Бидон қўоки аллоҳ ки ин мутадовиласт миёни халқу китоб ва суннат бидон нотиқаст ; лқўлаҳ , таъолӣ : « أлои إни авлиёъи аллоҳи лохўФи алайҳими влоҳми иҳзнўн ( ۶۲/иўнс ) » , ва низ гуфт : « нҳни аўлёءкми фии алҳиўаҳи алднё ( ۳۱/Фслт ) » ,у ҷой дигар гуфт : « аллоҳ вале аллазӣнаи амнўо ( ۲۵۷/олбқраҳ ) . »
Ва пайғамбар гуфт , слии аллоҳи алайҳу силам : « إни ман ибоди аллоҳи лъбодои иғбтҳми алأнбёءу алшҳдоء . » қил : « ман ҳам , ё расӯли аллоҳ ? всФҳми лнои лълнои нҳбҳм » қол , алайҳи ассалом : « қавми тҳобўои брўҳи аллоҳи ман ғайри أмўолу лоأксоб , вҷўҳҳми нури алии манобири ман нури лоихоФўни إзои хоФи анноси влоиҳзнўни إзои ҳузни аннос . » сами тела : « أлои إни أўлёءи аллоҳи лохўФи алайҳими влоҳми иҳзнўн ( ۶۲/иўнс ) . »
Ва низ пайғамбари слии аллоҳи алайҳ ва силам гуфт ки : « худованд гуфт , ъзу ҷл : ман озии лии влёи Фқди астҳли мҳорбтӣ . »
Ва мурод аз ин онаст то бадоне ки худои ъзу ҷлро авлиёст ки эшонро ба дӯстӣу вилояти махсӯс гардонидаасту волёни малик вайанд ки баргузедашону нишонаи изҳори феъли худ гардонида ва ба анвоъи каромоти махсӯси гардонидау офоти табиӣ аз эшон пок карда ва аз мтобъти нафасашони брҳонидаҳ ; то ҳимматашони ҷуз вай несту инсашони ҷуз бо ваии не . Пеш аз мо бӯдаанд андари қуруни мозӣа ва акнӯн ҳастанд ва аз пас ин то илои явм алқёмаҳ мехоҳанд буд аз он чаҳ худованди таъолии мари ин умматро шараф додааст бар ҷумлаамам ва змон карда ки май шариъати Муҳамадро слии аллоҳи алайҳ нигоҳ дорам . Чун бурҳони хабарӣу ҳуҷаҷи ақлии имрӯз мавҷӯдаст андари миёни уламо бояд то бурҳони Айнӣ низ мавҷӯд бошад андари миёни авлиёу хавоси худованд , таъолӣ .
Ва ин хилофи моро бо ду гуруҳ бошад : яке мӯътазилау дигари оммаи ҳшўён .
Мӯътазилаи тахсӣси яке бар дайгарии инкор кардан аз гиравидагону нафаси тахсӣс вале нафаси тахсӣс набӣ бошад ва ин куфр бошаду авоми ҳшўёни тахсӣс раво доранд ; аммо гӯйанд ки : « бӯдаанд , имрӯз намондаанд . »у инкори мозӣу мстқбл ҳар ду яке буд ; аз он чаҳ тарафӣ аз инкори аввалӣ тар набошад аз тарафии дигар .
Пас худованди таъолии бурҳони набавиро имрӯзи боқӣ гардонидаасту авлиёро сабаби изҳор он карда ; то пайвастаи оёти ҳақу ҳуҷҷати сидқи Муҳамади алайҳи ассалом зоҳир мебошаду мари эшонро волёни олами гардонидаи томҷрди мари ҳадиси вайро гаштаанду роҳи мтобъти нафасро дрнўштаҳ ; тоози осмони борон ба баракати эшон борад ва аз замини набот ба сафои аҳволи эшон равед ва бар кофарон , мусулмонони нусрат ба ҳимматашон ёбанд .
СФтҳму ъддҳм : аз эшон чаҳорҳазоранд ки мактумонанду мари як дигарро нашносанду ҷамоли ҳоли худ ҳам ндонанду андари кули аҳвол аз худ ва халқ мастуранду ахбори бад-ӣн мўрўдасту сухани авлиёи бад-ӣни нотиқ . Ва марои худ андари ин маънии хабар аён гаштааст , алҳмдллаҳ . Аммо он чаҳ аҳли ҳал ва ақданду сарҳангони даргоҳи ҳақи ҷл ҷалола сесаданд ки эшонро ахёр хонанд , ва чиҳил дигар ки эшонро абдол хонанд ва ҳафт дигар ки эшонро Аброр хонанд ва чаҳоранд ки мари эшонро аўтод хонанд , ва се дигаранд ки мари эшонро нақиб хонанд ва яке ки варо қутб хонанд ва ғўс хонанд . Ва ин ҷумлаи мари як дигарро бишносанду андари умӯр ба изни як дигар муҳтоҷ бошанду бад-ӣн , ахбори Марвӣ нотиқасту аҳли суннат бар сиҳҳати он муҷтамаъ ,у муроди андари ин мавзеи шарҳу баст он нест .
Ин ҷои авом эътирозӣ кунанд ; аз он чаҳ гуфтам : « эшон мари як дигарро бишносанд ки ҳар як аз эшон валеанд . » гӯйанд : « пас бояд то ба оқибати худ эмин бошанд . » ва ин маҳоласт ; ки маърифати вилояти амн иқтизо накунад . Чун раво бошад ки муъмин ба имони худ ориф буд ва эмин набошад раво бошад ки вале ба вилояти худ ориф бошад ва эмин набошад ; аммо раво бошад ки бар ваҷҳи каромат , худои таъолӣ валеро ба амни оқибат ӯ мӯътариф гирданд андари сиҳҳати ҳол бар вайу ҳифзи вай аз мухолифат .
Ва ин ҷои машойихро разии аллоҳи анҳуам ихтилофаст ва ман иллати хилоф пайдо кардам . Ҳар ки аз он чаҳор ҳазоранд ки мактумонанд маърифат вале мари худро раво надоранд , ва он ки аз он гуруҳ дигаранд раво доранд ва бисёре аз фуқаҳо низ мувофиқи он гуруҳанд ва бисёре мувофиқи ин ва аз мутакаллимон ҳамчунон . Устоди Абӯисҳоқи Исфаройинӣу ҷамоатӣ аз мутақаддимон бар онанд ки : вале худро нашносад ки валеасту устоди Абубакри бен Фўрку ҷамоатии дигар аз мутақаддимон баронанд ки : шиносад вале мари худро ки валеаст .
Гӯйем мари он гуруҳро ки : « андари маърифат ӯ мари худро чаҳ зиён ва офатаст ? » гӯйанд : « мъҷб шавад ба худ чун бидонад ки валеам . » гӯйем : шарти вилояти ҳифзи ҳақ буд ва он ки аз офати маҳфӯз буд , ин биравӣ рўонбошд . Ва ин сухании сиқт омиёна бошад сахт ки касе вале бошад ва бар ваии каромоти ноқиз одат мегузарад ва вай надонад ки ман валеам ва ин каромотаст !
Ва гуруҳе аз авоми ин гуруҳро тақлид кардаанд ва баъзе он гуруҳроу сухани эшон муътабар нест .
Аммо мӯътазилаи куллияти тахсӣси каромотро мункир шаванду ҳақиқати вилояти каромоти тахсӣс буд ва гӯйанд : « ҳамаи мусулмонони авлиёии хдоинди ҷли ҷалола чун мутӣъ бошанд ; ки ҳар ки ба аҳкоми имон қиём карду сифоти худоӣу руяти вайро мункир шуд ,у муъминро хлўд дар дӯзах раво дошт ва ба ҷавози таклиф бар муҷарради ақл бе вуруди русулу нузули кутуб мақар омад вай вале буд ба наздики ҳамаи мусулмонон . » ин чунин кас вале буд аммо вале шайтон .
Ва гӯйанд : « агар вилоят , каромат воҷиб кардӣ боистӣ то ҳамаи муъминонро каромат будӣ ; аз он чаҳ дар имон муштараканд ва чун дар асл муштарак бошанд , бояд то дар фаръ низ муштарак бошанд . »
Ва онгоҳ гӯйанд ки : « раво бошад ки муъмину кофарро каромат буд , ва он чун гуруснагӣ бошад андари сафарӣ ки мизбонӣ падед ояд ва ё мондае ки касе вайро бар сутурии нишонд , ва монанди ин . »
Ва гӯйанд : « агар раво будӣ ки касе масофатӣ ба як шаб қатъ кардӣ боистӣ то пайғомбариро будӣ . Чун пайғомбари алайҳи ассаломи қасд Макка кард худованд таъолӣ фармуд : « втҳмли أсқолкми إлии балади лами ткўнўои болғиаҳи إлои бшқи алأнФс ( ۷/олнҳл ) . »
Гӯйем : қавли шумо ботиласт боталоқ ; бидонча ҳақ таъолӣ фармуд : « субҳони алзии أсрии бъбдаҳи Лайло . . . Алоиаҳ ( ۱/олосроء ) . »
Аммо маънии ҳамли أсқолу иҷтимои саҳоба ба рафтани Маккаи он буд ки каромот хосаст на ом ва агар эшон ҷумла ба каромот ба Маккаи рафтандии оми гаштӣу имони ғайбии зарурии гаштӣу кули аҳвол ва аҳком бархестӣ ; аз он чаҳ имони андари маҳал умумаст , андар ӯ мутӣъ ва осӣанду вилояти андари маҳали хусӯс . Пас худованди таъолии он чаҳ ҳукми андари маҳали умуми ниҳод , пайғамбарро слии аллоҳи алайҳ бар мувофиқати эшон ҳамл асқол фармуд ва он чаҳ ҳукми андари маҳали хусӯси ниҳоди як шаби мари пайғамбари худро аз Макка ба байти алмуқаддаси расонид ва аз он ҷо то ба қоби қавсину завоёу хбоёии олам бадв намӯд , чун боз омад ҳануз бисёре аз шаби монда буд ва дар ҷумла дар ҳукми имони хос буду ахас буду нафии тахсӣси мкобраҳи аён буд ; чунон ки бар даргоҳи малики дарбону ҳоҷибу стўрбону вазир буд ; ҳарчанд ки андари ҳукми чокарӣ яксон бошанд , аммо баъзеро хосиятаст . Пас ҳарчанд ки дар ҳақиқати имон яксон бошанд муъминон , аммо яке осии бўдўдигрии мутӣъ , яке олам ва яке обид . Пас дуруст шуд ки инкори тахсӣси инкори кули маъонӣ буд . Валлоҳи аълам .