Бидон ки кас бошад ки бар санои халқи ҳарис буд ва ҳамеша номи некӯ талаб кунад , агарчӣ андари корӣ ки бархилоф шаръ бошаду накӯҳиши халқро кора буд агарчӣ бар корӣ бошад ки он ҳақ буд ва ин низ беморӣ диласту алоҷи вай маълум нагардад то сабаби лиззату ?илам дар дили мардум ва дар мадҳу мазаммат маълум шавад . Бидон ки лиззати мадҳро чаҳор сабабаст :

Сабаби аввали он ки бигуфтем ки одамии камоли худро дӯст дораду нуқсони худро душману санои далел камол кунад ва бошад ки андари камоли худ ба шак бошаду лиззати вай тамом набӯд . Чун аз касе башнавад яқин гардад то бидон майл ва ором гирад ва он лиззати вай тамом шавад ки чун аз хештан ба вай камол ёфт асари рубубияти андар хештан бидиду рубубият маҳбӯбаст ба табъ , ва чун мазаммати шунӯди огоҳӣ аз нуқсон худ биёбаду бад-ӣни сабаб ранҷур шавад , пас агар саноу накӯҳиш аз каси шунӯд ки доно буду газоф гӯ набошад чун устоди мунсифи олам , лоҷарами огоҳӣ беш ёбад аз ранҷу роҳат ва чун бебасират гуяд он лиззат набошад ки яқин ба қавли вай ҳосил нашавад .

Сабаби дувуми он ки сано далолат мекунад ки дили гӯяндаи малику мусаххар вайасту андари дили ваии мардро маҳаллӣ ва ҷоҳӣасту ҷоҳ маҳбӯбаст , пас агар муҳташамӣ гуяд аз санои лиззат беш буд ки қадари малик бар дили вай тамомтар бошад ва агар хасис гуяд он лиззат набошад .

Сабаби сими он ки сано ӯро бишоратӣ бошад бидон ки дилҳои дигари сайд вай хоҳанд шуд ки чун ваии сано ҳаме гуяд , дигарон низ эътиқод ҳаме кунанд ва он сироят ҳаме кунад , пас агар бармало буд ва аз касе буд ки сухан ӯ бипазиранд лиззати он бештар буд .

Сабаби чаҳоруми он ки далел буд бар он ки сано гӯйанд мақҳур вайаст ба ҳукми ҳишмату ҳишмат низ маҳбӯбаст агарчӣ ба қаҳр буд ки агар чаҳ донад ки ончӣ ҳаме гуяд эътиқод надорад , валикин ҳоҷатмандаст вайро ба санои гуфтан бар вай дӯст дорад ва аз камоли қудрат хеш донад , пас агар дар сано чизе бигӯед ки донад ки дурӯғ ҳаме гуяду кас қабул нахоҳад кард ва аз дил намегуяд ва аз бим низ намегуяд балки ба сухра ҳаме гуяд ҳеҷ лиззат намонад ки он сабабҳо бархест . Акнӯн чун сабаби ин бдонстии алоҷи осони бадоне агар ҷаҳд кунӣ .

Аммо сабаби аввал онаст ки камоли хеш эътиқод накунӣ ва бояд ки андеша кунӣ ки агар ин сифат ки вай ҳаме гуяд чун илму вараъи рост ҳаме гуяд шодии ту бад-ӣни сифатҳо бояд ки буд ва бидон худоӣ ки туро ин дод на ба қавл ӯ ки ба қавли ин зиёдат ва нуқсон нашавад ва агар сано бар ту ба тавонгарӣу хоҷагӣу асбоби дунё ҳаме гуяд ин худ шодӣӣ наярзад ва агар арзад шодӣ бидон буд на ба мадҳ , балки олам низ агар чаҳ илму вараъ хеш донад ба шодии напардозад аз бими хотамат ки он маълум нест ва агар ин маълум нашавад ҳамаи зойеъ буд ва касеро ки ҷой дӯзах хоҳад буд чаҳ ҷои шодии вайро ?

Ва аммо агар он сифат донад ки дар вай нест чун вараъу илм чун бидон шод буд ҳамоқат бошад ва мисли ваии чунон буд ки касе вайро гуяд ки ин хоҷаи мардӣ азизасту ҳамаи аҳшои ваии атр ва машкаст ва вай донад ки наҷосату кабид ва тиҳоласту шоди ҳаме буд бад-ӣни дурӯғи ин айн ҷунун бошад . Ва аммо аз сабабҳои дигар ки ҳосили он ҷоҳу ҳишмату дӯстӣ онаст алоҷ гуфта шуд ва аммо агар касе туро мазаммат кунад ранҷур шудану хашм гирифтан бо ваии ҳама аз ҷаҳл буд , чаҳ агар ваии рост ҳаме гуяд фиришта Эйаст ва агар дурӯғ мегуяд ва медонад ки дурӯғ мегуяд шайтонаст ва агар намедонад ки дурӯғ мегуяд харӣ ва аблаҳӣаст , бидон ки худои таъолӣ касеро масх гардонид то харӣ шавад ё шайтонӣ ё фириштае чаро бояд ки ту ранҷури шӯй ?

Пас агар рост ҳаме гуяд ранҷур бидон нуқсон бояд буд ки андари тўост . Агар нуқсон динӣаст на аз сухан вайаст ва агар дунёеаст худ ба наздики аҳли дайни ҳунар буд на айбу дигари алоҷи он буд ки андеша кунӣ ки ончӣ гуфт аз се ҳол холӣ нест . Агар рост гуфт ва ба шафқат гуфт аз ваии миннат бояд дошт . Агар касе туро гуяд ки андари ҷомаи ту Марӣаст миннати дорӣу айб ки андари дайн буд аз мори бтар буд ки аз ваии ҳалок охират бошад . Ва агар андари наздики подшоҳии ҳаме рӯй , касе туро ҳаме гуяд эй палиди ҷомаи бештари ҷома пок кун . Нигоҳ кунӣ ҷома пурнаҷосат бошад ва агар чунон пеш подшоҳ шуд андари хати уқубат будӣ аз он миннат бояд дошт ки аз он хатари рстӣ . Ва агар ба қасд тънт гуфт ту фоида хеш ёфтӣ , чун рост гуфту тнъти вай ҷиноятӣаст ки бар дайн худ кард . Пас чун туро манфиатасту вайро музиратаст хашми андари вай шарт нест , аммо агар дурӯғ гуфта бошад , бояд андеша кунӣ ки ин айб бо бисёр айби дигари дорӣ ки вай ҳаме надонад , пас ба шукри он машғӯли шӯ ки ҳақи таъолии парда бар дигари айби ту фурӯ гузошту ваии ҳасаноти худ ба ту ҳадя кард ва агар сано буд , ҳамчун куштани ту будӣ чаро ба куштани шоди шӯй ва ба ҳадяи ранҷури шӯй ? ва ин касе кунад ки аз корҳо сӯрат бинад на маънӣу рӯҳ . Ва ҳарки ақл дорад аз паии ақли бад-ӣн пайдо шавад ки ӯ аз корҳо ҳақиқат ва рӯҳ бинад на зоҳиру сӯрату андари ҷумла то тамаъ аз халқ бурӣда нашавад ин беморӣ аз дили брнхизд .