Бидон ки ин алоҷ мураккабаст аз илму амал :

Аммо илм онаст ки аввали сабаби бухли шиносӣ ки ҳар беморӣ ки сабаби ваии бадоне , алоҷ он битавон кард . Ва сабаби ваии дӯстии шҳўтҳост ки бемол ба вай натавон расед ва ба умеди зиндагонии дароз ки агар бахили бидонад ки зиндагонии ваии як рӯз ё як сол беш намондааст , харҷ бар вай осонтар шавад , магар ки фарзанд дорад ки бақои фарзанд ҳамчун бақоӣ худ донаду бухли вай муҳкамтар шавад .

Ва барои ин гуфт расӯл ( с ) ки : « Фрзндкони бахилӣу баддилӣ ва ҷаҳолатаст » ва вақте бошад ки аз дӯстии моли шаҳватии ботил таваллуд кунад ё барои шаҳвати моли худ айни моли маъшӯқ вай шавад ва низ бисёр буд ки чандон ки ба зайд мо дораду зёъу асбобу дахли зёъ ки вайроу зану фарзанди вайро то ба қиёмат басандааст , беруни нақд бисёр ки дорад ва агар бемор шавад худро алоҷ накунаду зкўаҳи бандаад ва нигоҳдоштан зари андари замини шаҳвати вай буд . Бози он ки донад ки бимираду душманони ваии бибаранд , валикини бахили вайро аз харҷ кардани монеъ буд ва ин беморӣ азимаст ки камтари алоҷи пазирад .

Ва акнӯн чун сабаб бишнохтӣ , алоҷи дӯстии шаҳавот ба қаноат тавон кард ба андакӣу сабр бар тарки шаҳавот то аз мол мустағнӣ шаваду алоҷи умед зиндагонӣ бидон кунад ки аз марг бисёр андешаду андари ҳам то ин худ нагардад ки чигуна ғофил ва бехабар марданду ҳасрати бурданду моли душманон қисмат карданд . Ва бими дарвешии фарзандонро бидон алоҷ кунад ки бидонад ки он ки эшонро бёФрид , рӯзии эшон ҳам бадишон тақдир кард ва агар тақдир ба дарвешӣ кардааст , ба бахилии вай тавонгар нашаванд , лекини он молро зойеъ кунанд ва агар тавонгарӣ тақдир кардааст , аз ҷои дигар ба даст оваранд . Ва мебинад ки бисёр тавонгаранд ки аз падари ҳеҷ мирос наёфтанд ва бисёр касон мирос ёфтанду ҳама зойеъ карданд . Ва бидонад ки агар фарзанди мутӣъи ҳақи таъолӣ буд худ вайро кифоят кунад , ва агар на дарвешии маслиҳати дайну дунёӣ вай бошад то моли андари фасод ба кори набард .

Ва дигари он ки дар ахбор ки мазаммати бухлу мадҳи сахои омада тааммул кунаду бияндешад ки ҷои бахили ҷуз оташ нест , агар чаҳ тоъат бисёр дорад ва ӯро чаҳ фоида хоҳад буд аз моли пеш аз он ки худро аз дӯзаху нохушнӯдии ҳақи таъолии бози хирад ?у дигари андари ҳоли бахилон тааммул кунад ки чигуна бар дилҳо гарон бошаду ҳамгинони эшонро душман доранд ва мазаммат кунанд бояд ки бидонад ки вай низ андари чашми мардумон ҳамчунон гарону хасис ва ҳақир бошад . Инаст алоҷҳои илмӣ чун дар ин тааммул кунад тамом . Агар беморӣ беҳад нест чунон ки алоҷ бипазиранд , рағбати харҷи андари вай ҳаракат кунад бояд ба амал машғӯл шаваду хотири аввал нигоҳ дораду зуди харҷ кардан гирад .

Абулҳасани бўшнҷӣ дар таҳорати ҷои мурӣдиро овоз дод ки пероҳани ман гир ва ба дарвеш даҳ гуфт , « чаро сабр накардӣ то берун омадӣ ? » гуфт , « тарсидам ки хотирии дигар дар ояд ки аз он манъ кунад » . Ва мумкин набӯд ки бахилии бишавади ало ба додани мол , ва чунон ки ошиқ аз ишқ нараҳад то сафарӣ накунад ки аз маъшӯқ ҷудо шавад , алоҷи ишқи моли ҳам ҷудо шуданаст аз мол . Ва ба ҳақиқат агар дар дарё андозад ва аз ишқи ваии барраади аўлитр аз он ки ба бахилӣ нигоҳ дорад .

Ва аз ҳилаҳоу алоҷҳои латифи яке онаст ки хештан ба номи некӯ фирефта кунад ва гуяд , « харҷ кун то мардумони туро сахӣ донанд ва некӯ гӯйанд . Шараи риёу ҷоҳро бар шараи мол мусаллат кунад то чун аз ваии барраади онгоҳи риёро алоҷ кунад . Чунон ки кӯдаконро аз шер боз кунанд ва ба чизе сукут диҳанд ки вай дӯст дорад то андари машғӯлии он шерро фаромӯш кунад . Ва ин тариқӣ некаст андари хабосати ахлоқ ки сифатиро бар сифатии мусаллати бикунад то ба қӯти он аз ваии барраад . Ва ин ҳамчунон буд ки хӯн аз ҷома ба об нашавед , ба бўл бишӯяд то онро бшўронду бабрад . Онгоҳи бўл ба бишӯяд .

Ва ҳар ки бухл ба риёи бабради палидӣ ба палидӣ шаста бошад , лекин чун бар риё қарор нагирад , суд карда бошад , балки агар бар риё қарор гирад ҳам суд карда бошад , агар чаҳ бухлу ръўнти санои некӯ ҳар ду аз кӯй башариятаст , валикини андари кӯии башарият низ гулханаст ва гулшанасту бухли гулхани кӯй башариятасту саховат ба риёи гулшани кӯй башариятасту саховат барои риё ҳаромаст ки риё дар ибодати ҳароми сету бас ва додану доштани ллаҳро аз кӯии башарият берунасту Маҳмӯди тамом инаст , пас бахилро нарасад ки эътироз кунад ки фалони харҷ ба риё ҳаме кунад ки харҷ ба риёи некӯтар аз имсоку бухл бериё , ки андари гулшан бӯдан некӯтар ки андари гулхан бӯдан .

Алоҷи бухл инаст ки гуфта омад додан ба такаллуфу ранҷи пешаи гир то онгоҳ ки табъ гардад . Баъзе аз шуюухи алоҷ мурӣдон бидон кардаанд ки ҳеҷ касро бнгзоштндӣ ки зовия ҷудо доштӣу дил бар он биниҳодӣ . Чун дидӣ ки дил бар он биниҳод , вайро бо зовия дигар фиристодӣу зовияи вай ба дайгарӣ бахшедӣ ва агар дидӣ ки кафши нав дар пой кардӣ ки дили вай боз нагиристӣ , гуфтӣ то ба дайгарӣ додӣ .

Ва расӯл ( с ) шроки наълин нави бикрад . Онгоҳ дар намози чашми вай бар он афтод , гуфт , « он куҳна боз оваред » ва он нав берун кард . Ва чун чунин кард маълум шуд ки гусастагии дилро аз моли ҳеҷ алоҷӣ нест ҷуз ба ҷудо кардан аз худ то даст аз мол фориғ набошад дил фориғ набӯд . Ва аз ин буд ки дарвеши фарохи дил буд . Чун мол бар вай ҷамъ шуд лиззат ҷамъ бишносад ва бахил гардад . Ва ҳарчӣ набошад дил аз он фориғ буд .

Яке подшоҳиро қадаҳии пирӯзаи мурассаъ ба ҷавоҳир ҳадя дод чунон ки андари ҷаҳони назир он набӯд . Ҳакимии ҳозир буд . Гуфт , « чигуна ҳамеи бинӣ эй ҳаким ? » гуфт , « ҳамеи байнам ки мусӣбатӣаст ё дарвешӣ » . Гуфт , « пеш аз ин ҳардуи эмин будӣ . Агар бишиканад мусӣбатӣаст ки онро мисл нест ва агар бдзднди дарвешӣу ҳоҷатӣ то онгоҳ ки бо даст ояд . Онгоҳ иттифоқ афтод ки бишикаст . Азим ранҷур шуд ва гуфт , « ҳаким рост гуфт » .