Аммо ҳақиқати рӯҳ ки вай чаҳ чизасту сифати хос вай чист , шариъат рухсат надодааст ва барои ин буд ки расӯли аллоҳ ( с ) шарҳ накард , чунон ки ҳақ таъолӣ гуфт : «у исолўнки ани алрўҳи қул алрўҳи ман амри рабӣ » пеш аз ин дастурӣ наёфт ки гуяд : « рӯҳ аз ҷумлаи корҳои илоҳӣаст ва аз « олам амраст » ва аз он олам омадааст : « алои ?лаи алхлқу аламр »у олам халқ ҷудосту олами амри ҷудо , ҳар чаҳ масоҳату миқдору каммиятро ба ваии роҳ буд , онро олам халқ гӯйанду халқ дар асли луғат ба маънии тақдир буду дили одамиро миқдор ва каммият набошад ва барои инаст ки қисмат пазир нест , агар қисматпазир будӣ , раво будӣ ки дар як ҷониби ваии ҷаҳл будӣ ба чизе ва дар дигари ҷониби илм ҳам бидон чиз , ва дар як ҳоли ҳам олам будӣ ва ҳам ҷоҳил ва ин маҳол бошад ин рӯҳ бо онкии қисмат пазир несту миқдорро ба вай роҳ нест , офарӣдаасту халқ , офариданро низ гӯйанд , чунон ки тақдирро гӯйанд , пас бад-ӣни маънӣ аз ҷумла халқаст ва бидон дигари маънӣ аз олам амраст на аз олами халқ ки олами амри иборат аз чизҳоеаст ки масоҳату миқдорро ба вай роҳ набошад .
Пас касоне ки пиндоштанд ки рӯҳ қадӣмӣаст ғалат карданду касоне ки гуфтанд ки арзаст ҳам ғалат карданд ки арзро ба худ қиём набӯду табаъ буду ҷони асл одамӣасту ҳамаи қобили табаъ вайаст арз чигуна бӯда бошад ? касоне ки гуфтанд ҷисмаст ҳам ғалат карданд ки ҷисми қисматпазир буду ҷони қисмат пазир нест аммо чизе дигар ҳаст ки онро рӯҳ гӯйанду қисмат пазирасту лекини он рӯҳи сутурон низ бошад , аммо рӯҳ ки мо онро дил май гўӣим , маҳали маърифати худоӣ таъолӣаст ва бҳоемро ин набошад ва ин на ҷисмаст ва на арз , балки гавҳарӣаст аз ҷинси гавҳари Фариштагону ҳақиқати вай шинохтан , душвор буд ва дар шарҳ кардан он рухсат нест ва дар ибтидоӣ рафтани роҳи дайн , бидон маърифат ҳоҷат нест , балки аввали роҳи дайн муҷоҳидатаст ва чун касе муҷоҳидат ба шарти бикунад , худ ин маърифати вайро ҳосил шавад , беонкӣ аз касе башнавад ва ин маърифат аз ҷумла ӣ он ҳидоятӣаст ки ҳақ таъолӣ гуфт : «у аллазӣнаи ҷоҳдўои Финои лнҳдинҳми сблно » ва касе ки муҷоҳидат ҳануз тамом накарда бошад , бо ваии ҳақиқати рӯҳи гуфтан раво набошад аммо пеш аз муҷоҳидати лашкари дилро бибояд донист ки касе ки лашкари дилро надонад ҷиҳод натавонад кард .