ва бар маснад хоҷагон нишастанд , киштии малик дар гирдоб Фтн афтоду хотами ҷам дар дасти аҳриман . Зоғу заған дар боғу чаман роҳ ёфт , даври змн бо ранҷу мҳн ху гирифт , кори гетӣ дар изтироб омад , малику миллат дар ихтилол афтод . Дидаи рӯзгор дар роҳи интизор буду шавқ ва велъ мефузуд ки бози гавҳарии ҷомеъу хилқатии комил аз олами ғайби ҷилваи зуҳӯри намояд ки бҳкми ҷомеъияту камол , низои ҷалолу ҷамол рафъ кунаду шаҳриёрии ботин бо тоҷдории зоҳири ҷамъ . Хусрави малики сӯрат ва маънӣ бошаду молики рқи днӣӣу уқбоу вориси ҳақи малику миллату боиси назми дайну давлати соҳиби тахти втоҷ каён шаваду нойиби соҳиби асру замони умрҳо саводии ин хаёли нақши замири замона буд то тири мурод бар нишона омаду ҳикмати илоҳӣ иқтизо кард ки бори дигарро бар файзу эҳсон аз баҳри фазл бе чун моя вар шаваду борони раҳмати ом бар мазраъи арвоҳу аҷсоми борад , пас тинатии шариф ки дар аҳди азал бар ваҷҳи аҷал аз моءи муайяни раҳмат бо даст ва бенон қудрат тахмир ёфта буду анвори ҷамолаш бар арши барин тофта , аз сқъи хилвати қудси бсдри маҳфили инс дар оварда , мшкўаҳи партав зотш карданду мроти олами сифот , шоҳиди қудс ки аз дидаи ғайр дар пардаи ғайб буд , ишва хўднмоӣӣ карду қомати длрбоӣии биФрохт . Раҳмати ҳақ ки аз ҷумлаи ҷаҳони чеҳра ниҳон дошт , сояи шуҳуд бар соҳати вуҷӯди биндохт . Гулшани таври гулбуни нури бпрўрд , водии эмини нахла равшан биоварад , шамъи эҳсон дар ҷамъи инсони биФрўхт , оби ҳайвон дар ҷӯй имкон биёмад , нури яздон аз арши рҳмни бтобидФи ҷинати мавъӯди шоҳид ва машҳӯд шуд . Раҳмати маъҳуди зоҳиру маълуми гашт , шаҳриёри замону замин , марзбони дунёу дайн , партави зоти ҳақ , сӯрати ҷамоли мутлақ , ояти қудси вуҷӯд , ғояти қавси суъӯд , султони анфусу офоқ , унвони мусҳафи ахлоқ , сояи лутфи худо , мояи ҷӯади вандӣ , ояи фатҳу алии фатҳъалии шоҳи қоҷр ки адл мусаввирасту ақли мунаввар ва нафас мӯеду рӯҳи муҷаррад , мақдами поки бъолми хоки ниҳода , бахти тоҷу тахти биФрохту садри ҷоҳ ва қадар биёрост .

Ҷаҳону халқи ҷаҳонро коми дил ҳосил шуд , замину даври замонро айшу тараби шомили гашт , қадари маркази хок аз авҷи торам афлок даргузашт , олами ҳису таквин бар олами қудс ва таҷред бинозед , мизоҷи замона тағйир кард , ҷаҳони хароб таъмир ёфт , чархи фартутро аҳди ҷавонӣ тоза шуд , золи гетии чеҳраи сабоҳат ғоза кард ; гулбуни даҳри гулҳои амл бабор оварад , гулшани рӯзгорро мавсим навбаҳор омад , шохи шавкат ки барг резон дошт атри безони гашт , боғи давлат ки арзаи барад буд арса вирд гардид . Домони малику миллат аз дасти ғайр дар омад , ғавғои зоғ аз саҳни боғи биФтод , боғи гули хос булбул шуду шохи сўҷои тзрў ;у ахтаронро чандон партави рўшноӣӣ буд ки меҳри рахшон фурӯғ диҳад , хусравонро чандон даъвии подшоӣӣ буд ки шоҳи гетӣ зуҳӯр кунад .

Акнӯн зевари тоҷу гоҳ , бҷлаҳи фурӯи ҷоҳ хдиўӣаст ки шоҳи ҳама оламасту моҳ банӣ одам , меҳтар хусравонасту хусрави некӯони вхўоҷаҳи тоҷдорону хотами шаҳриёрон . Даври фалак банда ӯст , ҷони ҷаҳони зиндаи бовест , матлаъи қадарро бадар тамомаст , соҳиби асрро нойиби ом ; ниёбат эмом кунад ҳаросат аном фармоед , хинги гардун ром созад , тавсани даҳр дар лагоми орад .

Ҳазраташи нусхаи сифот камоласту ҷомеъи ҷалолу ҷамол , поя сарварӣ дошт , мояи раҳи барии ҷуст , манъи андодро кард , ҷамъ аздод фармуд , мазҳари меҳр ва қаҳр шуду масдари лутфу унфу матлаъи роФту стўту мшръи неъмату нқмт , табиати даври оламро ки баъд аз Сайид банӣ одам аз ҳади эътидоли майлу инҳироф буду тадбири он бо васфи куҳулати имкон суҳӯлат надошт , бдорўҳои талху дармонҳои хушгувори чунон мавриди тнқиаҳу тақвияти сохт ки бози баҳоли аввал руҷӯъ кард равнақи шоб муваффақ ёфт , ҷанбаи ҷалолаши оташи сӯзон буду ҷанбаи ҷамолаши гулшани фурӯзон , зоти масъӯдаши навбати ҷомеъияти кӯфту давлат тобеъият ёфт ки бори дигар чун аҳди набии бози ин ду сафро бо васфи қидмат , низои ҳолати иҷтимо падед омад , қаҳру тأдибши айни лутф ва тҳбиб шуд , ҳарбу зарбаш бо ҳаламу силами мъонқи гашт . Чӯби адиб агарчӣ дарди оради айн дармонаст , доруии табиб агарчӣ талх бошад нағз ва ширинаст , сарви гулшанро абри Нитсаон бартарафи бустон ҷилва диҳад , ҷурми оҳанро путку санадон дар нору нирон садама занад , қомати сарв аз ршҳаҳи абри биболад , оҳани сахт аз садама путк бинолад ва чун неки бинии манзури мураббии кул аз ин ҳар ду якеасту мақсӯди аслии ҷузи тарбият ва тараққӣ нест .

Хоҷаи хусравон ки воқифи кана ҳақоиқасту орифи сари хилоиқи тадбири ҳол ҳар кас дар хури нафас ӯ кунад вчораҳ ҳар айбу иллати бондозаҳи заъфу шиддати намояд , аҳди маъҳудаши даври гетиро навбати камолу нуқтаи эътидол буд ки таъдили олами куну такмили оммаи хилоиқи бзоти ҳумоюнаши махсӯси гашт ва ӯ худ нирии сотиъу гавҳарӣ ҷомеъаст ки аз авҷи фарози ақл то қаъри ҳазизи ҳиўлӣ дар таҳти зилли риояту зайл ҳимоят ӯст . Низ ақлаши тулӯъии хости Фҳўли аФозл пайдо шуданд , фунуни фазойил ҳувайдо шуд , гавҳари нафасаш зуҳӯрӣ ёфт судӯру вазирон зоҳир шуданд , нуфуси дабирон комил омад , ҷавҳари рӯҳаши ҷилва инбисот гирифт , ояти ҷҳондорӣ машҳур шуд , талъати малики зодагон машҳӯд гардид . Пас ҷисми поку унсури тобнокаши оғози нашри файзу баст фазл фармуду партави тарбияти бъолми аҷрому соҳати аҷсоми андохт . Чархи атласро ки арз ақдас гӯйанд хизмати мейрони бузургу амирон сутург фармуд ки молик зимом замонанду ҳофизи ҷаҳоти ҷаҳон , хосони ҳазратро ки худоами хилвати номанд дар мақоми савобати қоим ва собит дошт ки муҳаррами ҷавор аршанду мазҳарнигору Фш .

Кайвонро тарбият ашойир дод , брҷиси тақвият акобр гирифт , баҳроми ахтари бахт таркон шуд , хуршеди чокари тахти султони гашт , тири тадбири аҳли адаби хост , Зуҳраи тартиби базм тараб дод , ки инак давраи моҳи гардуни бдўлти шоҳи кайҳони даври такмил томасту аҳди тарбияти ом , ҳикмати ҷаноби бории гавҳари вуҷӯди шаҳриёриро мояи шиквау поя камолӣ дода ки нусхаи олам кабӣрасту феҳристи китоби тақдири мукаммали анвоъи хилқату мураббии арбоби навъ , ҳама аўкласту ҷуз ӯ ҷузъ ; ҳама ӯ асласту ҷуз ӯ фаръ . Мисоли анвори меҳри барин ки ақтори сатҳи заминро аз ҳар хати шуъоъии баҳрау интифоъӣ хос диҳад , ҳар як аз аҷзои шуҳуду аъзои вуҷӯдаши аволими қудсу мшоҳди инсро баҳра ҷудогона бахшаду раҳмат Каримона бошад ҳар узваши мбдءи камол аслӣаст ва ҳар ҷузваши маншаи хавоси куллӣ , на ҳар ки мустамеъӣ фаҳм кунад ин асрор .

Камоли қудрати ҳақ аз ҷамоли талъати зотш зоҳирасту сифоту асмоӣ бе чунро ҷавориҳу аъзои ҳумоюнаш дар мақоми мазоҳир .

На ҳар ки дида муяссар шавадаш ин дидор .

Бандаи осми ҷонии Абулқосими ҳусайнии Фароҳониро бо Фқди басирату нақс табиат нишоед ки чашмӣ дар хури дидори ҷони кушояду нутқии кошифи рози ниҳон , вале чун одати бандагиро пояи аввалин нестӣ ва нобӯдӣасту пастӣ ва беҷўдӣ , шояд ки зулмати зоти худро дар шрўқи ҷалолу фурӯғи ҷамол хилофат нест , дида ҳар чаҳ бинад бнўр қудсӣ бошад на чашми ҳиссӣ ва ҳар чаҳ гуяд аз арз аъзам ояд на нутқи абкм .

Мисоли аҳли тўҳд ки зоти худро дар ҳаст ҳақ нест карда басари манзил фано расанду сармоя ғанӣ гиранд то бишорат беисмъ ояду ишорат беибср дар расад , пас ҳар чаҳ бенанди бнўр сармад бошад ва ҳар чаҳ гӯйанд на аз худ .

Ва мо интқи ани алҳўии ани ҳўи алои ваҳии иўҳӣ .

Бандаи пастро бо нисбат ҳаст чаҳ корасту пастии хокро бо ҳастӣ пок чаҳ бозор ?

Чу ӯ ҳаст ҳқо ки мо нестем . Талъати бадарро дар шаби қадар агар аҳвал ду бинад ё аъамӣ набинад аз айби ҳавл ва ъмӣаст , на нақсӣ бар бадари само .

Бо вуҷӯдаши зи ман овоз наёяд ки манам . Ин банда худ кисту моя ӯ чист ки дар аволими болоу хасоиси воло , бнФси хеш аз кам ва беш ҳарфӣ тавонад гуфт ва роӣӣ тавонад ҷуст , ифозаи зоти ҳумоюн ки монанди ашаъаи меҳри тобони хоки тираро зар кунаду санги хораро гавҳар ; аҷаб нест ки бевуҷӯдӣ чун ин бандаро ки аз хору хоку хорау хошок бе қадартар ва ночизаст дида ҷстҷўӣӣ диҳаду мантиқи гФтгўӣии кушояд ки аз сари зот нишон ҷӯяд ва дар канаи сифот сухан гуяд , кошифи ҳақоиқ осор шавад , ровии дақоиқ афъол гардад .

Фолҳмдллаҳи алзии ҳдонои лиҳозоу мокнои лнҳтдии лӯлои ани ҳдонооллаҳ .

Ва болҷмлаҳи бтрзӣ ки дар авроқи пеши тақдим зикр рафт чун ҳосили халқи кайҳони ҷилваи канзи пинҳон буд вуҷӯди масъӯди подшоҳии мазҳари сари илоҳии гашт ва бар ҳар ки ҳаст лозим афтод ки дар хури тоқату андозаи лаёқати чашми тамошо боз кунаду дасти таманнои дароз то хозини нақд ирфон шаваду воқифи ганҷи пинҳон .

Фонҳсри алхлқи фии синфин мавсуфаи бўсФин , Фриқи фии ҷинаи алҳзўру ҳзраҳи алсрўру ахрии фии съири алғёб ва ?илем алъзоб .

Раҳмати ъмими хотири ақдас ки ҳовӣ ҳар нафаси вшомл ҳар касаст ҷониби маҳрӯмон ғоиб гирифт ва инсоф фармуд ки борӣ чун ?илам маҳҷӯрӣ доранд ситам маҳрӯмӣ набенанд ва бо ранҷу азоби ғайбат дар стару ҳиҷоб хибт намонанд ; лоҷарами бомуллои китобии мубин ишорат рафт ки мавзӯи он нафаси вуҷӯд ҳумоюн бошад вдри хури аФҳоми халқ , эъломи рамз хФӣ кунаду эълони канзи махфии намояд , муҳаррамони ғофилро моя ҳуш шаваду маҳрӯмони ғоибро овезаи гӯш .

Пас ба тақдири худоӣ бе чуну ?имаии ҳазрати ҳумоюни қуръаи танзими ин ақду тақдими ин амри баноми банда ки аз Фқди бизоъат шарманда аст афтод ва аз ҳазрати аъло бшмоили хоқони вмхоили султон мавсӯм омад ва ин қитъаи ғро ки чун накҳати сабои хулду партави сабои меҳри олами ҷонро гулшан кунаду соҳати ҷаҳонро равшан . Аз бӯстони табъу осмони калаки устоди аҳду султони назм , малики ушшуарои фатҳъалии хон ки то исми сухан бар замони омадау расми сухансанҷӣ дар миёни шабаҳу мисолаш дар фазлу камол ъдимасту даҳру луад аз кФўи вуҷӯдаши ақим ; барои соли таърихи бмўқФ арз расед васияти таҳсини бпоиаҳи арш ; акнӯн бФоли неку вақти масъӯди навбати шурӯ бмқсўдаст ва инак бъўни худои вдўду фари худованди Маҳмӯди феҳристи китоби втртиби фусӯлу абвобро дар силки танзими вклки тараққӣами орем , мояи шуҳуди султонии сояи вуҷӯд субҳонӣасту зилли злилро аз шахси ҷалили маҷол тахаллуф нест ; пас чун ҳазрати қудсу мбдоклро дар зарфи таъбири нутқу таҳлили ақли зотӣу сифатӣу феълӣ ва асарӣаст ; тшбҳои болшхсу тнзҳои ани алнқси баннои ин хуҷастаи китоб бар муқаддама ва се боб шуд ки муқаддама дар шарҳи умӯрӣ чандаст ки илми он қабл аз шурӯи бмтлб барои тшхизи зеҳни толибу тасҳили дараки матолиби лозим ва воҷибаст .

Боби аввал

Дар намоиши нури вуҷӯду таҷаллии зоти масъӯд ки шорқи аноят яздонеасту шомили се ҷилваи рӯҳонӣ :

Ҷилваи аввал : дар тулӯъи нири зоту сайри мадориҷи мФорқот .

Ҷилваи дувум : дар тавваҷуҳи зоти масъӯд аз олами амру таҷреди бсоҳти халқ ва тақӣед .

Ҷилваи сеюм : дар васфи ҳиллӣау шамоили ақдасу аъзоъу ҷўоҳи муқаддас .

Боби дувум

Дар шуҳуди сифоти камолу шуъӯни ҷалолу ҷамол ки дар зайли чаҳор намоиши тароз нигориш хоҳад ёфт :

Намоиши аввал : дар илму ирфону дайну имон .

Намоиши дуюм : дар адлу инсоф ва стару ифоф .

Намоиши сим : дар ҷӯаду футуввату ҳаламу мурувват .

Намоиши чаҳорум : дар азму шуҷоату ҳзму мноът .

Дар зикри осору афъолу шарҳи ахбору аҳвол ки дар зимни ҳафт нигориши перояи ҳафт гузориш хоҳад гирифт :

Нигориши аввал : дар мўидоти толеъи ҳумоюну футуҳоти давлати рӯзафзӯн .

Нигориши дувум : дар сулӯки худованди мон бо салотини ҷаҳону мосри тоҷи бахшеу боҷи сетонеу муровидоти шаҳриёрӣу муъоҳидоти хусравоне .

Нигориши сеюм : дар хўорқи одату шўорқи съодот .

Нигориши чаҳорум : дар васфи ҳолу шарҳ хисол қувоем арзи хилофат ва дуоем қасри ҷалолат .

Нигориши панҷум : дар шарҳи ҳоли вузарои изому умарои гароаму уманои давлати ҷовиди мақом .

Нигориши шашум : дар зикри олимони одилу орифони комилу удабои аҳду шуъарои аср .

Нигориши ҳафтум : дар тафосили ҳсўну қалоъи рафеъау қусӯру биқоъи бадеъа .

Аз лавозими трсл ва таснифаст ки дар ҳар фан қабл аз иқдому шурӯ , зикри фоидау мавзӯи намоянд ва чун мавзӯи ин фани шарифи вуҷӯди масъӯд шоҳншонӣасту комаи ашрнои илайҳи мабнои ин китоб бар зикру шарҳу ҳамду мадҳи зоту сифоту афъолу осор ҳумоюн хоҳад буд .

Лиҳозо лозим омад ки фаслӣ чанд дар баёни вуҷӯду таърифи зоту тақрири соири истилоҳот марқӯм гардад .

Таърифи вуҷӯди бтолиФ ҳудӯд нишоеду исботи онро ҳуҷҷат ва бурҳон набояд , шоҳиди вуҷӯди шайдотар аз онаст ки ҷалботи ҳиҷоби пӯшаду ҷилваи сабоҳи пайдотар аз он ки муҳтоҷ Сироҷ бошад , ҳаду бурҳонро чаҳ ҳаду ёро ки бе ранги вуҷӯд беранг шуҳуд ёбанд , моҳи тобонро чаҳ ҳои имкон ки бе партави ҳўри ҷилва зуҳӯр гирад ? алғирки ман алзҳўри молиси лаки шамъи рахшон дар лайли мзлм бакор ояду ҳаду бурҳон дар амри мубҳам , гавҳар вуҷӯдаст ки дар олами шуҳуди бнФс хеш пайдосту ҷумлаи ҷаҳон аз ӯ ҳувайдо . Шуҳуд ҳар шийъи бнўр ӯасту зуҳӯр ҳар зоти бзҳўр ӯ , ҳама бо ӯ ҳастанд ва ҳар чаҳ бе ӯ нест на бе ӯ аз ҳзу расми ҳарф ва исм монад , на бурҳону далели аизоҳ сиблат тавонад , қиўми фаръу аслро бтолиФи ҷинси вФсли таъриф намӯдан бидон монад ироаи ваҷҳи сабоҳи бозоФаҳи нур мисбоҳ шаваду намоиши меҳри ҷаҳон тоб битобаш карами шаби тоб . Ъмити айни лотрок , ашаъаи меҳр тобонаст ки сартосари ҷаҳонро фурӯи гирифта , баҳри ҷоӣӣ намоиш ӯсту зуҳӯр ҳар чиз битобаш ӯ , карами шаби тоб ки бо ӯ тоб шуҳуд наёраду ҷири шаби тобиш ва буд надорад куҷои худ дар хилоли рӯзи маҷол буруз тавонад ёфт то мӯҷиб намӯд ғайр шаваду мазҳари фурӯғ меҳр гардад . Шамъ сӯзему офтоби баланд , ҳад ки бҳқиқт маҳдӯдаст куҷои таҳдеди ҳақиқат вуҷӯд тавонад намӯд ки аввалашро бдоит несту охирашро ниҳоят нау бурҳон ки ҳосили антоҷ қиёсасту сифати нассоҷи ҳавос чаҳ сон бар гавҳари баситаши шомил ва муҳӣт тавонад шуд ки аз ҳар чаҳ ҳаст аҷал воҷлӣаст ва бар ҷумлаи аъам ва аъло . Офтоб омад далели офтоб .

Фолўҷўди аҳқ ва абин ммотарӣ алъиўну ишоҳди болъёну иҷрии алайҳи алҳдўи албрҳони ФкиФи иҷрии алайҳи моҳўи иҷроау иъўди фӣаи моҳў абадана Фолҳди ҳади ман ҳудӯдау алрсми расми бавуҷудау албрҳони лоибрҳни алои бӯи алҷҷаҳи лоттқўм ало манеҳ .

Ҷумҳӯри ҳукамоу эъломи қудаморо аз лафзи вуҷӯди ду маънӣ мақсӯдаст :

Яке мафҳуми оми масдарӣ ки маснӯъи қувваи Фкросту мавҷӯди олами зеҳну дайгарии мобаҳи алтҳққи ашёъ ки маноти тосл хориҷасту милоки тҳсли созҷ .

Пас вуҷӯди бмънӣ ӯ сӯратӣ бадеъаст ки наққоши нафас аз хомаи фикри орад ва бар сафа зеҳн нагорд ва Аслан тааюни воқеъу таҳаққуқ хориҷ надорад , гавҳарии соф содаасту боби тақозои кушода , на аз худ рангӣ дорад на бо каси ҷангӣ . Мисоли чокарони мухлис ки тарки муроди хешу ҳавоӣ нафас гуфта дар остони мулӯки илтизоми сулӯкии намоянд ки бо ҷумлаи бик сон бошанд ва аз ҷумлаи бики сӯи ҳам чунон нисбати куни ом бо ҷамеъи аволими камолу нақсу маротиби Ганау фақр якеаст ва бо ҳама ҳасту бахуд ҳеҷ нест чаҳ худ бзотаҳи эътиборӣ беасласту интизорӣ бевасл .

Хилофи вуҷӯди бмънии сонӣу гавҳари бадеъи нӯронӣ ки бхўиш таҳаққуқ ёбад ва бар ҷумла тафаввуқ дорад бо лаззот баситаст ва бар кули муҳӣт , дороӣии малики куни бовесту пидоӣии нақшу лавни азу . Гоҳ дар ҳади вуҷуб вуқуф ёбад ки олами ъзу ълост ва ҳастӣ бшрти лоўгоаҳ дар бадви шумӯл шуҳуд гирад ки ҷилва лоишртасту аввали қабзу баст ; пас аз сарф ба миз хусӯс гароед ки навбати шарт шийъасту олами зилли вФӣ ;у блоҷмлаҳи ҳамли вуҷӯд бар ҳар як аз маротиби слос содиқаст ва бо воқеъу нафаси аламри мутобиқ вале мобайн ҳар як аз ин маротиби фарқ кардан воҷиб ояд ки лаълу ҳсбо ҳар дуро санг гӯйанд , дмъу саҳбо ҳар ду як ранг бошанд .

Ва ?лаи алмисли алоълии ҷумлагӣ бо ъзу ҷалолу қудси ҷамолаши аФтқор маҳзанду эътибору фарз . Ин алсонъи ман алмснўъу илҳоди ман алмҳмдўду алрби ман алмрбўбу алқодри ман алмақдур лӣси кмслаҳи шийъу ҳўолсмиъи алълим

Дар намоиши нури вуҷӯду таҷаллии зоти масъӯд .

Ҷилваи аввал : дар тулӯъи нири зоту сайри мадориҷи мФорқот .

Зот бе чун аз пардаи ниҳони ҷилва шуҳуд намӯд гавҳарии ваҳид падед омад ки зотши софи нав буд вкнҳши сарфи зуҳӯр , на ранг ва сифат дошт на ному нишон то бъолми сифот ва асмоء расед аз ҳар сифатӣ симатӣ гирифт ва аз ҳар исмии расмии бардошт , такмили хилқат аз ахлоқ илоҳӣ намӯд аъзоъу ҷавориҳ аз оёт ва мазоҳир ёфт . Қалбаши мазҳар илм шуд , садраши масдари ҳалам , чеҳраши ояти раҳмат , табъаши мояи ҳикмат . Лаъли лаб аз чашма ҳаёт гирифту пойу пай аз пояи сабот .

Ҷисми шариф аз исми латифи бардошту қаду қомат аз адл ва истиқомат ёфт . Дидагонаш аз олами нури партави зуҳӯри ҷуст , даст ва бенон аз ғояти ҷӯад , оят вуҷӯд гузид . Шоҳиди алӣ чеҳра гушӯд , тораки муборак машҳӯд шуд , панҷаи қудрат неру намӯда панҷау бозуи мавҷӯди гашт . Пардаи гӯши мазҳар самъ шуд , ҷилваи басари дидаи назар боз кард , олами амр аён шуд қувваи нутқ дар баён омад , ҳам чунин пайкари вуҷӯдаш дар мшимаҳи машйат сӯрат мегирифт ва дар аволими тсъаҳи ибдоъи сайр ва сулӯк мефармуд то таркиби аъзои тартиб комил ёфту навбати вилодат дар расед . Пас млоики муқарраб , ароики муҳаззаб мураттаб дошта машоғили нур дар маҳофили сур афрӯхта шуду маҷомеъи айш дар сўомъи арзи аростаҳи гашт , фазлу раҳмати тамҳид бисот мекарду дасти қудрати тартиб қмот медод , ҳзобри қудспарвару нишот буду аволим улувва дар ваҷд ва инбисот омад то мақдами поки ҷанин дар маҳфили қудси чунин зевари кишвар ибдоъ шуду бартар аз аҷносу анвоъ .

Пас чун вақт Фтом расед ва чун моҳ тамом гардид аз пардаи маҳди бҳлқаҳ дарс хиромеда умрӣ дар мактаби ақли кули ҳам дарси анбиёии русул буд то румуз ҳастӣ биёмухту кнўзи доняши биндўхт , сари ҳалқаи базм тақдис шуд муаллими ҷони Идрӣси гашт , донои роз тавҳид омад , бинои расми тамҳиди гашт , тайри гулшани ҷабарут буд , сайри олам малакӯт мекард .

Гоҳ дар ҳазрат зот медид ки базм хилватасту сарфи ваҳдат , ҳар чаҳ ҳаст хайраст ва ҳар чаҳ нест ғайру гоҳ бар олами зўот назар дошт ки маҷмаъ халқасту маҳфили фарқу мбдоءи роҳи сайри вмқсми каъбау дайр . Фӣҳо иФрқи кули амри ҳакими ваҷҳи ҳақоиқи машҳӯди сохт канаи табоиъ маълум кард , хавос ҳар зот дарёфт , тақозоӣ ҳар табъ бидонаст тинати хубу зишт ҷудо кард , мардуми дӯзаху биҳишт фарқ намӯд , дам бидам роҳ тараққӣ месупурду авҷ трФъ мегирифт то дар малики таҷреди ҳақи такмил адо шуду вақт он омад ки аз гулшани амри бъолм малик ояду ҳоли маънӣ дар камоли сӯрати намояд .

Ҷилваи дувум : дар тавваҷуҳи зоти масъӯд аз олами амру таҷред ба олами халқу тқииз .

Нури аввал ки аз машриқ азал битобед гавҳари шарифи ақл буд ва чун партави покаш бар соҳати вуҷӯд тобнок омад , нахуст бар ҷониби ҷаноб ҳақ дид , пас бар чеҳраи ҷамоли худ ки он ҳамаи ъзу астғноء буд ва ин ҳамаи аҷзу истидъо .

Шоҳиди ҳасан аз он машҳӯд шуд , шаҳнаи ишқи азин мавҷӯди гашт , ҳасани дилкаши одат ноз гирифту ишқи саркаши ҷониби ниёз . ДлФрибии он мавҷӯди ношикебии ин буду ҷонгдозии ин бар ишвасозӣ он мефузуд . То яке шуҳра бшидоӣӣ шуд ва яке чеҳраи бзибоӣии гушӯда , ҳасанро раъй таҷаллӣ омад ; ишқро ҷой тасаллӣ намонад . Ҷайби таҳаммул чок зад , дасти тавалло бар оварад , хост дар домани висолаш чанг занад шаҳнаи ҷалолаш бонг зад ки : аёки ани тднўи алинои Фтҳрқ , лоҷарам дар варта изтирор афтоду ҷунбишӣ беихтиёр кард ки чандини олам беқиёс аз пардаи ғайби ҷилва шуҳуд намӯд , мамолики васеъа пайдо шуду хилоиқи бадеъаи ҳувайдо ; пас бҳкми ҳакими азал , вуҷӯди хдиўии аҷал лозим омад ки аз аҳди иморати ин малику аморати ин халқ бар ояд зоти инсонро дар малики имкони қобили интихоби дида аз нашоҳ қудс барангехтанд ва бо нашава инси бромихтаҳ , аз аҷзои мухталиф маъҷун карданд ва бар ҷумлаи шуъӯноти машҳун ки аъдои қадимро ҳар чанд дар ҷои хеши ҷангу хусумат беш бошад дар ҳазрати мулӯк , ҳастӣ худро ёд раваду кӣнаи дерина бар бод . Гавҳари вуҷӯди инсони хусрави сарир кайҳон шуду муждаи ин хабар дар тамоми аволими мунташири гашт то бъолм малакӯт расед , аҳли онҷоро мстбъд омад ки ин худ анбози тӯда хокаст чаҳ сони ҳам рози олам пок гардад ? қолўо : атҷъли фӣҳо ман иФсди фии аларзи висФки алдмоءи внҳни нсбҳи бҳмдк ва нақудс лак .

Оқибати сӯрати ин ҳол бар раъии хусрави ҳасан ки соҳиби он малик буд арза карданду аўхўди ҷӯёии баҳона буд ки пардаи мастурӣ боз кунаду пардаи маъшӯқии соз , азми тамошо ҷузам карду мураккаб кибриё барнишаст , ҳамаи ҷои қатъ масолик мекарду сайр мамолик менамӯд то бсрҳд самовот расед , аксӣ аз нури ҷабинаш дар меҳр барин афтод ки хусрав сайёрагон шуду меҳтари ситорагон . Соири нуҷумро низ аз Ямани қудуми партави нурӣу ҷилваи зуҳӯрии бахшида , аз аволими фалакии бммолки унсурӣ тавваҷуҳ карду ишқи мафтӯни тоб ҷдоӣӣ наёварда шитобон дар мавкиб ҷалолаш меронад ва ин байт бар ҳасб ҳол мехонд :

Хусрави ҳасан , лашкари нози бкшўри табоиъ дар оварад ва чун бар чархи асири гузашти унсури нор аз шуълаи нозаш нишоне гирифт ки табъ воло ёфту сӯии болои шитофт . Одати сарафрозии ҷусту шеваи ҷонгзозӣ . Лмъаҳ рўшноӣӣ гузиду пртўраҳи намое .

Гоҳ дар водии таври ҳодӣ нур гардиду гоҳ дар шуълау нирони лола ва райҳон баровард , шамъро офат парвона кард , самандарро ошиқу девонаи сохт .

Пас мавкиби ҳасанро манзили сонӣ дар арсаи ҳавоӣ рӯҳонӣ шуд ва бар ваҷҳи лутф назарӣ фармуд ки ҷумларо перояи латофати гашту сармояи назофат . Риққати ҳаво аз диққати ҳўӣ ёд дод , накҳати сбҳо аз нузҳати сбӣ нишон ёфт , нисоем наҷад шумоем ваҷд биоварад , шамоили хулди хмоили рӯҳ бпираст , гоҳ аз ҷониб Яман мевазид , гоҳи накҳат перҳан мерасонад , рӯҳу райҳон бо худ қарин дошту риҳи рҳмн дар остин . Қосиди пер канъон шуду ҳомили тахти сулаймон .

Пас чун аз манзили сонии азм раҳил шуд лаҷаи жарфи фаро пеш омад ҳасани заврақи хўднмоӣӣ дар оби афканд ; оби равнақи рўшноӣӣ дар худ бидид ногаҳони қобили аксии гашт ки моя зиндагӣ шуду поя пояндагӣ дод . Ҳаёти гавҳар рӯҳ омаду наҷоти киштии Нӯҳ , гоҳи шарбат ҳаёт бахшед , гоҳи пардаи зулмоти пӯшед . Хизрро зинда ҷовид кард , Сикандарро ташнау навмеди сохт , дар тобон аз баҳр Аммон биоварад , ғиси раҳмат бар халқ кайҳон баборед . Аз он пас маҳмили ҳасани поки бмҳФли ҷурми хок дар омад , ҷаҳонии тира ва танг дид , маҷоли қарор ва диранг наёфт , Аннан азимат бартофту майл мъоўдт фармуд .

Ишқро бо хоксории нисбатӣ буд , бо хоксорон улфатӣ ёфт . Тухми ҳўӣ дар мазраъи хоки рехт , оташи шавқ дар вуҷӯд хокён зад . Ҷумлагӣ бе худ ва бе қарори бҳзрти ҳасани илтиҷои бурданду дасти дуо бар оварда , нолшӣ ошиқона карданду хоҳишии оҷизона ки : чанде дар маликашон таваққуф кунад ва қадре бар ҳолашони тлтФ .

Нози саркашро аз қабули ин хоҳиши имтиноъӣ буд , раъии хусрави ҳасани мунҳарифи сохт . Хокён дар доман тазаррӯъ овехтанд ки чун султонро азм муроҷиатасту кайҳонро ҳад мамониат нест ; борӣ аз роҳи малики мо кӯч диҳад ки бмқсд ақрбаст ва то шҳрбнди хилофати се рӯзаи масофат беш несту ҷои мхоФту ташвиш на . Ҳасанро ғарқ роФт биҷунбеду арзи заъифони пазируфт .

Рӯзи аввал ки озим наҳзат гардид , маслакии сахту манзилӣ саъб дид ки олами сангу хок буду одами ҳису идрок . На қӯт нашав ва намо дошт на нузҳати оби вгёҳи баҳри сӯ ҷилва мекард баҳри ҷо ишва месохт , на чашмии ошиқ дидор дид , на касро толибу харидор . Бурқаъ дидор гушӯд , дида бедор набӯд , талъат рухсор намӯд , мардум ҳушёр надид . Ҷумларо ғофил ва мадҳуш ёфту хуфтау хомӯш . На исмӣ аз шавқу талаб буд , на расмӣ аз ваҷди втрб .

Ҳасани арза малолат гардид , ишқи сӯрати ин ҳолат бидид , шуъла оҳӣ баровард ки дар дили санг асар карду хораро хонаи шарари сохт , ҳангомаи шавқ гарм шуд ;у дилҳои сахт нарм омад . Сахтии оҳани нармии муми гашту қӯти бозуии ишқи маълум , сутуни ҳаннонаро фиғони мастонаи омухт , пораи санги сиёҳро зинати байт аллоҳ кард . Мушти ҳсборо нутқ фасеҳ доду зикри тасбеҳи санги хорои ойина рӯй ёр шуду шоистаи акси рухсор . Ҳасани қоҳири ҷанбаи иззат зоҳир намӯд ки аз хоки зар ноб оварад ва аз хора гавҳар ноёб . Якеро маъшӯқ ҷаҳон кард , якеро махсӯси шаҳони сохт . Пас аз он ҷои мураккаби ъзи внози бкшўри намои бози рондаи нафаси наботро об ҳаёт доду фасли рабиъро нақш бадеъ бахшед .

Гоҳ бар тарафи кҳсор хайма мезад , гоҳ дар саҳни гули зор ҷилва мекард , сабзаро хуррам втозаҳ кард , лоларо сурхӣ ғоза дод . Ранги шқиқ аз санги ақиқи гарав буд , барги мино аз таври сино нишон ёфт , чашми наргис пурхумор шуд , зулфи сунбули тоби дор .

Чеҳраи гулгун аз ҷайб гулбун барафрӯхт , ҷавшани ғулғул аз ҷон булбул баровард , домани дашти бхрмну кишти бёкнд . Арсаи боғи бшмъ ва чароғ биораст , боғу бустонро ардӣ биҳишт овараду дашту ҳомӯнро буии биҳишт . Сарви мавзунро озодагии омухт , беди маҷнӯнро афтодагӣ . Шаҷарро мояи барг ва бар доду сояи зебу фар , самарро рӯзии хилоиқи сохту равнақи ҳадоъиқ . Табъи хшби таъми рутаби зод , хӯшаи ънби тӯша тараб дод . Ток модар мешуду шукри зодаи неи гашт . Себи накҳат таййиб андӯхт , нори шуъла нор афрӯхт . Норини миҷмар оташ шуд , норвани хурраму дилкаши гашт . Нафаси наботиро бҳдии поя тараққӣ дод ки нахли хушкии бқўти эъҷози забони такаллум боз карду шохи нахлӣ дар арсаи хўднмоӣии даъвӣ хдоӣӣ намӯд .

Пас рояти азми сомӣ аз кишвари номии бҷонби малики ҳайвони афрохтаи вуҷӯдӣ олӯда диду гуруҳеи осӯда , маликашони вайрону хароби ҷумлаи шан фитна хӯрду хоб . Шаҳру бозори ошуфта , кӯйу барзани норафта , ҳамаи ҷои хонаи лавс буд , ҳамаро ҳомил рўс ёфт . Лоҷарами домани пок дар кашиду бсрът барқ мегузашт , ишқ бар соқаи асокир буду сӯрат моҷаро дид ва донист ки мардуми малики қудсро бо олами луаму лавси маҷол мўонст нест ; хост то қудрати хеш зоҳир кунад , ҳасани худ комро ҷилваи хироми Рахш дар мураббаъу коси ваҳш буд ки : ногоҳ аз пай давон омад ва дар пай оҳӯон афтод , шавқу сбӣ дар ҷўқи збоءи афканд , қулӯби оромро қарор ва ором намонад , баҳри сӯ бе худ давидан гирифтанд ва аз ҳар чаҳ ҷузи дӯст рамидан .

Ҳасанро ин сифат писанд омаду дида илтифотӣ гушӯд ки чашмашони раҳи зан ҳуш шуду навъашони меҳтару ҳавш . Вазони пас соири ваҳшёнро лашкари ишқ дар миён гирифт ва он рӯз бар расми таркони сайд ҷркаҳ фармуд , ҷӯшу хурӯш аз хайл вуҳуш бархест , шӯр нашор дар ҷрк туюр афтод , қамарӣу андалебро қудрати сабр ва шикеб набӯд , шҳпр бехудӣ боз карданду захмаи ошиқии соз . Ҳасан чун оят талаб бидид , чеҳраи тараби гушӯдаи қамарёнро мақарӣ бустон карду булбулонро ҳамдами мисатон . Нағмаи ҳазордастони захма ҳазордастон заду нолаи мурғ шаб хон , равнақи базм гулистон шуд . Кебеки ҷилва хиром гирифт , тӯтии мантиқ калом гушӯд , ҷилваи чатри товуси ғайрати чеҳри арӯси гашту ҳалқаи зулфи ҳқор чун хами гесуии ёр , ҳуморо соя саодат бахшеду одати қаноат , анқоро халъат хилофат дода дар малики туюр подшоҳ карду қуллаи қофаши тахти гоҳ .

Ҷяши малакӯт ки умрии ранҷ сафар кашида буданду аҳли ватани надида , парвози мурғони чаманро монанди ёрони ватани дида , биёади ёрон дар эҳтизоз омаданд ва дар ҷрки мурғони бпрўоз , бозу шоҳин бо нозу тамкин анбоз шуд ки дидаи ин бъзизии дӯхтаи гашту чнгли он бхўн резӣ омӯхта . Яке лоиқи даст шоҳ омад , яке соҳиби тавқу кулоҳ . Таъсии суҳбат нозаст ки минқору мхлби бозро бхўни хорӣ боз дораду бҷони шикории дароз , агар ъзу тамкини нмибўд , ҷои шоҳин дар базми шоҳони куҷо буду мурғи даштиро ин фурӯи ойин чаро ?

Шоҳи хубон дар малики ҳайвон хиромон мерафт то бўодӣ сбоъ расед , шерро шева шуҷоат бахшеду поя ҷалолӣ дод ки аз гуми номии маҳзи мутлақи баҳами номии шери ҳақ Фоиз омад . Дороӣии он ҳудӯди махсӯси вуҷӯд ӯ гашт то бар расми мулӯки қонӯни сулӯки ниҳодаи саракашонро мақҳур қӯт кунаду оҷизонро манзури мурувват , табъи паланги хуй ғурур гузид ки тунд ва ғаюр гардид , чанголи бабри бдлирӣ охта шуду ёли ҳзбри бтҳўри афрохта , ишқи ҷоФии раҷулону ҳоФӣ буд ва ҳар ҷо бар рӯй хорау хору кому ақрабу мори чунон сархуш ва маст меёфт ки ёрони нозпрўрдро бар рӯй бисот вирд бидон сони ёрои гузаштан несту асҳоби сайри гули гаштро бар нтъи сабзаи дашти маҷол рафтану гаштан на .

Ҳасанро аз чолокии ишқ ва бе бокӣ ӯ шигифт омад ва гуфт : фардои мавъиди вуруди дор хилофатасту мизбонро тамҳиди русуми зиёфат бояд , ҳамон бтркаҳ акнӯн чобуку чусти ҷониби шаҳри шитофта , нахуст аз вазъи он малик истеълом кунӣ ва зон пас умуми халқро аз қудуми мо эълом . Ишқи мискин ки дар муддати илтизоми рикоби ҳаргизи маврид хитоб нагашта буду пайвастаи дил дар банди ҳайрат баста дошту даст аз домани умеди гусаста , бики бор аз истимоъи ин амр дар ҳол ваҷд омад вбри ғӯр ва наҷад мерафт то савод бора бидид ва бар дар дарвоза расед , шитобони дохил шаҳр шуд ва дар кӯйу барзани ҳамеи гашт , арқони шаҳр аз садумати гому тундии хиром ӯ тазалзул ёфт ва ҳар сӯ валвала афтод ки инак зилзила омад . Шаҳри мушарраф бхроб шуд ; шаҳрёни арсаи изтироб , ишқи чандон ки гардиш менамӯд ва пурсиш мефузуд мардумии маҳв ва мадҳуш медиду мантиқӣ аз ҷавоби хомӯш , на ҳушӣ дар хури эъломи ҳол буд на гӯшии қодири фаҳми суол , лоҷарам дар варта таъаҷҷуб монад ки ин қавмро боис дармондагӣ кисту мӯҷиби ошуфтагӣ чаҳ ? гоҳи савдо ва тафаккур дошт гоҳ дар тоби таҳайюр буд то талиъаи ройоти ҳасан намӯдор шуду сафҳои сипоҳ бар гирди ҳисори баромад , ҳамоно пайки насими шимоли буии умеди висолии расонад ки бори дигари сартосари шаҳр аз роҳату амн баҳр ёфту волии рӯҳро навбат фатҳ омад ; хости тақдими русум истиқбол кунад пой рафтораш намонда буд монанди Тифлон бсинаҳ мерафту афтон ва хезон мешитофт тобаи боб ҳисор раседу рухсат бор гирифт ; шоҳи хубон дар ҳоити Мадина дохил шуду ояти сакинаи нозили гашт . Гавҳари вуҷӯди одамро нусхаи тамом олам ёфт , сари ин роз аз пери хиради бози ҷуст . Гуфт : кишвари хилофатро аз соири мамолики навъ имтиёзӣ боист ки ҳар чаҳ дар ҳар ҷо ҳаст фарди комили он бар ваҷҳи аҳсани бики ҷо маҷмӯ бошад ва дар онҷои мавҷӯд .

Лӣси алии аллоҳи бмстнкри ани иҷмъи Алъолами фии воҳид

Болҷмлаҳи табъи султон бо вазъи он малики мувофиқи афтодаи ҳамаро бгзошт ва он ҷо хона гирифт . Чун ту дорам ва ҳама дорам дигарам ҳеҷ набояд . Аҳли малакӯт ки ҷилваи ҷамоли одами диданди дасти ҳайрати бдндони гузидаи ҷамолашро саҷдаи бурданду ҷанобашро қибла карда , хдиў кайҳон гуфтанду мақом тоъат гирифтанд ; алои Иблиси абӣу асткбру кони ман алкоФрин .

Расми исён то он рӯз дар ҷумла кайҳон набӯд ва ин худ бидъати аввалин буду мабдаи куфру кин ; лоҷарами шайтони ронда ва зишт шуду одами шоҳид биҳишт гашта , як чанд бе вуҷӯди ғайр дар шуҳуди хеш сайр мекард ва худро маҷмаъи ҳасан ва ишқ медид , дам бидам ишва месохт ва худ бахуд ишқ мебохт ; ҳам забонаши ёрон қудс буданд , мизбонаши ҳурони фирдавс . На ёрӣ аз малик инс дошт на корӣ бо навъу ҷинс . Хиромон дар хулд ҳаме рафту хандон бо хеш ҳаме гуфт :

Мисоли нири шамс ки чун чеҳри ҷамили пок бо ҷурми сақили хок муқобил созад мҳрқ ва сӯзон шаваду машриқ ва фурӯзон гардад , лмъаҳи ҷамоли ҳасан низ ки дар манзари вуҷӯди одами чеҳра таҷаллӣ мегушӯд ишқро сурати илтиҳоб афзӯн мешуду шуълаи иштиёқ бартар мерафт то маҷол шкибоӣӣ намонаду тоқат тнҳоӣӣ наёвард , лоҷарами ҳикмати ҳакими яктои гавҳари вуҷӯди ҳавворо аз пардаи ниҳони бърсаҳи аён дар оварда , ҷуфти ҷаноб одам карду ҳасани дили кашро майл тамошо афтод , бноӣии дил каш дид сартосар он бигардед , манзари рухсорро қобили интихоби дидаи ҳамон ҷои рояти таҷаллии биФрохт . Ишқи маҳзун дар қалби одами сафии мхзўни вмхтФӣ буд ки : ногоҳ аз азми мавкиби ҳасан огоҳ гашта баҳри сӯи роҳ чора меҷусту ҷой назора мехост , то брўзни чашм гузар ёфт ва дар манзари ёр назар карда оташи шавқи биФрўхту хирмани сабри Фрўсўхт .

Шавқи вазн дар хулди барин ёру қарини гаштанду умрӣ дар кишвари асли ҳамсар васл буданд , то магари фитнаи шайтон аён шуд , ё ҳикмат бе чун чунон буд ки хӯрдани гандум баҳона гардаду ҷониби ғбро равона гирданд .

Ҷуфт аз шӯй тоқ шуду ишқ аз ҳасан дар фироқ монад , солҳо бекасу фард бо меҳнату дарди басари бурданд то муждаи раҳмат аз ҳазрати иззат дар раседу давлати айёми васл боз омад ; ҳазрати бўолбшрро дигари бора бар чеҳраи ҷуфт назора афтод , доими дил дар банд висол дошту дида дар ойинаи ҷамол ; то талъати мунири ҳавворо матлаъи калимот ва асмоء дид болҳом илоҳӣ дарёфт ки наҳли вуҷӯдаш борварасту шохи имконро навбати барг ва бар . Табъи родаш аз муждаи вуҷӯди фарзанд бғоит хурсанд гашту тозаи ниҳолонро бо якдигар пайванд медод то насли покаш дар малики хоки мунташири гашту мазоҳири ҳасан дар мамолики инс муншаъиб гардид валикини ғолиби мазоҳирро қолаби зоҳир аз арзи ҷамоли ҳасани қосир буд .