Бидон ки бештари халқ ки маҳбӯбанд ба сабаб ғифлатанд ва ҳамоно ки аз сад навад ва на аз ин бошад . Ва маънии ин ғифлат онаст ки аз кори охират хабар надоранд ва агар хабар дорандӣ тақсир накардандӣ ки одамиро чунон офариданд ки чун хатар бинад ҳазар кунад агарчӣ ба ранҷ бисёр ҳоҷат ояд , валикини ин хатар ба нур набувват битавон дид ё ба мунодии набувват ки ба дигарон расад . ё ба мунодии уламо ки варасаи анбёинд . Ҳарки бар сари роҳ хуфта монад вайро ҳеҷ алоҷ набӯд ҷузи он ки бедории мушфиқи фаро вай расаду вайро бедор кунад ва ин бедори мушфиқ пайғамбарасту нойибони вайу уламои дайну ҳамаи анбиёро бад-ӣн фиристодаанд , чунон ки ҳақи таъолӣ ҳаме гуяд : « лтнзри қўмои мо анзри обоўҳми фаҳми ғоФлўн » ва гуфт , « лтнзри қўмои мо атиҳми ман нзири ман қблк » ҳаме гуяд , « туро ки Маҳмадӣ бидон фиристодем то халқро аз хоби ғифлат бедор кунӣу фарои ҳамаи бгўӣӣ ки « ани алонсони лФии хуср » ҳамаро бар канори дӯзах офарӣдаанд . Фомои ман тғӣу асари алҳиўаҳи алднёи ?фони алҷҳими ҳаии алмоўӣ , ва аммо ман хоФи мақоми рабаи мақом раба наҳй алнФси ани алҳўӣ , ?фони алҷнаҳи ҳаии алмоўӣ . Ҳарки рӯй ба дунё оварад ва аз паии ҳавои фаро шудан гирад ба дӯзах афтод ки мисли ҳавои вай чун ҳасирӣаст ба сари чоҳи дӯзахи Фрокрдаҳ . Ҳарки бар ҳасир баравад лобуди андар чоҳ уфтаду ҳаркии шаҳватро хилоф кард ба биҳишт афтод . Ва мисли шаҳват чун ақаба Эйаст бар роҳи биҳишт ки ҳарки аз ваии андари гузашти лобуд ба биҳишт расад .

Ва аз ин гуфт соҳиби шаръ ( ъ ) , « хуфт алҷнаҳи болмкораҳ ва хуфт алнори болшҳўот » пас ҳарки аз халқ ки андар бодияаст чун арабу тарк ва карду амсоли ин қавм ки андари миёни эшон илмонаанд , андари хоб ғифлат бимонаданд ки каси эшонро бедор накард , худ аз хатари охират бе хабаранд бидон сабаби роҳ наме раванду ҳаркии андари рўстоҳоинд ҳамчунин ки олами андари миёнаи эшон камтар бошад ки рӯсто чун гӯраст . Чунон ки андар хабараст , « аҳли алкФўри ҳам аҳли алқбўр »у ҳаркии андар шаҳрӣаст ки андари ваии оламу воъиз бар минбар сухангӯӣ нест ва ё олами он шаҳр ба дунё машғӯласт ва ба мусӣбати дайн машғӯл нест , ҳам андар ғифлат бимонаданд ки ин олам низ ғофил ва хуфтааст , дайгариро чун бедор кунад ?

Ва агар олами шаҳрӣ бар минбар ҳаме раваду маҷлис ҳаме гуяд чунон ки одати музаккарон беҳосиласт саҷъӣу томотӣу нуктаеу ваъдаи раҳматӣу ишвае ҳаме диҳад ки мардумонро гумоне уфтад ба ҳар сифат бошанд , раҳмати эшонро андар хоҳад ёфт , ҳоли ин қавм аз ҳоли ғофилони бтршд ва мисли вай чун хуфта Эйаст бар сари роҳ ки касе вайро бедор кунаду шаробӣ Фроўӣ диҳад ки маст шавад ва биафтад . Ин мудаббири пеш аз ин чунон буд ки осон бедор шудӣ ба ҳар овозӣ ки бишунидӣ , акнӯн чунон шуд кигар панҷоҳ лагад бар сар вай зананд огоҳии наёбад . Ва ҳар омӣ ки дар чунин маҷлисӣ биншинад бад-ӣн сифат шуд ки низ хатари охирати андари дили вай фурӯ наёяд ва ҳарчӣ бо вай гӯйӣ гуяд , « эй мард ! худои Карим ва раҳимаст ва аз гуноҳи ман вайро чаҳ зиён ?у биҳишти фарох аз онаст ки моро андари он ҷой буд » .

Ва амсоли ин тараоти андари димоғ эшон бирӯяд ва мисли вай чун табибӣ буд ки беморро ки андари ҳарорат бар хатар ҳалокаст ангабин диҳад ва гуяд ангабин шифост . Ангабин касеро шифост ки иллати сардӣ буду оёту ахбори раҷоу умеди худоӣ таъолӣ шифост ду беморроу бас : яке он ки чандон маъсият карда бошад ки навмед шуда буд ва аз навмидӣ тавба накунад ва гуяд тавбаи ман ҳаргиз напазирад , ин вайро шифост ки гуфт , « қул ё ибодии аллазӣнаи асрФўои алии анФсҳми лои тқнтўои ман раҳмаи аллоҳ » ба шарти он ки он оят ки бад-ӣн пайваста аст бархонӣ , «у анибўоолии рбкму аслмўолаҳи ман қабл ани ётикми алъзоби сами лои тнсрўн » бо вай бигӯ навмед машав ки ҳақи таъолӣ гуноҳон биёмурзад чун бозгардӣ ва тавба кунӣ воҳсни мо анзлро атбоъ кунӣ .

Ва бемори дигар касе буд ки хавф бар ваии ғолиб буд чунон ки ҳеҷ аз ибодат наёсоеду бими он буд ки худро аз ҷаҳд бисёр ҳалок кунад ки ба шаби ҳеҷ нхсбду таоми андак моя хӯрду амсоли ин . Вайро ба оёти раҷо марҳам бошад . Аммо чун ин бо ғилофону далерони гӯйӣ чун намак буд ки бар сӯхта карда бошанд ки иллат зиёдат кунад ва чунон ки табиби ҳароратро ба ангабин алоҷ карда бошаду андари хӯни беморӣ шуда , ин олам ҳамчунон андари хӯни дайн мардумон бошаду рафиқи даҷол буду мадади Иблис буд .

Ва андар ҳар шаҳрӣ ки олимии чунин буд . Иблис дар чунон шаҳр нашавад ки худ вай ниёбат дорад . Аммо агар сухани воъиз ба шарти шаръу тхўиФу инзор буд , лекини сирати ваии мухолифи гуфтор буд ва бар дунё ҳарис бошад , ғифлати мардумони ҳам ба сухани ваии брнхизд ва мисли вай чун касе буд ки тибқи лўзинаҳи андар пеш гирад ва ҳаме хӯрду фарёд ҳаме кунад ки ин мардумони зинҳори ҳеҷ каси гирди ин мгрдид ки пурзаҳраст . Ин сабаб он шавад ки мардумон бар он ҳарис шаванд ва гӯйанд ин аз он ҳаме гуяд то ҳамаи вайро бошад ва ҳеҷ кас бар вай заҳмат накунад . Аммо чун кирдору гуфтори ҳарду ба шарт буд ва аз ҷинси гуфтору сират салаф бошад , ғофилон ба қавли вай аз хоби ғифлат бедор шаванд агар вайро қабӯлӣ бошад андари миёни халқ , аммо агар қабул набошад ва ё гуруҳеи сухан ҳаме нашунаванду гуруҳеи ҳозири нёинд ,у андари он ғифлат бимонанд , воҷиб бошад ки чандон ки тавонад аз пас эшон Фрошўд ва ба хонаи эшон ҳаме шаваду даъват ҳаме кунад .

Пас аз ин маълум шуд ки халқ аз ҳазор нуҳсад ва навад ва на андари ҳиҷоб ғифлатанд ва аз хатари кори охират бе хабаранд . Ва ғифлат иллатӣаст ки алоҷ ба даст бемор нест чаҳ ғофилро аз ғифлати худ хабар набӯд , алоҷи он чун ҷӯяд ? пас алоҷи он ба даст уламост . Чунон ки кӯдак ки аз хоби ғифлат бедор шавад ба қавли падару модар ва муаллим шавад , мардумон ба қавли воъизону олимон бедор шаванд . Ва чун чунин оламу воъизи азиз шудаанд лоҷарами бинории музмин шудаасту халқи андари ҳиҷоб ғифлат бимонадаанд ва агар ҳадис охират гӯйанд ба сар забон гӯйанд ва бар тибқ расм гӯйанду ботини эшон аз дарди ин маъсияту ҳароси ин хатар бехабар буд ,у андари ин ҳеҷ манфиат набошад .